Quyết định 4826/QĐ-BNN-TCTL năm 2018 về Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn và tài liệu hướng dẫn triển khai do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành

QUYẾT ĐỊNH

BAN HÀNH BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI - ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN NÔNG THÔN VÀ TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN TRIỂN KHAI

BỘ TRƯỞNG BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Căn cứ Nghị định số 15/2017/NĐ-CP ngày 17 tháng 02 năm 2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn;

Căn cứ Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020;

Căn cứ Quyết định số 2570/QĐ-BNN-TCTL ngày 22 tháng 10 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc phê duyệt điều chỉnh Bộ chỉ số và tài liệu hướng dẫn triển khai công tác Theo dõi - Đánh giá nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn;

Xét đề nghị của Trung tâm Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tại tờ trình số 287/Ttr-NS ngày 27 tháng 11 năm 2018 về việc phê duyệt Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn;

Theo đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn, bao gồm 05 chỉ số như sau:

- Chỉ số 1: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh (%);

- Chỉ số 2: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch đáp ứng Quy chuẩn Việt Nam (%);

- Chỉ số 3: Tỷ lệ hộ nghèo sử dụng nước hợp vệ sinh (%);

- Chỉ số 4: Tỷ lệ hộ nghèo sử dụng nước sạch đáp ứng Quy chuẩn Việt Nam (%);

- Chỉ số 5: Tỷ lệ các công trình cấp nước tập trung hoạt động hiệu quả, bền vững (%), theo các cấp độ: bền vững, tương đối bền vững, kém bền vững và không hoạt động.

Điều 2. Ban hành Tài liệu hướng dẫn triển khai thực hiện công tác theo dõi - đánh giá nước sạch nông thôn theo các chỉ số kèm theo tại Quyết định này.

Các nội dung hướng dẫn của các Bộ, ngành liên quan và văn bản được trích dẫn cụ thể trong Tài liệu hướng dẫn sẽ được áp dụng theo văn bản mới khi có hiệu lực thi hành.

(Có nội dung chi tiết kèm theo)

Điều 3. Quyết định này thay thế Quyết định số 2570/QĐ-BNN-TCTL ngày 22 tháng 10 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Điều 4. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức chỉ đạo thực hiện công tác theo dõi - đánh giá nước sạch nông thôn, hàng năm báo cáo kết quả thực hiện về Bộ Nông nghiệp và PTNT; Giao Trung tâm Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn chỉ đạo hướng dẫn địa phương triển khai bộ chỉ số theo dõi - đánh giá và tổng hợp kết quả của các tỉnh, thành cả nước định kỳ báo cáo Bộ Nông nghiệp và PTNT thông qua Tổng cục Thủy lợi.

Điều 5. Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký. Chánh Văn phòng Bộ, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, Thủ trưởng các đơn vị liên quan, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các tổ chức và cá nhân liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN

BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI - ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN

MỤC LỤC

QUYẾT ĐỊNH

BAN HÀNH BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI - ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN NÔNG THÔN VÀ TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN TRIỂN KHAI

BỘ TRƯỞNG BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Căn cứ Nghị định số 15/2017/NĐ-CP ngày 17 tháng 02 năm 2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn;

Căn cứ Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020;

Căn cứ Quyết định số 2570/QĐ-BNN-TCTL ngày 22 tháng 10 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc phê duyệt điều chỉnh Bộ chỉ số và tài liệu hướng dẫn triển khai công tác Theo dõi - Đánh giá nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn;

Xét đề nghị của Trung tâm Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tại tờ trình số 287/Ttr-NS ngày 27 tháng 11 năm 2018 về việc phê duyệt Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn;

Theo đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn, bao gồm 05 chỉ số như sau:

- Chỉ số 1: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh (%);

- Chỉ số 2: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch đáp ứng Quy chuẩn Việt Nam (%);

- Chỉ số 3: Tỷ lệ hộ nghèo sử dụng nước hợp vệ sinh (%);

- Chỉ số 4: Tỷ lệ hộ nghèo sử dụng nước sạch đáp ứng Quy chuẩn Việt Nam (%);

- Chỉ số 5: Tỷ lệ các công trình cấp nước tập trung hoạt động hiệu quả, bền vững (%), theo các cấp độ: bền vững, tương đối bền vững, kém bền vững và không hoạt động.

Điều 2. Ban hành Tài liệu hướng dẫn triển khai thực hiện công tác theo dõi - đánh giá nước sạch nông thôn theo các chỉ số kèm theo tại Quyết định này.

Các nội dung hướng dẫn của các Bộ, ngành liên quan và văn bản được trích dẫn cụ thể trong Tài liệu hướng dẫn sẽ được áp dụng theo văn bản mới khi có hiệu lực thi hành.

(Có nội dung chi tiết kèm theo)

Điều 3. Quyết định này thay thế Quyết định số 2570/QĐ-BNN-TCTL ngày 22 tháng 10 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Điều 4. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức chỉ đạo thực hiện công tác theo dõi - đánh giá nước sạch nông thôn, hàng năm báo cáo kết quả thực hiện về Bộ Nông nghiệp và PTNT; Giao Trung tâm Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn chỉ đạo hướng dẫn địa phương triển khai bộ chỉ số theo dõi - đánh giá và tổng hợp kết quả của các tỉnh, thành cả nước định kỳ báo cáo Bộ Nông nghiệp và PTNT thông qua Tổng cục Thủy lợi.

