Mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội hay, chọn lọc nhất? Đặc điểm môn Ngữ Văn trong chương trình GDPT 2018 là gì?
Nội dung chính
Mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội hay, chọn lọc nhất?
Dưới đây là một số mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội hay, chọn lọc:
Mẫu 1:
Bài văn nghị luận: "Vấn đề bạo lực học đường và những giải pháp phòng ngừa" Trong xã hội hiện đại, giáo dục không chỉ là việc trang bị kiến thức mà còn là quá trình hình thành nhân cách, rèn luyện đạo đức, và phát triển trí tuệ cho thế hệ tương lai. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một vấn đề nghiêm trọng đã và đang làm ảnh hưởng đến môi trường giáo dục – đó là bạo lực học đường. Đây là một thực trạng đáng báo động không chỉ vì nó gây tổn thương cho các em học sinh mà còn vì nó phản ánh sự bất ổn trong hệ thống giáo dục, gia đình và xã hội. Thực trạng bạo lực học đường Bạo lực học đường không chỉ là những hành vi đánh đập, xô xát mà còn là những hành vi bắt nạt tinh thần, xúc phạm, phân biệt đối xử, hay thậm chí là xâm hại tình dục. Các hình thức bạo lực học đường ngày càng trở nên đa dạng và tinh vi hơn, đôi khi không chỉ diễn ra trực tiếp trong khuôn viên trường học mà còn qua các kênh trực tuyến, như trên mạng xã hội, nơi nạn nhân phải chịu đựng sự bạo hành tinh thần liên tục. Theo một nghiên cứu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỷ lệ học sinh tham gia vào các hành vi bạo lực hoặc bị bạo lực trong môi trường học đường không ngừng tăng lên trong những năm gần đây. Những con số này không chỉ là minh chứng cho sự gia tăng của bạo lực học đường mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho tất cả chúng ta về sự xuống cấp trong đạo đức xã hội và sự bất lực trong việc bảo vệ thế hệ trẻ khỏi những tác động tiêu cực. Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường Nguyên nhân của bạo lực học đường là một vấn đề phức tạp và có sự tác động từ nhiều yếu tố khác nhau. Thứ nhất, môi trường gia đình đóng vai trò quan trọng. Nhiều học sinh lớn lên trong gia đình thiếu sự quan tâm, thiếu tình yêu thương hoặc bị áp lực quá lớn từ cha mẹ, khiến các em không được giáo dục đầy đủ về các giá trị đạo đức và kỹ năng sống. Những em này có xu hướng bộc lộ hành vi bạo lực khi gặp phải xung đột hay áp lực trong cuộc sống. Thứ hai, môi trường học tập cũng là một yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ. Một số trường học thiếu sự quản lý chặt chẽ, không có các biện pháp phòng ngừa bạo lực rõ ràng, khiến tình trạng bạo lực dễ dàng phát sinh. Các em học sinh trong những môi trường này có thể dễ dàng bị "nhắm làm mục tiêu" cho những hành vi bắt nạt hoặc bị tác động bởi những nhóm bạn xấu. Thứ ba, sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, nơi mà những hành vi bạo lực tinh thần như tẩy chay, xúc phạm, hoặc đe dọa có thể diễn ra mà không bị phát hiện kịp thời, là một yếu tố đáng lo ngại. Các em học sinh, đặc biệt là những em chưa được trang bị đầy đủ các kỹ năng bảo vệ bản thân trong môi trường mạng, rất dễ trở thành nạn nhân của những hình thức bạo lực này. Hậu quả của bạo lực học đường Bạo lực học đường không chỉ gây ra những tổn thương về thể chất, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và sự phát triển của học sinh. Nạn nhân của bạo lực học đường có thể bị trầm cảm, lo âu, và rối loạn hành vi. Họ có thể mất niềm tin vào xã hội, vào bạn bè, thậm