|
BỘ Y TẾ
-------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 1176/QĐ-BYT
|
Hà Nội, ngày 10
tháng 04 năm 2013
|
QUYẾT ĐỊNH
VỀ VIỆC BAN HÀNH HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG LÂY NHIỄM CÚM A
(H7N9) Ở NGƯỜI
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Căn cứ Nghị định số 63/2012/NĐ-CP
ngày 31/8/2012 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức Bộ
Y tế;
Xét Biên bản họp Hội đồng chuyên
môn xây dựng Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng lây nhiễm cúm A (H7N9) ngày
09 tháng 4 năm 2013;
Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản
lý Khám, chữa bệnh-Bộ Y tế,
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này “Hướng dẫn chẩn
đoán, điều trị và phòng lây nhiễm cúm A (H7N9) ở người”
Điều 2. “Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng lây nhiễm
cúm A (H7N9) ở người” áp dụng cho tất cả các cơ sở khám chữa bệnh Nhà nước và
tư nhân.
Điều 3. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký, ban
hành.
Điều 4. Các Ông, Bà: Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục
Quản lý Khám, chữa bệnh- Bộ Y tế; Giám đốc các Bệnh viện, Viện có giường bệnh
trực thuộc Bộ Y tế, Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,
Thủ trưởng y tế các ngành chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này.
|
Nơi nhận:
- Như Điều 4;
- Văn phòng Chính phủ (Phòng Công báo);
- Bộ trưởng (để báo cáo);
- Các Thứ trưởng (để phối hợp chỉ đạo);
- Các Trưởng Tiểu ban thuộc Ban chỉ đạo phòng chống bệnh dịch nguy hiểm và mới
nổi;
- Cục Quân Y-Bộ Quốc phòng;
- Cục Y tế-Bộ Công an;
- Website Chính phủ, website Bộ Y tế; website Cục QLKCB;
- Phòng HCQT II (51 Phạm Ngọc Thạch-Tp HCM);
- Lưu: VT; KCB; PC.
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Nguyễn Thị Xuyên
|
HƯỚNG DẪN
CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG LÂY NHIỄM CÚM A (H7N9) Ở NGƯỜI
(Ban hành kèm theo Quyết định số 1176/QĐ-BYT ngày 10 tháng 4 năm 2013 của Bộ
trưởng Bộ Y tế)
Vi rút cúm A (H7N9) là một chủng mới,
có nguồn gốc gen từ vi rút cúm gia cầm và một số loài chim, có khả năng gây nhiễm
cho người dẫn đến viêm phổi nặng tiến triển nhanh, tỉ lệ tử vong cao. Đường lây
truyền của vi rút cúm A (H7N9) hiện tại chưa được hiểu rõ và chưa có bằng chứng
về sự lây truyền vi rút từ người sang người.
I. CHẨN ĐOÁN CA BỆNH CÚM A
(H7N9):
1. Ca bệnh nghi ngờ:
• Có yếu tố dịch tễ tiếp xúc với cúm A (H7N9) trong
vòng 2 tuần:
- Tiền sử đi vào vùng dịch tễ hoặc sống trong vùng
dịch tễ có ca bệnh cúm A (H7N9)
- Tiếp xúc gần với gia cầm và một số loài chim bị bệnh
(nuôi, buôn bán, vận chuyển, giết mổ, chế biến, ăn tiết canh, thịt gia cầm bị bệnh
chưa nấu chín, v.v...)
- Tiếp xúc gần với người bệnh nghi ngờ, có thể hoặc
đã xác định mắc cúm A (H7N9)
• Người bệnh có biểu hiện nhiễm trùng đường hô hấp
cấp, bao gồm: sốt, ho, khó thở, có tổn thương nhu mô phổi (viêm phổi hoặc hội
chứng suy hô hấp cấp (ARDS) tiến triển nhanh dựa trên lâm sàng hoặc hình ảnh
Xquang);
• Không tìm được bằng chứng nhiễm trùng do các căn
nguyên khác gây viêm phổi.
2. Ca bệnh xác định:
Là ca bệnh nghi ngờ có biểu hiện lâm sàng như đã
nêu trên và được khẳng định bằng xét nghiệm PCR/giải trình tự gen /phân lập vi
rút cúm A (H7N9).
Bệnh phẩm sử dụng để chẩn đoán là dịch đường hô hấp,
đờm, dịch nội khí quản, dịch phế nang, mô bệnh được bảo quản trong môi trường vận
chuyển vi rút.
