Công văn 7973/BCT-XNK về kết quả xuất khẩu gạo 10 tháng đầu năm 2023 và phương hướng điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới do Bộ Công Thương ban hành

Số hiệu 7973/BCT-XNK
Ngày ban hành 10/11/2023
Ngày có hiệu lực 10/11/2023
Loại văn bản Công văn
Cơ quan ban hành Bộ Công thương
Người ký Nguyễn Sinh Nhật Tân
Lĩnh vực Xuất nhập khẩu

BỘ CÔNG THƯƠNG
-------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 7973/BCT-XNK
V/v kết quả xuất khẩu gạo 10 tháng đầu năm 2023 và phương hướng điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới

Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2023

 

Kính gửi: Thủ tướng Chính phủ

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 610/CĐ-TTg ngày 03 tháng 7 năm 2023 về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo và Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 05 tháng 8 năm 2023 trước tình hình thương mại lương thực toàn cầu diễn biến phức tạp (lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng thường - phi basmati của Ấn Độ, Nga rút khỏi Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, hiện tượng biến đổi khí hậu - El Nino), Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân các địa phương có vùng nguyên liệu sản xuất, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo triển khai nhiều giải pháp về công tác điều hành xuất khẩu gạo năm 2023.

Bộ Công Thương xin báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả xuất khẩu gạo 10 tháng đầu năm 2023 và phương hướng điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới như sau:

1. KẾT QUẢ XUẤT KHẨU GẠO VÀ CÔNG TÁC ĐIỀU HÀNH XUẤT KHẨU GẠO 10 THÁNG ĐẦU NĂM 2023

1. Kết quả xuất khẩu

- Theo số liệu thống kê của cơ quan Hải quan, trong 9 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu gạo đạt gần 6,42 triệu tấn gạo với trị giá 3,54 tỷ USD, tăng 19,5% về lượng và tăng 35,9% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 551 USD/tấn, tăng 16,8% so với mức bình quân cùng kỳ năm 2022.

- Theo số ước của liên Bộ, ước tính đến hết tháng 10 năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 7,1 triệu tấn gạo với trị giá đạt khoảng 3,97 tỷ USD, tăng 17% về lượng và tăng 34,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân ước đạt 558 USD/tấn, tăng 15,3% so cùng kỳ năm 2022.

- Cơ cấu thị trường xuất khẩu gạo theo khu vực: 9 tháng năm 2023, thị trường khu vực châu Á chiếm 76% tổng lượng gạo xuất khẩu (tăng 31,6%), châu Phi chiếm gần 17% tổng lượng gạo xuất khẩu (tăng 10,8%), châu Mỹ và châu Âu lần lượt chiếm 1,5% và 1,6% tổng lượng gạo xuất khẩu, châu Úc có sự tăng trưởng mạnh (17,5%) so với cùng kỳ chiếm 2,41% tổng lượng gạo xuất khẩu.

Các thị trường chính: 9 tháng đầu năm 2023, Philippines vẫn tiếp tục là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, đạt gần 2,5 triệu tấn, chiếm 38,1% tổng lượng gạo xuất khẩu, tăng 0,8%; Indonesia đứng thứ hai, đạt 884,3 nghìn tấn, chiếm 13,7% trong tổng lượng xuất khẩu gạo của cả nước (tăng đột biến gần 17 lần về lượng và kim ngạch); Trung Quốc - thị trường tăng trưởng mạnh, đạt gần 860 nghìn tấn, chiếm trên 13,4%, tăng 41,1%; Ghana đạt 503,7 nghìn tấn, chiếm 7,84%, tăng 55%; Bờ Biển Ngà đạt 392 nghìn tấn, chiếm 6,11%, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2022.

- Về cơ cấu chủng loại gạo và chất lượng gạo xuất khẩu: Cơ cấu chủng loại tiếp tục đi đúng định hướng Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030 (Quyết định số 583/QĐ-TTg ngày 26 tháng 5 năm 2023 của Thủ tướng Chính phủ) đã đặt ra với mục tiêu gia tăng giá trị cho hạt gạo. Chủng loại gạo trắng thường vẫn tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất đạt khoảng 55,5% tổng lượng xuất khẩu (tương đương khoảng 3,56 triệu tấn); tiếp đến chủng loại gạo thơm các loại chiếm khoảng 24% tổng lượng xuất khẩu (khoảng 1,5 triệu tấn); chủng loại gạo nếp đứng thứ 3, chiếm khoảng 8,5% tổng lượng xuất khẩu (lượng đạt khoảng 545 nghìn tấn); gạo tấm chiếm 7,6% tổng lượng xuất khẩu (lượng đạt khoảng 487 nghìn tấn).

2. Đánh giá kết quả xuất khẩu gạo 10 tháng đầu năm 2023

- Những tháng đầu năm 2023, tình hình kinh tế thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, các yếu tố biến động địa chính trị, lạm phát gia tăng, chính sách tiền tệ của các nước lớn đã tác động tiêu cực đến sự phục hồi và tăng trưởng nền kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu nhóm lương thực, thực phẩm trong đó có mặt hàng gạo. Theo đó, dấu hiệu phục hồi thương mại gạo trên toàn cầu chưa có chuyển biến. Tuy vậy, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam đã đạt được kết quả tích cực từ quý I năm 2023 với nhu cầu tăng mạnh từ các thị trường truyền thống, trọng điểm như Trung Quốc và Philippines.

