Báo cáo 92/BC-UBDT năm 2017 tình hình công tác dân tộc, chính sách dân tộc địa bàn 10 tỉnh khu vực miền Trung - Tây Nguyên do Ủy ban Dân tộc ban hành

BÁO CÁO

TÌNH HÌNH CÔNG TÁC DÂN TỘC, CHÍNH SÁCH DÂN TỘC ĐỊA BÀN 10 TỈNH KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN

I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH CHUNG

Địa bàn 10 tỉnh khu vực Miền Trung - Tây Nguyên (thuộc Vụ Địa phương II theo dõi) gồm các tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đăk Nông và Lâm Đồng, có diện tích đất tự nhiên là 83.760,80 km²; đơn vị hành chính gồm: 12 thành phố trực thuộc tỉnh, 08 thị xã và 103 huyện, có 1.568 đơn vị cấp xã (trong đó, có 1.292 xã, 183 phường, 93 thị trấn). Toàn vùng có 3.076 thôn đặc biệt khó khăn, 337 xã khu vực 111, 479 xã khu vực II và 264 xã khu vực I (Theo Quyết định số 582/QĐ-TTg ngày 28/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ). Có 15 huyện nghèo được hưởng chính sách hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững theo Nghị quyết 30a/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ (huyện 30a) và 07 huyện nghèo hưởng chính sách hỗ trợ theo Quyết định số 293/QĐ-TTg ngày 15/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ (huyện 30b). (Phụ Lục 1).

II. TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ AN NINH CHÍNH TRỊ

1. Tình hình sản xuất và đời sống

Trong 6 tháng đầu năm 2017, tình hình sản xuất và đời sống của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tương đối ổn định. Sản xuất nông nghiệp được thuận lợi, năng suất vụ lúa đông xuân 2016-2017 đều tăng so với vụ đông xuân trước1. Hiện nay, các địa phương đã gieo trồng các loại hoa màu vụ hè thu và tiếp tục chăm sóc các loại cây công nghiệp lâu năm (cà phê, hồ tiêu, điều ...). Tuy nhiên, ở một số nơi do thời tiết thay đổi thất thường tạo điều kiện cho các loại nấm, sâu bệnh hại phát triển gây thiệt hại nhiều diện tích cây trồng trên địa bàn2; giá cả một số mặt hàng nông sản và giá heo hơi giảm mạnh, khó khăn trong sản xuất và chăn nuôi. Bên cạnh đó, liên tiếp xảy ra các trận mưa to kèm lốc xoáy đã làm thiệt hại nhiều nhà cửa, tài sản và diện tích hoa màu của người dân trên địa bàn3.

Công tác phát triển rừng được các địa phương quan tâm đang tích cực triển khai thực hiện, riêng các tỉnh Tây Nguyên được Bộ NN&PTNT giao kế hoạch thực hiện chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững năm 2017: trồng 12.559 ha rừng tập trung, trồng 4.669 ha rừng thay thế, chăm sóc 21.581 ha rừng trồng, khoán bảo vệ 221.232 ha rừng, bảo vệ 212.744 ha rừng đặc dụng, khoanh nuôi tái sinh 12.505 ha rừng, trồng cây phân tán 4,57 triệu cây. Công tác quản lý và bảo vệ rừng tuy được các địa phương chỉ đạo quyết liệt, song tình trạng chặt phá rừng trái phép làm nương rẫy, vi phạm lâm luật vẫn tiếp diễn, đặc biệt là tại các tỉnh KonTum, Đắk Lắk, Đắk Nông và Quảng Ngãi4 đến thời điểm tháng 5 đã có 327 vụ chặt phá rừng với 178,16 ha rừng bị tàn phá.

2. Về văn hóa - xã hội

Dịp Tết Đinh Dậu, các cấp ủy và chính quyền địa phương đã tổ chức đi thăm hỏi, động viên chúc tết tặng quà cho các gia đình chính sách, bà mẹ Việt Nam anh hùng, đồng bào DTTS nghèo, người có uy tín và tổ chức đón tết cho vùng đồng bào DTTS và miền núi, đồng bào các dân tộc trong khu vực đón Tết trong không khí vui tươi, lành mạnh, an toàn và tiết kiệm.

Các địa phương làm tốt công tác tuyên truyền vận động đồng bào chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của nhà nước, tích cực hưởng ứng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Các hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức sôi nổi ở hầu khắp các địa phương, mừng Đảng, mừng xuân, mừng các ngày lễ lớn và các sự kiện trọng đại của đất nước. Chào mừng 71 năm Ngày truyền thống của cơ quan làm công tác dân tộc (03/5/1946 - 03/5/2017), cơ quan công tác dân tộc các địa phương tổ chức tọa đàm ôn lại truyền thông vẻ vang của ngành. Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum đăng cai tổ chức Hội thao chào mừng ngày truyền thống của Ngành, tham gia có các đoàn của 10 Ban Dân tộc thuộc khu vực Tây Nguyên, Miền Trung và Đông Nam bộ

Chính sách về giáo dục và đào tạo được các địa phương quan tâm thực hiện đầy đủ, các chế độ cho giáo viên và học sinh được thực hiện hỗ trợ kịp thời, đúng đối tượng. Hệ thống trường PTDTNT, PTDT bán trú từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng, trang thiết bị phục vụ công tác giảng dạy, học tập cho giáo viên và học sinh được đảm bảo. Số học sinh, sinh viên là đồng bào DTTS đang theo học tại các trường cao đẳng, đại học ngày càng tăng. Cùng với toàn ngành, các trường dân tộc nội trú chuẩn bị xét, thi tuyển sinh vào lớp 6, lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT quốc gia năm 2017.

Đào tạo nghề và giải quyết việc làm sau đào tạo cho vùng đồng bào DTTS và miền núi được các địa phương quan tâm thực hiện, các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Quảng Nam, Quảng Ngãi đã đào tạo nghề cho 9.8115 học viên. Riêng tỉnh Quảng Nam hiện có 407 lao động hoàn thành chương trình đào tạo, trong đó 269 lao động được bàn giao cho doanh nghiệp.

Công tác chăm sóc sức khỏe cho đồng bào DTTS nghèo và người nghèo vùng sâu, vùng khó khăn được quan tâm thực hiện thường xuyên; hỗ trợ và cấp phát thẻ BHYT cho đồng bào DTTS nghèo được kịp thời6 thuận lợi cho người dân đi khám chữa bệnh BHYT ban đầu tại các cơ sở. Công tác tuyên truyền phòng chống các loại dịch bệnh trong vùng đồng bào DTTS được tăng cường, nhằm hạn chế thấp nhất các dịch bệnh xảy ra. Tuy nhiên, bệnh sốt xuất huyết, bệnh tay - chân - miệng, thủy đậu ... vẫn xảy ra tại một số địa phương7. Riêng tỉnh Quảng Nam dịch bệnh Bạch hầu đã làm 03 người DTTS tử vong.

