Đề 1:

Câu 1: Trong các tác phẩm đã đọc, tác phẩm nào có tác động mạnh mẽ đến tư duy của anh/chị, khơi dậy khát vọng, ý chí phấn đấu, tiên phong, sáng tạo, tự tin bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc?​

Câu 2: Anh/chị hãy viết một sáng kiến hoặc chia sẻ kinh nghiệm nhằm thúc đẩy việc đọc sách cho các đối tượng đặc thù như: người dân ở khu vực biên giới, hải đảo; vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; người dân tộc thiểu số; người cao tuổi; người khuyết tật chữ in. Trong đó, nêu rõ mục tiêu, đối tượng hưởng lợi, nội dung công việc thực hiện và dự kiến kết quả đạt được. Khuyến khích những sáng kiến đã được áp dụng trong thực tiễn và có minh chứng cụ thể.

Mẫu đáp án cuộc thi đại sứ Văn hóa đọc 2025 cho học sinh THPT và sinh viên ngắn gọn - Đề 1:

Câu 1:

Trong số những tác phẩm văn học Việt Nam, "Đất rừng phương Nam" của nhà văn Đoàn Giỏi đã để lại ấn tượng sâu sắc và có tác động mạnh mẽ đến tư duy của tôi, khơi dậy khát vọng, ý chí phấn đấu, tiên phong, sáng tạo và tự tin bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc.

Tác phẩm: Đất rừng phương Nam

Tác giả: Đoàn Giỏi

Tác phẩm Đất rừng phương Nam kể về hành trình phiêu lưu của cậu bé An trong vùng đất Nam Bộ trù phú nhưng cũng đầy thử thách. Qua những trải nghiệm gian nan, An đã trưởng thành, học được sự kiên trì, lòng dũng cảm và tinh thần đoàn kết. Tác phẩm khắc họa rõ nét vẻ đẹp thiên nhiên và con người Nam Bộ, đồng thời truyền tải thông điệp về tình yêu quê hương, đất nước và khát vọng tự do.​

Ý nghĩa đối với bản thân:

Hành trình của An đã truyền cảm hứng cho tôi về sự kiên định, không ngại khó khăn và luôn sáng tạo trong cuộc sống. Tôi nhận ra rằng, để đóng góp cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, mỗi cá nhân cần có ý chí phấn đấu, tinh thần tiên phong và tự tin đối mặt với thử thách. Tác phẩm cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, điều này càng làm tôi trân trọng và tự hào về quê hương mình.​

Tác phẩm Đất rừng phương Nam không chỉ là một tác phẩm văn học xuất sắc mà còn là nguồn động lực mạnh mẽ, khơi dậy trong tôi khát vọng cống hiến và phát triển bản thân để góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh.​

Câu 2: 

Sáng kiến: “Tủ sách ánh sáng” – Gieo tri thức nơi biên cương Tổ quốc

1. Mục tiêu của sáng kiến:

Trong thời đại chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, văn hóa đọc vẫn giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao dân trí, phát triển kỹ năng sống và khơi gợi ý thức công dân. Tuy nhiên, tại các khu vực biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc ở những đối tượng như người cao tuổi, người khuyết tật chữ in, việc tiếp cận sách báo còn vô cùng hạn chế.

Sáng kiến “Tủ sách ánh sáng” ra đời với mong muốn góp phần thu hẹp khoảng cách tri thức giữa các vùng miền, đưa sách đến với những người đang bị bỏ quên trên hành trình tiếp cận văn hóa. Từ đó, xây dựng một xã hội học tập toàn diện, nơi ai cũng có quyền được tiếp cận tri thức, bất kể điều kiện sống hay hoàn cảnh cá nhân.

2. Đối tượng hưởng lợi:

- Người dân sinh sống tại khu vực biên giới, hải đảo, vùng sâu vùng xa.

- Cộng đồng dân tộc thiểu số (bao gồm trẻ em, thanh niên và người trưởng thành).

- Người cao tuổi có nhu cầu nâng cao hiểu biết về sức khỏe, pháp luật, đời sống.

