Quyết định 2030/QĐ-BGTVT phê duyệt Đề án Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải của lực lượng ngành Giao thông vận tải tại Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải ban hành

QUYẾT ĐỊNH

PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN ĐỔI MỚI VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CÔNG TÁC PHỐI HỢP TÌM KIẾM, CỨU NẠN HÀNG HẢI CỦA CÁC LỰC LƯỢNG NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI TẠI VIỆT NAM

BỘ TRƯỞNG BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI

Căn cứ Nghị định số 107/2012/NĐ-CP ngày 20 tháng 12 năm 2012 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giao thông vận tải;

Căn cứ Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20 tháng 01 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp tìm kiếm cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển;

Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ An toàn giao thông và Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt Đề án Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải của các lực lượng ngành Giao thông vận tải tại Việt Nam kèm theo Quyết định này với các nội dung chính sau đây:

I. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ ÁN

1. Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải của các lực lượng ngành Giao thông vận tải đáp ứng yêu cầu thực tiễn về tìm kiếm, cứu nạn tàu thuyền trên biển và trong vùng nước cảng biển.

2. Thực hiện đầy đủ các quy định của Công ước quốc tế về tìm kiếm cứu nạn hàng hải 1979 (SAR 79) mà Việt Nam là thành viên.

II. NỘI DUNG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN

1. Rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; cơ chế chính sách về tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

2. Đổi mới, kiện toàn cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam; các Cảng vụ hàng hải và Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam về tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

3. Nâng cao năng lực quản lý, trình độ nghiệp vụ, thực hành tìm kiếm cứu nạn của cán bộ, thuyền viên Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam, các Cảng vụ hàng hải và Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam.

4. Khai thác tối đa, có hiệu quả cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật hiện có; đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật phục vụ tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

5. Xây dựng quy chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan về phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

6. Ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động tìm kiếm, cứu nạn hàng hải.

7. Tăng cường hợp tác quốc tế trong phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải.

(Danh mục Chương trình, dự án, thời gian và cơ quan thực hiện quy định cụ thể tại Phụ lục của Quyết định này).

III. KINH PHÍ THỰC HIỆN

1. Kinh phí thực hiện Đề án được xác định đối với từng chương trình, dự án cụ thể theo quy định và trong phạm vi dự toán chi ngân sách nhà nước giao hàng năm.

2. Nguồn kinh phí thực hiện:

a) Nguồn ngân sách nhà nước (Nguồn chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên);

b) Nguồn vốn ODA, nguồn vốn viện trợ và các nguồn kinh phí hợp pháp khác (nếu có).

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Thời gian thực hiện Đề án

a) Giai đoạn 1: Từ năm 2014 đến 2015;

QUYẾT ĐỊNH

PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN ĐỔI MỚI VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CÔNG TÁC PHỐI HỢP TÌM KIẾM, CỨU NẠN HÀNG HẢI CỦA CÁC LỰC LƯỢNG NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI TẠI VIỆT NAM

BỘ TRƯỞNG BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI

Căn cứ Nghị định số 107/2012/NĐ-CP ngày 20 tháng 12 năm 2012 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giao thông vận tải;

Căn cứ Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20 tháng 01 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp tìm kiếm cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển;

Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ An toàn giao thông và Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt Đề án Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải của các lực lượng ngành Giao thông vận tải tại Việt Nam kèm theo Quyết định này với các nội dung chính sau đây:

I. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ ÁN

1. Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải của các lực lượng ngành Giao thông vận tải đáp ứng yêu cầu thực tiễn về tìm kiếm, cứu nạn tàu thuyền trên biển và trong vùng nước cảng biển.

2. Thực hiện đầy đủ các quy định của Công ước quốc tế về tìm kiếm cứu nạn hàng hải 1979 (SAR 79) mà Việt Nam là thành viên.

II. NỘI DUNG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN

1. Rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; cơ chế chính sách về tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

2. Đổi mới, kiện toàn cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam; các Cảng vụ hàng hải và Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam về tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

3. Nâng cao năng lực quản lý, trình độ nghiệp vụ, thực hành tìm kiếm cứu nạn của cán bộ, thuyền viên Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam, các Cảng vụ hàng hải và Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam.

4. Khai thác tối đa, có hiệu quả cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật hiện có; đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật phục vụ tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

5. Xây dựng quy chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan về phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

6. Ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động tìm kiếm, cứu nạn hàng hải.

7. Tăng cường hợp tác quốc tế trong phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải.

(Danh mục Chương trình, dự án, thời gian và cơ quan thực hiện quy định cụ thể tại Phụ lục của Quyết định này).

III. KINH PHÍ THỰC HIỆN

1. Kinh phí thực hiện Đề án được xác định đối với từng chương trình, dự án cụ thể theo quy định và trong phạm vi dự toán chi ngân sách nhà nước giao hàng năm.

2. Nguồn kinh phí thực hiện:

a) Nguồn ngân sách nhà nước (Nguồn chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên);

b) Nguồn vốn ODA, nguồn vốn viện trợ và các nguồn kinh phí hợp pháp khác (nếu có).

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Thời gian thực hiện Đề án

a) Giai đoạn 1: Từ năm 2014 đến 2015;

b) Giai đoạn 2: Từ năm 2016 đến 2020.

2. Phân công nhiệm vụ

a) Vụ An toàn giao thông

- Là đầu mối tham mưu cho Lãnh đạo Bộ chỉ đạo thực hiện Đề án; chủ trì theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện Đề án;

- Tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải tình hình triển khai thực hiện Đề án 6 tháng/lần;

- Phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc triển khai thực hiện các nội dung thuộc Danh mục chương trình, dự án tại Phụ lục kèm theo Quyết định này.

b) Ban Chỉ đạo Phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn

- Thực hiện các nhiệm vụ được phân công theo Danh mục chương trình, dự án tại Phụ lục kèm theo Quyết định này;

- Phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan để triển khai thực hiện các nội dung của Đề án;

- Phối hợp với Vụ An toàn giao thông trong việc theo dõi, đôn đốc và kiểm tra thực hiện Đề án.

c) Các Vụ, cơ quan tham mưu khác thuộc Bộ

- Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, tham mưu cho Bộ trưởng trong việc phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan triển khai thực hiện Đề án và các nhiệm vụ thuộc Danh mục chương trình, dự án tại Phụ lục kèm theo Quyết định này theo đúng tiến độ và đúng các quy định của pháp luật;