Lưu ý: đối với các trường hợp đầu tiên nghi nhiễm
vi rút cúm A (H7N9), các đơn vị cần lưu mẫu và chuyển mẫu đến các cơ sở xét
nghiệm được Bộ Y tế cho phép khẳng định.
3. Chẩn đoán phân biệt:
Bệnh cảnh lâm sàng do vi rút cúm A (H7N9) gây ra chủ
yếu là hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển với tỉ lệ tử vong cao, vì vậy cần phải
phân biệt với các trường hợp sau:
- Cúm nặng khác (cúm A/H1N1 hoặc A/H5N1...)
- Viêm phổi do các vi rút khác
- Bệnh tay chân miệng có biến chứng suy hô hấp
- Viêm phổi nặng do vi khuẩn
II. ĐIỀU TRỊ:
1. Nguyên tắc điều trị:
• Các ca bệnh nghi ngờ đều phải được khám tại bệnh
viện, cách ly và được làm xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán xác định bệnh.
• Ca bệnh xác định cần nhập viện điều trị và cách
ly hoàn toàn.
• Sử dụng thuốc kháng vi rút (oseltamivir hoặc
zanamivir) càng sớm càng tốt.
• Hồi sức hô hấp là cơ bản để đảm bảo giữ SpO2 ≥
92%.
• Điều trị suy đa tạng (nếu có).
2. Điều trị cụ thể:
2.1. Điều trị thuốc kháng vi rút:
Các khuyến cáo sau đây dựa trên những hiểu biết về
hiệu quả của thuốc kháng vi rút trong điều trị cúm A (H1N1) đại dịch và cúm A
(H5N1):
• Oseltamivir:
- Người lớn và trẻ em trên 13 tuổi: 75mg x 2 lần/ngày
x 7 ngày.
- Trẻ em từ 1-13 tuổi: dùng dung dịch uống tuỳ theo
trọng lượng cơ thể
+ <15 kg: 30 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
+ 16-23 kg: 45 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
+ 24-40 kg: 60 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
+ > 40 kg: 75 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
- Trẻ em dưới 12 tháng:
+ < 3 tháng: 12 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
+ 3-5 tháng: 20 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
+ 6-11 tháng: 25 mg x 2 lần/ngày x 7 ngày.
• Zanamivir: dạng hít định liều. Sử dụng trong các
trường hợp: Không có oseltamivir, trường hợp chậm đáp ứng hoặc kháng với
oseltamivir.
- Người lớn và trẻ em trên 7 tuổi: 2 lần xịt 5mg x
2 lần/ngày x 7 ngày.
- Trẻ em: Từ 5-7 tuổi: 2 lần xịt 5 mg x 1 lần/ngày
x 7 ngày.
• Zanamivir dạng truyền tĩnh mạch, với liều khuyến cáo
300 – 600 mg/ngày (nếu có).
• Lưu ý:
- Trường hợp nặng, đáp ứng chậm với thuốc kháng vi
rút có thể dùng liều gấp đôi và thời gian điều trị có thể kéo dài đến 10 ngày
hoặc đến khi xét nghiệm vi rút trở về âm tính.
- Cần theo dõi chức năng gan, thận để điều chỉnh liều
lượng cho phù hợp.
2.2. Điều trị suy hô hấp:
a) Mức độ nhẹ:
• Nằm đầu cao 30o – 45o
• Cung cấp oxy: Khi SpO2 ≤ 92% hay PaO2
≤ 65mmHg hoặc khi có khó thở (thở gắng sức, thở nhanh, rút lõm ngực).
- Thở oxy qua gọng mũi: 1-5 lít/phút sao cho SpO2
> 92%.
- Thở oxy qua mặt nạ đơn giản: oxy 6-12 lít/phút
khi thở oxy qua gọng mũi không giữ được SpO2 >92%.
- Thở oxy qua mặt nạ có túi không thở lại: lưu lượng
oxy đủ cao để không xẹp túi khí ở thì thở vào, khi mặt nạ đơn giản không hiệu
quả.
b) Mức độ trung bình:
• Thở CPAP: Được chỉ định khi tình trạng giảm oxy
máu không được cải thiện bằng các biện pháp thở oxy, SpO2 <92%. Nếu
có điều kiện, ở trẻ em nên chỉ định thở CPAP ngay khi thất bại với thở oxy qua
gọng mũi.
- Mục tiêu: SpO2 >92% với FiO2
bằng hoặc dưới 0,6
- Nếu không đạt được mục tiêu trên có thể chấp nhận
mức SpO2 > 85%.