Điều 5. Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký. Chánh Văn phòng Bộ, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, Thủ trưởng các đơn vị liên quan, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các tổ chức và cá nhân liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN

BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI - ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN

MỤC LỤC

TỪ VIẾT TẮT

PHẦN I: MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ QUY CHUẨN

PHẦN II: CƠ SỞ PHÁP LÝ ĐỂ ĐIỀU CHỈNH, BỔ SUNG BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN

1. Về việc cần thiết phải tổ chức theo dõi, giám sát đánh giá và cập nhật số liệu

2. Về tiêu chí nước sinh hoạt ở khu vực nông thôn

2. Về xét nghiệm, kiểm tra chất lượng nước

3. Về vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan

4. Về tài chính

PHẦN III: BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI-ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN TÍCH HỢP VỚI CTMTQG XÂY DỰNG NTM

1. Phạm vi Bộ chỉ số

2. Các biểu mẫu thu thập thông tin theo dõi, giám sát

PHẦN IV: CHỌN MẪU KIỂM ĐỊNH, XÉT NGHIỆM NƯỚC SẠCH THEO QCVN 01 và 02/2009/BYT

1. Kiểm định, xét nghiệm chất lượng nước với các công trình CNTT

2. Kiểm định, xét nghiệm chất lượng nước với các công trình CNNL

3. Hộ gia đình sử dụng máy lọc nước và tự kiểm định

PHẦN V: TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Vai trò trách nhiệm của các bên liên quan và cơ chế phối hợp

2. Cơ chế Tài chính

3. Cơ chế báo cáo

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Hướng dẫn sử dụng các biểu mẫu

Phụ lục 2: Một số quy định về ngân sách trong thông tư 43/2017/TT-BTC

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ

Bảng 1: Tỷ lệ HGĐ sử dụng nước sinh hoạt theo mức tối thiểu theo từng vùng

Bảng 2: Bộ tiêu chí theo dõi-đánh giá nước sinh hoạt nông thôn giai đoạn 2016-2020

Bảng 3: Giới hạn các chỉ tiêu chất lượng nước sinh hoạt theo QCVN 02/2009/BYT

Bảng 4: Tần suất kiểm định chất lượng nước theo thông tư 50/2015/TT-BYT

Bảng 5: Tần suất kiểm tra các công trình sản xuất kinh doanh nước sạch theo TT 45/2014/TT-BNNPTNT

Sơ đồ 1: Quy trình công nhận xã đạt chỉ tiêu 17.1

Sơ đồ 2: Cơ chế vận hành tích hợp Bộ chỉ số theo dõi đánh giá nước sạch nông thôn vào CTMTQG xây dựng NTM

Sơ đồ 3: Cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm cập nhật thông tin Bộ chỉ số

Sơ đồ 4: Mốc thời gian báo cáo với các cấp

LỜI GIỚI THIỆU

Ngày 22/10/2012 Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định 2570/QĐ-BNN-TCTL về việc phê duyệt điều chỉnh Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá NS&VSMT nông thôn nhằm mục đích theo dõi, đánh giá các kết quả đạt được so với mục tiêu của CTMTQG Nước sạch và VSMT nông thôn. Cuối năm 2015 CTMTQG Nước sạch và VSMT nông thôn đã kết thúc; kể từ năm 2016 nội dung triển khai về nước sạch nông thôn là một trong những nhiệm vụ của Chương trình MTQG về xây dựng NTM. Để kế thừa các kết quả của Bộ chỉ số theo Quyết định 2570/QĐ-BNN-TCTL đồng thời để không gây lãng phí đối với toàn bộ kinh phí và số liệu điều tra Bộ chỉ số từ năm 2008 đến 2015 thì cần thiết phải Rà soát, điều chỉnh và xây dựng một số chỉ số mới nhằm đảm bảo Bộ chỉ số là một công cụ để Bộ NN&PTNT cũng như các địa phương tăng cường công tác quản lý giai đoạn 2016-2020 và những năm tiếp theo trong lĩnh vực Nước sạch nông thôn. Bên cạnh đó đáp ứng nhiệm vụ phục vụ quản lý nhà nước về chế độ báo cáo thống kê ngành NN&PTNT; Đồng thời thực hiện công tác Theo dõi, giám sát và đánh giá CTMTQG xây dựng NTM; trong đó tập trung vào các chỉ số để theo dõi, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện Tiêu chí về môi trường và An toàn vệ sinh thực phẩm (Tiêu chí 17), cụ thể là chỉ tiêu 17.1.

Những điều chỉnh, bổ sung trong hướng dẫn này giúp Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá nước sạch nông thôn được cập nhật đảm bảo sự thống nhất với mức độ tin cậy cao đáp ứng yêu cầu quản lý tại tất cả các cấp và hoạch định chính sách của Chính phủ cũng như theo dõi sát sao và nắm vững tình hình triển khai thực hiện, các khó khăn vướng mắc của các địa phương trong lĩnh vực nước sạch nông thôn. Qua đó công tác chỉ đạo điều hành, lập kế hoạch của các cấp được tăng cường và chú trọng. Số liệu, thông tin từ hệ thống theo dõi, đánh giá được ứng dụng vào việc xây dựng kế hoạch, hoạch định đầu tư và triển khai thực hiện tại địa phương. Đồng thời đây cũng là cơ sở để đánh giá, xác định xã, huyện đạt tiêu chí về NTM (tiêu chí về Môi trường và an toàn vệ sinh thực phẩm).