- Hàng năm phối hợp với Cục Hàng hải Việt Nam xây dựng chương trình, dự án triển khai thực hiện Đề án; kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện Đề án.

d) Cục Hàng hải Việt Nam

- Chủ trì, tổ chức thực hiện Đề án, bao gồm các nhiệm vụ quy định tại Phụ lục Danh mục các chương trình dự án kèm theo Quyết định này; phối hợp với Vụ An toàn giao thông tổ chức kiểm tra tình hình thực hiện, tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải;

- Hàng năm phối hợp với các Cục, Vụ liên quan thuộc Bộ Giao thông vận tải xây dựng kế hoạch và dự toán kinh phí thực hiện Đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện;

- Phối hợp với các cơ quan thuộc Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Nội vụ, Bộ Y tế và Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình, dự án cho công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn theo chức năng, nhiệm vụ được giao;

- Chỉ đạo Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam, các Cảng vụ hàng hải, Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam tổ chức thực hiện Đề án; phối hợp với các cơ quan có liên quan của các Bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp cảng biển, công ty tàu biển xây dựng Quy chế phối hợp tìm kiếm cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển;

- Chỉ đạo các trường nghiệp vụ hàng hải trong việc đào tạo, huấn luyện lực lượng tìm kiếm, cứu nạn hàng hải theo chương trình, kế hoạch được phê duyệt.

đ) Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam

- Căn cứ tình hình cụ thể, hàng năm xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện Đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Cục Hàng hải Việt Nam và các cơ quan có liên quan;

- Định kỳ 6 tháng báo cáo Cục Hàng hải Việt Nam để tổng hợp báo cáo Bộ Giao thông vận tải về tình hình thực hiện Đề án.

e) Các Cảng vụ hàng hải

- Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, hàng năm xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện Đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Cục Hàng hải Việt Nam và các cơ quan có liên quan;

- Phối hợp với các cơ quan, đơn vị trong vùng nước cảng biển xây dựng Quy chế phối hợp và tổ chức thực hiện;

- Định kỳ 6 tháng báo cáo Cục Hàng hải Việt Nam để tổng hợp báo cáo Bộ Giao thông vận tải về tình hình thực hiện Đề án.

g) Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam

- Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, hàng năm xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện Đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Cục Hàng hải Việt Nam và các cơ quan có liên quan;

- Phối hợp với các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an xây dựng Quy chế phối hợp tiếp nhận, xử lý thông tin và tổ chức thực hiện;

- Định kỳ 6 tháng báo cáo Cục Hàng hải Việt Nam để tổng hợp báo cáo Bộ

Giao thông vận tải về tình hình thực hiện Đề án.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành.

Điều 3. Chánh Văn phòng Bộ, Chánh Thanh tra Bộ, Vụ trưởng các Vụ, Ban thuộc Bộ, Ban chỉ đạo Phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn, Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam, Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHƯƠNG TRÌNH, DỰ ÁN ĐỀ ÁN ĐỔI MỚI, NÂNG CAO NĂNG LỰC CÔNG TÁC PHỐI HỢP TÌM KIẾM, CỨU NẠN HÀNG HẢI TẠI VIỆT NAM
(Ban hành kèm theo Quyết định số 2030/QĐ-BGTVT ngày 30 tháng 5 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải)

ĐỀ ÁN

ĐỔI MỚI VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CÔNG TÁC PHỐI HỢP TÌM KIẾM, CỨU NẠN HÀNG HẢI CỦA CÁC LỰC LƯỢNG NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI TẠI VIỆT NAM

Phần 1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tổng quan

Việt Nam là một quốc gia ven biển với dân số sinh sống miền ven biển đạt 34 triệu người, có hoạt động kinh tế biển đa dạng và phát triển. Bờ biển dài hơn 3.200 km với hơn một triệu km² mặt biển. Hệ thống cảng biển Việt Nam với 44 cảng biển, 219 bến cảng lớn nhỏ đón nhận trên 120.000 lượt tàu biển ra vào, bốc xếp hàng hóa. Đội tàu biển Việt Nam tăng đều trong những năm gần đây và hiện có gần 1.700 chiếc tàu biển hoạt động khắp nơi trên thế giới. Đội tàu khai thác, đánh bắt thủy sản với số lượng trên 125.000 chiếc, trong đó có khoảng 25.000 tàu đánh bắt cá xa bờ, số lao động trực tiếp trên 1 triệu người với ngư trường rộng khắp vùng Biển Đông và hoạt động diễn ra hầu như quanh năm. Ngoài ra, vùng biển Việt Nam nằm cận kề tuyến hành trình quốc tế quan trọng từ châu Á đi các nước, là nơi hoạt động của đội tàu dịch vụ, du lịch, khai thác dầu khí, quốc phòng và an ninh trên biển.

Thời tiết trong những năm gần đây có những biến đổi khó lường theo chiều hướng ngày càng phức tạp. Băng ở hai cực đang tan chảy dẫn đến nước biển dâng; bão lũ ngày càng xuất hiện nhiều với đường đi, cường độ thay đổi khó dự báo gây ra nhiều thảm họa cho hoạt động hàng hải. Tình trạng trái đất nóng lên, động đất, núi lửa... gây ra các đợt sóng thần gây thảm họa cho các quốc gia ven biển. Với những biến đổi khí hậu phức tạp này làm cho nguy cơ hiểm họa hoạt động hàng hải ngày càng gia tăng và khả năng đối phó với hiểm họa thiên nhiên của con người là rất nhỏ bé.

Với tất cả các yếu tố đó, tình hình tai nạn, sự cố trên biển và các nguy cơ dẫn đến tai nạn, sự cố do hoạt động giao thông trên biển Việt Nam cũng tăng lên là điều không thể tránh khỏi.

Hàng năm lực lượng tìm kiếm, cứu nạn hàng hải đã thu nhận và xử lý từ 200 – 250 vụ việc liên quan đến tai nạn, sự cố trên biển, cứu và hỗ trợ hàng trăm lượt người, tàu thuyền trong và ngoài nước, bao gồm cả tàu cá, tàu vận tải và các loại phương tiện giao thông khác gặp nạn trên vùng biển trách nhiệm của Việt Nam, góp phần giảm thiểu thiệt hại do tai nạn giao thông gây ra trên cả nước, khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và uy tín của Việt Nam đối với quốc tế, góp phần xây dựng một môi trường đầu tư an toàn, tin cậy trong lĩnh vực hoạt động kinh tế biển.