- Người khuyết tật chữ in: người khiếm thị, người có thị lực yếu, người gặp khó khăn trong việc đọc sách in thông thường.

3. Nội dung và cách thức thực hiện:

- Xây dựng mô hình “Tủ sách ánh sáng” tại cộng đồng:

Mỗi “Tủ sách ánh sáng” được đặt tại các điểm trung tâm như: nhà văn hóa thôn bản, đồn biên phòng, trường học, trạm y tế xã.

Sách được tuyển chọn phù hợp với trình độ và sở thích từng nhóm đối tượng. Bao gồm: sách giáo dục kỹ năng sống, sách pháp luật phổ thông, sách thiếu nhi, truyện cổ tích dân tộc, sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh, sức khỏe cộng đồng, hướng nghiệp...

Đặc biệt bổ sung sách nói (dạng USB, CD), sách chữ nổi Braille, sách chữ to để phục vụ người khiếm thị và người lớn tuổi.

- Huy động mạng lưới “Bạn đọc đồng hành”:

Tuyển chọn và đào tạo tình nguyện viên từ sinh viên ngành sư phạm, cán bộ thư viện, bộ đội biên phòng, đoàn viên thanh niên.

Hướng dẫn kỹ năng đọc sách cho cộng đồng, tổ chức các buổi kể chuyện sách, chia sẻ cảm nhận, xây dựng thói quen đọc cho trẻ em và người dân địa phương.

- Tổ chức hoạt động “Một tuần một cuốn sách”:

Mỗi tuần chọn một cuốn sách để cùng đọc, cùng thảo luận. Có thể chia nhóm để đọc cho nhau nghe, kể lại nội dung hoặc liên hệ thực tiễn đời sống địa phương.

Các buổi sinh hoạt đọc sách kết hợp cùng chiếu phim tài liệu, tranh ảnh minh họa nhằm tăng tính hấp dẫn.

- Phối hợp đa ngành – xã hội hóa nguồn lực:

Hợp tác với nhà xuất bản, thư viện tỉnh, tổ chức từ thiện, doanh nghiệp để xin tài trợ sách, thiết bị, phương tiện vận chuyển.

Vận động nguồn sách cũ chất lượng từ các trường đại học, thư viện thành phố để tái sử dụng.

4. Dự kiến kết quả đạt được:

- Trong năm đầu, xây dựng và duy trì tối thiểu 100 “Tủ sách ánh sáng” tại 20 tỉnh vùng biên và hải đảo.

- Tăng tối thiểu 30% số người dân tại địa phương có thói quen đọc sách, đặc biệt ở nhóm học sinh dân tộc và người cao tuổi.

- Người dân có cơ hội tiếp cận thông tin, nâng cao hiểu biết, từng bước cải thiện kỹ năng sống, khả năng giao tiếp và tự học.

- Người khiếm thị, người khuyết tật được trao cơ hội tiếp cận sách nói, góp phần thúc đẩy bình đẳng trong tiếp cận tri thức.

5. Minh chứng thực tiễn:

Mô hình “Tủ sách nhân ái” đã thực hiện tại các huyện miền núi như Mù Cang Chải (Yên Bái), Mường Nhé (Điện Biên), tạo được môi trường đọc bền vững và khuyến khích học sinh dân tộc thiểu số yêu sách.

Các “Tủ sách pháp luật” tại đồn biên phòng Trà Cổ (Quảng Ninh), Phú Lộc (Thừa Thiên – Huế) được đánh giá là cầu nối quan trọng giữa người dân vùng biên và kiến thức pháp luật, kỹ năng sống.

Thư viện sách nói cho người khiếm thị tại TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội đã hỗ trợ hàng ngàn người khuyết tật tiếp cận hàng trăm đầu sách miễn phí thông qua mạng hoặc thiết bị chuyên dụng.

Đề 2:

Câu 1: Anh (chị) hãy sáng tác một tác phẩm văn học (truyện ngắn) nhằm lan tỏa tình yêu đọc sách, thông qua đó khơi dậy trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội và khát vọng xây dựng đất nước thịnh vượng, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.

