Chỉ thị 05/CT-NHNN năm 2018 về tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành

CHỈ THỊ

VỀ VIỆC TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH CƠ CẤU LẠI HỆ THỐNG CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG GẮN VỚI XỬ LÝ NỢ XẤU

Sau 01 năm thực hiện Nghị quyết 42, Quyết định 1058, Chỉ thị số 32 và Chỉ thị 06 ([1]), ngành Ngân hàng đã đạt được một số kết quả ban đầu quan trọng, tạo tiền đề cho giai đoạn tiếp theo như: (i) khuôn khổ pháp lý được hoàn thiện, cơ chế chính sách hỗ trợ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (sau đây gọi tắt là TCTD) cơ cấu lại và xử lý nợ xấu đã được sửa đổi, bổ sung (bao gồm cả Luật số 17/2017/QH14 ngày 20/11/2017 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các Tổ chức tín dụng); (ii) năng lực quản trị của các TCTD được nâng cao; hoạt động kiểm tra, kiểm toán nội bộ và quản lý rủi ro được tăng cường; (iii) tình hình tài chính, chất lượng tài sản của TCTD được cải thiện (danh mục cấp tín dụng, đầu tư được cơ cấu lại theo hướng hiệu quả, an toàn hơn; tỷ trọng tài sản có rủi ro cao có xu hướng giảm; các biện pháp xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 đã phát huy hiệu quả, công tác xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu đã đạt được một số kết quả ban đầu tích cực, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng giảm...); (iv) sự cân đối về kỳ hạn giữa tài sản nợ và tài sản có chuyển biến tích cực, thanh khoản hệ thống duy trì ổn định; (v) sản phẩm, dịch vụ ngân hàng ngày càng đa dạng, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế; (vi) tình trạng sở hữu chéo, cổ đông/nhóm cổ đông lớn có tính chất thao túng, chi phối ngân hàng được xử lý một bước quan trọng.

Để tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 42, Quyết định 1058 và các văn bản liên quan, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của ngành Ngân hàng trong thời gian tới, Thống đốc NHNN yêu cầu các đơn vị thuộc NHNN, VAMC và các TCTD triển khai nghiêm túc, quyết liệt các nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

1. Đối với các đơn vị thuộc NHNN:

a) Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng

- Triển khai đầy đủ, kịp thời các chỉ đạo của Chính phủ, Thống đốc NHNN về cơ cấu lại và xử lý nợ xấu. Chỉ đạo các TCTD, VAMC triển khai quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp tại Quyết định 1058 và Nghị quyết 42 theo đúng mục tiêu, lộ trình và kế hoạch đã đề ra.

- Khẩn trương hoàn thiện, trình Thống đốc NHNN ban hành các Thông tư hướng dẫn Luật số 17/2017/QH14 ngày 20/11/2017 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD để tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho các TCTD triển khai hiệu quả Nghị quyết 42 và Quyết định 1058. Phối hợp với Vụ Pháp chế rà soát, đề xuất hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về cơ cấu lại đối với các TCTD yếu kém, xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu.

- Trình cấp có thẩm quyền phê duyệt/chấp thuận chủ trương đối với phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu đến năm 2020 của các TCTD còn lại. Chỉ đạo các TCTD triển khai phương án theo đúng lộ trình NHNN phê duyệt/chấp thuận. Trong đó, yêu cầu các TCTD có vi phạm về sở hữu cổ phần nghiêm túc thực hiện các giải pháp nhằm xử lý dứt điểm theo đúng lộ trình tình trạng sở hữu chéo, sở hữu cổ phần vượt quy định; thoái vốn đầu tư ngoài ngành và trong các lĩnh vực không hiệu quả, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

- Tham mưu Thống đốc NHNN xem xét trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nội dung vượt thẩm quyền của NHNN hoặc nội dung mới phát sinh trong trường hợp phương án cơ cấu lại của các TCTD có những nội dung khác với phương án cơ cấu lại đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

- Tăng cường thanh tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết 42, phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 của các TCTD, VAMC; phối hợp với các cơ quan liên quan trao đổi thông tin, tình hình hoạt động của đối tượng thanh tra, giám sát để phục vụ công tác thanh tra giám sát; đặc biệt đối với hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro như cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản, chứng khoán, tín dụng tiêu dùng có liên quan đến bất động sản, chuyển nhượng và sở hữu cổ phần, cổ phiếu.

- Tăng cường giám sát, chỉ đạo các TCTD thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 07/2017/CT-NHNN về tăng cường phòng chống, ngăn ngừa vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, đảm bảo an ninh, an toàn hoạt động ngân hàng, góp phần ổn định tiền tệ, tài chính.

- Phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi không tuân thủ quy định và vi phạm pháp luật đã được NHNN cảnh báo nhằm đảm bảo kỷ cương, kỷ luật trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng và duy trì an toàn hoạt động của các TCTD.

- Đầu mối tổng hợp các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Quyết định 1058 để kịp thời kiến nghị, đề xuất xử lý hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết.

- Theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng được ban hành kèm theo Quyết định số 1533/QĐ-NHNN ngày 20/7/2017. Đầu mối tổng hợp trình Thống đốc NHNN báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội về kết quả cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu theo quy định tại Nghị quyết 42 và Quyết định 1058.

- Phối hợp với Vụ Truyền thông tăng cường công tác tuyên truyền đối với công tác cơ cấu lại và xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD.

- Phối hợp chặt chẽ với Vụ Tổ chức cán bộ để triển khai mô hình Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng trong tình hình mới để tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra, giám sát ngân hàng; tiếp tục đề xuất các giải pháp, biện pháp tăng cường năng lực thanh tra, giám sát của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng.

b) Văn phòng Ngân hàng Nhà nước

- Thường xuyên, chủ động nắm bắt thông tin từ các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội phản ánh về công tác cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu của các TCTD để tham mưu kịp thời cho Thống đốc NHNN chỉ đạo Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng xử lý theo chức năng.

- Phối hợp với Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, Vụ Pháp chế và các đơn vị có liên quan tổ chức Hội nghị, hội thảo chuyên đề đối với công tác xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các TCTD.

c) Vụ Pháp chế

- Đầu mối rà soát, đề xuất hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về cơ cấu lại hệ thống các TCTD, xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu trên cơ sở thực tiễn áp dụng Luật số 17/2017/QH14 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD, Nghị quyết 42 và Quyết định 1058.

- Đầu mối tổng hợp khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện Nghị quyết 42 để kịp thời xử lý hoặc trình cấp có thẩm quyền giải quyết.

d) Vụ Truyền thông

- Tiếp tục thực hiện vai trò đơn vị đầu mối của NHNN trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch truyền thông về Nghị quyết 42, Quyết định 1058.

- Phối hợp với Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng tăng cường công tác tuyên truyền để tạo sự hiểu biết, thống nhất và đồng thuận của xã hội về vai trò, ý nghĩa, mục tiêu chính sách, giải pháp cơ cấu lại và xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD. Truyền thông về kết quả tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu đạt được, giới thiệu cách làm hiệu quả, kinh nghiệm hay về tái cơ cấu và xử lý nợ xấu để triển khai, nhân rộng trong hệ thống các TCTD.

đ) Các đơn vị Vụ, Cục khác thuộc Ngân hàng Nhà nước

- Chủ động, nhạy bén trong việc nắm bắt, nghiên cứu tình hình trong nước và thế giới để nâng cao hơn nữa chất lượng công tác phân tích, dự báo, tham mưu các kịch bản ứng phó khác nhau nhằm ổn định thị trường tiền tệ, tỷ giá, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu, tạo điều kiện để TCTD cung ứng vốn hiệu quả cho nền kinh tế và thực hiện tốt công tác cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu.

- Tiếp tục tập trung tổ chức thực hiện có hiệu quả, đảm bảo tiến độ, chất lượng các nhiệm vụ tại Quyết định số 1533/QĐ-NHNN ngày 20/7/2017 về việc ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng triển khai Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 - 2020.

e) Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

- Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng tại địa phương hỗ trợ TCTD tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai Nghị quyết 42 và Quyết định 1058; hỗ trợ thu giữ, phát mại, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu góp phần đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, cơ cấu lại hệ thống các TCTD.

- Thanh tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết 42 và phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu của các đơn vị trên địa bàn, đặc biệt là hoạt động của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.

- Nghiêm túc thực hiện Chỉ thị của Thống đốc NHNN về tăng cường giải pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.

- Kịp thời báo cáo NHNN Trung ương những khó khăn, vướng mắc và kiến nghị, đề xuất biện pháp xử lý trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 42 (qua Vụ Pháp chế) và Quyết định 1058 (qua Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng).

2. Đối với Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam

- Tiếp tục tổ chức triển khai các giải pháp quy định tại Quyết định số 28/QĐ-NHNN ngày 05/01/2018 phê duyệt Đề án cơ cấu lại và nâng cao năng lực của VAMC giai đoạn 2017 - 2020 và hướng tới 2022; triển khai đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp quy định tại Nghị quyết 42 để đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu VAMC đã mua.