chí là vào chính bản thân mình. Nhiều em học sinh cảm thấy bị cô lập và không tìm được chỗ dựa, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng là suy nghĩ tiêu cực, hoặc hành vi tự làm hại bản thân. Đối với những học sinh thực hiện hành vi bạo lực, hậu quả cũng không kém phần nghiêm trọng. Các em này thường thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc, dễ dẫn đến những hành vi bạo lực trong các tình huống căng thẳng. Dần dần, những hành vi này có thể trở thành thói quen, ảnh hưởng đến tương lai của các em khi trưởng thành, khi mà việc thiếu khả năng xử lý xung đột và giao tiếp xã hội có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng trong cuộc sống sau này. Giải pháp phòng ngừa bạo lực học đường Để ngăn ngừa bạo lực học đường, cần có sự phối hợp chặt chẽ từ ba yếu tố chính: gia đình, nhà trường và xã hội. Về phía gia đình thì cha mẹ là những người đầu tiên có thể giáo dục con cái về tình yêu thương, sự chia sẻ và cách giải quyết xung đột. Một gia đình ấm áp, yêu thương, biết quan tâm và lắng nghe con cái sẽ giúp trẻ em hình thành nhân cách và kỹ năng sống lành mạnh. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh cũng cần giám sát con em mình trong việc sử dụng các phương tiện truyền thông, đặc biệt là mạng xã hội, để đảm bảo các em không trở thành nạn nhân của bạo lực trực tuyến. Về phía nhà trường thì nhà trường cần xây dựng một môi trường học tập an toàn và lành mạnh. Các biện pháp như giáo dục về đạo đức, kỹ năng sống, tổ chức các chương trình ngoại khóa, trò chuyện, tư vấn tâm lý cho học sinh có thể giúp học sinh nhận thức được tác hại của bạo lực và cách phòng tránh. Hơn nữa, cần phải có hệ thống giám sát và can thiệp kịp thời khi phát hiện các hành vi bạo lực, nhằm ngăn ngừa những sự việc đáng tiếc. Về phía xã hội thì cộng đồng và các cơ quan chức năng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một xã hội không có bạo lực. Các tổ chức xã hội cần tăng cường các chương trình tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bạo lực học đường, đồng thời khuyến khích việc xây dựng những mô hình giáo dục phòng ngừa bạo lực hiệu quả. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần có những chính sách mạnh mẽ để xử lý nghiêm khắc những hành vi bạo lực học đường, nhằm tạo ra một môi trường học tập an toàn cho tất cả học sinh. Kết luận Bạo lực học đường là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, tác động không chỉ đến học sinh mà còn đến toàn bộ cộng đồng. Để giải quyết triệt để vấn đề này, cần có sự chung tay của gia đình, nhà trường và xã hội. Bằng cách xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh, trang bị cho học sinh những kỹ năng sống cần thiết và có những biện pháp can thiệp kịp thời, chúng ta hoàn toàn có thể ngăn ngừa và giảm thiểu bạo lực học đường. Khi bạo lực không còn hiện diện trong môi trường học đường, học sinh sẽ có cơ hội phát triển toàn diện về trí tuệ, nhân cách và thể chất, góp phần tạo dựng một xã hội tốt đẹp, văn minh và nhân ái hơn. |
Mẫu 2:
Bài văn nghị luận: "Vấn đề đạo đức trong xã hội hiện đại: Thách thức và giải pháp" Trong một thế giới ngày càng thay đổi nhanh chóng, khi mà công nghệ và vật chất phát triển với tốc độ chóng mặt, một câu hỏi quan trọng mà chúng ta phải đối mặt là: liệu những giá trị đạo đức cốt lõi có còn được gìn giữ trong xã hội hiện đại? Đạo đức không chỉ là bộ khung vững chắc của mỗi cá nhân, mà còn là nền tảng để duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi mà những giá trị truyền thống đang bị thách thức, vấn đề đạo đức trở thành một thách thức lớn mà chúng ta phải cùng nhau tìm cách giải quyết. Thực trạng suy thoái đạo đức trong xã hội hiện đại Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, sự bùng nổ của mạng xã hội và những thay đổi trong lối sống đã kéo theo những hệ lụy không nhỏ đối với đạo đức xã hội. Một trong những vấn đề nổi bật là sự gia tăng của chủ nghĩa cá nhân. Con người ngày càng coi trọng lợi ích cá nhân, chạy theo danh vọng, tiền tài mà quên mất giá trị của sự tử tế, lòng nhân ái và những chuẩn mực đạo đức cơ bản. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh của những người sẵn sàng đánh đổi đạo đức để đạt được mục tiêu cá nhân: từ những hành vi tham nhũng trong bộ máy nhà nước, lừa đảo trong kinh doanh đến sự vô cảm trước những vấn đề xã hội như nghèo đói, ô nhiễm môi trường. Thậm chí, trên mạng xã hội, việc "xúc phạm" hoặc "bóc phốt" người khác dường như trở thành trò chơi của một bộ phận giới trẻ, mà không hề quan tâm đến những hệ lụy nghiêm trọng mà những lời nói, hành động đó có thể gây ra cho nạn nhân. Một hiện tượng đáng lo ngại khác là sự lan rộng của chủ nghĩa tiêu dùng, khi mà con người không ngừng tìm kiếm sự thỏa mãn về vật chất mà không chú trọng đến giá trị tinh thần. Từ đó, đạo đức trở thành thứ yếu, không còn được coi là "kim chỉ nam" trong hành động của nhiều người. Việc chạy theo sự giàu có, địa vị xã hội mà không quan tâm đến sự thật, sự công bằng hay lòng nhân ái ngày càng trở nên phổ biến. Nguyên nhân của sự suy thoái đạo đức Sự suy thoái đạo đức không phải là điều xảy ra trong một sớm một chiều, mà là kết quả của nhiều yếu tố tác động. Trước hết, yếu tố môi trường sống có ảnh hưởng sâu rộng đến cách con người phát triển nhân cách. Trong một xã hội mà vật chất được đề cao, nơi mà thành công được đo đếm bằng tiền bạc và địa vị, đạo đức dễ dàng bị xem nhẹ. Sự phát triển chóng mặt của công nghệ thông tin, đặc biệt là mạng xã hội, đã tạo ra một không gian ảo nơi người ta có thể dễ dàng che giấu bản thân, làm những điều mà trong thế giới thực không thể chấp nhận được. Đây chính là nơi mà các hành vi tiêu cực như lừa đảo, tẩy chay, bắt nạt, hay tội ác được nhân rộng, mà đôi khi không ai chịu trách nhiệm. Bên cạnh đó, nền giáo dục hiện nay mặc dù chú trọng vào việc trang bị kiến thức học thuật, nhưng lại thiếu chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, nhân cách. Các bài học về lòng nhân ái, sự trung thực, trách nhiệm xã hội thường bị coi nhẹ trong chương trình học, trong khi đó những bài học về "thành công", "thế lực", "cái tôi" lại ngày càng được đề cao. Điều này tạo ra một thế hệ thiếu thốn về mặt giá trị tinh thần, không biết cách đối diện với thử thách, cũng như thiếu đi khả năng đồng cảm với những người xung quanh. Hệ lụy của sự suy thoái đạo đức Hệ quả của việc suy thoái đạo đức là không thể đo đếm hết được. Đầu tiên, đối với mỗi cá nhân, khi đạo đức bị xem nhẹ, con người sẽ trở nên trống rỗng, mất phương hướng trong cuộc sống. Họ có thể sẵn sàng lừa dối, lợi dụng người khác để đạt được mục tiêu cá nhân mà không cảm thấy hối hận. Những hành vi này không chỉ phá hoại mối quan hệ giữa người với người, mà còn dẫn đến sự đổ vỡ về mặt tinh thần trong chính bản thân mỗi người. Nhiều người trong chúng ta có thể cảm thấy mất niềm tin vào xã hội, khi mà