Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hầu đồng? Lễ hầu đồng có phải mê tín dị đoan hay không?

Nội dung chính

Lễ hầu đồng là một trong những nghi lễ đặc trưng của tín ngưỡng thờ Mẫu tại Việt Nam. Nghi lễ này không chỉ thể hiện sự tôn kính đối với các vị thần linh mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa sâu sắc.

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hầu đồng

Lễ hầu đồng có nguồn gốc từ tín ngưỡng thờ Mẫu, bao gồm các vị thần như Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ và Đức Thánh Trần.

Trong nghi lễ này, các đồng sẽ thực hiện các hoạt động như nhập hồn, lên đồng và tiến hành các nghi thức tế lễ, cầu nguyện. Thông qua các hình thức nghệ thuật như hát văn và biểu diễn nhạc cụ dân gian, không gian lễ hội trở nên linh thiêng và ấm cúng.

Lễ hầu đồng không chỉ đơn thuần là một hoạt động tâm linh, mà còn phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Nghi lễ này được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2016, nhấn mạnh tầm quan trọng của tín ngưỡng này trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa của người Việt.

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hầu đồng? Lễ hầu đồng có phải mê tín dị đoan hay không? (Hình từ Internet)

Lễ hầu đồng có phải là mê tín dị đoan? 

Mặc dù lễ hầu đồng có nhiều yếu tố tâm linh, nhưng không thể đồng nhất với mê tín dị đoan. Mê tín dị đoan thường là những hành vi không có cơ sở khoa học, mang tính chất trục lợi và có thể gây hại cho người khác. Ngược lại, lễ hầu đồng là một hoạt động văn hóa có quy định và được pháp luật bảo vệ.

Lễ hầu đồng là một di sản văn hóa phi vật thể, có giá trị lịch sử, văn hóa và thể hiện bản sắc của cộng đồng. Nghi lễ này phải được tổ chức tại các cơ sở tín ngưỡng, không được lợi dụng để trục lợi và phải đảm bảo tính chất và ý nghĩa của nó.

Để tổ chức lễ hầu đồng đúng cách, các cơ sở tín ngưỡng phải tuân thủ một số điều kiện nhất định.

- Đầu tiên, lễ phải được thực hiện tại các di tích thờ Mẫu và phải có sự đồng thuận của cộng đồng.

- Thứ hai, những người tham gia lễ không được lợi dụng nghi thức này để trục lợi hoặc tuyên truyền thông tin sai lệch. Các quy định này nhằm bảo vệ giá trị văn hóa của lễ hầu đồng và tránh sự lợi dụng cho những mục đích xấu.

Xử phạt các hành vi trục lợi từ lễ hầu đồng như thế nào? 

Trong trường hợp lễ hầu đồng bị lợi dụng cho mục đích trục lợi, người tổ chức có thể bị xử phạt hành chính hoặc chịu trách nhiệm hình sự.

Theo Điều 14 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, các hành vi lợi dụng hoạt động tổ chức lễ hội để trục lợi có thể bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Nếu vi phạm nghiêm trọng, mức phạt có thể lên đến 40.000.000 đồng, cụ thể như sau:

- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng: Đối với một trong các hành vi sau đây:

+ Lợi dụng hoạt động tổ chức lễ hội để trục lợi;

+ Tham gia hoạt động mê tín dị đoan trong lễ hội.

- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng: Đối với một trong các hành vi sau đây:

+ Tổ chức lễ hội theo quy định phải đăng ký mà không có văn bản chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

+ Tổ chức lễ hội truyền thống không đúng với bản chất, ý nghĩa lịch sử, văn hóa;

+ Thực hiện nghi lễ có tính bạo lực, phản cảm, trái với truyền thống yêu hòa bình, nhân đạo của dân tộc Việt Nam;

+ Không tạm dừng tổ chức lễ hội theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

+ Tổ chức hoạt động mê tín dị đoan.

- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi lợi dụng hoạt động tổ chức lễ hội để trục lợi, tổ chức hoạt động mê tín dị đoan.

Đồng thời, phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng: Lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan. (điểm c khoản 6 Điều 20 Nghị định 38/2021/NĐ-CP)

Ngoài ra, theo Điều 320 Bộ luật hình sự 2015, nếu hành vi mê tín dị đoan gây thiệt hại cho người khác hoặc có hành vi bạo lực, người vi phạm có thể bị phạt tù từ 3 đến 10 năm.

Lễ hầu đồng, mặc dù có nhiều yếu tố tâm linh và tôn giáo, nhưng không thể bị xem là mê tín dị đoan. Nó mang trong mình giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc, góp phần bảo tồn bản sắc dân tộc.

Để lễ hầu đồng được thực hiện một cách hợp pháp và ý nghĩa, cần phải tuân thủ các quy định của pháp luật và văn hóa cộng đồng. Với sự tôn trọng và hiểu biết đúng đắn về lễ hầu đồng, chúng ta có thể giữ gìn và phát huy di sản văn hóa quý giá này cho các thế hệ sau.