Việt Nam đã tham gia Công ước quốc tế về Tìm kiếm, cứu nạn trên biển (SAR 79) của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) từ năm 2007. Công ước quy định rất rõ về trách nhiệm, nghĩa vụ của các quốc gia có biển phải tiến hành các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trong vùng biển thuộc trách nhiệm của mình. Tổ chức tốt các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển, đảm bảo an toàn sinh mạng con người, đem lại sự an tâm, tin tưởng của những người tham gia giao thông trên khu vực biển trách nhiệm của Việt Nam là đem lại danh dự và uy tín của Việt Nam đối với thế giới, tạo điều kiện phát triển kinh tế, hợp tác quốc tế, phù hợp với xu thế phát triển chung của khu vực và trên thế giới.

Với nghĩa vụ, trách nhiệm của một quốc gia có biển trong tiến trình tham gia hội nhập sâu, rộng với quốc tế, đồng thời triển khai thực hiện các Công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, ngày 02/10/1996, Bộ trưởng Bộ giao thông vận tải có Quyết định số 2628 QĐ/TCCB-LĐ thành lập Trung tâm Phối hợp Tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam trực thuộc Cục Hàng hải Việt Nam chịu trách nhiệm trực tiếp chỉ huy, điều hành các lực lượng, đơn vị tiến hành hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển, chủ trì phối hợp với các lực lượng liên quan thuộc các Bộ, ngành, địa phương để tiến hành tìm kiếm, cứu nạn trên vùng biển Việt Nam (trừ vùng nước cảng biển và vùng cấm trên biển).

2. Sự cần thiết xây dựng Đề án

Trong các lực lượng tìm kiếm, cứu nạn hàng hải hiện nay, Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam (sau đây gọi tắt là Trung tâm) là nòng cốt, được thành lập từ năm 1996, cơ sở vật chất ngày càng được Nhà nước chú trọng đầu tư nâng cấp đến nay đã có tất cả 07 tàu tìm kiếm, cứu nạn chuyên dụng và 04 Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải khu vực rải khắp từ Bắc đến Nam; hệ thống pháp luật hàng hải liên quan đến công tác tìm kiếm, cứu nạn ngày càng được hoàn thiện và được triển khai sâu rộng vào cuộc sống. Tuy nhiên với những phát triển, đổi mới nhanh chóng của ngành Hàng hải trong thời gian qua, đặc biệt các vấn đề liên quan đến hợp tác trên biển thì công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải cần được thay đổi, từng bước nâng cao hiệu quả đáp ứng với sự phát triển của ngành Hàng hải Việt Nam nói riêng và của quốc tế nói chung.

a) Về phương diện quốc tế

Việt Nam đã là thành viên của Công ước quốc tế về Luật biển 1982, Công ước quốc tế về an toàn sinh mạng người trên biển, năm 1974 và Nghị định thư bổ sung năm 1978 (SOLAS 74/78). Các Công ước này quy định trách nhiệm của những quốc gia ven biển, quốc gia có tàu đăng ký mang cờ quốc tịch phải có nghĩa vụ bảo đảm an toàn hàng hải, tìm kiếm, cứu nạn đối với tàu thuyền mang quốc tịch của quốc gia mình và tàu thuyền nước ngoài hoạt động tại vùng biển của quốc gia đó nếu gặp nạn. Pháp luật Việt Nam về cơ bản phù hợp với yêu cầu của Công ước SAR 79 bằng việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều Bộ luật, Luật và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan như Bộ luật Hàng hải Việt Nam, các văn bản hướng dẫn Bộ luật Hàng hải Việt Nam, triển khai việc thực hiện Công ước SAR 79.

Chúng ta đã tham gia Công ước về tổ chức vệ tinh hàng hải quốc tế năm 1976 (INMARSAT-76) và Hiệp ước khai thác về Tổ chức vệ tinh hàng hải quốc tế năm 1976 (OA IMARSAT-1976). Công ước này điều chỉnh việc thiết lập, quản lý và sử dụng hệ thống vệ tinh quốc tế phục vụ mục đích hoạt động hàng hải, thương mại, bảo đảm an toàn hàng hải trên phạm vi toàn cầu.

b) Về Vùng tìm kiếm, cứu nạn của Việt Nam

Sau khi Việt Nam tiến hành đầu tư Hệ thống đài thông tin duyên hải, trong đó có trạm vệ tinh mặt đất và đài LUT, Việt Nam đã tiến hành ký kết, tham gia Công ước INMARSAT-76 và Hiệp ước OA IMARSAT-1976. Công ước này điều chỉnh việc thiết lập, quản lý và sử dụng hệ thống vệ tinh quốc tế phục vụ mục đích hoạt động hàng hải, thương mại, bảo đảm an toàn hàng hải trên phạm vi toàn cầu. Qua đó Vùng trách nhiệm VNMCC đã được tổ chức quốc tế công nhận, bao gồm một vùng biển rộng lớn có giới hạn về phía đông đến kinh tuyến 116. Hiện tại, Đề án đàm phán xác định vùng ranh giới trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn trên biển của Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và chúng ta đang tiến hành đàm phán song phương với các nước có liên quan. Để việc đàm phán thành công, Việt Nam cần có sự đầu tư nhất định về trang thiết bị tìm kiếm, cứu nạn trên biển, thực hiện tốt nghĩa vụ tìm kiếm, cứu nạn trên biển trước, trong và sau quá trình đàm phán.

c) Công tác triển khai thực hiện công tác tìm kiếm, cứu nạn trên biển

Công tác tìm kiếm, cứu nạn trên biển của Việt Nam hiện nay có rất nhiều lực lượng tham gia. Hệ thống Đài thông tin duyên hải Việt Nam tiếp nhận các thông tin cấp cứu trên biển để chuyển đến Trung tâm, các MRCC khu vực I, II, III, IV và các cơ quan, đơn vị TKCN có liên quan như Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn, Ban chỉ huy PCLB&TKCN địa phương... theo Quyết định số 137/2007/QĐ-TTg ngày 21/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án tổ chức thông tin phục vụ phòng chống thiên tai trên biển.