xung quanh mình, những hành động thiện lương dần trở thành ngoại lệ. Đối với xã hội, sự suy thoái đạo đức sẽ tạo ra một môi trường thiếu niềm tin, nơi mà các mối quan hệ giữa các cá nhân trở nên bất ổn, sự bất công ngày càng lan rộng. Khi đạo đức bị xói mòn, xã hội sẽ đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn như tham nhũng, bạo lực gia đình, phân biệt chủng tộc, và các vấn đề liên quan đến bất bình đẳng xã hội. Những vấn đề này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước, khi mà các cá nhân không còn có khả năng sống cùng nhau trong sự tôn trọng và hòa hợp. Giải pháp khôi phục và phát triển đạo đức trong xã hội hiện đại Để khôi phục và nâng cao đạo đức xã hội, chúng ta cần có một sự thay đổi toàn diện từ mỗi cá nhân đến cộng đồng, từ gia đình đến các tổ chức xã hội. Trước hết, gia đình vẫn luôn là nơi đầu tiên và quan trọng nhất trong việc giáo dục đạo đức. Cha mẹ không chỉ dạy con cái về kiến thức, mà còn là người truyền tải những giá trị cốt lõi như lòng nhân ái, sự tôn trọng, và trách nhiệm. Một gia đình yêu thương, gương mẫu sẽ giúp con cái phát triển nhân cách một cách toàn diện. Thứ hai, giáo dục trong nhà trường cần được cải thiện để không chỉ chú trọng đến kiến thức mà còn giáo dục về các giá trị đạo đức. Các chương trình giáo dục đạo đức, các bài học về tình yêu thương, lòng trung thực, và sự tôn trọng cần được đưa vào giảng dạy một cách nghiêm túc, để học sinh có thể hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Cuối cùng, xã hội cần tạo ra một môi trường văn minh, nơi các giá trị đạo đức được tôn vinh và phát triển. Các cơ quan chức năng phải thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn những hành vi tiêu cực, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm đạo đức và pháp luật, đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện cho các tổ chức, cộng đồng tham gia vào các hoạt động thiện nguyện, từ thiện, giúp đỡ những người kém may mắn. Kết luận Đạo đức là yếu tố nền tảng tạo nên một xã hội phát triển và bền vững. Khi đạo đức bị xem nhẹ, con người sẽ mất đi những giá trị tinh thần quý báu, và xã hội sẽ phải đối mặt với những hậu quả khó lường. Để xây dựng một xã hội tốt đẹp, nhân văn và thịnh vượng, mỗi cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội cần chung tay, hành động mạnh mẽ để khôi phục và bảo vệ các giá trị đạo đức. Chỉ khi con người sống với nhau bằng sự tôn trọng, lòng nhân ái và sự chân thành, xã hội mới có thể phát triển theo hướng bền vững và tốt đẹp hơn. |
Mẫu 3:
Bài văn nghị luận: "Vấn đề gian lận trong giáo dục: Nguyên nhân, hệ lụy và giải pháp" Trong mỗi nền văn hóa, giáo dục luôn được coi là một trong những trụ cột quan trọng nhất để phát triển xã hội. Một hệ thống giáo dục tốt không chỉ cung cấp kiến thức mà còn rèn luyện nhân cách, hình thành những con người có đạo đức và có trách nhiệm với xã hội. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, một vấn đề nghiêm trọng đang ngày càng trở nên phổ biến và làm tổn hại đến nền tảng giáo dục của xã hội: đó là gian lận trong giáo dục. Từ việc gian lận trong thi cử, sử dụng thông tin giả mạo cho đến việc sao chép ý tưởng trong nghiên cứu khoa học, hiện tượng này không chỉ phản ánh sự suy thoái đạo đức trong môi trường học đường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và sự phát triển của xã hội. Thực trạng gian lận trong giáo dục Gian lận trong giáo dục là một vấn đề đã