Cách tính 24 tiết khí trong năm Ất Tỵ 2025

Nội dung chính

Nguồn gốc và ý nghĩa của 24 tiết khí trong năm

Hệ thống 24 tiết khí (二十四节气) là một thành tựu đặc biệt trong lịch sử văn minh nông nghiệp của nhân loại, có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại. Được hình thành dựa trên sự quan sát tỉ mỉ chu kỳ chuyển động của Mặt Trời, 24 tiết khí phản ánh những biến đổi tuần hoàn của thời tiết, khí hậu và thiên nhiên trong một năm. Đây không chỉ là công cụ quan trọng trong sản xuất nông nghiệp mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống văn hóa, tín ngưỡng và phong tục của nhiều quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam.

Hệ thống tiết khí được cho là bắt nguồn từ thời Chiến Quốc (thế kỷ V – III TCN), khi người Trung Hoa cổ đại quan sát sự di chuyển của Mặt Trời theo hoàng đạo và nhận thấy rằng trong một năm có những thời điểm thời tiết, nhiệt độ, lượng mưa biến đổi rõ rệt. Để thuận tiện trong việc canh tác, họ đã chia một năm thành 24 tiết khí, mỗi tiết khí kéo dài khoảng 15-16 ngày, tương ứng với sự dịch chuyển của Mặt Trời trên hoàng đạo theo từng khoảng 15 độ.

Ban đầu, 24 tiết khí được sử dụng chủ yếu để hướng dẫn sản xuất nông nghiệp, giúp người nông dân xác định thời điểm gieo trồng, thu hoạch hay đề phòng thiên tai. Về sau, hệ thống này dần được tích hợp và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội và tín ngưỡng phương Đông.

Hệ thống 24 tiết khí không chỉ giúp con người nắm bắt quy luật tự nhiên mà còn góp phần hình thành nhiều phong tục, tập quán quan trọng, như các lễ hội mùa vụ, nghi thức cầu mưa hay những hoạt động tín ngưỡng gắn liền với từng tiết khí.

Trong xã hội cổ đại, 24 tiết khí là kim chỉ nam cho nền nông nghiệp, giúp người dân xác định thời điểm thích hợp để gieo trồng, thu hoạch, phòng tránh hạn hán hay bão lũ. Ngày nay, mặc dù khoa học kỹ thuật phát triển, nhưng hệ thống tiết khí vẫn giữ nguyên giá trị trong việc dự báo thời tiết, định hướng sản xuất nông nghiệp và đóng vai trò quan trọng trong văn hóa truyền thống.

Tóm lại, 24 tiết khí không chỉ là một thành tựu thiên văn mà còn là một di sản văn hóa quý báu của phương Đông, giúp con người hài hòa với thiên nhiên và vận dụng những quy luật tự nhiên vào đời sống một cách khoa học và hợp lý.

Cách tính 24 tiết khí trong năm Ất Tỵ 2025 (Hình từ Internet)

Cách tính 24 tiết khí trong năm Ất Tỵ 2025

Để tính 24 tiết khí trong năm Ất Tỵ 2025, ta dựa vào các nguyên tắc và chu kỳ của mặt trời. 24 tiết khí được chia đều trong một năm, với mỗi tiết khí tương ứng với một giai đoạn cụ thể của năm.

Mùa Xuân - Thời điểm vạn vật sinh sôi, khởi đầu chu kỳ mới

Lập Xuân (09:27 - 3/2/2025): Báo hiệu mùa xuân bắt đầu, cây cối đâm chồi, thời tiết ấm dần lên.

Vũ Thủy (22:11 - 18/2/2025): Mưa xuân xuất hiện, độ ẩm tăng cao, thuận lợi cho cây trồng phát triển.

Kinh Trập (10:54 - 5/3/2025): Côn trùng bắt đầu hoạt động, nhiệt độ tiếp tục tăng, dấu hiệu của mùa màng khởi sắc.

Xuân Phân (22:06 - 20/3/2025): Ngày và đêm dài bằng nhau, thời tiết ôn hòa, mùa xuân vào giai đoạn đẹp nhất.

Thanh Minh (08:49 - 5/4/2025): Trời quang đãng, không khí mát mẻ, thuận lợi cho các hoạt động ngoài trời.

Cốc Vũ (21:26 - 20/4/2025): Mưa rào xuất hiện nhiều hơn, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ.

