Quyết định cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện trong những trường hợp nào?

Nội dung chính

• Quyết định cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện trong những trường hợp nào?
• Trình tự, thủ tục thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất được quy định như thế nào?
• Bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất được quy định thế nào? 

Quyết định cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện trong những trường hợp nào?

Căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 89 Luật Đất đai 2024 về các điều kiện để thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất cụ thể như sau: 

Điều 89. Cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất

[…]

2. Việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất được thực hiện khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành mà người có đất thu hồi không chấp hành quyết định thu hồi đất sau khi Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và cơ quan có chức năng quản lý đất đai hoặc đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã vận động, thuyết phục;

b) Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi;

c) Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành;

d) Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực thi hành.

Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận quyết định cưỡng chế hoặc vắng mặt khi giao quyết định cưỡng chế thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản.

[...]

Từ quy định trên, việc cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện khi đầy đủ 04 điều kiện bắt buộc, bao gồm:

- Quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực mà người có đất bị thu hồi không chấp hành sau khi các cơ quan có thẩm quyền như Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã và các cơ quan có chức năng quản lý đất đai đã vận động, thuyết phục;

- Quyết định cưỡng chế thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt dân cư nơi có đất thu hồi; 

- Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực

- Người bị cưỡng chế nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực. Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận hay vắng mặt khi giao quyết định thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản. 

Quyết định cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện trong những trường hợp nào? (Hình từ Internet)

Trình tự, thủ tục thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất được quy định như thế nào?

Theo quy định tại khoản 4 Điều 89 Luật Đất đai 2024 và điểm d khoản 2 Điều 5 Nghị định 151/2025/NĐ-CP về trình tự, thủ tục thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất cụ thể như sau: 

Việc thực hiện quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất thực hiện theo trình tự, thủ tục sau đây:

- Trước khi tiến hành cưỡng chế, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định thành lập Ban cưỡng chế thu hồi đất.

- Ban cưỡng chế thu hồi đất vận động, thuyết phục, đối thoại với người bị cưỡng chế; nếu người bị cưỡng chế chấp hành thì Ban cưỡng chế thu hồi đất lập biên bản ghi nhận sự chấp hành. Việc bàn giao đất được thực hiện chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày lập biên bản.

+ Trường hợp người bị cưỡng chế không chấp hành quyết định cưỡng chế thì Ban cưỡng chế thu hồi đất tổ chức thực hiện cưỡng chế.

- Ban cưỡng chế thu hồi đất có quyền buộc người bị cưỡng chế và những người có liên quan phải ra khỏi khu đất cưỡng chế, tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế; nếu không thực hiện thì Ban cưỡng chế thu hồi đất có trách nhiệm di chuyển người bị cưỡng chế và người có liên quan cùng tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế.

+ Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì Ban cưỡng chế thu hồi đất phải lập biên bản, tổ chức thực hiện bảo quản tài sản theo quy định của pháp luật và thông báo cho người có tài sản nhận lại tài sản.

- Ban cưỡng chế thu hồi đất mời đại diện Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp huyện tham gia giám sát việc cưỡng chế thu hồi đất. (Lưu ý, từ 1/7/2025, không còn Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp huyện).

Bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất được quy định thế nào? 

Căn cứ quy định tại Điều 37 Nghị định 102/2024/NĐ-CP về bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất như sau: 

Điều 37. Bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc và cưỡng chế thu hồi đất

1. Cơ quan Công an có trách nhiệm bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp hoặc quyết định cưỡng chế của các cơ quan nhà nước khác khi được yêu cầu.

Trường hợp có yêu cầu cơ quan Công an tham gia bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế thì cơ quan chủ trì thi hành quyết định cưỡng chế phải gửi văn bản đến cơ quan Công an cùng cấp trước thời điểm cưỡng chế 05 ngày làm việc để bố trí lực lượng.

2. Cơ quan Công an căn cứ vào phương án cưỡng chế thu hồi đất để xây dựng kế hoạch bảo vệ trật tự, an toàn trong quá trình tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất. Khi tham gia cưỡng chế, cơ quan Công an có trách nhiệm ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm trật tự, an toàn trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ.

Từ quy định trên, cơ quan chủ trì thi hành quyết định cưỡng chế quyền sử dụng đất phải gửi văn bản đến cơ quan công an trước thời điểm cưỡng chế 05 ngày để bố trí lực lượng nếu có yêu cầu cơ quan công an tham gia bảo đảm trật tự. 

Cơ quan Công an sẽ xây dựng kế hoạch bảo vệ trật tự, an toàn trong quá trình thi hành quyết định cưỡng chế theo phương án được nhận. Trong quá trình cưỡng chế, Công an có trách nhiệm ngăn chặn những hành vi vi phạm trong phạm vi chức năng và nhiệm vụ để bảo đảm trật tự.