Nhà nước có thể trưng mua nhà trong trường hợp nào theo quy định của pháp luật?

Nội dung chính

Nhà nước có thể trưng mua nhà trong trường hợp nào theo quy định của pháp luật?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật trưng mua, trưng dụng tài sản 2008quy định về trưng mua tài sản, theo đó: Trưng mua tài sản là việc Nhà nước mua tài sản của tổ chức (không bao gồm cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị vũ trang nhân dân), cá nhân, hộ gia đình thông qua quyết định hành chính trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia.

Căn cứ theo quy định tại Điều 5 Luật trưng mua, trưng dụng tài sản 2008 quy định về điều kiện trưng mua, trưng dụng tài sản, cụ thể:

Điều 5. Điều kiện trưng mua, trưng dụng tài sản

Việc trưng mua, trưng dụng tài sản chỉ được thực hiện khi Nhà nước có nhu cầu sử dụng tài sản mà các biện pháp huy động khác không thực hiện được, thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng theo quy định của pháp luật về quốc phòng và pháp luật về tình trạng khẩn cấp;

2. Khi an ninh quốc gia có nguy cơ bị đe dọa theo quy định của pháp luật về an ninh quốc gia;

3. Khi mục tiêu quan trọng về an ninh quốc gia có khả năng bị xâm phạm hoặc cần được tăng cường bảo vệ theo quy định của pháp luật về quốc phòng và pháp luật về an ninh quốc gia;

4. Khi phải đối phó với nguy cơ hoặc để khắc phục thảm họa do thiên tai, dịch bệnh gây ra trên diện rộng hoặc nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước.

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 13 Luật trưng mua, trưng dụng tài sản 2008 quy định về tài sản thuộc đối tượng trưng mua, cụ thể:

Điều 13. Tài sản thuộc đối tượng trưng mua

1. Nhà và tài sản khác gắn liền với đất trong trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 5 của Luật này.

2. Thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm, công cụ, dụng cụ và vật tư, vật dụng thiết yếu khác.

3. Phương tiện giao thông vận tải, thông tin liên lạc và phương tiện kỹ thuật khác.

Do đó, theo quy định của pháp luật hiện hành, Nhà nước được phép trưng mua nhà trong trường hợp khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.

Lưu ý: Việc trưng mua này chỉ được thực hiện khi Nhà nước có nhu cầu sử dụng tài sản mà các biện pháp huy động khác không thực hiện được.

Nhà nước có thể trưng mua nhà trong trường hợp nào theo quy định của pháp luật? (Hình từ Internet)

Nhà nước phải thanh toán tiền trưng mua nhà cho chủ sở hữu trong thời hạn bao lâu?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 19 Luật trưng mua, trưng dụng tài sản 2008 quy định về việc thanh toán tiền trưng mua tài sản, cụ thể:

Điều 19. Thanh toán tiền trưng mua tài sản

1. Tiền trưng mua tài sản được thanh toán một lần cho người có tài sản trưng mua trong thời hạn như sau:

a) Không quá bốn mươi lăm ngày, kể từ ngày quyết định trưng mua tài sản có hiệu lực thi hành đối với trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 5 của Luật này;

b) Không quá ba mươi ngày, kể từ ngày quyết định trưng mua tài sản có hiệu lực thi hành đối với trường hợp quy định tại các khoản 2, 3 và 4 Điều 5 của Luật này.

2. Trường hợp không thể thanh toán kịp theo thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này vì lý do bất khả kháng thì được gia hạn, nhưng thời gian gia hạn không quá bốn mươi lăm ngày đối với trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều này và không quá ba mươi ngày đối với trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều này. Việc gia hạn phải được thông báo bằng văn bản cho người có tài sản trưng mua biết trước khi kết thúc thời hạn thanh toán quy định tại điểm a hoặc điểm b khoản 1 Điều này.

[...]

Do đó, theo quy định của pháp luật, Nhà nước phải thanh toán tiền trưng mua nhà cho chủ sở hữu trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày quyết định trưng mua nhà có hiệu lực thi hành.

Trường hợp vì lý do bất khả kháng không thể thanh toán kịp thì có thể gia hạn thêm thời hạn thanh toán nhưng không được quá 45 ngày.

Trường hợp người có tài sản không chấp hành việc trưng mua nhà thì có bị cưỡng chế thi hành không? 

Căn cứ theo quy định tại Điều 17 Luật trưng mua, trưng dụng tài sản 2008, khoản 1 Điều 12 Nghị định 125/2025/NĐ-CP, cụ thể:

Điều 17. Cưỡng chế thi hành quyết định trưng mua tài sản

Trường hợp quyết định trưng mua tài sản đã được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật mà người có tài sản trưng mua không chấp hành thì người quyết định trưng mua tài sản ra quyết định cưỡng chế thi hành và tổ chức cưỡng chế thi hành hoặc giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản trưng mua tổ chức cưỡng chế thi hành.

Theo đó nếu chủ sở hữu không chấp hành việc trưng mua nhà theo quy định pháp luật thì người quyết định trưng mua tài sản ra quyết định cưỡng chế thi hành và tổ chức cưỡng chế thi hành hoặc giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản trưng mua tổ chức cưỡng chế thi hành.