Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết? Lưu ý những gì khi chuẩn bị mâm ngũ quả?

Nội dung chính

Nguồn gốc của mâm ngũ quả ngày Tết?

Mâm ngũ quả xuất hiện từ rất lâu trong nền văn hóa nông nghiệp của người Việt, được xây dựng trên cơ sở của thuyết Ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), một lý thuyết cổ xưa trong triết học phương Đông.

Theo thuyết này, vạn vật trong vũ trụ đều được tạo thành từ năm yếu tố cơ bản và những yếu tố này luôn tương tác với nhau để tạo nên sự cân bằng, phát triển.

Từ những tín ngưỡng này, mâm ngũ quả trở thành một hình thức thờ cúng, không chỉ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên mà còn tượng trưng cho sự hòa hợp của ngũ hành trong vũ trụ, mang đến sự bình an, thịnh vượng cho gia đình.

Ban đầu, mâm ngũ quả chủ yếu được sử dụng trong những dịp lễ Tết để cúng thần linh, tổ tiên, cầu mong một năm mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào và gia đình hạnh phúc. Mâm ngũ quả không chỉ mang tính chất vật chất mà còn chứa đựng niềm tin, ước vọng của con người vào những điều tốt lành trong cuộc sống.

Những loại quả được chọn đều phải đảm bảo tươi mới, không hư hỏng, tượng trưng cho sự hoàn hảo, đầy đủ, thể hiện ý nghĩa về sự sung túc, phát triển trong tương lai.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết? Lưu ý những gì khi chuẩn bị mâm ngũ quả? (Hình từ Internet)

Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết?

Trong văn hóa Việt Nam, mâm ngũ quả mang nhiều ý nghĩa sâu sắc và là lời cầu chúc cho một năm mới đầy đủ, phát đạt, bình an. Mỗi loại quả trong mâm đều có những biểu tượng riêng, kết hợp lại để tạo nên một thông điệp về sự phát triển và sự hòa hợp.

Chuối: Chuối thường được chọn là loại quả đầu tiên trong mâm ngũ quả. Trong quan niệm dân gian, chuối có hình dạng cong, tượng trưng cho sự quây quần, đoàn tụ của gia đình.

Ngoài ra, chuối cũng tượng trưng cho hành Mộc trong ngũ hành, biểu trưng cho sự phát triển mạnh mẽ, vững chắc. Cây chuối thường phát triển nhanh, nhiều đọt, tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, đoàn kết và gắn bó.

Bưởi: Quả bưởi trong mâm ngũ quả tượng trưng cho sự đầy đủ, sung túc và thịnh vượng. Bưởi là loại quả có vỏ dày, căng tròn, tượng trưng cho sự hoàn hảo, tròn đầy. Ngoài ra, bưởi còn mang ý nghĩa cầu mong sức khỏe và trường thọ, là biểu tượng của sự an khang và may mắn trong gia đình.

Lựu: Lựu là loại quả có nhiều hạt, mỗi hạt tượng trưng cho một đứa con, con cháu đầy đàn. Việc bày lựu trên mâm ngũ quả mang ý nghĩa cầu mong gia đình đông con, con cháu khỏe mạnh, học hành thành đạt và gia đình hạnh phúc. Lựu cũng tượng trưng cho sự thịnh vượng, tràn đầy năng lượng sống.

Táo: Táo là biểu tượng của sự phú quý, tài lộc và giàu sang. Màu sắc đỏ của táo không chỉ mang đến vẻ đẹp cho mâm ngũ quả mà còn là tượng trưng của sự thịnh vượng. Táo mang đến một thông điệp về sự may mắn, tài lộc sẽ đến với gia đình trong năm mới.

Quất: Quất, đặc biệt là những quả quất nhỏ, được bày trên mâm ngũ quả với ý nghĩa cầu mong sự thịnh vượng và may mắn. Theo âm Hán, “quất” có âm giống với từ “cát”, mang nghĩa may mắn, phúc lộc. Đặt quả quất trên mâm ngũ quả sẽ giúp gia đình có một năm thuận lợi, phát đạt và dồi dào sức khỏe.

Ngoài ra, một số gia đình còn chọn thêm các loại quả khác như cam, phật thủ, dừa hay thanh long, tùy theo từng vùng miền và thói quen địa phương. Mỗi loại quả đều có một ý nghĩa riêng, tất cả đều hướng đến mong muốn mang lại sự hòa hợp, bình an, tài lộc và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới.

Ở mỗi vùng miền, mâm ngũ quả sẽ có sự khác biệt về cách bày biện cũng như loại quả sử dụng, phản ánh sự đa dạng về văn hóa và tín ngưỡng của người Việt.

Miền Bắc: Mâm ngũ quả miền Bắc thường có những loại quả như chuối xanh, táo, lê, lựu, bưởi, tượng trưng cho sự sung túc, đoàn tụ và phú quý.

Miền Trung: Mâm ngũ quả miền Trung đa dạng hơn với các loại quả như chuối, dừa, sung, đu đủ, và lựu. Mỗi loại quả ở miền Trung đều mang một ý nghĩa riêng về sự đủ đầy, phúc lộc và sự thịnh vượng.

Miền Nam: Mâm ngũ quả miền Nam thường có những quả như dưa hấu, sung, xoài, đu đủ và quất, mang ý nghĩa cầu mong sự may mắn, tài lộc và hạnh phúc.

Lưu ý khi chuẩn bị mâm ngũ quả ngày Tết?

Khi bày mâm ngũ quả, cần lưu ý một số điều để đảm bảo mâm quả vừa đẹp mắt vừa hợp phong thủy:

- Chọn quả tươi và đẹp: Khi bày mâm ngũ quả nên chọn quả không quá chín, vì quả chín dễ bị hỏng trong thời gian dài, ảnh hưởng đến vẻ đẹp của mâm ngũ quả.

- Không chọn quả có gai nhọn hoặc mùi nặng: Mít, sầu riêng và dứa là những quả có gai nhọn hoặc mùi nặng, không nên bày trên mâm ngũ quả vì theo quan niệm, chúng có thể gây ra điều xui xẻo.

- Lau khô quả trước khi bày: Quả sau khi rửa cần được lau khô để tránh bị ẩm ướt, dễ hỏng và ảnh hưởng đến thẩm mỹ của mâm ngũ quả.