Chất acetonitrile là gì? Tác hại của chất acetonitrile đến sức khỏe con người

Nội dung chính

Chất acetonitrile là gì?

(1) Định nghĩa và ứng dụng

Chất acetonitrile là một hợp chất hóa học hữu cơ thuộc nhóm nitrile với công thức hóa học CH₃CN. Đây là một chất lỏng không màu, dễ bay hơi và có mùi nhẹ đặc trưng. Chất này được biết đến như một dung môi công nghiệp quan trọng nhờ vào khả năng hòa tan tốt và tính chất hóa học ổn định.

Chất acetonitrile được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực sau:

- Sản xuất dược phẩm: Là dung môi quan trọng trong tổng hợp hóa học và phân tích thuốc. Nó đóng vai trò thiết yếu trong việc sản xuất các loại dược phẩm và hỗ trợ các phản ứng hóa học phức tạp trong ngành y dược.

- Sản xuất nhựa và hóa chất: Được sử dụng để làm dung môi trong quy trình sản xuất các loại nhựa đặc biệt và một số hóa chất công nghiệp khác.

- Phân tích trong phòng thí nghiệm: Chất acetonitrile thường được sử dụng trong sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), một phương pháp phân tích phổ biến để tách và xác định các thành phần trong hỗn hợp hóa học.

(2) Đặc điểm của chất acetonitrile

Chất acetonitrile có những đặc điểm nổi bật như:

- Dễ bay hơi và hòa tan tốt: Chất này có khả năng hòa tan nhiều hợp chất hữu cơ và vô cơ, làm cho nó trở thành dung môi lý tưởng trong nhiều ngành công nghiệp.

- Không màu, mùi nhẹ: Đặc tính vật lý này giúp dễ dàng sử dụng trong các ứng dụng công nghiệp mà không gây nhiều khó chịu về môi trường làm việc.

- Độc tính tiềm ẩn: Mặc dù acetonitrile ít độc hơn một số hóa chất khác, khi xâm nhập vào cơ thể, nó có thể chuyển hóa thành hydro xyanua – một chất cực độc gây nguy hiểm cho con người.

Chất acetonitrile là gì? Tác hại của chất acetonitrile đến sức khỏe con người (Hình từ Internet)

Tác hại của chất acetonitrile đến sức khỏe con người

Dưới đây là những tác hại của chất acetonitrile đến sức khỏe con người

(1) Ngộ độc cấp tính

Chất acetonitrile có thể gây ngộ độc cấp tính nếu xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, hô hấp hoặc qua da. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

- Đau đầu, buồn nôn, chóng mặt.

- Loạn nhịp tim, khó thở, mệt mỏi cực độ.

- Trong trường hợp nghiêm trọng, ngộ độc acetonitrile có thể dẫn đến suy hô hấp, co giật và tử vong do tác dụng của hydro xyanua – chất được chuyển hóa từ acetonitrile trong cơ thể.

(2) Ảnh hưởng lâu dài

Việc tiếp xúc lâu dài với chất acetonitrile, ngay cả ở nồng độ thấp, cũng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:

- Tổn thương gan và thận: Acetonitrile có thể làm suy giảm chức năng của các cơ quan quan trọng này.

- Hệ thần kinh trung ương: Tiếp xúc kéo dài có thể gây rối loạn thần kinh, bao gồm mất trí nhớ và khó tập trung.

- Sức khỏe sinh sản: Phụ nữ mang thai tiếp xúc với acetonitrile có nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, dẫn đến các dị tật bẩm sinh hoặc biến chứng trong thai kỳ.

(3) Đối tượng dễ bị ảnh hưởng

Một số nhóm đối tượng đặc biệt nhạy cảm với chất acetonitrile, bao gồm:

- Trẻ em và người cao tuổi: Hệ miễn dịch yếu làm tăng nguy cơ bị tổn thương nghiêm trọng.

- Người có bệnh lý mãn tính: Những người mắc các bệnh về gan, thận hoặc hệ hô hấp có nguy cơ cao hơn khi tiếp xúc với chất này.

Biện pháp xử lý khi ngộ độc chất acetonitrile

(1) Gọi cấp cứu

Gọi cấp cứu ngay và thông báo chi tiết với nhân viên y tế về loại hóa chất mà nạn nhân tiếp xúc để hỗ trợ xử lý kịp thời.

