Tranh chấp về lối đi chung có phải hòa giải tại UBND xã trước khi khởi kiện tại Tòa án không?

Nội dung chính

Tranh chấp về lối đi chung có phải hòa giải tại UBND xã trước khi khởi kiện tại Tòa án không?

Tranh chấp về lối đi chung được xác định là tranh chấp đất đai theo khoản 47 Điều 3 Luật Đất đai 2024 (Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai).

Căn cứ theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024 có quy định:

Điều 235. Hòa giải tranh chấp đất đai

1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải, hòa giải ở cơ sở theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở, hòa giải theo quy định của pháp luật về hòa giải thương mại hoặc cơ chế hòa giải khác theo quy định của pháp luật.

2. Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 của Luật này, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Việc hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp được thực hiện như sau:

[…]

Mà theo Điều 236 Luật Đất đai 2024 thì Tòa án là một trong những cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai.

Như vậy, có thể hiểu, tranh chấp về lối đi chung phải được hòa giải tại UBND xã trước khi khởi kiện tại Tòa án.

Tuy nhiên, đối với những địa bàn không thành lập đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện thì không cần phải thực hiện thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai, khi đó các bên tranh chấp có thể trực tiếp khởi kiện ra Tòa án theo quy định tại Điều 236 Luật Đất đai 2024.

Ngoài ra, tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP thì đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất (tranh chấp đất đai) mà chưa được hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.

Tranh chấp về lối đi chung có phải hòa giải tại UBND xã trước khi khởi kiện tại Tòa án không? (Hình từ Internet)

Tranh chấp về lối đi chung chỉ có thể khởi kiện tại Tòa án hay có thể yêu cầu cơ quan khác giải quyết?

Căn cứ Điều 236 Luật Đất đai 2024 có quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, cụ thể:

Điều 236. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

1. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp hoặc một trong các bên tranh chấp có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án giải quyết.

2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 của Luật này thì các bên tranh chấp được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:

a) Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều này;

b) Khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

[…]

Theo đó, đối với các tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất như quy định trên thì ngoài Tòa án thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền (huyện hoặc tỉnh) cũng có thẩm quyền giải quyết.

Do đó, tranh chấp về lối đi chung có thể được giải quyết tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền (huyện hoặc tỉnh) trong trường hợp các bên tranh chấp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất như quy định và nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại đây.

Trường hợp lựa chọn UBND để giải quyết tranh chấp về lối đi chung giữa các hộ gia đình thì nộp đơn ở UBND cấp huyện hay cấp tỉnh?

Căn cứ theo khoản 3 Điều 236 Luật Đất đai 2024 có quy định như sau:

Điều 236. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

[...]

3. Trường hợp các bên tranh chấp lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp đất đai được thực hiện như sau:

a) Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết. Sau thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện mà các bên tranh chấp không khởi kiện hoặc khiếu nại theo quy định tại điểm này thì quyết định giải quyết tranh chấp của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có hiệu lực thi hành.

Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, các bên tranh chấp có quyền khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính hoặc khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có hiệu lực thi hành.

b) Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết. Sau thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà các bên tranh chấp không khởi kiện hoặc khiếu nại theo quy định tại điểm này thì quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có hiệu lực thi hành.

Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, các bên tranh chấp có quyền khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính hoặc khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường. Quyết định giải quyết của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường có hiệu lực thi hành.

[…]

Theo đó, trường hợp lựa chọn UBND để giải quyết tranh chấp về lối đi chung giữa các hộ gia đình thì nộp đơn ở UBND cấp huyện.