Tết Thanh Minh và những phong tục truyền thống trong ngày này gồm những gì?

Nội dung chính

Tết Thanh Minh và những phong tục truyền thống trong ngày này gồm những gì?

(1) Thanh minh là gì?

Thanh Minh được ghép từ hai chữ, “Thanh” mang nghĩa thanh khiết, trong lành và “Minh” là sáng sủa, tươi sáng. Hiểu theo nghĩa đen, Thanh Minh ám chỉ khoảng thời gian khí trời mát mẻ, bầu trời quang đãng, tràn đầy sức sống.

Tết Thanh Minh là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng của người Việt Nam, có ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa thờ cúng tổ tiên. Đây là dịp con cháu bày tỏ lòng thành kính, tưởng nhớ và tri ân đến những người đã khuất bằng cách dọn dẹp, sửa sang phần mộ và cúng bái tổ tiên.

Tết Thanh Minh 2025 sẽ nhằm ngày 4/4 Dương lịch (7/3 Âm lịch), sau khi kết thúc tiết xuân phân và kéo dài đến ngày 20/4.

Tết Thanh Minh và những phong tục truyền thống trong ngày này gồm những gì? (Hình từ Internet)

(2) Các phong tục trong ngày Tết Thanh Minh?

Tết Thanh Minh không chỉ đơn thuần là ngày đi tảo mộ mà còn có nhiều phong tục truyền thống. Dưới đây là một số phong tục phổ biến trong ngày này:

(i) Tảo mộ và cúng bái tổ tiên

Đây là phong tục quan trọng nhất trong ngày Thanh Minh, con cháu sẽ dọn dẹp phần mộ tổ tiên, thắp nhang, dâng lễ vật để thể hiện lòng biết ơn.

(ii) Cúng trong nhà và ngoài mộ

Ngoài việc tảo mộ, nhiều gia đình còn lập bàn thờ gia tiên tại nhà để cúng bái, mời ông bà về chứng giám lòng thành của con cháu.

(iii) Quây quần cùng gia đình

Sau khi hoàn thành lễ tảo mộ và dâng cúng gia tiên, đây là khoảnh khắc thiêng liêng nhất của Tết Thanh Minh. Sau một năm bận rộn, các thành viên gia đình có dịp sum họp, trò chuyện và cùng thưởng thức bữa cơm ấm cúng.

Lưu ý: Thông tin “Thanh minh là gì? Các phong tục trong ngày Tết Thanh Minh?” chỉ mang tính chất tham khảo.

(3) Nguồn gốc thanh minh

Không chỉ là một tiết khí được lập bởi những người trong thời cổ đại dựa trên chu kỳ mặt trời và khí hậu, tiết thanh minh còn có một câu chuyện ý nghĩa đằng sau đó là nguồn gốc cho những tập tục của ngày này. Vào thời Xuân Thu của Trung Hoa cổ đại có một vị vua nước Tấn là Tấn Văn Công trong lúc trị vì gặp loạn đã phải bỏ nước lưu vong.

Trong lúc đi lánh nạn khắp nạn khắp nơi thì Tấn Văn Công có một hiền sĩ tên Giới Tử Thôi luôn kể cận giúp đỡ ông. Một ngày kia vì thức ăn cạn kiệt mà Giới Tử Thôi đã lóc thịt mình cho vua ăn để chống đói.

Vua Tấn ăn xong hỏi ra mới biết nên đã cảm kích không thôi và luôn ghi lòng tạc dạ. Về sau khi vua Tấn giành lại được ngôi vị thì đã phong thưởng rất hậu hĩnh cho những người có công với mình nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi.

Giới Tử Thôi không vì vậy mà sinh lòng oán hận mà chỉ xem đó là nghĩa vụ của mình khi là một bề tôi của vua. Sau đó ông về nhà và đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Sau này khi vua Tấn nhớ ra, cho người đi tìm thì Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn nữa.

Tấn Văn Công vì chột dạ và mong muốn nhanh sửa sai lầm mà ra lệnh đốt rừng để thúc ép Giới Tử Thôi phải xuất núi. Tuy nhiên,Tử Thôi vẫn một lòng cự tuyệt nên cuối cùng cả 2 mẹ con ông đều chết cháy.

Vua Tấn vì ân hận và thương xót nên đã lập miếu thờ họ. Nhà vua cũng ra lệnh trong dân gian chỉ được ăn đồ ăn nguội để tưởng niệm và phải kiêng đốt lửa ba ngày.

Từ đó ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm được coi là ngày tết Hàn thực và là một ngày nằm trong tiết thanh minh để nhớ ơn những người có công đã khuất. Đến khi du nhập vào Việt Nam thì ý nghĩa của tết hàn thực đã dần thay đổi và chuyển sang là tục tảo mộ ông bà cha mẹ tổ tiên trong tiết thanh minh.

Tết thanh Minh có phải là ngày nghỉ lễ, tết của người lao động không?

Căn cứ Điều 112 Bộ luật Lao động 2019, người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương trong những ngày lễ, tết sau đây:

(i) Tết Dương lịch: 01 ngày (ngày 01/01 dương lịch).

(ii) Tết Âm lịch: 05 ngày.

(iii) Ngày Chiến thắng: 01 ngày (ngày 30/4 dương lịch).

(iv) Ngày Quốc tế lao động: 01 ngày (ngày 01/5 dương lịch).

(v) Quốc khánh: 02 ngày (ngày 02/9 dương lịch và 01 ngày liền kề trước hoặc sau).

(vi) Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương: 01 ngày (ngày 10/3 âm lịch).

Như vậy, Tết Thanh Minh không phải là ngày nghỉ lễ, Tết của người lao động.