Hy vọng Tài liệu Hướng dẫn này sẽ là tài liệu hữu ích cho các địa phương trong việc tăng cường công tác quản lý cũng như góp phần theo dõi - đánh giá kết quả Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

TỪ VIẾT TẮT

PHẦN I

MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ QUY CHUẨN

1. Theo dõi

Theo dõi là hoạt động được thực hiện hàng năm nhằm cung cấp cho cấp quản lý và các bên có liên quan các dấu hiệu/thông tin về kết quả thực hiện của Chương trình; hỗ trợ cho việc ra quyết định, đảm bảo việc giải trình trách nhiệm và tạo nền tảng cho việc đánh giá và rút ra các bài học kinh nghiệm.

2. Đánh giá

Đánh giá là quá trình xem xét một cách có hệ thống và khách quan một dự án, chương trình hoặc một chính sách đang được thực hiện hoặc đã hoàn thành từ giai đoạn thiết kế đến triển khai và các kết quả đạt được. Mục đích của việc đánh giá là để xác định tính phù hợp và mức độ hoàn thành các mục tiêu, tính hiệu quả, tác động và tính bền vững. Quá trình đánh giá cần cung cấp thông tin đáng tin cậy và hữu ích, cho phép lồng ghép những bài học kinh nghiệm vào quá trình ra quyết định của các cơ quan quản lý và xây dựng chính sách.

3. Chỉ số

Là những dấu hiệu/thông tin có thể đo lường bằng số hoặc bằng chữ để người ta có thể kết luận về một sự việc, hiện tượng hay quá trình đã được thực hiện theo kế hoạch đã định.

Như vậy chỉ số có thể là bằng con số hay quan điểm, nhận định, thái độ...trong từng hoàn cảnh, sự việc cụ thể.

4. Tỷ lệ

Tỷ lệ là một phân số mà tử số và mẫu số luôn cùng đơn vị đo. Chẳng hạn một thôn có 100 hộ gia đình, trong đó 70 hộ sử dụng nước sạch thì tỷ lệ hộ gia đình trong thôn sử dụng nước sạch là 70/100. Nếu nhân tỷ lệ % ta được 70% hộ gia đình sử dụng nước sạch.

5. Mẫu

Là đại diện của quần thể được chọn ra từ quần thể và có tính chất đại diện cho quần thể đó. (Ví dụ, tại xã A có 300 công trình cấp nước nhỏ lẻ mà ta chọn 15 công trình trong 300 công trình này để xét nghiệm chất lượng nước thì gọi là mẫu. (tỷ lệ chọn mẫu là 5%/ tổng số công trình).

(Có nhiều cách chọn mẫu khác nhau để đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy khi chọn mẫu xét nghiệm với các công trình cấp nước nhỏ lẻ, xem tại phần hướng dẫn chọn mẫu xét nghiệm công trình nước theo QCVN 02/2009/BYT)

6. Nước hợp vệ sinh

QĐ số: 69/QĐ-BNN-VPĐP ngày 09 tháng 01 năm 2017 quyết định Ban hành sổ tay hướng dẫn thực hiện bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 định nghĩa như sau:

Nước hợp vệ sinh: là nước sử dụng trực tiếp hoặc sau lọc thỏa mãn các điều kiện: trong, không màu, không mùi, không vị. Ngoài ra cần kết hợp với những quan sát theo hướng dẫn dưới đây:

- Nước máy hợp vệ sinh là nước từ các công trình cấp nước tập trung (tự chảy, bơm dẫn) có hệ thống đường ống cung cấp nước cho nhiều hộ gia đình thỏa mãn điều kiện: Trong, không màu, không mùi, không vị.

- Giếng đào hợp vệ sinh: Giếng đào phải nằm cách nhà tiêu, chuồng gia súc hoặc nguồn gây ô nhiễm khác ít nhất 10m. Thành giếng cao tối thiểu 0,6m được xây bằng gạch, đá và thả ống buy sâu ít nhất 3m kể từ mặt đất. Sân giếng phải làm bằng bê tông hoặc lát gạch, đá, không bị nứt nẻ.

- Giếng khoan hợp vệ sinh: Giếng khoan phải nằm cách nhà tiêu, chuồng gia súc hoặc nguồn gây ô nhiễm khác. Sân giếng phải làm bằng bê tông hoặc lát gạch, đá, không bị nứt nẻ.

- Các nguồn nước hợp vệ sinh khác: Nước suối, nước mặt, nước mưa và nước mạch lộ hợp vệ sinh.

7. Nước sạch

Nước sạch: Là nước đáp ứng các chỉ tiêu theo quy định của Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt - QCVN do Bộ Y tế ban hành.

Tỷ lệ hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định được tính bằng tỷ lệ phần trăm (%) giữa số hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định trên tổng số hộ dân của xã tại cùng thời điểm đánh giá.

