Nguyên tắc đối ứng "có đi có lại" là gì trong thương mại quốc tế?

Nội dung chính

Nguyên tắc đối ứng "có đi có lại" là gì trong thương mại quốc tế?

Nguyên tắc đối ứng có đi có lại là gì trong thương mại quốc tế?

Nguyên tắc đối ứng có đi có lại (tiếng Anh: Reciprocity) là một trong những nguyên tắc cơ bản trong thương mại quốc tế. Nguyên tắc này đề cập đến việc các quốc gia tham gia vào các hiệp định thương mại quốc tế sẽ đối xử công bằng với nhau, nghĩa là mỗi quốc gia sẽ trao đổi quyền lợi và nghĩa vụ theo một cách tương ứng. Nói cách khác, nếu một quốc gia cam kết mở cửa thị trường, giảm thuế hoặc thực hiện một chính sách thương mại ưu đãi đối với quốc gia khác, quốc gia đó cũng sẽ phải làm điều tương tự cho quốc gia đầu tiên.

Nguyên tắc này tạo ra một sự bình đẳng trong các quan hệ thương mại quốc tế, giúp đảm bảo rằng không có quốc gia nào bị thiệt thòi và mọi sự mở cửa, ưu đãi hay thỏa thuận thương mại đều được trao đổi một cách công bằng.

(1) Lịch sử phát triển của nguyên tắc đối ứng có đi có lại

Nguyên tắc này xuất phát từ những thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia, đặc biệt là từ các hiệp định song phương hoặc đa phương. Lịch sử của nguyên tắc "có đi có lại" có thể được theo dấu từ thế kỷ 19, khi các quốc gia bắt đầu nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc duy trì các quan hệ thương mại công bằng và đôi bên cùng có lợi.

Trong giai đoạn này, các quốc gia đã ký kết các hiệp định thương mại nhằm khuyến khích sự hợp tác kinh tế, và một phần của các hiệp định này là các điều khoản về đối xử "có đi có lại". Việc áp dụng nguyên tắc này giúp tăng cường sự tương tác giữa các nền kinh tế, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ những chính sách bảo vệ thương mại một chiều.

(2) Các hình thức áp dụng nguyên tắc đối ứng trong thương mại quốc tế

Có thể áp dụng nguyên tắc đối ứng có đi có lại dưới nhiều hình thức khác nhau trong các hiệp định thương mại quốc tế:

- Hiệp định thương mại song phương: Trong các hiệp định này, hai quốc gia thỏa thuận về các điều khoản thương mại và cam kết đối xử "có đi có lại". Ví dụ, một quốc gia có thể cam kết giảm thuế đối với hàng hóa xuất khẩu của quốc gia kia, và ngược lại, quốc gia kia cũng phải thực hiện các chính sách tương tự. Đây là hình thức đối ứng trực tiếp giữa hai bên.

- Hiệp định thương mại đa phương: Các hiệp định như Hiệp định Thương mại tự do ASEAN (AFTA) hay Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đều áp dụng nguyên tắc "có đi có lại" nhưng trên quy mô lớn hơn, với nhiều quốc gia tham gia. Các quốc gia sẽ trao đổi quyền lợi thương mại một cách công bằng để đạt được lợi ích chung.

- Các cơ chế khuyến khích đối ứng trong WTO: Trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nguyên tắc "có đi có lại" là một yếu tố quan trọng trong các quy định của tổ chức này. Các quốc gia thành viên cam kết không áp dụng chính sách bảo hộ quá mức và luôn tuân thủ các điều khoản thương mại công bằng. Nguyên tắc này cũng tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán thương mại trong WTO.

Nguyên tắc đối ứng "có đi có lại" là gì trong thương mại quốc tế? (Hình từ Internet)

Trường hợp áp dụng Đối xử tối huệ quốc trong Thương mại quốc tế là trường hợp nào?

Căn cứ theo quy định tại Điều 6 Pháp lệnh đối xử tối huệ quốc và đối xử quốc gia trong thương mại quốc tế năm 2002:

Theo đó, Nhà nước Việt Nam áp dụng một phần hay toàn bộ Đối xử tối huệ quốc trong các trường hợp:

- Pháp luật Việt Nam có quy định về áp dụng Đối xử tối huệ quốc;

- Điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập có quy định áp dụng Đối xử tối huệ quốc;

- Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ trên thực tế đã áp dụng Đối xử tối huệ quốc đối với Việt Nam;

- Các trường hợp khác do Chính phủ quyết định.