Lực lượng tàu thuyền tham gia gồm tàu của Trung tâm, Cảnh sát biển, Hải quân, Kiểm ngư, ngư dân, doanh nghiệp... Tuy nhiên công tác phối hợp, xử lý thông tin ban đầu còn nhiều hạn chế, bị động; đặc biệt công tác chỉ huy tại hiện trường chưa rõ ràng, thống nhất và việc điều động phương tiện còn khó khăn...

d) Về tình hình hoạt động của Trung tâm

Hoạt động của Trung tâm hiện nay bộc lộ nhiều khía cạnh bất cập, không phù hợp với thực tiễn hoạt động như đã nêu trên. Vì vậy, để hoạt động tìm kiếm, cứu nạn của Trung tâm đạt được mục tiêu trở thành hiện đại, chính quy, chuyên nghiệp và hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu phát triển chung của đất nước cũng như thực hiện tốt trách nhiệm và nghĩa vụ của một quốc gia có biển, việc đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải là cần thiết. Hơn nữa, phương tiện tìm kiếm, cứu nạn chuyên dụng còn yếu và thiếu, trang thiết bị phục vụ tìm kiếm, cứu nạn còn lạc hậu, chắp vá, thiếu đồng bộ. Với 3.260 km bờ biển, Trung tâm mới chỉ có 07 tàu cứu nạn chuyên dụng ứng trực, lực lượng tìm kiếm, cứu nạn quá mỏng gây ảnh hưởng lớn đến tính kịp thời và hiệu quả của hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển. Bên cạnh đó, phân định về phân công trách nhiệm về công tác tìm kiếm, cứu nạn giữa các địa phương, Bộ và ngành còn chưa rõ ràng.

đ) Quy định của Chính phủ:

Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ về Quy chế phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển có hiệu lực từ 10/3/2014, trong đó có giao cho Cảng vụ hàng hải chủ trì công tác tìm kiếm, cứu nạn trong vùng nước cảng biển. Các Cảng vụ hàng hải cần có cơ chế, chính sách về chế độ, tài chính và trang thiết bị để thực hiện nhiệm vụ mới này. Mặt khác cần có sự điều chỉnh về cán bộ và thực hiện đào tạo cho cán bộ, thuyền viên về nghiệp vụ tìm kiếm, cứu nạn.

Đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện tốt hơn nữa nghĩa vụ của quốc gia thành viên, Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về hàng hải, trong đó có các quy định về tìm kiếm, cứu nạn hàng hải, xây dựng lực lượng tìm kiếm, cứu nạn có đủ năng lực. Đây là đòi hỏi hết sức cần thiết hiện nay và sau này.

Với một số nét tiêu biểu nêu trên, chúng ta rất cần có sự đổi mới cơ chế phối hợp nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam và Đề án được xây dựng nhằm đánh giá thực trạng cũng như đưa ra các giải pháp để triển khai thực hiện trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, cứu nạn hàng hải ở Việt Nam.

3. Căn cứ pháp lý xây dựng Đề án

3.1. Các văn bản pháp lý quốc tế

- Công ước quốc tế về tìm kiếm, cứu nạn hàng hải - International Convention on maritime search and rescue, 1979 (SAR 1979). Ngày gia nhập chính thức của Việt Nam: 16/4/2007.

- Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển - United Nations Convention on Law of the Sea 1982 (UNCLOS). Ngày gia nhập chính thức của Việt Nam: 23/6/1994.

- Công ước quốc tế về An toàn sinh mạng con người trên biển 74/78 và các sửa đổi bổ sung - International Convention for the Safety of Life at Sea (SOLAS 74/78). Ngày gia nhập chính thức của Việt Nam: 18/3/1991.

- Các Hiệp định, Thỏa thuận giữa Việt Nam và các quốc gia liên quan về tìm kiếm, cứu nạn trên biển:

+ Tuyên bố ASEAN về hợp tác tìm kiếm và cứu nạn người và tàu thuyền gặp nạn trên biển được thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng ngoại giao ASEAN ngày 25-30/01/2010 tại Hà Nội (ASEAN Declararion on Cooperation in Search and Rescue of Persons and Vessels in Distress at Sea)

+ Thỏa thuận giữa Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa Philippin về hợp tác trong lĩnh vực tìm kiếm, cứu nạn trên biển ngày 26/10/2010 tại Hà Nội.

+ Hiệp định về Tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm kiếm tàu biển bị nạn và cấp cứu người sống sót của tàu bị nạn, Kuala Lumpur - 1975.

+ Các Hiệp định hàng hải được Chính phủ Việt Nam ký kết với Chính phủ các nước có quy định điều khoản cung cấp mọi sự giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau đối với tàu của các bên bị nạn trên các vùng biển thuộc quyền tài phán của mỗi quốc gia.

- Quy định của IMO về thông tin tìm kiếm, cứu nạn

Đối với tàu thuyền vận tải biển tuyến quốc tế, Công ước quốc tế về an toàn sinh mạng con người trên biển (SOLAS 74/78) quy định trang bị tối thiểu về thông tin liên lạc cho các tàu là đối tượng của Hệ thống GMDSS được nêu rõ trong Chương IV của SOLAS 74/78

3.2. Các văn bản pháp luật Việt Nam

- Bộ luật Hàng hải Việt Nam ngày 14/6/2005: Điều 30 quy định về “Tìm kiếm và cứu nạn hàng hải”; Khoản 12 Điều 50 quy định về “nghĩa vụ của Thuyền trưởng trong hoạt động tìm kiếm, cứu nạn”; Khoản 1 Điều 207 quy định về “Trách nhiệm tham gia tìm kiếm và cứu nạn của Thuyền trưởng khi xảy ra tai nạn đâm va”; Điểm d Khoản 1 Điều 47 quy định về “nghĩa vụ của thuyền viên khi phát hiện tình huống nguy hiểm trên biển”;

- Luật Giao thông đường thủy nội địa ngày 15/6/2004;

- Luật Hàng không dân dụng Việt Nam ngày 29/6/2006;

- Luật Thủy sản ngày 26/11/2003;

- Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 15/01/2009 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch thực hiện Công ước SAR 79;

- Các quy định về tổ chức và hoạt động của cơ quan tìm kiếm, cứu nạn:

+ Quyết định số 780 QĐ/TTg ngày 23/10/1996 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Ủy ban quốc gia Tìm kiếm, cứu nạn trên không và trên biển Việt nam và Quyết định số 76/2009/QĐ-TTg ngày 11/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc kiện toàn Ủy ban quốc gia Tìm kiếm, cứu nạn và hệ thống tổ chức tìm kiếm, cứu nạn các Bộ, ngành Trung ương và địa phương.

+ Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp TKCN trên biển và trong vùng nước cảng biển.

+ Quyết định số 2628/QĐ-TCCB-LĐ ngày 02/10/1996 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về việc thành lập Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam; Quyết định số 56/2005/QĐ-BGTVT ngày 28 tháng 10 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về tổ chức và hoạt động của Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải Việt Nam; Thông tư số 03/2012/TT-BGTVT ngày 20/01/2012 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 56/2005/QĐ-BGTVT ngày 28 tháng 10 năm 2005.

+ Văn bản số 1142/BGTVT-VP ngày 27/01/2014 của Bộ Giao thông vận tải về việc giao bổ sung nhiệm vụ xây dựng Đề án năm 2014.

4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu của Đề án

a) Phạm vi nghiên cứu

Đề án tập trung nghiên cứu về hiện trạng hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn; tổ chức, quản lý, điều động phương tiện; tình hình đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác tìm kiếm, cứu nạn của Trung tâm; công tác phối hợp giữa Trung tâm với Công ty thông tin điện tử (sau đây gọi tắt là Công ty thông tin điện tử) và các Cảng vụ hàng hải; mối quan hệ với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài ngành Hàng hải; các tồn tại, bất cập trong hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển; tham khảo mô hình hoạt động tìm kiếm, cứu nạn của một số quốc gia. Trên cơ sở đó, Đề án đưa ra các nội dung đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải tại Việt Nam.

b) Đối tượng nghiên cứu

Đề án tập trung nghiên cứu về tổ chức, hoạt động của Trung tâm, Công ty thông tin điện tử, các Cảng vụ hàng hải.

5. Mục tiêu của Đề án

5.1. Mục tiêu chung

a) Đổi mới và nâng cao năng lực công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải đáp ứng yêu cầu thực tiễn về tìm kiếm, cứu nạn tàu thuyền trên biển;

b) Thực hiện đầy đủ các quy định của Công ước quốc tế về tìm kiếm, cứu nạn hàng hải, 1979 (SAR 79) mà Việt Nam là thành viên.

5.2. Mục tiêu cụ thể

a) Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2015:

- Rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về tìm kiếm, cứu nạn đảm bảo đồng bộ, tránh chồng chéo;

- Đổi mới, kiện toàn cơ chế, chính sách về cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm;

- Nâng cao năng lực quản lý, trình độ nghiệp vụ, thực hành tìm kiếm, cứu nạn của cán bộ, thuyền viên Trung tâm, các Cảng vụ hàng hải và Công ty thông tin điện tử;

- Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan trong hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển;

- Đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật phục vụ hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

b) Giai đoạn 2016 - 2020:

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển;

- Tiếp tục đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật đáp ứng yêu cầu tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển.

- Bảo đảm xây dựng đội ngũ cán bộ, thuyền viên đáp ứng yêu cầu công tác tìm kiếm, cứu nạn trên vùng biển Việt Nam, trong vùng nước cảng biển và hợp tác quốc tế về tìm kiếm, cứu nạn.

Phần 2

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHỐI HỢP TÌM KIẾM CỨU NẠN HÀNG HẢI TẠI VIỆT NAM

I. MÔ HÌNH TỔ CHỨC HỆ THỐNG TÌM KIẾM CỨU NẠN HÀNG HẢI TẠI VIỆT NAM

1. Tổ chức hệ thống tìm kiếm, cứu nạn hàng hải tại Việt Nam

- Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn thành lập năm 1996, được kiện toàn lại theo Quyết định số 76/2009/QĐ-TTg ngày 11/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ, là tổ chức phối hợp liên ngành, có chức năng giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, tổ chức phối hợp thực hiện công tác tìm kiếm, cứu nạn trong phạm vi cả nước;

Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn là cơ quan làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, Chủ tịch Ủy ban là Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch thường trực là lãnh đạo của Bộ Quốc phòng, Phó Chủ tịch là Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải;

- Cơ quan thường trực, giúp việc của Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn là Bộ Quốc phòng, có trách nhiệm đảm bảo các điều kiện hoạt động của Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn và sử dụng bộ máy của mình để tổ chức thực hiện nhiệm vụ của Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn;

- Cơ quan chuyên trách giúp việc Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn là Văn phòng Ủy ban Quốc gia tìm kiếm, cứu nạn;

- Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn trực tiếp chỉ đạo Ban chỉ đạo tìm kiếm, cứu nạn của các Bộ, ngành, địa phương và các đơn vị chuyên trách, kiêm nhiệm thực hiện công tác tìm kiếm, cứu nạn trong đó có Ban chỉ đạo TKCN của Bộ GTVT;

- Các lực lượng chính tham gia hoạt động tìm kiếm, cứu nạn hàng hải bao gồm:

+ Lực lượng của Trung tâm;

+ Các Cảng vụ hàng hải thuộc Cục Hàng hải Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải;

+ 29 đài thông tin duyên hải được bố trí tại các vùng ven biển dọc theo bờ biển Việt Nam; 01 đài thông tin vệ tinh mặt đất Inmarsat; 01 đài thông tin vệ tinh Cospas - Sarsat đảm bảo thông tin thông suốt, phục vụ phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn và an toàn, an ninh hàng hải.

- Các lực lượng khác tham gia công tác tìm kiếm, cứu nạn hàng hải bao gồm có:

+ Lực lượng Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển thuộc Bộ Quốc phòng

+ Các lực lượng không chuyên thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn; Ban chỉ đạo PCLB và TKCN các tỉnh ven biển và các tàu thuyền hoạt động trên biển được huy động tham gia theo phương châm “4 tại chỗ”.

Hiện nay, trong lĩnh vực tìm kiếm, cứu nạn trên biển, Trung tâm là lực lượng tìm kiếm, cứu nạn chuyên nghiệp, có khả năng thực hiện các hoạt động phối hợp với lực lượng tìm kiếm, cứu nạn của các quốc gia khác trong hoạt động tìm kiếm, cứu nạn quốc tế, tìm kiếm, cứu nạn tại các vùng biển xa, vùng biển có tính chất nhạy cảm về chính trị…. mà các lực lượng tìm kiếm, cứu nạn khác thuộc Bộ Quốc phòng và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố ven biển khó tiếp cận.