Công tác xóa đói giảm nghèo được các địa phương tích cực triển khai thực hiện, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào DTTS được cải thiện đáng kể, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS hàng năm giảm khoảng từ 2-3%, trong đó điển hình như tỉnh Lâm Đồng giảm 4,32%, Phú Yên giảm từ 4-5%. Tuy nhiên, so với mặt bằng chung của toàn vùng thì tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS vẫn còn cao, đặc biệt là tại các tỉnh Kon Tum chiếm 92,81%; Bình Định 75,33%; Khánh Hòa chiếm 57,9%; Quảng Ngãi chiếm 51,46%; Đăk Nông chiếm 40,39% .

3. Về an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội

Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng đồng bào DTTS khu vực Miền Trung - Tây Nguyên ổn định Các tổ chức tôn giáo truyền thông hoạt động bình thường tuân thủ theo quy định của pháp luật. Lực lượng chức năng thường xuyên nắm bắt tình hình, tăng cường công tác tuần tra tại cơ sở, vùng biên, đặc biệt là vào các ngày cao điểm, ngày lễ, tết để giữ vững an ninh trật tự tại địa phương. Tuy nhiên, tình hình vượt biên vùng đồng bào vẫn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, Fulro lưu vong vẫn chưa từ bỏ ý định chia rẽ đại đoàn kết dân tộc, chống phá nhà nước ta; tình hình người DTTS Tây Nguyên vượt biên tuy có giảm nhưng vẫn xảy ra, hiện nay số người DTTS vượt biên đang ở nước ngoài là 408 người (trong đó 68 người ở Camphuchia, 340 người ở Thái Lan); Hoạt động tà đạo “Hà Mòn” tuy có giảm nhưng vẫn còn diễn ra, một số đối tượng cốt cán trốn trong rừng vẫn thường xuyên liên lạc, tuyên truyền củng cố niềm tin vào “Đức Mẹ”, hiện nay còn 93 trường hợp trên địa bàn của các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lăk còn tin theo đạo Hà Mòn.

4. Về dân di cư tự do

Tình hình dân di cư tự do vào các tỉnh Tây Nguyên tuy đã giảm nhưng vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp. Hiện nay, trên địa bàn các huyện M’Drắk, Krông Bông, tỉnh ĐắkLắk nhiều hộ đồng bào (chủ yếu là người Mông) bán hết tài sản, ruộng đất đi ra khỏi địa phương không rõ nguyên nhân; địa bàn huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng hiện còn 502 hộ với 2.584 khẩu dân di cư tự do (chủ yếu là người Mông, Dao) chưa được bố trí ổn định, việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội gặp khó khăn do công tác quản lý phức tạp, giao thông đi lại khó khăn.

III. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC

1. Công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện

Các cấp, các ngành Trung ương và địa phương đã tập trung chỉ đạo, triển khai đồng bộ các chính sách, tạo bước chuyển biến tích cực trong đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số. Bên cạnh các chính sách của Trung ương ban hành, các địa phương đã ban hành các chính sách thực hiện trên địa bàn ưu tiên các nguồn lực để đầu tư, thực hiện các chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số.

2. Kết quả thực hiện các chính sách dân tộc năm 2016 và 6 tháng đầu năm 2017 của khu vực

2.1. Các chương trình, chính sách dân tộc do Ủy ban Dân tộc quản lý

- Chương trình 135 thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020:

Năm 2016, 10 tỉnh trong khu vực được được đầu tư 445 xã đặc biệt khó khăn, biên giới, xã an toan khu8 và có /14 thôn, bản9 ĐBKK thuộc xã khu vực II, với tổng vốn là 714.857 triệu đồng, thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất, duy tu bảo dưỡng công trình và nâng cao năng lực cán bộ cơ sở và cộng đồng, kết quả thực hiện và giải ngân đến 31/12/2016 đạt trên 90% kế hoạch. Các hạng mục công trình được đầu tư xây dựng và hỗ trợ phát triển sản xuất ... đều xuất phát từ nhu cầu, nguyện vọng thực tế của người dân, các công trình hoàn thành đưa vào sử dụng cơ bản đều phát huy hiệu quả, đảm bảo chất lượng và phục vụ lợi ích thiết thực cho người dân vùng hưởng lợi, được người dân đồng tình ủng hộ. Tuy nhiên do nguồn vốn phân bổ chậm đã ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.

Thực hiện Chương trình 135 năm 2017, Ủy ban Dân tộc đã có Công văn số 130/UBDT-VP135 ngày 22/02/2017 hướng dẫn các tỉnh chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Ngày 10/5/2017, Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban ban hành Thông tư số 01/2017/TT- UBDT hướng dẫn thực hiện Chương trình 135, xây dựng phương án phân bổ vốn viện trợ của Chính phủ Ai Len cho các xã ĐBKK thuộc Chương trình; tăng cường công tác truyền thông về CT 135; phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng Kế hoạch phân bổ vốn năm 2017 và dự kiến phân bổ nguồn vốn giai đoạn 2018-2020; phối hợp với các bộ, ngành xây dựng các Thông tư quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư, kinh phí sự nghiệp thực hiện Chương trình MTQGGNBV giai đoạn 2016-2020; Thông tư quy định thực hiện dự án phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo thuộc Chương trình MTQGGNBV giai đoạn 2016-2020. Tổng hợp, xác định danh mục xã, thôn và dự thảo Quyết định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách xã, Quyết định của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phê duyệt danh sách thôn thuộc diện đầu tư của Chương trình.

BÁO CÁO

TÌNH HÌNH CÔNG TÁC DÂN TỘC, CHÍNH SÁCH DÂN TỘC ĐỊA BÀN 10 TỈNH KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN

I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH CHUNG

Địa bàn 10 tỉnh khu vực Miền Trung - Tây Nguyên (thuộc Vụ Địa phương II theo dõi) gồm các tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đăk Nông và Lâm Đồng, có diện tích đất tự nhiên là 83.760,80 km²; đơn vị hành chính gồm: 12 thành phố trực thuộc tỉnh, 08 thị xã và 103 huyện, có 1.568 đơn vị cấp xã (trong đó, có 1.292 xã, 183 phường, 93 thị trấn). Toàn vùng có 3.076 thôn đặc biệt khó khăn, 337 xã khu vực 111, 479 xã khu vực II và 264 xã khu vực I (Theo Quyết định số 582/QĐ-TTg ngày 28/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ). Có 15 huyện nghèo được hưởng chính sách hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững theo Nghị quyết 30a/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ (huyện 30a) và 07 huyện nghèo hưởng chính sách hỗ trợ theo Quyết định số 293/QĐ-TTg ngày 15/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ (huyện 30b). (Phụ Lục 1).

II. TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ AN NINH CHÍNH TRỊ

1. Tình hình sản xuất và đời sống

Trong 6 tháng đầu năm 2017, tình hình sản xuất và đời sống của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tương đối ổn định. Sản xuất nông nghiệp được thuận lợi, năng suất vụ lúa đông xuân 2016-2017 đều tăng so với vụ đông xuân trước1. Hiện nay, các địa phương đã gieo trồng các loại hoa màu vụ hè thu và tiếp tục chăm sóc các loại cây công nghiệp lâu năm (cà phê, hồ tiêu, điều ...). Tuy nhiên, ở một số nơi do thời tiết thay đổi thất thường tạo điều kiện cho các loại nấm, sâu bệnh hại phát triển gây thiệt hại nhiều diện tích cây trồng trên địa bàn2; giá cả một số mặt hàng nông sản và giá heo hơi giảm mạnh, khó khăn trong sản xuất và chăn nuôi. Bên cạnh đó, liên tiếp xảy ra các trận mưa to kèm lốc xoáy đã làm thiệt hại nhiều nhà cửa, tài sản và diện tích hoa màu của người dân trên địa bàn3.

Công tác phát triển rừng được các địa phương quan tâm đang tích cực triển khai thực hiện, riêng các tỉnh Tây Nguyên được Bộ NN&PTNT giao kế hoạch thực hiện chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững năm 2017: trồng 12.559 ha rừng tập trung, trồng 4.669 ha rừng thay thế, chăm sóc 21.581 ha rừng trồng, khoán bảo vệ 221.232 ha rừng, bảo vệ 212.744 ha rừng đặc dụng, khoanh nuôi tái sinh 12.505 ha rừng, trồng cây phân tán 4,57 triệu cây. Công tác quản lý và bảo vệ rừng tuy được các địa phương chỉ đạo quyết liệt, song tình trạng chặt phá rừng trái phép làm nương rẫy, vi phạm lâm luật vẫn tiếp diễn, đặc biệt là tại các tỉnh KonTum, Đắk Lắk, Đắk Nông và Quảng Ngãi4 đến thời điểm tháng 5 đã có 327 vụ chặt phá rừng với 178,16 ha rừng bị tàn phá.

2. Về văn hóa - xã hội

Dịp Tết Đinh Dậu, các cấp ủy và chính quyền địa phương đã tổ chức đi thăm hỏi, động viên chúc tết tặng quà cho các gia đình chính sách, bà mẹ Việt Nam anh hùng, đồng bào DTTS nghèo, người có uy tín và tổ chức đón tết cho vùng đồng bào DTTS và miền núi, đồng bào các dân tộc trong khu vực đón Tết trong không khí vui tươi, lành mạnh, an toàn và tiết kiệm.

Các địa phương làm tốt công tác tuyên truyền vận động đồng bào chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của nhà nước, tích cực hưởng ứng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Các hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức sôi nổi ở hầu khắp các địa phương, mừng Đảng, mừng xuân, mừng các ngày lễ lớn và các sự kiện trọng đại của đất nước. Chào mừng 71 năm Ngày truyền thống của cơ quan làm công tác dân tộc (03/5/1946 - 03/5/2017), cơ quan công tác dân tộc các địa phương tổ chức tọa đàm ôn lại truyền thông vẻ vang của ngành. Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum đăng cai tổ chức Hội thao chào mừng ngày truyền thống của Ngành, tham gia có các đoàn của 10 Ban Dân tộc thuộc khu vực Tây Nguyên, Miền Trung và Đông Nam bộ

Chính sách về giáo dục và đào tạo được các địa phương quan tâm thực hiện đầy đủ, các chế độ cho giáo viên và học sinh được thực hiện hỗ trợ kịp thời, đúng đối tượng. Hệ thống trường PTDTNT, PTDT bán trú từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng, trang thiết bị phục vụ công tác giảng dạy, học tập cho giáo viên và học sinh được đảm bảo. Số học sinh, sinh viên là đồng bào DTTS đang theo học tại các trường cao đẳng, đại học ngày càng tăng. Cùng với toàn ngành, các trường dân tộc nội trú chuẩn bị xét, thi tuyển sinh vào lớp 6, lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT quốc gia năm 2017.

Đào tạo nghề và giải quyết việc làm sau đào tạo cho vùng đồng bào DTTS và miền núi được các địa phương quan tâm thực hiện, các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Quảng Nam, Quảng Ngãi đã đào tạo nghề cho 9.8115 học viên. Riêng tỉnh Quảng Nam hiện có 407 lao động hoàn thành chương trình đào tạo, trong đó 269 lao động được bàn giao cho doanh nghiệp.

Công tác chăm sóc sức khỏe cho đồng bào DTTS nghèo và người nghèo vùng sâu, vùng khó khăn được quan tâm thực hiện thường xuyên; hỗ trợ và cấp phát thẻ BHYT cho đồng bào DTTS nghèo được kịp thời6 thuận lợi cho người dân đi khám chữa bệnh BHYT ban đầu tại các cơ sở. Công tác tuyên truyền phòng chống các loại dịch bệnh trong vùng đồng bào DTTS được tăng cường, nhằm hạn chế thấp nhất các dịch bệnh xảy ra. Tuy nhiên, bệnh sốt xuất huyết, bệnh tay - chân - miệng, thủy đậu ... vẫn xảy ra tại một số địa phương7. Riêng tỉnh Quảng Nam dịch bệnh Bạch hầu đã làm 03 người DTTS tử vong.

Công tác xóa đói giảm nghèo được các địa phương tích cực triển khai thực hiện, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào DTTS được cải thiện đáng kể, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS hàng năm giảm khoảng từ 2-3%, trong đó điển hình như tỉnh Lâm Đồng giảm 4,32%, Phú Yên giảm từ 4-5%. Tuy nhiên, so với mặt bằng chung của toàn vùng thì tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS vẫn còn cao, đặc biệt là tại các tỉnh Kon Tum chiếm 92,81%; Bình Định 75,33%; Khánh Hòa chiếm 57,9%; Quảng Ngãi chiếm 51,46%; Đăk Nông chiếm 40,39% .

3. Về an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội

Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng đồng bào DTTS khu vực Miền Trung - Tây Nguyên ổn định Các tổ chức tôn giáo truyền thông hoạt động bình thường tuân thủ theo quy định của pháp luật. Lực lượng chức năng thường xuyên nắm bắt tình hình, tăng cường công tác tuần tra tại cơ sở, vùng biên, đặc biệt là vào các ngày cao điểm, ngày lễ, tết để giữ vững an ninh trật tự tại địa phương. Tuy nhiên, tình hình vượt biên vùng đồng bào vẫn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, Fulro lưu vong vẫn chưa từ bỏ ý định chia rẽ đại đoàn kết dân tộc, chống phá nhà nước ta; tình hình người DTTS Tây Nguyên vượt biên tuy có giảm nhưng vẫn xảy ra, hiện nay số người DTTS vượt biên đang ở nước ngoài là 408 người (trong đó 68 người ở Camphuchia, 340 người ở Thái Lan); Hoạt động tà đạo “Hà Mòn” tuy có giảm nhưng vẫn còn diễn ra, một số đối tượng cốt cán trốn trong rừng vẫn thường xuyên liên lạc, tuyên truyền củng cố niềm tin vào “Đức Mẹ”, hiện nay còn 93 trường hợp trên địa bàn của các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lăk còn tin theo đạo Hà Mòn.