(2) Điều trị chuyên sâu tại bệnh viện

Ngộ độc chất acetonitrile cần được điều trị khẩn cấp bởi các bác sĩ chuyên khoa với các biện pháp sau:

- Theo dõi chức năng cơ quan: Bác sĩ sẽ kiểm tra và xử lý các tổn thương ở gan, thận và hệ thần kinh nếu có.

- Điều trị hỗ trợ: Các liệu pháp điều chỉnh rối loạn nhịp tim, huyết áp, và các biến chứng liên quan khác sẽ được áp dụng để đảm bảo sự hồi phục toàn diện.

Gây ngộ độc từ chất acetonitrile sẽ bị xử phạt hành chính như thế nào?

Căn cứ khoản 6 Điều 22 Nghị định 115/2018/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm đ khoản 12 Điều 1 Nghị định 124/2021/NĐ-CP như sau:

 Vi phạm quy định khác về bảo đảm an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, cung cấp thực phẩm

...

6. Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

a) Nhập khẩu, sản xuất, chế biến, cung cấp, bán thực phẩm gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của từ 01 người đến 04 người mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;

b) Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà có sử dụng chất, hóa chất, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá dưới 10.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính dưới 5.000.000 đồng;

c) Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà có sử dụng chất, hóa chất, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá dưới 50.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính dưới 20.000.000 đồng.

...

10. Hình thức xử phạt bổ sung:

....

e) Tước quyền sử dụng Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm từ 12 tháng đến 16 tháng đối với sản phẩm thuộc diện đăng ký bản công bố sản phẩm vi phạm quy định tại khoản 6 Điều này;

...

11. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc thu hồi thực phẩm đối với vi phạm quy định tại các khoản 1, 5, 6, 7, 8 và 9 Điều này;

b) Buộc tiêu hủy thực phẩm đối với vi phạm quy định tại các khoản 1, 6, 7, 8 và 9 Điều này;

c) Buộc chịu mọi chi phí cho việc xử lý ngộ độc thực phẩm, khám, điều trị người bị ngộ độc thực phẩm đối với vi phạm quy định tại điểm a khoản 6 và điểm a khoản 8 Điều này;

d) Buộc thu hồi bản tự công bố sản phẩm đối với sản phẩm thuộc diện tự công bố sản phẩm vi phạm quy định tại điểm a, b khoản 4, điểm a khoản 5, các khoản 6, 7, 8 và 9 Điều này.

Đồng thời, căn cứ theo khoản 2 Điều 3 Nghị định 115/2018/NĐ-CP sửa đổi bởi điểm b khoản 2 Điều 1 Nghị định 124/2021/NĐ-CP như sau:

Quy định về mức phạt tiền tối đa, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính

...

2. Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ quy định tại các khoản 1 và 5 Điều 4; khoản 6 Điều 5; khoản 5 Điều 6; khoản 6 Điều 9; khoản 7 Điều 11; Điều 18; Điều 19; điểm a khoản 3 Điều 20; khoản 1 Điều 21; các khoản 1 và 9 Điều 22; Điều 24; khoản 6 Điều 26 Nghị định này là mức phạt đối với tổ chức. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính mức phạt tiền đối với tổ chức gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Cá nhân vi phạm quy định tại các khoản 1 và 5 Điều 4; khoản 6 Điều 5; khoản 5 Điều 6; khoản 6 Điều 9; khoản 7 Điều 11; Điều 18; Điều 19; điểm a khoản 3 Điều 20; khoản 1 Điều 21; các khoản 1 và 9 Điều 22; Điều 24; khoản 6 Điều 26 Nghị định này mức phạt tiền được giảm đi một nửa

Theo đó, gây ngộ độc từ chất acetonitrile sẽ bị xử phạt hành chính từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Mức phạt trên áp dụng cho cá nhân, tổ chức vi phạm bị phạt gấp 02 lần.

Bên cạnh đó, còn bị tước quyền sử dụng Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm từ 12 tháng đến 16 tháng đối với sản phẩm thuộc diện đăng ký bản công bố sản phẩm.

Đồng thời, áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả như sau:

- Buộc thu hồi thực phẩm.

- Buộc tiêu hủy thực phẩm.

- Buộc chịu mọi chi phí cho việc xử lý ngộ độc thực phẩm, khám, điều trị người bị ngộ độc thực phẩm khi nhập khẩu, sản xuất, chế biến, cung cấp, bán thực phẩm gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của từ 01 người đến 04 người mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Buộc thu hồi bản tự công bố sản phẩm đối với sản phẩm thuộc diện tự công bố sản phẩm.