- Đẩy mạnh hoạt động mua bán, xử lý nợ xấu theo cơ chế thị trường theo quy định của pháp luật và phương án được duyệt, đồng thời áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro trong việc mua bán nợ theo giá trị thị trường.

- Tăng cường phối hợp với TCTD để rà soát, phân loại, đánh giá lại tài sản bảo đảm và các khoản nợ xấu đã mua để xác định khả năng thu hồi nợ và có giải pháp xử lý phù hợp; thống nhất áp dụng các biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc xử lý các khoản nợ xấu và tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu đã mua; tìm kiếm, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước tham gia mua, xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm; thiết lập, vận hành sàn giao dịch mua bán nợ.

- Kịp thời báo cáo NHNN (qua Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng và Vụ Pháp chế) khó khăn, vướng mắc, kiến nghị biện pháp xử lý nhằm nâng cao hiệu quả xử lý, mua bán nợ xấu; hằng năm, tổng hợp kết quả, các biện pháp xử lý nợ xấu để đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ sở pháp lý về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu gửi NHNN (qua Vụ Pháp chế).

3. Đối với các TCTD

- Yêu cầu Chủ tịch Hội đồng quản trị/Hội đồng thành viên/Tổng giám đốc (Giám đốc) chỉ đạo sát sao công tác triển khai Nghị quyết 42 và Quyết định 1058. Trong đó, lưu ý TCTD áp dụng toàn diện các biện pháp quy định tại Nghị quyết 42 để đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu, đảm bảo mục tiêu xử lý nợ xấu theo phương án đã được NHNN phê duyệt/chấp thuận; tiếp tục triển khai quyết liệt, có hiệu quả các nội dung, giải pháp phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu đến năm 2020 đảm bảo theo đúng lộ trình đề ra.

- Các TCTD khẩn trương trình phê duyệt và/hoặc triển khai phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu:

(i) Đối với các TCTD đã được Thống đốc NHNN phê duyệt/chấp thuận phương án: triển khai quyết liệt và có hiệu quả phương án; báo cáo kết quả triển khai và các khó khăn, vướng mắc phát sinh (nếu có) theo quy định hiện hành.

(ii) Đối với các TCTD còn lại[2]: trên cơ sở các giải pháp nêu tại Nghị quyết 42, Quyết định 1058 và các văn bản liên quan (đặc biệt là các nội dung kiến nghị tại kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán), khẩn trương xây dựng, rà soát, bổ sung, hoàn thiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

- Chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về lãi suất, huy động vốn. Không thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh; không được áp dụng các biện pháp để chi trả lãi suất tiền gửi ngoại tệ trái quy định của NHNN, bao gồm cả nghiệp vụ cho vay Việt Nam đồng trên cơ sở cầm cố sổ tiết kiệm ngoại tệ để gửi Việt Nam đồng.

- Kiểm soát chặt chẽ tốc độ tăng trưởng tín dụng theo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng được NHNN thông báo; tập trung tín dụng cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ. Quản lý chất lượng tín dụng, đặc biệt là đầu tư, kinh doanh bất động sản, chứng khoán, tín dụng đối với khách hàng/nhóm khách hàng lớn, các dự án BOT, BT giao thông, tín dụng tiêu dùng liên quan đến bất động sản... Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, phê duyệt tín dụng, kiểm soát chặt chẽ mục đích sử dụng vốn vay, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh. Tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật về cho vay, về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân.

- Rà soát, đánh giá các khách hàng khó khăn để xem xét, quyết định miễn giảm tiền lãi vay theo quy định tại Luật các TCTD, quy định về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng và các quy định của pháp luật có liên quan.

- Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với VAMC triển khai quyết liệt các giải pháp xử lý nợ xấu trên toàn hệ thống, bao gồm: rà soát, đánh giá từng khoản nợ xấu được xác định theo Nghị quyết 42; nhận diện các khoản nợ xấu lớn, tài sản bảo đảm cho các khoản nợ này. Đánh giá khả năng thu hồi, nguyên nhân, khó khăn, vướng mắc trong quá trình xử lý nợ xấu để có các giải pháp xử lý hiệu quả. Đẩy mạnh hoạt động xử lý nợ xấu theo cơ chế thị trường.

- Tiếp tục chủ động phối hợp tích cực với chính quyền địa phương và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đặc biệt là cơ quan công an, tòa án, cơ quan thi hành án các cấp trong quá trình xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm nhằm thu hồi tối đa giá trị tài sản bảo đảm và khoản nợ xấu.