Hình 1. Mô hình tổ chức TKCN trên biển và trong vùng nước cảng biển Việt Nam

2. Trách nhiệm chủ trì, phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển

Theo Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ, vùng trách nhiệm chủ trì phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển Việt Nam như sau:

- Trung tâm chủ trì, phối hợp hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên vùng biển Việt Nam, trừ vùng nước cảng biển, vùng cấm và vùng hạn chế trên biển;

- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển chủ trì, phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trong khu vực thuộc địa bàn quản lý, trừ vùng nước cảng biển, vùng cấm và vùng hạn chế do Bộ Quốc phòng công bố;

- Cảng vụ hàng hải chủ trì, phối hợp hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trong vùng nước cảng biển;

- Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trong vùng cấm và vùng hạn chế trên biển;

- Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn chủ trì, huy động lực lượng, phương tiện của các Bộ, ngành, địa phương tham gia phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trong trường hợp vị trí của người, phương tiện bị nạn không xác định; nằm trong vùng giáp ranh với quốc gia khác và trên vùng biển Việt Nam trong trường hợp vượt khả năng ứng phó của các cơ quan nêu trên.

II. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM PHỐI HỢP TÌM KIẾM, CỨU NẠN HÀNG HẢI VIỆT NAM

1. Tổ chức và hoạt động của Trung tâm

Trung tâm là đơn vị sự nghiệp nhân đạo trực thuộc Cục Hàng hải Việt Nam.

Từ ngày 01/01/2006, trên cơ sở Quyết định số 2628/QĐ-TCCB-LĐ ngày 02/10/1996, Trung tâm đã được quy định lại về tổ chức và hoạt động theo Quyết định số 56/2005/QĐ-BGTVT của Bộ trưởng Bộ giao thông vận tải và Thông tư số 03/2012/ TT-BGTVT ngày 20/01/2012 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải.

Trung tâm hiện có 4 Trung tâm khu vực trực thuộc có phạm vi hoạt động được chia làm 4 khu vực tìm kiếm, cứu nạn (SRRs) như sau:

a) Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải khu vực I có vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn hàng hải từ ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Hà Tĩnh đến hết vùng biển tỉnh Quảng Ninh;

b) Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải khu vực II có vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn hàng hải từ ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Hà Tĩnh đến ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Bình Định;

c) Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải khu vực III có vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn hàng hải từ ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Ninh Thuận đến hết vùng biển tỉnh Kiên Giang (không bao gồm vùng biển quần đảo Trường Sa);

d) Trung tâm Phối hợp tìm kiếm, cứu nạn hàng hải khu vực IV có vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn hàng hải từ ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Bình Định đến ranh giới phía Nam vùng biển tỉnh Ninh Thuận và vùng biển quần đảo Trường Sa”.

Với vai trò là cơ quan quản lý trực tiếp, Cục Hàng hải Việt Nam đã thực hiện chỉ đạo đối với Trung tâm trên tất cả các mặt, đặc biệt là hoạt động tìm kiếm, cứu nạn, đề xuất xây dựng cơ chế chính sách, đào tạo nguồn nhân lực, quan tâm đề nghị đầu tư trang thiết bị cần thiết phục vụ cho hoạt động của Trung tâm;

Hình 2. Mô hình tổ chức hệ thống tìm kiếm, cứu nạn ngành Hàng hải

2. Phân vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn trên biển của Trung tâm

Trung tâm chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên vùng biển Việt Nam, trừ vùng nước cảng biển, vùng cấm và vùng hạn chế trên biển (theo Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg, ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ), Trung tâm có trách nhiệm:

“- Tổ chức nắm bắt tình hình về tai nạn, sự cố để đưa ra phương án tổ chức, điều động hoặc kiến nghị điều động lực lượng, phương tiện đến ứng phó kịp thời và hiệu quả;

- Yêu cầu hệ thống Đài Thông tin Duyên hải phát thông tin tìm kiếm, cứu nạn về người, phương tiện đang gặp nguy hiểm trên biển; dừng phát khi đã kết thúc tình huống cấp cứu - khẩn cấp; duy trì thông tin liên lạc với Chỉ huy hiện trường, chỉ đạo hoạt động tìm kiếm, cứu nạn;

- Hướng dẫn người, phương tiện bị nạn, thuyền trưởng phương tiện tham gia tìm kiếm, cứu nạn; Chỉ huy hiện trường tùy theo từng tình huống và diễn biến của vụ việc để nắm, xử lý thông tin, đưa ra chỉ dẫn, biện pháp hỗ trợ, cứu nạn kịp thời;

- Trực tiếp điều động lực lượng, phương tiện tham gia tìm kiếm, cứu nạn khi cần thiết; kiến nghị các cấp có thẩm quyền trực tiếp về tìm kiếm, cứu nạn để huy động lực lượng, phương tiện đến ứng phó khi vượt khả năng ứng phó của mình;

- Phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan khác để tiến hành và giải quyết hậu quả vụ việc tìm kiếm, cứu nạn.”

Hình 3. Sơ đồ phân vùng tìm kiếm, cứu nạn trên biển

3. Thực trạng cơ chế quản lý, điều hành, phối hợp, tiếp nhận và xử lý thông tin, điều động lực lượng, phương tiện tìm kiếm, cứu nạn hàng hải

3.1. Công tác thường trực, tiếp nhận, xử lý thông tin báo nạn

- Chế độ Trực ban tại Trung tâm được duy trì để đảm bảo thu nhận và xử lý thông tin báo nạn và tổ chức, điều hành hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển. Bên cạnh việc bố trí người có chuyên môn, kinh nghiệm đảm nhiệm, các loại thiết bị thông tin liên lạc, thiết bị chuyên dụng… luôn đặt trong tình trạng hoạt động để phục vụ công tác trực ban.

- Các phương tiện chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn do Nhà nước trang bị (tàu, ca nô, xe ô tô…) được duy trì trong tình trạng sẵn sàng hoạt động để tham gia công tác phối hợp tìm kiếm, cứu nạn khi có vụ việc xảy ra. Vào mùa mưa bão hàng năm, các phương tiện chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn được Trung tâm xây dựng kế hoạch và điều động đến các khu vực có mật độ hoạt động hàng hải cao để sẵn sàng, chủ động tham gia hoạt động tìm kiếm, cứu nạn khi có tình huống tai nạn, sự cố xảy ra.