Công trình cấp nước nhỏ lẻ: là những công trình cấp nước quy mô hộ gia đình, chỉ có thể cấp nước cho một hộ hoặc một vài hộ gia đình sử dụng (giếng đào/khơi, giếng khoan đường kính nhỏ, công trình thu chứa nước mưa).

Công trình cấp nước tập trung là một hệ thống gồm các công trình khai thác, xử lý nước, mạng lưới đường ống cung cấp đến cụm dân cư, hộ gia đình khu vực nông thôn và các công trình phụ trợ có liên quan; bao gồm các loại hình: cấp nước tự chảy, cấp nước động lực, và các loại hình đặc thù khác.

Hộ gia đình

Hộ gia đình hay còn gọi đơn giản là hộ là một đơn vị xã hội bao gồm một hay một nhóm người ở chung và ăn chung (nhân khẩu). Đối với những hộ có từ 2 người trở lên, các thành viên trong hộ có thể có hay không có quỹ thu chi chung hoặc thu nhập chung. Hộ gia đình không đồng nhất với khái niệm gia đình, những người trong hộ gia đình có thể có hoặc không có quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng hoặc hôn nhân hoặc cả hai.

8. Hộ nghèo: Theo QĐ số: 59/2015/QĐ-TTg, ngày 19/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020

1. Các tiêu chí tiếp cận đo lường nghèo đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020: Hộ nghèo được đánh giá theo 2 tiêu chí chính như sau:

1.1. Các tiêu chí về thu nhập

a) Chuẩn nghèo: 700.000 đồng/người/tháng ở khu vực nông thôn và 900.000 đồng/người/tháng ở khu vực thành thị.

b) Chuẩn cận nghèo: 1.000.000 đồng/người/tháng ở khu vực nông thôn và 1.300.000 đồng/người/tháng ở khu vực thành thị.

1.2. Tiêu chí mức độ thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản

a) Các dịch vụ xã hội cơ bản (05 dịch vụ): y tế; giáo dục; nhà ở; nước sạch và vệ sinh; thông tin;

b) Các chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản (10 chỉ số): tiếp cận các dịch vụ y tế; bảo hiểm y tế; trình độ giáo dục của người lớn; tình trạng đi học của trẻ em; chất lượng nhà ở; diện tích nhà ở bình quân đầu người; nguồn nước sinh hoạt; hố xí/nhà tiêu hợp vệ sinh; sử dụng dịch vụ viễn thông; tài sản phục vụ tiếp cận thông tin.

2. Chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn trong giai đoạn 2016-2020 là hộ đáp ứng một trong 02 tiêu chí sau:

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ đủ 700.000 đồng trở xuống;

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 700.000 đồng đến 1.000.000 đồng và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

PHẦN II

CƠ SỞ PHÁP LÝ ĐỂ ĐIỀU CHỈNH, BỔ SUNG BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI-ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN

1. Về việc cần thiết phải tổ chức theo dõi, giám sát đánh giá và cập nhật số liệu

Theo dõi, giám sát đánh giá và cập nhật thông tin về nước sạch nông thôn được xác định là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý của Bộ Nông nghiệp và PTNT. Nghị định số 15/2017/NĐ-CP ngày 17 tháng 02 năm 2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định, Bộ NN&PTNT có nhiệm vụ: Ban hành thông tư, quyết định, chỉ thị, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, quy trình, quy phạm, định mức kinh tế - kỹ thuật; tổ chức xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về quản lý ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ theo quy định của pháp luật; hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các văn bản đó (Nhiệm vụ số 5); Chỉ đạo, triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; chương trình, dự án xóa đói giảm nghèo theo phân công của Chính phủ (nhiệm vụ số 15. Quản lý nhà nước về nước sạch nông thôn (nhiệm vụ số 13). Về phát triển nông thôn); và thực hiện nhiệm vụ quản lý về công nghệ thông tin, thống kê thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ quy định tại Luật công nghệ thông tin, Luật thống kê và theo quy định của pháp luật (nhiệm vụ số 34). Quyết định số 1600/QĐ-TTg, ngày 16/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt CTMTQG xây dựng NTM cũng đã xác định rõ việc cần thiết phải xây dựng hệ thống giám sát, đánh giá gắn liền với nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ NN&PTNT. Cụ thể, trong Phần III: Các nội dung thành phần của chương trình, trong đó được xác định cụ thể ở “Mục 11. Nâng cao năng lực xây dựng nông thôn mới và công tác giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình; truyền thông về xây dựng nông thôn mới nhằm mục tiêu nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới các cấp; thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá đồng bộ, toàn diện đáp ứng yêu cầu quản lý Chương trình”. Quyết định số 1760/QĐ-TTg ngày 10/11/2017 điều chỉnh bổ sung Quyết định số 1600/QĐ-TTg Phần này bao gồm 4 nội dung, Bộ NN&PTNT được giao chủ trì, hướng dẫn 3 nội dung, trong đó có Nội dung số 03: Tổ chức triển khai công tác giám sát, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình ở các cấp; xây dựng và triển khai hiệu quả hệ thống giám sát, đánh giá đồng bộ, toàn diện, đáp ứng yêu cầu quản lý Chương trình trên cơ sở áp dụng công nghệ thông tin.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác giám sát, đánh giá nên ngày 10/11/2017 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành QĐ Số: 1760/QĐ-TTg nhằm bổ sung một số nội dung trong QĐ 1600/QĐ-TTg, trong đó có làm rõ hơn Khoản 11, Điểm b, Nội dung số 03: Tổ chức triển khai công tác giám sát, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình ở các cấp; xây dựng và triển khai hiệu quả hệ thống giám sát, đánh giá đồng bộ, toàn diện, đáp ứng yêu cầu quản lý Chương trình trên cơ sở áp dụng công nghệ thông tin.

