Công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất đai thay đổi ra sao từ 1/7/2025?

Nội dung chính

Quyền từ chối nhận di sản thừa kế đất đai của người thừa kế

Căn cứ Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản thừa kế đất đai, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.

Việc từ chối nhận di sản phải được thực hiện bằng cách lập thành văn bản chính thức, văn bản này cần phải được gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác và người có trách nhiệm phân chia di sản để đảm bảo tất cả các bên có liên quan đều được thông báo và hiểu rõ về quyết định này.

Đặc biệt, việc từ chối nhận di sản phải được thực hiện và thể hiện rõ ràng trước thời điểm phân chia di sản, nhằm đảm bảo rằng các bước phân chia tài sản được tiến hành hợp pháp và không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi quyết định sau khi quá trình phân chia đã bắt đầu.

Công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất đai thay đổi ra sao từ 1/7/2025? (Hình từ Internet)

Công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất đai ở đâu từ ngày 1/7/2025?

Theo quy định tại Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng chỉ được công chứng giao dịch về bất động sản trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trừ trường hợp công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện các quyền đối với bất động sản, thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng về bất động sản và công chứng việc sửa đổi, bổ sung, chấm dứt, hủy bỏ các giao dịch này theo quy định của pháp luật.

Từ quy định này, công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng có thể công chứng văn bản từ chối nhận di sản mặc dù không thuộc phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở.

Bên cạnh đó, tại Điều 46 Luật Công chứng 2024 quy định việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng.

Đối với các trường hợp sau thì việc công chứng có thể thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng nếu người yêu cầu công chứng thuộc các trường hợp sau đây:

- Lập di chúc tại chỗ ở theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015;

- Không thể đi lại được vì lý do sức khỏe; đang điều trị nội trú hoặc bị cách ly theo chỉ định của cơ sở y tế;

- Đang bị tạm giữ, tạm giam; đang thi hành án phạt tù; đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính;

- Có lý do chính đáng khác theo quy định của Chính phủ.

Theo quy định tại Điều 44 Luật Công chứng 2024, văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất đai có thể được công chứng ngoài phạm vi tỉnh, thành phố nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trong trường hợp liên quan đến bất động sản. 

Tuy nhiên, việc công chứng vẫn phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ một số trường hợp đặc biệt được phép công chứng ngoài trụ sở, như người yêu cầu công chứng không thể đi lại vì lý do sức khỏe hoặc các lý do khác theo quy định của pháp luật.

Hồ sơ công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất đai từ 1/7/2025

Theo quy định tại khoản 2 Điều 60 Luật Công chứng 2024 hồ sơ công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đất như sau:

- Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản thừa kế nếu đã được soạn sẵn (không cần văn bản này nếu yêu cầu công chứng viên soạn thảo).

- Bản sao giấy tờ tùy thân của người yêu cầu công chứng, gồm: thẻ căn cước hoặc hộ chiếu hoặc giấy tờ khác để xác định nhân thân của người yêu cầu công chứng theo quy định của pháp luật;

- Bản sao giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng đất hoặc bản án, quyết định của Tòa án hoặc quyết định khác của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc xử lý tài sản hoặc giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng trong trường hợp giao dịch liên quan đến tài sản đó;

- Bản sao giấy tờ khác có liên quan đến giao dịch mà pháp luật quy định phải có.

Trường hợp tổ chức hành nghề công chứng đã khai thác được các thông tin quy định tại các điểm b, c và d khoản này trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu khác theo quy định của pháp luật thì người yêu cầu công chứng không phải nộp các giấy tờ này nhưng phải nộp phí khai thác dữ liệu theo quy định của pháp luật để tổ chức hành nghề công chứng khai thác dữ liệu

- Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác theo quy định của pháp luật chứng minh người để lại di sản đã chết;

- Di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc; giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản trong trường hợp thừa kế theo pháp luật và trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015.

Số lượng hồ sơ: 1 bộ

Theo đó, nội dung giấy tờ phải nộp khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản có phần chi tiết hơn hơn hiện tại. 

Cụ thể, theo quy định của luật hiện hành, Luật Công chứng 2014 quy định các giấy tờ nộp khi công chứng văn bản khai nhận di sản chỉ bao gồm: bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết.

So với quy định của pháp luật hiện hành, Luật Công chứng 2024 đã bổ sung các yêu cầu chi tiết hơn về hồ sơ công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế. 

Cụ thể, không chỉ yêu cầu bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc, giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế, cùng giấy chứng tử như trong Luật Công chứng 2014, mà Luật Công chứng 2024 còn yêu cầu các giấy tờ bổ sung như dự thảo văn bản từ chối nhận di sản thừa kế (nếu có), bản sao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (đối với thừa kế đất đai).

Bên cạnh đó, Luật Công chứng 2024 cũng quy định việc khai thác thông tin từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, giúp đơn giản hóa thủ tục nộp hồ sơ khi người yêu cầu công chứng không phải nộp các giấy tờ có sẵn trong cơ sở dữ liệu quốc gia, miễn là họ thanh toán phí khai thác dữ liệu. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu các thủ tục hành chính mà còn làm cho quá trình công chứng trở nên minh bạch và thuận tiện hơn.

Như vậy, Luật Công chứng 2024 đã thay đổi và chi tiết hóa hơn quy trình công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế, đặc biệt là trong các trường hợp thừa kế đất đai và tài sản cần phải đăng ký quyền sở hữu. Những quy định này nhằm tăng cường tính minh bạch, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện quyền thừa kế của mình.

Lưu ý, Luật Công chứng 2024 có hiệu lực thi hành từ 01/07/2025.