Mùa Hạ - Giai đoạn thời tiết nóng nhất trong năm

Lập Hạ (14:21 - 5/5/2025: Bước vào mùa hè, nhiệt độ tăng cao, bắt đầu xuất hiện nắng gay gắt.

Tiểu Mãn (05:35 - 21/5/2025): Mưa nhiều hơn, nước tích trữ dồi dào, cây lúa bắt đầu trổ bông.

Mang Chủng (19:00 - 5/6/2025): Cao điểm mùa gieo trồng, thời tiết oi bức nhưng cây cối phát triển mạnh.

Hạ Chí (09:41 - 21/6/2025): Ngày dài nhất trong năm, nắng nóng cực đại, nhiệt độ lên cao nhất.

Tiểu Thử (23:51 - 6/7/2025): Thời tiết bắt đầu có những cơn mưa giải nhiệt, giảm bớt oi bức.

Đại Thử (15:41 - 22/7/2025): Cao điểm nóng nhất mùa hè, không khí oi ả, dễ xuất hiện bão.

Mùa Thu - Thời điểm giao mùa, thời tiết dịu mát dần

Lập Thu (06:09 - 7/8/2025): Mùa thu bắt đầu, trời dịu mát hơn nhưng vẫn có những đợt nắng cuối hè.

Xử Thử (18:02 - 22/8/2025): Mưa ngâu xuất hiện, báo hiệu sự chuyển giao giữa hạ và thu.

Bạch Lộ (04:52 - 8/9/2025): Sương mù nhẹ xuất hiện vào sáng sớm, thời tiết mát mẻ, dễ chịu.

Thu Phân (13:18 - 23/9/2025): Ngày và đêm dài bằng nhau, tiết trời sang thu rõ rệt.

Hàn Lộ (20:55 - 8/10/2025): Không khí lạnh bắt đầu tràn về, trời se se lạnh vào sáng sớm.

Sương Giáng (03:36 - 24/10/2025): Sương mù dày đặc hơn, báo hiệu mùa đông sắp tới.

Mùa Đông - Giai đoạn lạnh nhất trong năm

Lập Đông (10:50 - 8/11/2025): Mùa đông chính thức bắt đầu, thời tiết lạnh hơn, cây cối trút lá.

Tiểu Tuyết (04:23 - 23/11/2025): Đợt rét đầu tiên xuất hiện, có thể có tuyết nhẹ ở vùng cao.

Đại Tuyết (21:06 - 7/12/2025): Nhiệt độ tiếp tục giảm sâu, một số nơi có tuyết rơi dày.

Đông Chí (15:34 - 21/12/2025): Ngày ngắn nhất, đêm dài nhất trong năm, trời lạnh nhất.

Tiểu Hàn (11:06 - 5/1/2026): Trời rét buốt nhưng chưa phải giai đoạn lạnh nhất của mùa đông.

Đại Hàn (07:46 - 20/1/2026): Đợt rét đậm, rét hại, là thời kỳ lạnh nhất trước khi chuyển sang xuân.

Ngày Lập Hạ quá nóng bức có được xem là trở ngại khách quan không?

Căn cứ tại khoản 13 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính 2015 định nghĩa trở ngại khách quan là những trở ngại do hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện được quyền hoặc nghĩa vụ của mình.

Do đó, “trở ngại khách quan” có 02 đặc điểm là: (1) Do hoàn cảnh khách quan tác động và (2) làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình.

Theo phân tích, tiết Lập Hạ thường đánh dấu sự khởi đầu của mùa hè, với thời tiết trở nên oi bức và nóng nực. Đây là thời điểm nhiệt độ bắt đầu tăng cao, ánh nắng trở nên gay gắt hơn, tạo cảm giác oi ả và khó chịu. Trong tiết Lập Hạ, khí hậu đặc trưng với sự chuyển giao từ mùa xuân sang mùa hè, khiến cho môi trường trở nên nóng và khô, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân.

Với những nội dung trên, có thể thấy rằng ngày Lập Hạ, mặc dù thời tiết oi bức và nóng nực, không thể được xem là một "trở ngại khách quan" theo quy định tại khoản 13 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính 2015.

Bởi vì trở ngại khách quan được hiểu là những yếu tố ngoài tầm kiểm soát, làm cho người có quyền không thể biết hoặc thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình. Mặc dù thời tiết Lập Hạ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất, nhưng đó không phải là yếu tố làm người dân không thể thực hiện các quyền lợi hợp pháp của mình, mà chủ yếu là một đặc điểm khí hậu tự nhiên có thể dự đoán và chuẩn bị trước.