Câu 2: Anh (chị) hãy viết một sáng kiến, kinh nghiệm nhằm thúc đẩy việc đọc sách cho các đối tượng: người dân ở khu vực biên giới, hải đảo; vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; người dân tộc thiểu số, người cao tuổi, người khuyết tật chữ in… (Nêu được mục tiêu, đối tượng hưởng lợi, nội dung công việc thực hiện, dự kiến kết quả đạt được. Khuyến khích những sáng kiến đã được áp dụng trong thực tiễn và có minh chứng).

Mẫu đáp án cuộc thi đại sứ Văn hóa đọc 2025 cho học sinh THPT và sinh viên ngắn gọn - Đề 2:

Câu 1:

TIÊU ĐỀ: ÁNH SÁNG TỪ NHỮNG TRANG SÁCH

Trời vùng cao hôm ấy se lạnh. Những đám mây lững lờ trôi qua đỉnh núi, ôm lấy bản làng như chiếc khăn choàng sương mờ. Dưới mái trường tiểu học lợp tôn cũ kỹ ở bản Pù Lao, một cậu học trò nhỏ tên A Sình đang chăm chú nhìn vào chiếc thùng sách cũ kỹ mà thầy giáo trẻ mới mang từ thành phố lên.

Lần đầu tiên trong đời, A Sình được chạm vào một cuốn sách thật sự. Bìa sách sờn góc, giấy hơi ngả vàng, nhưng với em, đó là cả một kho báu lấp lánh. Em lật mở từng trang, đôi mắt sáng lên từng chút một như vừa khám phá một thế giới hoàn toàn mới. Trong sách có câu chuyện về những người phi công lái máy bay vượt bão, những bác sĩ tìm cách chữa bệnh hiểm nghèo, những nhà phát minh thay đổi cuộc sống bằng trí tuệ...

Từ hôm đó, A Sình trở thành người bạn trung thành của tủ sách. Mỗi ngày đi học về, em đều ghé lại trường, mượn thêm sách, đọc đến khi trời sẩm tối mới chịu về. Những trang sách khiến em không còn thấy núi rừng quanh mình heo hút, mà ngược lại, rộng mở hơn bao giờ hết.

Em bắt đầu mơ. Em mơ được làm kỹ sư xây cầu nối các bản làng lại với nhau. Em mơ trở thành thầy giáo dạy tiếng Việt cho những đứa trẻ như em, để các em cũng có thể đọc sách, hiểu biết, và ước mơ. Mỗi ước mơ của A Sình đều bắt đầu từ một trang sách.

Thầy giáo trẻ tên Khánh, người lập nên tủ sách nhỏ, từng nói: "Sách là người thầy thầm lặng, nhưng vĩ đại nhất. Em có thể nghèo tiền bạc, nhưng không thể nghèo tri thức." Những lời ấy A Sình khắc ghi mãi trong lòng.

Năm tháng qua đi, bản làng có điện, có cầu treo, có lớp học mới. A Sình giờ đã là sinh viên ngành Sư phạm, lần đầu tiên về lại Pù Lao để thực tập. Em mang theo vali đầy sách – những cuốn sách mà ngày xưa em từng đọc say mê, nay muốn trao lại cho lớp học nơi em đã lớn lên.

Buổi chiều hôm ấy, đám trẻ trong bản háo hức vây quanh "thầy giáo Sình". Em kể cho các em nghe về những chuyến bay vượt gió, về những giấc mơ không có giới hạn, và về ngày đầu tiên được cầm sách trên tay. Trong ánh mắt trẻ thơ, ánh sáng lấp lánh như từng trang sách được lật mở.

Tình yêu đọc sách không chỉ thay đổi cuộc đời một cậu bé vùng cao, mà còn gieo vào đất đá những hạt giống tri thức. Từ đó, những con người mới sẽ lớn lên, vững vàng và đầy khát vọng. Đó là cách mà đất nước này sẽ trở nên thịnh vượng, văn minh và hạnh phúc – từ chính ánh sáng nhỏ bé của những trang sách đầu tiên.