tồn tại từ lâu, nhưng trong thời đại công nghệ số, hiện tượng này ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp hơn. Một trong những hình thức phổ biến nhất là gian lận trong thi cử. Học sinh, sinh viên tìm mọi cách để sao chép bài, sử dụng công nghệ để gian lận trong quá trình thi, từ việc nhìn trộm bài bạn, sử dụng điện thoại di động để tra cứu thông tin cho đến việc gian lận qua các hình thức như mua bán đề thi, mua điểm. Thực tế, nhiều cuộc thi, kỳ thi lớn đã phải đối mặt với những scandal gian lận khiến niềm tin vào hệ thống giáo dục bị lung lay. Bên cạnh thi cử, gian lận còn diễn ra trong nghiên cứu khoa học. Không ít học giả, nghiên cứu sinh trong quá trình nghiên cứu đã sao chép, đạo văn, hoặc thậm chí làm giả dữ liệu nghiên cứu để đạt được thành tích. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình khoa học mà còn tạo ra một môi trường học thuật không lành mạnh, nơi mà sự trung thực và khát khao tìm kiếm tri thức bị bỏ qua. Nguyên nhân của gian lận trong giáo dục Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng gian lận trong giáo dục. Trước hết, sự thiếu trách nhiệm của một bộ phận học sinh, sinh viên là nguyên nhân chính. Trong môi trường học đường, nhiều em học sinh và sinh viên chưa nhận thức được rằng gian lận không chỉ là hành động sai trái mà còn ảnh hưởng đến chính bản thân họ trong việc phát triển kỹ năng, kiến thức. Đôi khi, vì áp lực về điểm số, thành tích hay sự kỳ vọng từ gia đình và xã hội, họ chọn con đường gian lận như một cách giải quyết nhanh chóng để đạt được mục tiêu. Thứ hai, sự thiếu vắng những chuẩn mực đạo đức trong một bộ phận giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục cũng là một nguyên nhân không nhỏ. Khi mà một số giáo viên thiếu nghiêm túc trong công tác giảng dạy hoặc có những hành động bao che, thậm chí đồng lõa với học sinh trong việc gian lận thi cử, họ đã góp phần làm xói mòn giá trị của hệ thống giáo dục. Ngoài ra, khi mà một số kỳ thi không được tổ chức chặt chẽ, thiếu tính minh bạch, cơ hội để gian lận càng lớn. Cuối cùng, xã hội hiện đại với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và các phương tiện truyền thông đã làm gia tăng cơ hội cho việc gian lận. Công nghệ giúp học sinh và sinh viên dễ dàng truy cập thông tin, sao chép bài vở mà không cần tốn quá nhiều công sức. Việc lạm dụng công nghệ trong học tập đã dẫn đến việc học tập trở thành một "công việc" chứ không phải là quá trình tìm kiếm và phát triển tri thức thực sự. Hệ lụy của gian lận trong giáo dục Hệ lụy của gian lận trong giáo dục là vô cùng nghiêm trọng và ảnh hưởng không chỉ đến cá nhân mà còn đến cả xã hội. Đầu tiên, đối với cá nhân học sinh, sinh viên, gian lận sẽ khiến họ thiếu hụt những kỹ năng và kiến thức cần thiết cho tương lai. Khi không có nền tảng vững chắc, những người này sẽ không thể đáp ứng được yêu cầu công việc trong thực tế, dẫn đến việc thất bại trong sự nghiệp, hoặc trở thành những người không có khả năng giải quyết vấn đề một cách độc lập. Thứ hai, gian lận trong giáo dục làm xói mòn niềm tin của xã hội vào hệ thống giáo dục. Một xã hội mà trong đó sự trung thực bị bỏ qua, kết quả không phản ánh đúng năng lực thật sự của mỗi cá nhân sẽ dẫn đến sự bất công, sự phân hóa giữa những người có thực tài và những người chỉ biết dựa vào thủ đoạn để thành công. Sự bất công này sẽ gây ra sự mất đoàn kết, không tin tưởng vào hệ thống và sự phát triển lâu dài của xã hội. Cuối cùng, gian lận trong giáo dục sẽ tạo ra một môi trường học tập không lành mạnh. Nó khuyến khích học sinh, sinh viên tìm kiếm "lối tắt" thay vì cố gắng phấn đấu một cách chân chính. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến đạo đức cá nhân mà còn làm giảm đi giá trị của việc học, làm tổn hại đến sự phát triển của nền giáo dục và xã hội nói chung. Giải pháp ngăn chặn gian lận trong giáo dục Để giải quyết vấn đề gian lận trong giáo dục, cần có những giải pháp đồng bộ từ gia đình, nhà trường đến xã hội. Trước hết, gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục con cái. Cha mẹ cần tạo ra một môi trường giáo dục lành mạnh ngay từ trong gia đình, khuyến khích con em học tập trung thực, trung thực trong mọi hành động. Những giá trị như sự tôn trọng, trách nhiệm và lòng tự trọng cần được cha mẹ dạy bảo và làm gương cho con cái. Nhà trường cần phải có những biện pháp nghiêm túc để ngăn chặn gian lận, không chỉ trong thi cử mà còn trong việc xây dựng một môi trường học tập trung thực. Các kỳ thi, bài kiểm tra phải được tổ chức chặt chẽ, minh bạch và có sự giám sát nghiêm ngặt để hạn chế tối đa khả năng gian lận. Đồng thời, giáo viên cũng cần có những hình thức giáo dục đạo đức, giúp học sinh nhận thức rõ ràng về tác hại của việc gian lận đối với bản thân và xã hội. Xã hội cần phải có những chính sách mạnh mẽ trong việc xử lý gian lận trong giáo dục. Các cơ quan chức năng cần phát hiện và xử lý nghiêm minh những hành vi gian lận, đặc biệt là trong các kỳ thi lớn, trong nghiên cứu khoa học. Các phương tiện truyền thông cũng cần nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này, làm cho xã hội nhận thức được rằng gian lận không chỉ là một hành động sai trái mà còn là một mối đe dọa lớn đối với sự phát triển lâu dài của đất nước. Kết luận Gian lận trong giáo dục không chỉ là một hành vi sai trái của cá nhân mà còn là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến nền tảng đạo đức và chất lượng giáo dục của xã hội. Để ngăn chặn và khắc phục tình trạng này, mỗi cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội cần chung tay hành động. Chỉ khi sự trung thực được coi trọng và bảo vệ, chúng ta mới có thể xây dựng một hệ thống giáo dục thực sự hiệu quả, nơi mà mỗi cá nhân được phát triển toàn diện và đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội. |
*Lưu ý: Một số mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội trên chỉ mang tính chất tham khảo.
Mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội hay, chọn lọc nhất? Đặc điểm môn Ngữ Văn trong chương trình GDPT 2018 là gì? (Hình ảnh Internet)
Đặc điểm môn Ngữ Văn trong chương trình GDPT 2018 là gì?
Căn cứ theo Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT về Chương trình môn Ngữ Văn có nêu rõ đặc điểm môn Ngữ Văn trong chương trình giáo dục phổ thông như sau:
Ngữ văn là môn học thuộc lĩnh vực Giáo dục ngôn ngữ và văn học, được học từ lớp 1 đến lớp 12. Ở cấp tiểu học, môn học này có tên là Tiếng Việt; ở cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông có tên là Ngữ văn.
Ngữ văn là môn học mang tính công cụ và tính thẩm mĩ - nhân văn; giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường; đồng thời cũng là công cụ quan trọng để giáo dục học sinh những giá trị cao đẹp về văn hóa, văn học và ngôn ngữ dân tộc; phát triển ở học sinh những cảm xúc lành mạnh, tình cảm nhân văn, lối sống nhân ái, vị tha,...