- Nguồn cung cấp thông tin báo nạn:

+ Từ Hệ thống đài thông tin duyên hải Việt Nam;

+ Từ các cơ quan, đơn vị và địa phương liên quan

+ Từ các Trung tâm cứu nạn nước ngoài;

+ Trực tiếp từ tàu thuyền bị nạn, chủ tàu, đại lý, người nhà…

- Xử lý thông tin báo nạn: Thông tin tìm kiếm, cứu nạn nhận được thực hiện theo:

+ Quy chế phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển ban hành kèm theo Quyết định số 103/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (được thay thế bằng Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014);

+ Quy chế phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển giữa Trung tâm với các cơ quan, đơn vị trực thuộc Cục Hàng hải Việt Nam ban hành kèm theo Quyết định số 524/QĐ-CHHVN ngày 04/8/2008 của Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam;

+ Quy trình xử lý thông tin báo nạn theo Quyết định số 317/QĐ-TKCN ngày 23/8/2005 của Trung tâm;

- Đánh giá bước đầu việc thực hiện Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển và trong vùng nước cảng biển:

Quyết định số 06/2014/QĐ-TTg ngày 20/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực thi hành từ ngày 10/3/2014 thay thế Quyết định số 103/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Quyết định đã quy định cụ thể về trách nhiệm của các cơ quan chủ trì, phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển, trách nhiệm phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương trong việc thực hiện hoạt động tìm kiếm, cứu nạn. Ngay sau khi Quyết định được ban hành, theo trách nhiệm được giao, Bộ Giao thông vận tải đã xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định, phối hợp với Bộ Thông tin và truyền thông thiết lập số điện thoại liên lạc khẩn cấp phục vụ tìm kiếm, cứu nạn hàng hải và giao Cục Hàng hải Việt Nam tổ chức 02 hội nghị triển khai Quyết định tại Hải Phòng và Nha Trang.

3.2. Tổ chức, huy động nguồn lực tham gia hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển

- Khi có tình huống tai nạn, sự cố xảy ra trên biển, cần thiết phải tổ chức hoạt động tìm kiếm, cứu nạn người và phương tiện bị nạn trên biển, giảm thiểu tối đa thiệt hại có thể xảy ra, Trung tâm đánh giá tình hình nguồn lực hàng hải để quyết định việc điều động lực lượng và phương tiện của ngành Hàng hải (phương tiện tại chỗ hay phương tiện chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn) tham gia vào hoạt động tìm kiếm, cứu nạn đối tượng đang bị nạn trên biển. Đồng thời, báo cáo cơ quan có thẩm quyền (Cục Hàng hải Việt Nam, Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn) tình hình vụ việc để nhận sự chỉ đạo, trợ giúp lực lượng tham gia…

- Trong trường hợp hoạt động ứng cứu đối tượng bị nạn vượt quá khả năng huy động nguồn lực của mình, Trung tâm báo cáo và kiến nghị Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn xem xét, huy động nguồn lực từ các bộ, ngành, địa phương tham gia phối hợp tìm kiếm, cứu nạn để ứng cứu người và phương tiện bị nạn.

Bảng 1. Thống kê kết quả hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn của Trung tâm từ năm 2010 đến năm 2013

3.3. Hoạt động tìm kiếm, cứu nạn ngư dân, tàu cá trên biển

Ngư trường hoạt động của tàu cá Việt Nam là rất rộng lớn (ra đến phía Đông - Bắc quần đảo Hoàng Sa, phía Nam Biển Đông tiếp giáp với Indonesia, Malaysia, Bruney....) thời gian hoạt động hầu như thường xuyên, bất chấp điều kiện về thời tiết trên biển. Nhiều trường hợp tai nạn, sự cố trên biển, phương tiện của lực lượng TKCN (kể cả tàu chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn và tàu thuyền, máy bay của lực lượng khác) không đáp ứng yêu cầu ứng phó kịp thời. Nguồn thông tin báo nạn tàu cá trên biển:

+ Thông qua Đài Thông tin duyên hải: Khoảng 50% tổng số vụ việc;

+ Thông qua chủ tàu, chính quyền địa phương: Khoảng 30% tổng số vụ việc;

+ Các nguồn khác: Khoảng 20% tổng số vụ việc.

Bảng 2. Tổng hợp số liệu hoạt động tìm kiếm, cứu nạn ngư dân, tàu cá

3.4. Công tác chủ trì chỉ huy, điều hành hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển

- Thực hiện chức năng là đơn vị chủ trì hoạt động tìm kiếm, cứu nạn khi tai nạn, sự cố xảy ra trên vùng biển Việt Nam, Trung tâm trực tiếp chỉ huy, điều hành hoạt động của lực lượng, phương tiện ngành Hàng hải và của các bộ, ngành khác được huy động tham gia hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển, bao gồm lập kế hoạch, xác định vùng tìm kiếm, tổ chức phân công khu vực hoạt động cho từng lực lượng, phương tiện, chỉ định chỉ huy hiện trường (OSC), thu thập, tiếp nhận thông tin hiện trường, điều chỉnh kế hoạch hoạt động tìm kiếm, chỉ đạo công tác cứu nạn, cứu hộ đối tượng bị nạn và phối hợp với cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan để giải quyết các công việc sau hoạt động tìm kiếm, cứu nạn (cấp cứu người bị nạn, bàn giao người, phương tiện bị nạn, hồi hương người bị nạn…)

- Trong trường hợp hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển có sự tham gia của lực lượng, phương tiện tìm kiếm, cứu nạn của nước ngoài, Trung tâm thực hiện chức năng là cơ quan đầu mối thông tin liên lạc giữa cơ quan chỉ huy, điều hành hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trên biển Việt Nam với lực lượng, phương tiện tìm kiếm, cứu nạn của nước ngoài.