4. Về dân di cư tự do

Tình hình dân di cư tự do vào các tỉnh Tây Nguyên tuy đã giảm nhưng vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp. Hiện nay, trên địa bàn các huyện M’Drắk, Krông Bông, tỉnh ĐắkLắk nhiều hộ đồng bào (chủ yếu là người Mông) bán hết tài sản, ruộng đất đi ra khỏi địa phương không rõ nguyên nhân; địa bàn huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng hiện còn 502 hộ với 2.584 khẩu dân di cư tự do (chủ yếu là người Mông, Dao) chưa được bố trí ổn định, việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội gặp khó khăn do công tác quản lý phức tạp, giao thông đi lại khó khăn.

III. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC

1. Công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện

Các cấp, các ngành Trung ương và địa phương đã tập trung chỉ đạo, triển khai đồng bộ các chính sách, tạo bước chuyển biến tích cực trong đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số. Bên cạnh các chính sách của Trung ương ban hành, các địa phương đã ban hành các chính sách thực hiện trên địa bàn ưu tiên các nguồn lực để đầu tư, thực hiện các chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số.

2. Kết quả thực hiện các chính sách dân tộc năm 2016 và 6 tháng đầu năm 2017 của khu vực

2.1. Các chương trình, chính sách dân tộc do Ủy ban Dân tộc quản lý

- Chương trình 135 thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020:

Năm 2016, 10 tỉnh trong khu vực được được đầu tư 445 xã đặc biệt khó khăn, biên giới, xã an toan khu8 và có /14 thôn, bản9 ĐBKK thuộc xã khu vực II, với tổng vốn là 714.857 triệu đồng, thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất, duy tu bảo dưỡng công trình và nâng cao năng lực cán bộ cơ sở và cộng đồng, kết quả thực hiện và giải ngân đến 31/12/2016 đạt trên 90% kế hoạch. Các hạng mục công trình được đầu tư xây dựng và hỗ trợ phát triển sản xuất ... đều xuất phát từ nhu cầu, nguyện vọng thực tế của người dân, các công trình hoàn thành đưa vào sử dụng cơ bản đều phát huy hiệu quả, đảm bảo chất lượng và phục vụ lợi ích thiết thực cho người dân vùng hưởng lợi, được người dân đồng tình ủng hộ. Tuy nhiên do nguồn vốn phân bổ chậm đã ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.

Thực hiện Chương trình 135 năm 2017, Ủy ban Dân tộc đã có Công văn số 130/UBDT-VP135 ngày 22/02/2017 hướng dẫn các tỉnh chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Ngày 10/5/2017, Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban ban hành Thông tư số 01/2017/TT- UBDT hướng dẫn thực hiện Chương trình 135, xây dựng phương án phân bổ vốn viện trợ của Chính phủ Ai Len cho các xã ĐBKK thuộc Chương trình; tăng cường công tác truyền thông về CT 135; phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng Kế hoạch phân bổ vốn năm 2017 và dự kiến phân bổ nguồn vốn giai đoạn 2018-2020; phối hợp với các bộ, ngành xây dựng các Thông tư quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư, kinh phí sự nghiệp thực hiện Chương trình MTQGGNBV giai đoạn 2016-2020; Thông tư quy định thực hiện dự án phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo thuộc Chương trình MTQGGNBV giai đoạn 2016-2020. Tổng hợp, xác định danh mục xã, thôn và dự thảo Quyết định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách xã, Quyết định của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phê duyệt danh sách thôn thuộc diện đầu tư của Chương trình.

Tại các địa phương, Ban Dân tộc các tỉnh đã phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu cho UBND tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo các CTMTQG thống nhất ở cấp tỉnh, huyện, xã. UBND các tỉnh đã xây dựng và ban hành nguyên tắc, tiêu chí phân bổ vốn ngân sách TW thực hiện CT 135, đảm bảo tập trung nguồn lực cho các xã, thôn khó khăn nhất trên địa bàn.

Năm 2017, Chương trình 135 kế hoạch vốn cho 10 tỉnh của khu vực 751.489 triệu đồng. Trong đó vốn ĐTPT: 556.800 triệu đồng; DTBD: 33.634 triệu đồng; đào tạo: 13.940 triệu đồng và hỗ trợ PTSX 147.115 triệu đồng (trong đó phát triển sản xuất: 138.915 triệu đồng, nhân rộng mô hình: 5.500 triệu đồng) để thực hiện trong năm 2017. (Phụ lục 2).

Dự án đầu tư cơ sở hạ tầng: Hầu hết các địa phương đang tiến hành các thủ tục chuẩn bị hồ sơ thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư các công trình hạ tầng và duy tu bảo dưỡng. Đối với Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo, do Bộ Nông nghiệp và PTNT chưa ban hành hướng dẫn, một số địa phương đã chủ động thực hiện các hoạt động của dự án theo hướng dẫn của Thông tư 05 và hướng dẫn của địa phương. Dự án nâng cao năng lực cộng đồng và cán bộ cơ sở, các địa phương đang tiến hành rà soát, lập danh sách đối tượng và nhu cầu năng lực để xây dựng kế hoạch thực hiện.

- Chính sách theo Quyết định 755/QĐ-TTg:

Năm 2016, Đề án đã hết thời gian thực hiện nhưng vẫn tiếp tục triển khai thực hiện từ nguồn vốn được bổ sung năm 2015 chuyển sang và được Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện đến hết năm 2016. Toàn khu vực được bố trí vốn 236.068 triệu đồng (trong đó, 19.480 triệu đồng ngân sách địa phương) để hỗ trợ cho các hộ thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào DTTS nghèo, vùng khó khăn. Kết quả thực hiện và giải ngân đạt trên 70% kế hoạch. Trong quá trình triển khai thực hiện các địa phương trong tỉnh đã gặp rất nhiều khó khăn do quỹ đất của các địa phương không còn, giải pháp khác để thay thế đất sản xuất bằng chuyển đổi ngành nghề, đào tạo nghề, xuất khẩu lao động, giao khoán bảo vệ và trồng rừng các địa phương triển khai hiệu quả còn thấp. Riêng tỉnh ĐắkLắk sau khi điều chỉnh nội dung hỗ trợ, địa bàn đầu tư, danh mục dự án đã thực hiện và giải ngân đạt 100% kế hoạch vốn giao.

Các đối tượng chưa được thụ hưởng chính sách theo Quyết định trên được tiếp tục thụ hưởng chính sách tại Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017-2020.