• Thông khí nhân tạo không xâm nhập BiPAP: Chỉ định
khi người bệnh có suy hô hấp còn tỉnh, hợp tác tốt, khả năng ho khạc tốt.
c) Mức độ nặng:
• Thông khí nhân tạo xâm nhập:
- Chỉ định khi người bệnh có suy hô hấp nặng và
không đáp ứng với thông khí nhân tạo không xâm nhập.
- Bắt đầu bằng phương thức thở kiểm soát áp lực hoặc
thể tích và điều chỉnh thông số máy thở để đạt được SpO2 >92%.
- Nếu tiến triển thành ARDS, tiến hành thở máy theo
phác đồ thông khí nhân tạo.
- Tùy tình trạng người bệnh để điều chỉnh các thông
số máy thở phù hợp.
• Trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể ECMO
(Extra-Corporeal Membrane Oxygenation):
- ECMO có thể cân nhắc sử dụng cho người bệnh ARDS
không đáp ứng với các điều trị tối ưu ở trên sau 6-12 giờ.
- Do ECMO chỉ có thể được thực hiện tại một số cơ sở
tuyến cuối, nên trong trường hợp cân nhắc chỉ định ECMO, các tuyến dưới nên quyết
định chuyển người bệnh sớm và tuân thủ quy trình vận chuyển người bệnh do Bộ Y
tế quy định.
2.3. Điều trị suy đa tạng (nếu có):
• Đảm bảo khối lượng tuần hoàn, cân bằng dịch, duy
trì huyết áp, lợi tiểu.
• Lọc máu khi có chỉ định.
2.4. Điều trị hỗ trợ:
• Hạ sốt: Nếu sốt trên 38,5º C thì cho dùng thuốc hạ
sốt paracetamol với liều 10-15 mg/kg ở trẻ em, với người lớn không quá 2
g/ngày.
• Điều chỉnh rối loạn nước và điện giải và
thăng bằng kiềm toan
• Trường hợp bội nhiễm phế quản phổi nên dùng kháng
sinh có hiệu lực với vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện.
3. Tiêu chuẩn xuất viện:
Người bệnh được xuất viện khi có đủ các tiêu chuẩn
sau:
- Hết sốt 3-5 ngày, toàn trạng tốt: Mạch, huyết áp,
nhịp thở, các xét nghiệm máu trở về bình thường; X-quang phổi cải thiện.
4. Sau khi xuất viện:
Người bệnh phải tự theo dõi nhiệt độ 12 giờ/lần, nếu
nhiệt độ cao hơn 38º C ở hai lần đo liên tiếp hoặc có dấu hiệu bất thường khác,
phải đến khám lại ngay tại nơi đã điều trị.
III. PHÒNG LÂY NHIỄM VI RÚT CÚM
A (H7N9):
1. Nguyên tắc:
- Thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát
nhiễm khuẩn nghiêm ngặt.
- Khi phát hiện người bệnh nghi ngờ mắc cúm A
(H7N9) phải khám, và cách ly kịp thời.
- Tại các cơ sở y tế phải thực hiện các phương pháp
phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa dựa trên đường lây truyền.
- Thực hiện khai báo, thông tin, báo cáo ca bệnh
theo hướng dẫn tại Thông tư số 48/2010/TT-BYT ngày 31/12/2010 hướng dẫn chế độ
khai báo, thông tin, báo cáo bệnh truyền nhiễm.
2. Phòng lây nhiễm cúm A
(H7N9) sang người
- Tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện
thông tin về tác hại của bệnh cúm A (H7N9).
- Không buôn, bán, vận chuyển, giết mổ, sử dụng thịt
gia cầm chưa được kiểm dịch đúng quy định.
- Che miệng, mũi khi ho, hắt hơi, xì mũi bằng khăn
hoặc giấy và vệ sinh tay
- Sử dụng các biện pháp phòng hộ lao động và rửa
tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn nhanh sau khi tiếp xúc với gia cầm.
- Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đường hô hấp
cấp
- Áp dụng các biện pháp chủ động phòng, chống dịch
khác theo quy định.
3. Tổ chức khu vực cách ly
trong bệnh viện:
- Tổ chức các khu vực cách ly như đối với các bệnh
truyền nhiễm gây dịch nguy hiểm khác.
- Thường xuyên khử khuẩn buồng bệnh theo quy định.