- Giá gạo xuất khẩu bình quân 10 tháng đầu năm 2023 ước đạt 558 USD/tấn, ước tăng 80 USD/tấn gạo so với cùng kỳ năm 2022 (tính đến thời điểm ngày 01 tháng 11 năm 2023, chủng loại gạo xuất khẩu 5% tấm đã đạt mức 653 USD/tấn cao hơn 93 USD/tấn cùng chủng loại của Thái Lan, tăng 220 USD/tấn so với cùng thời điểm năm 2022.

- Kết quả xuất khẩu gạo 10 tháng ước đạt 7,1 triệu tấn tương đương tổng lượng xuất khẩu của cả năm 2022, góp phần tiêu thụ thóc gạo hàng hóa cho người nông dân, bảo đảm giá thóc gạo có lợi cho người trồng lúa (Tính đến ngày 26 tháng 10 năm 2023, giá thóc thường nội địa đạt 8.507 đồng/kg, tăng 700 đồng/kg so với tháng trước; giá gạo nguyên liệu loại 1 đạt 13.350 đồng/kg, giá gạo nguyên liệu 5% ở mức 15.500 đồng/kg. So với cùng kỳ năm 2022, giá thóc tăng khoảng từ 2.410 - 2.600 đồng/kg; giá gạo thành phẩm tăng khoảng 1.800 đồng/kg).

- Cơ cấu thị trường tiếp tục có sự dịch chuyển tích cực theo hướng đa dạng hóa và sang các thị trường mới, tiềm năng như Úc, châu Âu (tuy vẫn có sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống).

- Xuất khẩu các chủng loại gạo có giá trị cao, phù hợp với nhu cầu thị trường và ưu thế của Việt Nam ngày càng tăng mạnh như: gạo thơm (ĐT8, OM 18, 5451), ST, nếp, gạo trắng cao cấp 5%, japonica với giá xuất khẩu một số chủng loại đã lập đỉnh sau 10 năm.

- Thương nhân xuất khẩu gạo đã nỗ lực đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, công nghệ bảo quản, chế biến thóc, gạo, góp phần nâng cao chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm cho sản phẩm gạo; triển khai liên kết, hợp tác để xây dựng các vùng nguyên liệu gắn với sản phẩm thương hiệu gạo của thương nhân tại thị trường nội địa và thị trường quốc tế đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu.

- Thương nhân ngày càng tận dụng tốt cơ hội từ các hiệp định thế hệ mới mang lại như EVFTA, Liên minh kinh tế Á-Âu để gia tăng xuất khẩu sang các thị trường EU, Nga.

Bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động xuất khẩu gạo vẫn tồn tại một số hạn chế trong thời gian qua, cụ thể:

- Thị trường nhập khẩu truyền thống và trọng điểm vẫn chiếm tỷ trọng quá lớn như Philippines, Indonesia, Trung Quốc.

- Tình hình thị trường thương mại toàn cầu diễn biến quá nhanh, động thái cơ chế chính sách của một số nước sản xuất, xuất khẩu gạo lớn đưa ra đã ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu, gây tác động tâm lý chung cho thị trường.

- Thông tin về lượng thóc, gạo hàng hóa tồn kho, dự kiến xuất khẩu, kế hoạch giao hàng vẫn chưa được phần lớn thương nhân thực hiện chế độ báo theo quy định, gây khó khăn trong công tác quản lý, điều hành xuất khẩu gạo đảm bảo tính chính xác, linh hoạt và kịp thời với biến động của thị trường thương mại toàn cầu.

- Vai trò của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) chưa được phát huy, chưa thể hiện được sự kết nối, trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn hội viên duy trì dự trữ lưu thông bắt buộc, bình ổn thị trường cũng như công tác tìm kiếm và phát triển thị trường.

- Việc chú trọng các giải pháp truy xuất nguồn gốc, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng cơ sở dữ liệu chưa được thương nhân quan tâm, đầu tư triển khai để phù hợp với yêu cầu của thị trường nhập khẩu.

3. Về công tác điều hành xuất khẩu gạo

a) Về công tác điều hành thị trường xuất khẩu gạo

- Trước bối cảnh tình hình thương mại gạo thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, ngay từ vụ Đông Xuân, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và 30 thương nhân xuất khẩu gạo lớn nhất để đánh giá tình hình sản xuất vụ Đông Xuân 2022-2023, kế hoạch triển khai sản xuất và bàn giải pháp phương hướng xuất khẩu gạo năm 2023. Trên cơ sở ý kiến trao đổi tại cuộc họp, ngày 14 tháng 3 năm 2023, Bộ Công Thương đã có báo cáo số 1366/BCT-XNK báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả xuất khẩu gạo năm 2022 và phương hướng xuất khẩu gạo năm 2023. Đồng thời, để đảm bảo hoạt động xuất khẩu gạo tiếp tục đi đúng định hướng trong quý II năm 2023, Bộ Công Thương đã có báo cáo số 3447/BCT-XNK ngày 02 tháng 6 năm 2023 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình xuất khẩu gạo quý I năm 2023 và dự báo xuất khẩu trong thời gian tới, theo đó kiến nghị các giải pháp về hoạt động xuất khẩu gạo nhằm thực hiện tốt các mục tiêu điều hành xuất khẩu gạo đến cuối năm 2023.

- Theo chức năng nhiệm vụ được giao tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2023 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đề nghị VFA thông tin kế hoạch sản xuất, mùa vụ, cơ cấu chủng loại để địa phương, thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo chủ động tổ chức xây dựng kế hoạch liên kết vùng nguyên liệu sản xuất thóc, gạo hàng hóa phục vụ xuất khẩu.

[...]