- Chính sách hỗ trợ di dân thực hiện ĐCĐC theo Quyết định số 33/2013/QĐ-TTg

Đề án đã hết thời gian thực hiện nhưng vẫn tiếp tục triển khai thực hiện từ nguồn vốn được bổ sung năm 2015 chuyển sang và được Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện đến hết năm 2016. Đối với các đối tượng chưa được thụ hưởng chính sách theo các Quyết định trên, Ủy ban Dân tộc đề xuất được tiếp tục thụ hưởng chính sách tại Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ.

Năm 2016, toàn khu vực được bố trí 153.550 triệu đồng, thực hiện đầu tư các điểm ĐCĐC tập trung và hỗ trợ ĐCĐC xen ghép. Tiến độ thực hiện của một số địa phương chậm, khối lượng các hạng mục công trình đạt thấp. Hiệu quả của chính sách đạt chưa cao so với mục tiêu đề ra.

- Chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân nghèo vùng khó khăn theo Quyết định số 102/2009/QĐ-TTg (Phụ lục 3)

Năm 2016, các địa phương được bố trí 117.320 triệu đồng để thực hiện chính sách, nhiều địa phương thực hiện đạt 100% kế hoạch. Việc hỗ trợ của chính sách đã góp phần cùng với các chính sách khác của Nhà nước giải quyết những khó khăn, bức xúc về đời sống tạo điều kiện hỗ trợ cho hộ nghèo phát triển sản xuất, vươn lên thoát nghèo, Tuy nhiên, định mức hỗ trợ theo quy định còn quá thấp, trong khi giá cả các mặt hàng thiết yếu và vật tư nông nghiệp đều tăng mạnh. Bên cạnh đó việc hỗ trợ của một số địa phương chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn của người dân, rà soát đối tượng thụ hưởng có nơi còn chậm dẫn đến việc hỗ trợ không kịp thời, đã làm giảm hiệu quả của chính sách.

Năm 2017, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại cuộc họp ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020: Quyết định số 102/2009/QĐ-TTg được giao Bộ Lao động, Thương binh và xã hội chủ trì phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Ủy ban Dân tộc nghiên cứu đề xuất tích hợp vào Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, thông qua việc bổ sung nguồn vốn vào Chương trình để thực hiện Dự án hỗ trợ sản xuất và nhân rộng mô hình giảm nghèo. Để tháo gỡ cho các địa phương trong quá trình thực hiện Quyết định 102/2009/QĐ-TTg năm 2017 cũng như hướng dẫn thực hiện chính sách trong năm tới, Ủy ban Dân tộc đã ban hành văn bản số 218/UBDT-CSDT ngày 13/3/2017 và báo cáo 7 năm thực hiện Quyết định 102/2009/QĐ-TTg gửi Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề nghị phối hợp thực hiện theo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ.

Kế hoạch vốn thực hiện năm 2017 của các tỉnh là 111.976 triệu đồng, để hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp ... phát triển sản xuất cho các hộ nghèo vùng khó khăn trên địa bàn. Các địa phương đang tích cực triển khai thực hiện.

- Chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ DTTS ĐBKK theo Quyết định 54/2012/QĐ-TTg

Năm 2016, Đề án đã hết thời gian thực hiện nhưng vẫn tiếp tục triển khai thực hiện từ nguồn vốn được bổ sung năm 2015 chuyển sang và được Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện đến hết năm 2016.

Có 8.570 hộ nghèo trong khu vực được vay vốn, với tổng kinh phí là 87.794 triệu đồng, để đầu tư phát triển sản xuất trồng trọt và chăn nuôi. Các địa phương đã triển khai thực hiện vốn vay đúng đối tượng thụ hưởng, nhờ có thêm vốn vay đã giúp cho các hộ đồng bào DTTS đặc biệt khó khăn ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn có vốn để phát triển sản xuất, ổn định đời sống, vươn lên thoát nghèo. Tuy nhiên, do định mức cho vay thấp (8 triệu đồng/ hộ), trong khi thị trường các mặt hàng như: con vật nuôi, giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ và nông cụ sản xuất giao động tăng, nên không đáp ứng được nhu cầu phát triển sản xuất của người dân.

Các đối tượng chưa được thụ hưởng chính sách theo các Quyết định trên được tiếp tục thụ hưởng tại Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ.

- Chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số theo Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg ngày 18/3/2011 và Quyết định số 56/2013/QĐ-TTg ngày 07/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ (Phụ lục 4 )

Năm 2016, toàn khu vực có 4.918 người uy tín và kinh phí thực hiện là 11.755,71 triệu đồng. Các địa phương đã quan tâm thực hiện chế độ chính sách theo quy định: tổ chức lớp lập huấn, tổ chức đoàn người uy tín đi tham quan học tập, trao đổi kinh nghiệm,... vai trò, trách nhiệm của người có uy tín được phát huy và có những đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế xã hội, giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, chính sách vẫn còn một số bất cập về nội dung, cơ chế, định mức thực hiện, cần sửa đổi và thay thế cho phù hợp với tình hình thực tế.

Năm 2017, chính sách người có uy tín được tiếp tục thực hiện theo Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg, Quyết định 56/2013/QĐ-TTg và Quyết định 2561/QĐ-TTg ngày 31/12/2016 Đề án “Tăng cường vai trò của người uy tín trong vùng DTTS”. Ủy ban Dân tộc đã ban hành các văn bản số 257/UBDT-DTTS ngày 21/3/2017 gửi các địa phương và văn bản số 261/UBDT-DTTS gửi các bộ, ngành và hướng dẫn các địa phương thực hiện Đề án “Tăng cường vai trò của người uy tín trong đồng bào DTTS”.

Năm 2017, 10 tỉnh trong khu vực được thông báo danh sách có 4.919 người uy tín trong đồng bào DTTS. Các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng với kế hoạch vốn là 10.401,04 triệu đồng để thực hiện chính sách trong năm 2017. Hiện nay các địa phương đang tích cực triển khai thực hiện chính sách theo quy định.

- Chính sách cấp một số ấn phẩm báo, tạp chí cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn theo Quyết định số 633/QĐ-TTg ngày 19/4/2016, Quyết định 59/QĐ-TTg ngày 16/01/2017:

Các ấn phẩm báo, tạp chí được cấp phát đúng đối tượng thụ hưởng đã góp phần tuyên truyền về phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn bản sắc dân tộc, giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức và cảnh giác trước âm mưu của các thể lực thù địch, phê phán, đẩy lùi các tệ nạn xã hội,...

Tuy nhiên, một số địa phương việc cấp phát chưa kịp thời đến đối tượng thụ hưởng đã ảnh hưởng đến hiệu quả của chính sách.

- Triển khai Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2017-2020 và Quyết định số 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 về đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016- 2025.

Ngày 22/5/2017, Ủy ban Dân tộc đã ban hành Thông tư số 02/2017/TT-UBDT hướng dẫn thực hiện Quyết định 2085/QĐ-TTg, hiện đang hoàn thiện dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định 2086/QĐ-TTg. Do ngân sách nhà nước khó khăn nên đến nay các địa phương chưa được bố trí vốn để thực hiện 02 Quyết định trên.