- Tiếp tục thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 07/CT-NHNN ngày 11/10/2017 về tăng cường phòng, chống, ngăn ngừa vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, đảm bảo an ninh, an toàn hoạt động ngân hàng, góp phần ổn định tiền tệ, tài chính. Thực hiện nghiêm các yêu cầu, kiến nghị, cảnh báo và quyết định về thanh tra, kiểm toán của cơ quan thanh tra nhà nước, cơ quan kiểm toán nhà nước. Tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm, tiêu cực, tham nhũng của các cá nhân và đơn vị trực thuộc.

- Khẩn trương kiểm tra hệ thống thiết bị an toàn nơi giao dịch như hệ thống camera, các hệ thống báo động, nút ấn báo động tại trụ sở, quầy giao dịch và các khu vực liên quan. Kịp thời bổ sung, sửa chữa, đảm bảo thiết bị hoạt động hiệu quả. Rà soát quầy giao dịch, vách kính, cửa ra vào ngăn chặn cướp đột nhập quầy giao dịch. Lên phương án tăng cường bố trí bảo vệ, an ninh bảo vệ trụ sở, địa điểm giao dịch, kho tiền của TCTD theo quy định. Xây dựng phương án và diễn tập bảo vệ chống đột nhập, cướp tiền, tài sản.

- Thực hiện nghiêm túc Thông tư số 18/2018/TT-NHNN ngày 21/8/2018 về an toàn hệ thống thông tin trong hoạt động ngân hàng. Có kế hoạch, giải pháp xử lý dứt điểm các rủi ro mất an toàn tài sản, thông tin trong quản lý, cung cấp các dịch vụ ngân hàng trên không gian mạng. Triển khai các giải pháp giám sát an ninh mạng cho các hệ thống công nghệ thông tin (CNTT) để chủ động phát hiện, xử lý các lỗ hổng bảo mật, các mối đe dọa về an ninh, an toàn CNTT của ngân hàng, đảm bảo hệ thống CNTT an toàn, bảo mật, và hoạt động liên tục. Xây dựng và tổ chức diễn tập kịch bản xử lý các sự cố về an ninh CNTT cho các hệ thống thông tin quan trọng của ngân hàng tối thiểu một lần/năm. Cảnh báo và chỉ đạo các đơn vị, chi nhánh trong toàn hệ thống tuân thủ nghiêm túc các quy định nội bộ trong việc đảm bảo an toàn CNTT. Kịp thời báo cáo, phối hợp với NHNN và các cơ quan chức năng có liên quan xử lý, khắc phục các sự cố mất an toàn hệ thống CNTT của ngân hàng.

- Nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ ngân hàng các cấp. Nâng cao năng lực đánh giá, thẩm định tín dụng và kiểm soát rủi ro. Tăng cường hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ và tuân thủ đầy đủ quy định tại Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/5/2018 của Thống đốc NHNN quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ. Đưa nội dung kiểm toán việc triển khai đề án/phương án cơ cấu lại đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt vào chương trình/kế hoạch kiểm toán nội bộ hàng năm, báo cáo kết quả kiểm toán cho NHNN (qua Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng) để theo dõi, giám sát.

- Tăng cường tính minh bạch, công khai trong hoạt động của TCTD, đặc biệt là hoạt động tín dụng. Khẩn trương xử lý triệt để tình trạng sở hữu chéo, vi phạm giới hạn về tỷ lệ sở hữu. Ngăn chặn, xử lý vấn đề lợi ích nhóm, cổ đông/nhóm cổ đông lớn chi phối trong các TCTD.

- Nghiêm túc thực hiện chế độ báo cáo về kết quả thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu theo yêu cầu tại Công văn số 665/NHNN-TTGSNH.m ngày 24/7/2017 và kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết 42 theo Công văn 8338/NHNN-TTGSNH ngày 13/10/2017. Kịp thời báo cáo NHNN những khó khăn, vướng mắc, đề xuất, kiến nghị liên quan đến Nghị quyết 42 và Quyết định 1058 trong quá trình hoạt động để được xem xét, xử lý.

- Tăng cường công tác truyền thông nhằm tăng cường sự hiểu biết, thống nhất của các cá nhân, bộ phận có liên quan trong TCTD và khách hàng về các giải pháp cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu theo Quyết định 1058 và thí điểm xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42.

III. Tổ chức thực hiện

1. Chỉ thị này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký.

2. Chánh Văn phòng, Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng và Thủ trưởng các đơn vị thuộc NHNN, Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên và Tổng giám đốc (Giám đốc) TCTD, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và VAMC chịu trách nhiệm thi hành Chỉ thị này./.