- Khi bị nạn, các phương tiện bị nạn bằng các trang thiết bị thông tin liên lạc được trang bị (EPIRB, HF/MF, VHF, điện thoại…) phát tín hiệu cấp cứu theo quy định. Các Đài, trạm thông tin trên bờ (Đài TTDH, Trạm thu tín hiệu vệ tinh mặt đất, các cơ quan, đơn vị liên quan) thu nhận tín hiệu báo nạn, chuyển ngay đến Trung tâm. Trung tâm triển khai các biện pháp nghiệp vụ để đưa ra các hành động ứng phó thích hợp, phối hợp với các đơn vị, lực lượng có liên quan (y tế, biên phòng, cảng vụ,...) để triển khai các bước cần thiết tiếp theo. Đồng thời, các tàu biển đang hoạt động tại khu vực có đối tượng bị nạn khi nhận được thông tin cấp cứu (trực tiếp, relay, thông báo hàng hải…) cũng phải triển khai thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn của mình để tham gia hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn.

- Khi vụ việc vượt quá khả năng của mình, Trung tâm báo cáo, đề xuất với Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn huy động thêm lực lượng, phương tiện của Bộ, ngành khác (không quân, hải quân, cảnh sát biển, thủy sản…) hoặc đề nghị lực lượng của các nước lân cận cùng tham gia phối hợp ứng cứu.

4. Thực trạng cơ sở vật chất, phương tiện thiết bị

4.1. Phương tiện chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn

Công tác tìm kiếm, cứu nạn trên biển luôn là một vấn đề nhạy cảm, thu hút sự chú ý của dư luận xã hội và cũng được Đảng và Nhà nước quan tâm, đầu tư. Dự án đóng tàu tìm kiếm, cứu nạn trên biển sử dụng nguồn vốn ORET - Hà Lan, dự án Xây dựng cơ sở hậu cần tìm kiếm, cứu nạn hàng hải tại Hải Phòng, Đà Nẵng, Vũng Tàu… đã và đang được triển khai nhằm cung cấp các phương tiện, trang thiết bị chuyên dùng cho Trung tâm nhằm dần nâng cao hiệu quả hoạt động phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển Việt Nam.

Hiện tại, Trung tâm được trang bị 07 tàu tìm kiếm, cứu nạn chuyên dụng (trong đó có 03 tàu với chiều dài lớn nhất là 41m, tầm hoạt động bán kính 250 hải lý; 04 tàu với chiều dài lớn nhất là 27m) và 05 ca nô cao tốc phục vụ tìm kiếm, cứu nạn, phân bổ như sau:

- Tại Hải phòng: SAR 273, SAR 411 và Ca nô CN06

- Tại Đà Nẵng: SAR 274, SAR 412 và Ca nô CN01

- Tại Vũng Tàu: SAR 272, SAR 413 và Ca nô SAR 68

- Tại Nha Trang: SAR 27-01, Ca nô CN01-TSA và Ca nô CN02-TSA

Nhìn chung các tàu tìm kiếm, cứu nạn có tuổi khá cao (bình quân khoảng hơn 10 năm) thông số kỹ thuật suy giảm, các trang thiết bị phục vụ cho công tác tìm kiếm, cứu nạn không đầy đủ (thiếu các thiết bị tìm kiếm mục tiêu ban đêm, thiết bị y tế...), kích thước tàu nhỏ chịu sóng gió hạn chế nên ảnh hưởng lớn đến công tác tìm kiếm, cứu nạn, không có khả năng tham gia xử lý sự cố tràn dầu trên biển;

Các tàu tìm kiếm, cứu nạn do thiết kế két chứa nhiên liệu và két chứa nước ngọt trên tàu hạn chế nên đã giới hạn phạm vi hoạt động của con tàu, phạm vi hoạt động an toàn trong bán kính khoảng từ 150 - 250 hải lý từ bờ và không thể hoạt động lâu ngày trên biển được. Do vậy, với đường bờ biển dài của quốc gia, diện tích vùng trách nhiệm tìm kiếm, cứu nạn rất lớn, các tàu chuyên dụng này có tầm hoạt động của phương tiện còn hạn chế nên chưa đủ để kiểm soát toàn bộ vùng trách nhiệm trên biển.

Ca nô cứu nạn căn cứ theo công suất được phân thành 03 loại: loại 360 CV; 240 CV; 245 CV, chỉ hoạt động gần bờ.

Ca nô cứu nạn được trang bị máy VHF để thông tin liên lạc. Tuy nhiên, ca nô cứu nạn gặp rất nhiều khó khăn để xác định vị trí trong quá trình thực hiện tìm kiếm, cứu nạn và phòng chống lụt bão, nhất là vào thời điểm ban đêm hay thời tiết xấu tầm nhìn bị hạn chế.

4.2. Trang thiết bị phục vụ tìm kiếm, cứu nạn

Trung tâm duy trì chế độ trực ban tìm kiếm, cứu nạn 24/24h hàng ngày tại Phòng Phối hợp cứu nạn (phòng chỉ huy điều hành chung) và 04 phòng chỉ huy phối hợp tại các đơn vị trực thuộc. Các phòng điều hành đã trang bị các máy móc, trang thiết bị thông tin liên lạc cần thiết để có thể thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận và xử lý thông tin báo nạn, liên lạc được với các phương tiện tham gia cứu nạn và phương tiện bị nạn để phối hợp xử lý vụ việc cứu nạn. Với tính năng kỹ thuật của các trang thiết bị thông tin liên lạc này, bộ phận trực thông tin tại phòng Phối hợp cứu nạn và các đơn vị trực thuộc phối hợp với Hệ thống Đài thông tin duyên hải thực hiện chức năng phối hợp thông tin tìm kiếm, cứu nạn, có thể tham gia hoạt động thông tin liên lạc trong vùng A1, A2, A3 theo yêu cầu của hệ thống thông tin Cứu nạn và An toàn Hàng hải toàn cầu (GMDSS). Tuy nhiên, tại vùng biển cách xa bờ, các trang thiết bị vẫn chưa hiển thị được bằng hình ảnh về các hoạt động của tàu biển trong vùng có phương tiện bị nạn, gây khó khăn cho công tác tổ chức tìm kiếm, cứu nạn; phần mềm xác định vùng tìm kiếm không được cập nhật hoặc không phù hợp với điều kiện thời tiết của vùng biển Việt Nam nên vùng tìm kiếm khi được xác định có độ sai lệch khá lớn, gây nên nhiều khó khăn cho công tác tìm kiếm, thời gian tìm kiếm kéo dài; chưa có phần mềm dữ liệu tìm kiếm cứu nạn gây khó khăn cho công tác báo cáo, thống kê.