Tại các địa phương, UBND tỉnh đều giao cho Ban Dân tộc chủ trì, phối hợp với các Sở ngành liên quan tham mưu, đề xuất triển khai các nội dung của quyết định. Hiện nay, các địa phương tiếp tục rà soát, tổng hợp nhu cầu hỗ trợ đầu tư, xây dựng Đề án trình UBND tỉnh xin ý kiến Ủy ban Dân tộc trước khi phê duyệt.

- Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS" theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015:

Năm 2016, các tỉnh Gia Lai, Bình Định, Quảng Ngãi, Phú Yên được bố trí 1.113,5 triệu đồng10 thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS trên địa bàn giai đoạn 2015 - 2020”. Các địa phương đã xây dựng kế hoạch và tích cực triển khai thực hiện các nội dung của mô hình điểm: tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân và tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS trên địa bàn. Đây là mô hình điểm rất thiết thực cần nhân rộng ra nhiều địa phương, để cộng đồng các DTTS có thể nhận thức và ý thức pháp luật, trong hôn nhân của đồng bào DTTS, để góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Năm 2017, Ủy ban Dân tộc đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn triển khai thực hiện và xây dựng mô hình điểm tại tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và Ninh Thuận.

Các tỉnh Khánh Hòa, Bình Định, Quảng Ngãi, đã được phân bổ vốn với tổng kinh phí là 897 triệu đồng. Các địa phương đang triển khai thực hiện.

- Đề án phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người DTTS theo Quyết định số 402/QĐ-TTg ngày 14/3/2016 của Thủ tướng Chính phủ

Hiện nay, Ủy ban Dân tộc đang tập trung nghiên cứu, xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho cán bộ, công chức, viên chức theo 4 nhóm đối tượng của Quyết định số 402/QĐ-TTg. Triển khai công tác thu thập thông tin, dữ liệu cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị; lập kế hoạch tổ chức “Thí điểm” các lớp bồi dưỡng cho cán bộ, công chức, viên chức theo 4 nhóm đối tượng trong hệ thống chính trị. Dự kiến hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng chương trình bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho cán bộ, công chức, viên chức thuộc 4 nhóm đối tượng” vào tháng 12/2017.

Các địa phương trong khu vực đang từng bước hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách về tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức, viên chức người DTTS đảm bảo tỷ lệ cơ cấu hợp lý theo mức tối thiểu tại Quyết định số 402/QĐ-TTg Tỉnh Kon Tum UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 568/KH-UBND ngày 7/3/2017 triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn; tỉnh Đăk Nông, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 254/KH-UBND ngày 11/5/2017 về thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Tỉnh Khánh Hòa thực hiện Thông tư liên tịch số 02/2014/TTLT-BNV-UBDT ngày 11/9/2014 của Bộ Nội vụ và Ủy ban Dân tộc, UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 09/CT-UBND ngày 28/7/2015 về việc đẩy mạnh thực hiện chính sách cán bộ, công chức, viên chức người DTTS trên địa bàn tỉnh.

- Thực hiện Quyết định 1557/QĐ-TTg ngày 10/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt một số chỉ tiêu thực hiện các mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ đối với đồng bào DTTS gắn với mục tiêu phát triển bền vững sau năm 2015.

Ngay sau khi Quyết định 1557 được ban hành, Ủy ban Dân tộc đã chủ động xây dựng văn bản hướng dẫn thực hiện và kế hoạch hành động thực hiện Quyết định 1557 của Ủy ban Dân tộc; tổ chức các hội thảo tham vấn các dự thảo văn bản trên. Trong khu vực 10 tỉnh, đã có 06 tỉnh ban hành kế hoạch thực hiện QĐ 1557 gồm: tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Đắk Lắk, Lâm Đồng và Đăk Nông.

- Thực hiện Nghị quyết số 52/NQ-CP ngày 15/6/2016 của Chính phủ về đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực các dân tộc thiểu số đến năm 2020, định hướng đến năm 2030

Ngày 30/3/2017, Ủy ban Dân tộc đã ban hành văn bản số 284/UBDT-CSDT hướng dẫn các Bộ, ngành và địa phương triển khai Nghị quyết 52/NQ-CP. Đến nay đã có 7/10 tỉnh của khu vực Miền Trung - Tây Nguyên ban hành kế hoạch, văn bản triển khai Nghị quyết gồm: Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Phú Yên, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk và Đắk Nông.

2.2. Một số chính sách dân tộc do các Bộ, ngành quản lý:

Các bộ, ngành với chức năng, nhiệm vụ của mình đã chủ động tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung xây dựng nhiều chính sách mới nhằm hỗ trợ phát triển bền vững cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Nhiều chính sách mới được ban hành trong năm 2016 và 6 tháng đầu năm 2017 như:

- Bộ NN&PTNT tham mưu ban hành Quyết định số 1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016 ban hành về CTMTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020;

- Bộ LĐTB&XH tham mưu ban hành Quyết định số 1722/QĐ-TTg ngày 02/9/2016 phê duyệt CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 - 2020 trong đó tiếp tục ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo DTTS;

- Bộ GD&ĐT tham mưu ban hành Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 quy định chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn ĐBKK và Quyết định số 1008/QĐ-TTg ngày tháng năm phê duyệt Đề án Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng DTTS giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025 (Bộ GD&ĐT); Nghị định 57/2017/NĐ-CP ngày 09/5/2017 quy định chính sách ưu tiên tuyển sinh và hỗ trợ học tập đối với trẻ mẫu giáo, học sinh, sinh viên DTTS ít người đối với 16 dân tộc có số dân dưới 10.000 người;

- Bộ Nội vụ tham mưu ban hành Quyết định số 402/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức DTTS trong thời kỳ mới; Quyết định số 163/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2016 - 2020, trong đó khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức nữ, người DTTS, công tác tại vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội ĐBKK học tập, nâng cao trình độ, năng lực làm việc;

- Bộ Văn hóa TT&DL tham mưu ban hành Quyết định số 586/QĐ-TTg ngày 03/5/2017 Phê duyệt “Chính sách đặc thù hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến phim tới vùng sâu, vùng xa, vùng DTTTS, vùng biên giới hải đảo, vùng ĐBKK”;

- Bộ Quốc phòng xây dựng hoàn chỉnh 04 Đề án: “Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao từ số thanh niên DTTS đang tại ngũ cho các DTTS dưới 10.000 người cư trú ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, khu vực biên giới”, “Tăng cường sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp của Bộ đội Biên phòng xuống các xã trọng điểm ở khu vực biên giới”, “Liên kết với chính quyền địa phương mở lớp học tiếng dân tộc cho cán bộ chiến sỹ hiện đang công tác ở vùng dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới”, “Nâng cấp xây dựng mới các bệnh xá quân dân y kết hợp vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới”...