4. Phòng ngừa cho người bệnh
và khách đến thăm bệnh viện:
- Phát hiện sớm và cách ly ngay những người bệnh
nghi ngờ mắc cúm A (H7N9). Không xếp chung người bệnh nghi ngờ với các người bệnh
khác.
- Người bệnh đã xác định bệnh được tập trung tại
khoa có đủ điều kiện cách ly và điều trị.
- Khi tình trạng người bệnh cho phép, tất cả người bệnh,
người nghi ngờ mắc bệnh phải mang khẩu trang ngoại khoa khi ở trong buồng bệnh
cũng như khi đi ra ngoài buồng bệnh.
- Người bệnh cần chụp Xquang, làm các xét nghiệm,
khám chuyên khoa cần được tiến hành tại giường. Nếu không có điều kiện, khi
chuyển người bệnh đi chụp chiếu, xét nghiệm... phải thông báo trước cho các
khoa liên quan để nhân viên y tế tại các khoa tiếp nhận người bệnh chiếu chụp,
xét nghiệm biết để thực hiện các biện pháp dự phòng cần thiết. Người bệnh phải
đeo khẩu trang và mặc áo choàng khi vận chuyển trong bệnh viện.
- Hạn chế người nhà và khách thăm vào khu cách ly.
Trường hợp người nhà chăm sóc người bệnh hoặc tiếp xúc với người bệnh phải được
hướng dẫn và áp dụng các biện pháp phòng lây nhiễm như nhân viên y tế.
5. Phòng ngừa cho nhân viên y tế:
- Dùng khẩu trang ngoại khoa, kính bảo hộ, mặt nạ
che mặt, áo choàng giấy dùng một lần, găng tay, mũ, bao giầy hoặc ủng. Khi làm
thủ thuật can thiệp đường thở, hồi sinh hoặc thủ thuật tạo khí dung nên sử dụng
khẩu trang N95.
- Bệnh phẩm xét nghiệm phải được đặt trong túi
nylon hoặc hộp vận chuyển.
- Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn
sau khi tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp, dụng cụ bẩn, chăm sóc người bệnh,
sau khi tháo găng tay, khẩu trang và trước khi rời buồng bệnh, khu vực cách ly.
Những người tiếp xúc trực tiếp với người bệnh ở khu vực cách ly đặc biệt phải tắm,
thay quần áo trước khi ra khỏi bệnh viện
- Khi ra khỏi buồng cách ly phải thải bỏ các phương
tiện phòng hộ vào thùng thu gom chất thải và xử lý như chất thải y tế lây nhiễm
và phải tắm, thay quần áo trước khi ra khỏi bệnh viện.
- Giám sát: lập danh sách nhân viên y tế trực tiếp
chăm sóc điều trị và nhân viên làm việc tại khoa có người bệnh. Những nhân viên
có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bệnh cần được khám, làm các xét nghiệm và theo dõi
như người bệnh nghi ngờ bị cúm nặng.
6. Xử lý dụng cụ, đồ vải và đồ
dùng sinh hoạt cho người bệnh:
Thực hiện theo quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn của
Bộ Y tế.
7. Xử lý môi trường và chất thải
bệnh viện:
Tuân thủ quy trình về xử lý môi trường, chất thải
theo quy định như đối với khu vực cách ly các bệnh truyền nhiễm gây dịch nguy
hiểm khác.
8. Vận chuyển người bệnh:
Hạn chế vận chuyển người bệnh, trừ những trường hợp
nặng, vượt quá khả năng điều trị của cơ sở. Nhân viên vận chuyển phải thực hiện
các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm. Làm sạch và khử khuẩn xe cứu thương sau mỗi
lần vận chuyển.
Phải báo trước cho cơ sở tiếp nhận trước khi chuyển
người bệnh
9. Xử lý người bệnh tử vong:
Người bệnh tử vong phải được khâm liệm tại chỗ, phải
khử khuẩn bằng các hoá chất Chloramin B, amonium bậc 4 hoặc propanol. Chuyển tử
thi đến nơi chôn cất hay hỏa táng bằng xe chuyên dụng. Tử thi phải được hỏa
táng hoặc chôn cất trong vòng 24 giờ, tốt nhất là hoả táng.
10. Các biện pháp phòng bệnh chung:
Vệ sinh cá nhân, rửa tay, nhỏ mũi, súc miệng-họng bằng
các thuốc sát khuẩn
11. Vắc xin phòng bệnh đặc hiệu:
Hiện nay chưa có vắc xin đặc hiệu với vi rút cúm A
(H7N9) dùng cho người./.