Bên cạnh đó, QĐ số: 41/2016/QĐ-TTg, ngày 10/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về Quyết định Ban hành quy chế quản lý, điều hành thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia cũng đã xác định rõ tầm quan trọng của việc theo dõi, giám sát và đánh giá các chương trình. Khoản 2, Điều 16. Theo dõi thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia (thuộc Chương V: Theo dõi, kiểm tra và đánh giá chương trình mục tiêu quốc gia) quy định rõ: a) Chủ chương trình mục tiêu quốc gia chủ trì, phối hợp với cơ quan chủ trì dự án thành phần xây dựng bộ chỉ số đầu ra của chương trình mục tiêu quốc gia, dự án thành phần thuộc chương trình; hướng dẫn thu thập thông tin vào bộ chỉ số đầu ra của chương trình mục tiêu quốc gia. b) Chủ chương trình giám sát các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia thực hiện thu thập thông tin vào bộ chỉ số theo dõi thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia; tổng hợp, hoàn chỉnh bộ chỉ số quốc gia theo dõi thực hiện chương trình trên phạm vi cả nước. c) Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia cập nhật bộ chỉ số theo dõi thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia thuộc ngành, lĩnh vực và trên phạm vi địa bàn.

Trước đó, nhằm tăng cường công tác quản lý NS&VSMT nông thôn, Bộ NN&PTNT cũng đã ban hành QĐ số 2570/QĐ/BNN-TCTL ngày 22 tháng 10 năm 2012 về việc phê duyệt điều chỉnh bộ chỉ số và tài liệu hướng dẫn triển khai công tác theo dõi - đánh giá NS&VSMT nông thôn. Bộ chỉ số bao gồm 8 chỉ số cơ bản, trong đó có 4 chỉ số tập trung vào lĩnh vực cấp nước, gồm Chỉ số 1: Tỷ lệ số dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh (%) (1A); Tỷ lệ người nghèo sử dụng nước hợp vệ sinh (%) (1B); Chỉ số 2: Tỷ lệ số dân nông thôn sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia (KTQG) (%); Chỉ số 7: Số người được sử dụng nước theo thiết kế (7A) và thực tế (7B) từ công trình cấp nước tập trung xây mới, cải tạo nâng cấp mỗi năm.; và Chỉ số 8: Tỷ lệ hiện trạng hoạt động của các công trình cấp nước tập trung (%): Bền vững (8A); Trung bình (8B); Kém hiệu quả (8C); Không hoạt động (8D).

Bộ chỉ số này phục vụ cho chương trình MTQG về NS&VSMT nông thôn và đã được triển khai rộng khắp trên 63 tỉnh/thành cả nước. CTMTQG về NS&VSMT nông thôn giai đoạn 3 đã kết thúc vào năm 2015 nên Bộ chỉ số này cần được điều chỉnh để phù hợp với tình hình mới, theo hướng tích hợp vào CTMTGQ xây dựng NTM nhằm đảm bảo tính thống nhất, tính đồng bộ và hiệu quả trong việc triển khai các CTMTQG cũng như phục vụ công tác quản lý của Bộ Nông nghiệp và PTNT trong lĩnh vực cấp nước nông thôn.

2. Về tiêu chí nước sạch ở khu vực nông thôn

Trong CTMTQG về NS&VSMT nông thôn (giai đoạn 2012 - 2015), theo Quyết định 2570/QĐ-BNN-TCTL ban hành ngày 22/10/2012 có xác định 2 tiêu chí về sử dụng nước sinh hoạt ở khu vực nông thôn, bao gồm: 1) Tỷ lệ số dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh (%) và 2) Tỷ lệ số dân nông thôn sử dụng nước sạch đạt qui chuẩn kỹ thuật Quốc gia (KTQG) (%). Tuy nhiên, đến năm 2015 chương trình này đã kết thúc và các CTMTQG cũng đã được tích hợp lại để đảm bảo công tác quản lý nhà nước cũng như quản lý chương trình hiệu quả hơn, do vậy các tiêu chí đánh giá sử dụng nước sạch ở khu vực nông thôn được xác định theo hướng tích hợp vào CTMTQG xây dựng NTM.

Bộ Tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2016-2020 được Chính phủ ban hành bằng QĐ số 1980/QĐ-TTg, ngày 17/10/2016 với tổng số 19 tiêu chí; Nội dung nước sinh hoạt nằm trong tiêu chí 17: Môi trường và an toàn vệ sinh thực phẩm. Tiêu chí 17 có tổng số 8 nội dung tiêu chí, và nội dung về nước sạch và nước hợp vệ sinh thuộc nội dung 17.1: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch và nước hợp vệ sinh.