Câu 2:

Sáng kiến: “Góc sách cộng đồng – Lan tỏa tri thức đến mọi miền Tổ quốc”

1. Mục tiêu của sáng kiến

Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, việc đọc sách in truyền thống có xu hướng bị lãng quên, đặc biệt là ở các khu vực còn nhiều khó khăn như vùng biên giới, hải đảo, vùng sâu vùng xa và trong cộng đồng những người yếu thế như người dân tộc thiểu số, người cao tuổi, người khuyết tật. Những đối tượng này thường gặp nhiều rào cản trong việc tiếp cận tri thức: do điều kiện địa lý xa xôi, thiếu cơ sở vật chất, không có thư viện, không đủ tiền mua sách, hoặc không có khả năng đọc hiểu tốt do hạn chế ngôn ngữ, thị lực hoặc trình độ học vấn.

Sáng kiến “Góc sách cộng đồng” được xây dựng với mục tiêu thúc đẩy văn hóa đọc ở các vùng khó khăn, tạo điều kiện để mọi người – dù ở đâu, trong hoàn cảnh nào – đều có quyền tiếp cận tri thức, được đọc, được học hỏi và được phát triển. Sáng kiến cũng hướng đến mục tiêu lâu dài là nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập và tạo dựng một cộng đồng gắn kết, nhân ái thông qua những hoạt động đọc sách thân thiện và bền vững.

2. Đối tượng hưởng lợi

Đối tượng của sáng kiến trải rộng và đa dạng, bao gồm:

- Người dân sống ở khu vực biên giới, hải đảo – nơi xa trung tâm, thiếu các dịch vụ văn hóa – giáo dục.

- Người dân ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

- Trẻ em nghèo không có điều kiện mua sách hoặc tiếp cận thư viện.

- Người cao tuổi không có khả năng đọc chữ nhỏ, người mới biết chữ, người khuyết tật chữ in hoặc khiếm thị.

- Cộng đồng giáo viên, cán bộ xã, hội phụ nữ, đoàn viên thanh niên… là những người cùng hỗ trợ duy trì mô hình.

3. Nội dung công việc thực hiện

- Xây dựng “Góc sách cộng đồng” – linh hoạt, tiết kiệm, gần gũi

Góc sách có thể được xây dựng ngay tại các địa điểm quen thuộc với người dân như nhà văn hóa thôn, trường học, đồn biên phòng, trạm y tế, đình làng hoặc thậm chí tại các nhà dân tự nguyện. Chỉ cần một chiếc tủ sách nhỏ, vài kệ sách gỗ cũ, một góc bàn và vài chiếc ghế nhựa… là có thể hình thành nên không gian đọc sách thân thiện, gần gũi với người dân.

Sách được phân loại và lựa chọn sao cho phù hợp với từng đối tượng sử dụng: sách truyện tranh và sách kỹ năng sống cho trẻ em; sách nông nghiệp, chăn nuôi, y học gia đình cho người lớn; sách chữ lớn, sách song ngữ (Việt – dân tộc) và sách nói cho người cao tuổi, người khuyết tật. Nếu có điều kiện, mỗi góc sách có thể được trang bị thêm loa mini, máy nghe sách nói, USB hoặc điện thoại cũ có chứa file âm thanh để phục vụ những người không thể đọc sách chữ in.

- Tổ chức các hoạt động khuyến đọc theo cách phù hợp với từng vùng

Không chỉ đặt tủ sách là đủ, sáng kiến còn chú trọng vào việc hình thành và duy trì thói quen đọc sách. Mỗi tháng hoặc mỗi quý, tùy theo điều kiện, các địa phương có thể tổ chức:

+ Ngày hội đọc sách cộng đồng: tổ chức đọc sách tập thể, kể chuyện sách cho thiếu nhi, người già.

+ Lớp học đọc, học chữ: do giáo viên hưu trí hoặc tình nguyện viên đảm nhận, hướng dẫn người chưa biết chữ làm quen với sách.

+ Câu lạc bộ đọc sách mùa vụ: tổ chức sau mùa thu hoạch hoặc trong thời gian nông nhàn, dành cho nông dân chia sẻ kinh nghiệm từ sách ứng dụng.