Thông qua các văn bản ngôn từ và những hình tượng nghệ thuật sinh động trong các tác phẩm văn học, bằng hoạt động đọc, viết, nói và nghe, môn Ngữ văn có vai trò to lớn trong việc giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp cũng như các năng lực cốt lõi để sống và làm việc hiệu quả, để học suốt đời.
Nội dung môn Ngữ văn mang tính tổng hợp, bao gồm cả tri thức văn hoá, đạo đức, triết học,... liên quan tới nhiều môn học và hoạt động giáo dục khác như Lịch sử, Địa lí, Nghệ thuật, Giáo dục công dân, Ngoại ngữ, Tự nhiên và Xã hội, Hoạt động trải nghiệm, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp,… Môn Ngữ văn cũng liên quan mật thiết với cuộc sống; giúp học sinh biết quan tâm, gắn bó hơn với đời sống thường nhật, biết liên hệ và có kĩ năng giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn.
Nội dung cốt lõi của môn học bao gồm các mạch kiến thức và kĩ năng cơ bản, thiết yếu về tiếng Việt và văn học, đáp ứng các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh ở từng cấp học; được phân chia theo hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp.
Giai đoạn giáo dục cơ bản: Chương trình được thiết kế theo các mạch chính tương ứng với các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe. Kiến thức tiếng Việt và văn học được tích hợp trong quá trình dạy học đọc, viết, nói và nghe. Các ngữ liệu được lựa chọn và sắp xếp phù hợp với khả năng tiếp nhận của học sinh ở mỗi cấp học.
Mục tiêu của giai đoạn này là giúp học sinh sử dụng tiếng Việt thành thạo để giao tiếp hiệu quả trong cuộc sống và học tập tốt các môn học, hoạt động giáo dục khác; hình thành và phát triển năng lực văn học, một biểu hiện của năng lực thẩm mĩ; đồng thời bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm để học sinh phát triển về tâm hồn, nhân cách.
Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp: Chương trình củng cố và phát triển các kết quả của giai đoạn giáo dục cơ bản, giúp học sinh nâng cao năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học, nhất là tiếp nhận văn bản văn học; tăng cường kĩ năng tạo lập văn bản nghị luận, văn bản thông tin có độ phức tạp hơn về nội dung và kĩ thuật viết; trang bị một số kiến thức lịch sử văn học, lí luận văn học có tác dụng thiết thực đối với việc đọc và viết về văn học; tiếp tục bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, tâm hồn, nhân cách để học sinh trở thành người công dân có trách nhiệm.
Ngoài ra, trong mỗi năm, những học sinh có định hướng khoa học xã hội và nhân văn được chọn học một số chuyên đề học tập. Các chuyên đề này nhằm tăng cường kiến thức về văn học và ngôn ngữ, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đáp ứng sở thích, nhu cầu và định hướng nghề nghiệp của học sinh.
Quy định mục tiêu chung môn Ngữ Văn trong chương trình GDPT 2018 ra sao?
Căn cứ theo Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT về Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của môn Ngữ Văn có nêu rõ mục tiêu chung môn Ngữ Văn trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 như sau:
- Hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm; bồi dưỡng tâm hồn, hình thành nhân cách và phát triển cá tính.
Môn Ngữ văn giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, thấu hiểu con người, có đời sống tâm hồn phong phú, có quan niệm sống và ứng xử nhân văn; có tình yêu đối với tiếng Việt và văn học; có ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc, góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam; có tinh thần tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và khả năng hội nhập quốc tế.
- Góp phần giúp học sinh phát triển các năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Đặc biệt, môn Ngữ văn giúp học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học: rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe; có hệ thống kiến thức phổ thông nền tảng về tiếng Việt và văn học, phát triển tư duy hình tượng và tư duy logic, góp phần hình thành học vấn căn bản của một người có văn hoá; biết tạo lập các văn bản thông dụng; biết tiếp nhận, đánh giá các văn bản văn học nói riêng, các sản phẩm giao tiếp và các giá trị thẩm mĩ nói chung trong cuộc sống.