Để cụ thể hóa việc thực hiện nội dung 17.1, ngày 09 tháng 01 năm 2017 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 69/QĐ-BNN-VPĐP về việc ban hành sổ tay hướng dẫn thực hiện bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 (Phụ lục sổ tay), trong đó xác định các xã NTM phải đáp ứng các tiêu chí về nước sinh hoạt như sau:

Với xã chưa có Công trình CNTT

Xã đạt chỉ tiêu 17.1 về Tỷ lệ hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định khi xã đạt cả hai điều kiện về:

a. Tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước hợp vệ sinh

b. Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch theo mức tối thiểu trở lên quy định cho từng vùng. Cụ thể như sau:

Bảng 1: Tỷ lệ HGĐ sử dụng nước sinh hoạt theo mức tối thiểu theo từng vùng

Với xã đã có công trình CNTT

Ngoài việc đáp ứng các tiêu chí chung đối với xã chưa có công trình cấp nước tập trung, tất cả công trình cấp nước tập trung hiện có trên địa bàn xã tại thời điểm đánh giá phải đáp ứng đầy đủ 5 điều kiện về công trình cấp nước bền vững, bao gồm:

1. Có tổ chức/cá nhân được giao quản lý, sử dụng và khai thác công trình;

2. Có ít nhất 01 cán bộ quản lý, vận hành đã tham gia khóa đào tạo, tập huấn về quản lý, vận hành công trình;

3. Có ít nhất 60% hộ gia đình đấu nối và sử dụng nước theo thiết kế được duyệt;

4. Chất lượng nước đáp ứng quy chuẩn quốc gia (QCVN 02:2009/BYT do Bộ Y tế ban hành ngày 17/6/2009) và;

5. Tiền nước ít nhất đảm bảo đủ trang trải cho chi phí quản lý vận hành và sửa chữa nhỏ.

Quyết định số 284/QĐ-TCTL-NN, ngày 25 tháng 12 năm 2017 của Tổng cục Thủy lợi cũng đã đưa ra hướng dẫn Quy trình công nhận chỉ tiêu 17.1 được khái quát như sơ đồ sau:

Sơ đồ 1: Quy trình công nhận xã đạt chỉ tiêu 17.1

2. Về xét nghiệm, kiểm tra chất lượng nước

Theo tài liệu hướng dẫn cập nhật Bộ chỉ số theo dõi & đánh giá NS&VSMTNT được ban hành kèm theo QĐ số 2570/QĐ-BNN-TCTL, dựa trên quy định của QCVN02:2009/BYT, việc chọn mẫu xét nghiệm nước được tiến hành như sau: i) Với các công trình cấp nước tập trung: Chọn 100% công trình cấp nước tập trung để xét nghiệm; ii) Với các công trình nước nhỏ lẻ: Các địa phương có thể lựa chọn cỡ mẫu tùy theo điều kiện ngân sách và nhân lực của mình. Nếu điều kiện cho phép các địa phương nên chọn phương án cỡ mẫu sai số 5%.

Quyết định số 284/QĐ-TCTL-NN, ngày 25 tháng 12 năm 2017 cũng đã xác định nguyên tắc thẩm tra chỉ tiêu 17.1 như sau:

- Đối với chỉ tiêu tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước hợp vệ sinh: Rà soát hồ sơ về chỉ tiêu 17.1 của xã, kiểm tra thực địa ngẫu nhiên các hộ tại các xã theo phương pháp:

Số hộ chọn tại xã = 3-5% x số hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh của xã

Nếu số hộ chọn tại xã này đều đúng được sử dụng nước hợp vệ sinh thì công nhận xã đạt tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước hợp vệ sinh. Còn nếu không đúng thì yêu cầu thôn, xã, huyện khắc phục và báo cáo lại.

- Đối với chỉ tiêu tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch: Rà soát hồ sơ về chỉ tiêu 17.1 của xã, kiểm tra thực địa ngẫu nhiên các hộ tại các xã theo phương pháp:

Số hộ chọn tại xã = 3-5% x số hộ được sử dụng nước sạch của xã

Nếu số hộ chọn tại xã này đều đúng được sử dụng nước sạch thì công nhận xã đạt tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch. Còn nếu không đúng thì yêu cầu thôn, xã, huyện khắc phục và báo cáo lại.

Việc kiểm tra, xét nghiệm chất lượng nước được quy định cụ thể cả về cách thức và tần suất tại Thông tư số: 50/2015/TT-BYT, ngày 11/12/2015 của Bộ Y tế, quy định việc kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt Điều 7 quy định các chỉ tiêu xét nghiệm chất lượng nước thành phẩm như sau:

a. Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế từ 1.000 m³/ngày đêm trở lên: xét nghiệm tất cả các chỉ tiêu thuộc các mức độ A, B, C theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành;

b. Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế dưới 1.000 m³/ngày đêm: xét nghiệm tất cả các chỉ tiêu thuộc các mức độ A, B theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

Việc xét nghiệm chất lượng nước phải được thực hiện tại các phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025: 2005 về các chỉ tiêu chất lượng nước được xét nghiệm.