+ Chương trình “nghe sách cùng nhau”: phát sách nói qua loa cộng đồng, radio, điện thoại đơn giản để phục vụ người mù chữ, người già, người khiếm thị.

Những hoạt động này không những nâng cao giá trị của sách mà còn tạo ra một môi trường giao lưu, gắn kết và phát triển văn hóa đọc một cách bền vững trong cộng đồng.

- Kêu gọi, huy động nguồn lực xã hội hóa

Để duy trì và mở rộng mô hình, việc kêu gọi nguồn lực từ xã hội là vô cùng quan trọng. Sáng kiến sẽ:

+ Phối hợp với các nhà xuất bản, thư viện tỉnh, tổ chức thiện nguyện để nhận hỗ trợ sách.

+ Kêu gọi sự chung tay của doanh nghiệp, trường học, các nhóm thiện nguyện trao tặng sách, loa kéo, tủ sách, thiết bị nghe nhìn.

+ Hợp tác với Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Người cao tuổi để quản lý, trông coi và tổ chức hoạt động cho góc sách.

+ Khuyến khích hình thức “tặng một quyển – lan tỏa một tương lai”: mỗi học sinh, cán bộ, người dân khi đến góc sách có thể tặng một quyển sách cũ, từ đó tạo dòng chảy sách giữa các cộng đồng.

- Đào tạo tình nguyện viên đọc sách và quản lý góc sách

Tình nguyện viên là yếu tố quan trọng giúp mô hình vận hành hiệu quả. Các tình nguyện viên có thể là giáo viên nghỉ hưu, sinh viên ngành giáo dục, chiến sĩ biên phòng, cán bộ xã, đoàn viên thanh niên… sẽ được tập huấn để:

+ Hướng dẫn người dân cách chọn sách, đọc sách hiệu quả.

+ Tổ chức các buổi chia sẻ sách, kể chuyện sách.

+ Hỗ trợ người khuyết tật, người lớn tuổi tiếp cận sách nói, sách chữ lớn.

4. Dự kiến kết quả đạt được

Nếu được triển khai trên diện rộng và được duy trì tốt, sáng kiến “Góc sách cộng đồng” có thể mang lại nhiều kết quả tích cực:

- Góp phần hình thành thói quen đọc sách cho hàng chục nghìn người dân mỗi năm ở các khu vực khó khăn.

- Nâng cao nhận thức, kỹ năng sống, góp phần thay đổi hành vi tích cực trong sản xuất, chăm sóc sức khỏe và đời sống tinh thần.

- Giảm tỷ lệ mù chữ ở người lớn, tăng khả năng học hỏi, thích ứng với cuộc sống hiện đại.

- Tạo ra môi trường sinh hoạt văn hóa – giáo dục lành mạnh, gắn kết cộng đồng, đặc biệt ở những nơi vốn ít có hoạt động tập thể.

- Đóng vai trò hỗ trợ cho công cuộc xây dựng xã hội học tập, phát triển toàn diện con người trong giai đoạn chuyển đổi số.

5. Minh chứng thực tiễn

Sáng kiến này không chỉ mang tính lý thuyết mà được đúc kết và phát triển từ các mô hình thực tiễn:

- “Sách hóa nông thôn” của anh Nguyễn Quang Thạch: đã thành lập hơn 10.000 tủ sách tại vùng nông thôn, tạo thói quen đọc cho hàng trăm nghìn học sinh và phụ huynh.

- Thư viện thân thiện vùng cao: do Room to Read phối hợp Bộ GD&ĐT triển khai, giúp trẻ em vùng dân tộc thiểu số tăng khả năng đọc hiểu, yêu thích học tập.

- Sách nói dành cho người mù: do Thư viện sách nói dành cho người khiếm thị Việt Nam xây dựng, giúp người khiếm thị tiếp cận hàng nghìn đầu sách giáo dục, văn học, kỹ năng sống.

- Nhiều đồn biên phòng ở Lào Cai, Quảng Trị, Kiên Giang đã tổ chức “tủ sách chiến sĩ” và các lớp học chữ cho người dân, qua đó kết nối bộ đội và nhân dân bằng tri thức.