2.3. Chính sách riêng của các địa phương (Phụ lục 5)

III. ĐÁNH GIÁ CHUNG

1. Những thuận lợi

Trong 6 tháng đầu năm 2017, công tác dân tộc tiếp tục nhận được sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự phối hợp của các bộ, ngành.

Ủy ban Dân tộc tập trung chỉ đạo, điều hành quyết liệt, có hiệu quả xây dựng và ban hành Thông tư số 01/2017/TT-UBDT ngày 10/5/2017 Quy định chi tiết thực hiện Dự án 2 (Chương trình 135) thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020; Thông tư số 02/2017/TT-UBDT ngày 22/5/2017 Hướng dẫn thực hiện Quyết định số 2085/2016/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017-2020; xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 900/QĐ-TTg ngày 20/6/2017 phê duyệt danh sách xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu vào diện đầu tư của Chương trình 135 giai đoạn 2017-2020; Dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định số 2086/2016/QĐ-TTg,... Công tác quản lý nhà nước về công tác dân tộc tiếp tục được tăng cường; các nguồn vốn thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc được các Bộ, ngành Trung ương quan tâm giao vốn để thực hiện ngay từ đầu năm.

Các Chương trình, chính sách được triển khai kịp thời, đúng đối tượng; công tác phối hợp thực hiện chính sách và theo dõi chính sách, nắm tình hình vùng dân tộc được Ủy ban Dân tộc quan tâm thực hiện. Các chính sách được triển khai đảm bảo nguyên tắc dân chủ, công khai, có sự tham gia của người dân trong việc lựa chọn đối tượng, nội dung đầu tư, hỗ trợ, giám sát quá trình tổ chức thực hiện chính sách; cơ chế quản lý, điều hành được phân cấp rõ ràng, thuận lợi trong quá trình thực hiện các chương trình, chính sách.

Các địa phương đã có nhiều cố gắng trong thực hiện công tác dân tộc và chính sách dân tộc đã góp phần rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững an ninh chính trị trên địa bàn.

2. Những khó khăn, tồn tại và nguyên nhân

2.1. Tại Trung ương

- Vốn thực hiện Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2017-2020 và Quyết định số 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 về đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016- 2025 chưa được bố trí để triển khai thực hiện.

- Năm 2017, ngân sách TW chưa bố trí vốn cho Ủy ban Dân tộc để thực hiện chính sách đối với người uy tín; đặc biệt là không có kinh phí để triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường vai trò của người uy tín trong vùng DTTS” theo Quyết định 2561/QĐ-TTg ngày 31/12/2016.

- Tiến độ triển khai dự án các công trình hạ tầng thuộc Chương trình 135 còn chậm do phải thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư theo quy định. Việc quản lý thiếu chặt chẽ nhất là đối với các công trình do xã làm chủ đầu tư. Việc ban hành Thông tư hướng dẫn thực hiện dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo chưa được ban hành.

- Công tác phối hợp giữa các bộ, ngành trong việc xây dựng các thông tư, văn bản hướng dẫn thực hiện một số chính sách dân tộc chưa chặt chẽ, các văn bản hướng dẫn thường ban hành chậm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện.

- Sự phối hợp của các Bộ ngành trong đề xuất tích hợp Quyết định 102/2009/QĐ-TTg vào Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, thông qua việc bổ sung nguồn vốn vào Chương trình để thực hiện dự án hỗ trợ sản xuất và nhân rộng mô hình giảm nghèo còn chậm, gây nhiều khó khăn, lúng túng trong triển khai thực hiện chính sách năm 2016 và 2017.

2.2. Tại địa phương

- Công tác chủ trì, phối hợp của một số cơ quan thường trực với các sở, ngành liên quan trong việc tham mưu cho UBND tỉnh và triển khai tổ chức thực hiện các chính sách dân tộc còn nhiều hạn chế. Một số địa phương chưa thực sự quyết liệt trong công tác chỉ đạo đôn đốc tổ chức, thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc; tiến độ thực hiện còn chậm; giải ngân và cung ứng các loại giống cây trồng, vật nuôi còn chậm, chưa kịp thời.

- Nguồn lực đầu tư thực hiện của chương trình, dự án bố trí chưa đáp ứng yêu cầu thực tế, định mức suất đầu tư thấp và cơ cấu phân bố chưa phù hợp với thực trạng và điều kiện kinh tế xã hội của các địa phương. Giải ngân chưa đảm bảo cho các mục tiêu và kế hoạch được phê duyệt, có chính sách cấp vốn thiếu đồng bộ.

- Việc xã hội hóa huy động nguồn lực địa phương, các doanh nghiệp, cộng đồng tham gia vào các chương trình, chính sách còn hạn chế. Việc lồng ghép các chính sách khó thực hiện do mỗi chính sách có mục tiêu, định mức, cơ quan quản lý và hướng dẫn riêng.

- Tình trạng thiếu việc làm, thu nhập thấp, chất lượng nguồn nhân lực thấp, tỷ lệ hộ nghèo DTTS còn cao.

- Công tác kiểm tra, giám sát chưa được coi trọng, thực hiện chưa thường xuyên. Đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc còn hạn chế về năng lực, chưa nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của người dân ...

- Công tác tuyên truyền các chính sách, pháp luật của Nhà nước trong vùng đồng bào DTTS và miền núi ở một số địa phương chưa được thường xuyên; một số nơi, người dân chưa hiểu được đầy đủ về các chính sách chưa cố gắng vươn lên thoát nghèo, vẫn còn có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng.

- Một số tỉnh vẫn chưa ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định 1557/QĐ-TTg hoặc có lập Kế hoạch nhưng chưa chú trọng lồng ghép với các nhiệm vụ của địa phương.

- Năm 2017 là năm đầu tiên thực hiện Quyết định số 48/2016/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách Trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, phải thực hiện các quy trình theo quy định, sẽ kéo dài thời gian thực hiện ảnh hưởng đến tiến độ triển khai chính sách.

2.3. Nguyên nhân của những hạn chế

Công tác dân tộc là lĩnh vực tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực, nhạy cảm, phức tạp. Địa bàn rộng, thời tiết diễn biến thất thường, thiên tai thường xuyên xảy ra và gây hậu quả thiệt hại nhiều đến người và tài sản của người dân trong khu vực. Tình hình an ninh chính trị tại các tỉnh Tây Nguyên tiềm ẩn những yếu tố phức tạp. Đặc điểm, tính chất công tác dân tộc của các tỉnh Nam, Trung trung bộ có nhiều nét khác với khu vực Tây Nguyên.

Nguồn lực đầu tư vào vùng DT&MN còn thấp, nhất là kinh phí bố trí thực hiện các chính sách dân tộc chưa đảm bảo, không đồng bộ, thiếu kịp thời, ảnh hưởng đến mục tiêu và hiệu quả của chính sách.