Tần suất thực hiện nội kiểm và ngoại kiểm với các công trình cấp nước tập trung được quy định rõ tại điều 8 và điều 14. Với việc nội kiểm, tần suất xét nghiệm chất lượng nước thành phẩm: i) Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế từ 1.000 m³/ngày đêm trở lên: xét nghiệm ít nhất 01 lần/01 tuần các chỉ tiêu thuộc mức độ A; xét nghiệm ít nhất 01 lần/06 tháng các chỉ tiêu thuộc mức độ B; xét nghiệm ít nhất 01 lần/02 năm các chỉ tiêu thuộc mức độ C; ii) Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế dưới 1.000 m³/ngày đêm: xét nghiệm ít nhất 01 lần/03 tháng các chỉ tiêu thuộc mức độ A; xét nghiệm ít nhất 01 lần/06 tháng các chỉ tiêu thuộc mức độ B.

Tần suất thực hiện ngoại kiểm được thực hiện: i) Ít nhất 01 lần/01 năm kiểm tra vệ sinh chung và việc thực hiện chế độ nội kiểm của cơ sở cung cấp nước; và ii) Ít nhất 01 lần/01 năm xét nghiệm chất lượng nước thành phẩm đối với các chỉ tiêu thuộc các mức độ A, B; ít nhất 01 lần/02 năm xét nghiệm chất lượng nước thành phẩm đối với các chỉ tiêu thuộc mức độ C.

Bên cạnh các quy định kiểm tra chất lượng nước ở các công trình CNTT thì văn bản cũng quy định về cách thức kiểm tra chất lượng các nguồn cấp nước nhỏ lẻ (như nước máng lần, nước tự chảy; nước giếng đào, giếng khoan; hệ thống thu hứng lưu trữ nước mưa và các hình thức lưu trữ nước như bể, chum, vại, lu, khạp). Điều 21 quy định, việc kiểm tra chất lượng nước trước khi đưa vào sử dụng do hộ gia đình tự thực hiện. Trong khi đó việc kiểm tra định kỳ và đột xuất là do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện; Tùy theo tình hình thực tế của địa phương (dân số; điều kiện địa lý, kinh tế; nguồn nhân lực; năng lực xét nghiệm, nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, tình hình dịch bệnh lưu hành), cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định số lượng hộ gia đình được kiểm tra trên địa bàn và tần suất kiểm tra.

TT số: 45/2014/TT-BNNPTNT ngày 03/12/2014 của Bộ Nông nghiệp và PTNT, "Quy định việc kiểm tra cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp và kiểm tra, chứng nhận cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm” xác định cơ sở sản xuất, kinh doanh nước sinh hoạt nông thôn thuộc đối tượng kiểm tra (mục 2, điều 2); việc kiểm tra chất lượng căn cứ vào các quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn chuẩn Việt Nam (mục 1, điều 4). Tần suất kiểm tra đối với cơ sở xếp loại A: 1 lần/2 năm; Cơ sở xếp loại B: 1 lần/ năm; Cơ sở xếp loại C sẽ tùy thuộc vào mức độ sai lỗi của cơ sở được kiểm tra và do Cơ quan kiểm tra quyết định, nhưng không quá 6 tháng tính từ thời điểm kiểm tra xếp loại C.

Tóm lại dù việc kiểm tra, xét nghiệm chất lượng nước sạch do cơ quan chức năng nào tiến hành thì cũng đều phải tuân thủ QCVN 01 và 02/2009/BYT, do vậy kết quả của các hình thức kiểm tra này đều có giá trị như nhau; và cơ quan chịu trách nhiệm cập nhật Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá nước sạch của các tỉnh đều có thể sử dụng các kết quả này để đo lường đánh giá tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch tại địa phương.

3. Về vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan

Theo QĐ số 1600/QĐ-TTg, ngày 16/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ thì Bộ NN&PTNT được phân công là cơ quan chủ trì, hướng dẫn thực hiện các nội dung sau (Trong Phần III: Các nội dung thành phần của chương trình):

- Tại mục 2. Phát triển hạ tầng kinh tế xã hội: Nội dung số 02 (Hoàn thiện hệ thống thủy lợi nội đồng) và nội dung số 09 (Hoàn chỉnh các công trình đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt cho người dân).

- Tại mục 8. Vệ sinh môi trường nông thôn, khắc phục, xử lý ô nhiễm và cải thiện môi trường tại các làng nghề: Nội dung số 01 (Thực hiện hiệu quả Chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn đến năm 2020, cải thiện điều kiện vệ sinh, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi vệ sinh và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng sống cho người dân nông thôn) và nội dung số 02 (Xây dựng các công trình bảo vệ môi trường nông thôn trên địa bàn xã, thôn theo quy hoạch; thu gom và xử lý chất thải, nước thải theo quy định; cải tạo nghĩa trang; xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp).

- Tại mục 11. Nâng cao năng lực xây dựng NTM và công tác giám sát đánh giá thực hiện Chương trình; Truyền thông về NTM: Cả 04 nội dung, trong đó có nội dung số 03: Xây dựng và triển khai có hiệu quả hệ thống giám sát, đánh giá đồng bộ, toàn diện đáp ứng yêu cầu quản lý Chương trình trên cơ sở áp dụng công nghệ thông tin.

Như vậy ở Tiêu chí 17, Ngành NN&PTNN là cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện các công việc liên quan đến nội dung chỉ tiêu 17.1: Tỷ lệ hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định.