Một số tỉnh, địa phương lập kế hoạch và giao vốn chậm, chỉ đạo điều hành công tác dân tộc thiếu quyết liệt, ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

IV. PHƯƠNG HƯỚNG, NHIỆM VỤ 6 THÁNG CUỐI NĂM 2017

Trong 6 tháng cuối năm, Ủy ban Dân tộc đề nghị các Ban Dân tộc trong khu vực thực hiện tốt những nội dung sau:

1. Tiếp tục theo dõi, nắm chắc tình hình vùng đồng báo dân tộc thiểu số và miền núi để chủ động tham mưu cho UBND tỉnh và phối hợp với các sở, ngành liên quan giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh trên địa bàn.

2. Triển khai thực hiện hiệu quả các Đề án, chính sách dân tộc theo kế hoạch được giao năm 2017 trong đó chú trọng việc thực hiện hợp phần nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở và cộng đồng thuộc Chương trình 135 năm 2017.

3. Tổng hợp nhu cầu hỗ trợ, danh mục đầu tư các dự án thành phần theo Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017-2020 trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện, giải ngân kinh phí các chương trình, chính sách đảm bảo đúng đối tượng, mục đích và các quy định; chấn chỉnh công tác quản lý đầu tư xây dựng theo các quy định hiện hành để các chính sách dân tộc thực hiện có quả.

5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, hướng dẫn người dân phát huy tính chủ động, sáng tạo, không trông chờ, ỷ lại sự đầu tư của Nhà nước, quyết tâm xây dựng kinh tế cho gia đình chủ yếu bằng các nguồn lực của gia đình

V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

1. Đối với Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương:

1.1. Đề nghị Thủ tướng Chính phủ: Xem xét bố trí vốn thực hiện Quyết định số 2085/QĐ-TTg, 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016; 59/QĐ-TTg; Quyết định 2561/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 và Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Có các giải pháp xử lý về kinh phí thực hiện CT 135 do các địa phương đã thực hiện đối với các thôn, xã không thuộc ĐBKK theo QĐ 50/QĐ-TTg; (Các Quyết định được ban hành sau khi dự thảo chi nguồn ngân sách xin được cấp bổ sung từ nguồn dự phòng nhà nước năm 2017).

1.2. Đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNN: Sớm ban hành Thông tư hướng dẫn thực hiện Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo, Dự án 2 (Chương trình 135) thuộc Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững.

1.3. Đề nghị các bộ, ngành:

- Hướng dẫn địa phương lồng ghép nguồn vốn triển khai chương trình, chính sách đầu tư trong vùng đồng bào DTTS và miền núi nhằm tập trung nguồn lực, thực hiện có hiệu quả.

- Thực hiện tốt các nhiệm vụ được phân công tại Nghị định 05/2011/NĐ-CP về công tác dân tộc và các chính sách dân tộc bộ, ngành mình đang quản lý.

2. Đối với Tỉnh ủy, UBND các tỉnh:

2.1. Ban hành Nghị quyết riêng của Tỉnh về công tác dân tộc để có cơ sở cho các sở, ngành thực hiện thực hiện, đảm bảo công tác dân tộc, chính sách dân tộc hiệu quả.

2.2. Chỉ đạo các sở ngành liên quan phối hợp chặt chẽ với Ban Dân tộc tỉnh hướng dẫn, đôn đốc và giám sát chặt chẽ các huyện thị và đơn vị thực hiện chính sách dân tộc.

2.3. Thực hiện lồng ghép các chỉ tiêu phát triển DTTS theo Quyết định 1557/QĐ-TTg vào Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

2.4. Đẩy mạnh việc dạy nghề, giải quyết việc làm, thu hút lao động DTTS vào làm tại các doanh nghiệp. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào vùng DTTS để thu hút lao động người DTTS tham gia.

2.5. Thực hiện tốt công tác quy hoạch, đào tạo, sử dụng cán bộ DTTS ở tất cả các ngành các cấp. Đảm bảo tỷ lệ CBCC, VC người DTTS tại các cơ quan, tổ chức đơn vị theo hướng dẫn tại Thông tư số 02/2014/TT-BNV-UBDT.

2.6. Quan tâm đến công tác cử tuyển, đổi mới phương thức đào tạo cử tuyển, theo hướng cấp tỉnh quyết định ngành nghề đào tạo và bố trí sử dụng sau khi đào tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương; khắc phục dần tình trạng sau khi đào tạo cử tuyển không phân được công tác.

2.7. Thực hiện tốt chính sách hỗ trợ khám chữa bệnh cho hộ DTTS nghèo, người dân sống tại vùng khó khăn và ĐBKK.

2.8. Tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vụ tranh chấp, khiếu kiện đông người, nhất là những nội dung tranh chấp liên quan đến vấn đề đất đai. Thực hiện tốt chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước.

2.9. Tích cực tuyên truyền chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước theo nội dung và hình thức phù hợp với trình độ nhận thức của đồng bào các dân tộc. Cương quyết đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc, lợi dụng vấn đề dân tộc để phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc.

Trên đây là Báo cáo tình hình công tác dân tộc, chính sách dân tộc địa bàn 10 tỉnh khu vực Miền Trung - Tây Nguyên 6 tháng đầu năm và phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2017 của Ủy ban Dân tộc./.

PHỤ LỤC 1

TỔNG HỢP ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH CÁC TỈNH MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN NĂM 2017
(Kèm theo Báo cáo số: 92/BC-UBDT, ngày 12 tháng 7 năm 2017 của Ủy ban Dân tộc)

PHỤ LỤC 2

TỔNG HỢP CHƯƠNG TRÌNH 135 CÁC TỈNH KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN
(Kèm theo Báo cáo số: 92/BC-UBDT, ngày 12 tháng 7 năm 2017 của Ủy ban Dân tộc)

PHỤ LỤC 3

TỔNG HỢP CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ TRỰC TIẾP THEO QUYẾT ĐỊNH SỐ 102/2009/QĐ-TTG KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN
(Kèm theo Báo cáo số: 92/BC-UBDT, ngày 12 tháng 7 năm 2017 của Ủy ban Dân tộc)

PHỤ LỤC 4

TỔNG HỢP CHÍNH SÁCH NGƯỜI CÓ UY TÍN THEO QUYẾT ĐỊNH 18/QĐ-TTG VÀ QUYẾT ĐỊNH 56/QĐ-TTG KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN
(Kèm theo Báo cáo số: 92/BC-UBDT, ngày 12 tháng 7 năm 2017 của Ủy ban Dân tộc)

PHỤ LỤC 5

TỔNG HỢP CÁC CHÍNH SÁCH CỦA ĐỊA PHƯƠNG KHU VỰC MIỀN TRUNG - TÂY NGUYÊN
(Kèm theo Báo cáo số: 92/BC-UBDT, ngày 12 tháng 7 năm 2017 của Ủy ban Dân tộc)