Tổng cục Thủy lợi, theo QĐ Số: 25/2017/QĐ-TTg ngày 03/07/2017 của Thủ Tướng Chính phủ, được xác định là tổ chức thuộc Bộ NN&PTNT, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ NN&PTNT quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về thủy lợi và nước sạch nông thôn trong phạm vi cả nước. Mục 9, 12 và 14 tại Điều 2 trong Quyết định nêu rõ, TCTL có trách nhiệm và quyền hạn trình Bộ trưởng Bộ NN&PTNT chủ trương lập, rà soát, điều chỉnh quy hoạch cấp nước sạch nông thôn; chủ trương thực hiện điều tra cơ bản về nước sạch nông thôn; Quy hoạch, rà soát quy hoạch cấp nước sạch nông thôn liên quan từ hai tỉnh trở lên; kết quả điều tra cơ bản về nước sạch nông thôn; Hướng dẫn, kiểm tra về điều tra cơ bản, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án, dự án, chính sách, pháp luật về nước sạch nông thôn; hướng dẫn, kiểm tra việc quản lý, khai thác và bảo vệ công trình cấp, thoát nước nông thôn; tham gia ý kiến về quy hoạch cấp nước sạch nông thôn trong phạm vi cấp tỉnh. Tổ chức thực hiện, quản lý công tác thống kê và cơ sở dữ liệu về thủy lợi, an toàn đập và nước sạch nông thôn; và Tổ chức thực hiện các nhiệm vụ về xây dựng nông thôn mới theo phân công, phân cấp của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT.

Trên cơ sở các quy định pháp lý trên, tại Sổ tay hướng dẫn thực hiện tiêu chí nước sạch trong CTMTQG xây dựng NTM ban hành kèm theo Quyết định số 284/QĐ-TCTL-NN, ngày 25/12/2017 của Tổng cục Thủy lợi, tại mục 5. Thẩm tra, thẩm định và công nhận Chỉ tiêu 17.1 quy định: Trách nhiệm thẩm định chỉ tiêu 17.1 giao cho Sở NN và PTNT tỉnh/thành phố và Trung tâm Nước sạch và VSMTNT tỉnh/thành phố là cơ quan tham mưu giúp việc Sở.

QĐ số: 1920/QĐ-TTg, ngày 05/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy và biên chế của Văn phòng Điều phối nông thôn mới các cấp cũng xác định VPĐP NTM Trung ương và Tỉnh có trách nhiệm: c) Tham mưu xây dựng kế hoạch vốn, phân bổ vốn ngân sách và các nguồn vốn huy động khác để xây dựng nông thôn mới; d) Theo dõi, tổng hợp, báo cáo, giám sát, đánh giá tình hình thực hiện Chương trình trong phạm vi cả nước/ tỉnh cho cấp tương ứng. Còn với VPĐP NTM cấp Huyện là: Giúp Ban Chỉ đạo huyện xây dựng kế hoạch, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát đánh giá đồng bộ, toàn diện Chương trình trên địa bàn huyện; và theo dõi, tổng hợp, báo cáo tình hình về thực hiện Chương trình trên địa bàn huyện. Riêng với cấp xã, Công chức cấp xã chuyên trách về xây dựng nông thôn mới có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện và tham mưu cho Ban Chỉ đạo xã về công tác nông thôn mới trên địa bàn.

Việc kiểm tra chất lượng nước cũng được quy định cụ thể trong ngành y tế. Tại điều 3. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền trực tiếp kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước trong TT số: 50/2015/TT-BYT, ngày 11/12/2015 của Bộ Y tế, quy định việc kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt như sau: 1) Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Trung tâm Y tế dự phòng hoặc Trung tâm Y tế huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh thực hiện chức năng y tế dự phòng có thẩm quyền kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước của các cơ sở cung cấp nước; 2) Trạm Y tế xã, phường, thị trấn có thẩm quyền kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước đối với các hình thức cấp nước hộ gia đình.

Như vậy việc Sở NN&PTNT (cụ thể là Chi cục thủy lợi hoặc Trung tâm NS&VSMT tỉnh) và Sở Y tế (cụ thể là Trung tâm KSBT tỉnh, TTYT huyện) có thể phối hợp với nhau trong việc thu thập, cập nhật các số liệu về kiểm định, xét nghiệm chất lượng nước để tránh việc kiểm tra, xét nghiệm chồng chéo gây lãng phí nguồn lực.

4. Về tài chính

Điều 8. Huy động nguồn vốn thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia (Chương III Huy động, phân bổ và sử dụng nguồn vốn thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia) trong QĐ số: 41/2016/QĐ-TTg, ngày 10/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ có nêu cụ thể như sau: Nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, gồm: a) Nguồn ngân sách trung ương; b) Nguồn ngân sách địa phương; c) Nguồn lực huy động hợp pháp từ các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng; d) Nguồn vốn tín dụng; đ) Nguồn lồng ghép từ các chương trình, dự án khác.

Tại mục b, khoản 2, điều 10 cũng quy định về nội dung chi công tác quản lý từ kinh phí được giao thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia ở mỗi cấp là: a) Kinh phí tổ chức các cuộc họp, hội nghị về lập kế hoạch, triển khai thực hiện chương trình, dự án thành phần; đánh giá, sơ kết, tổng kết chương trình, dự án thành phần và khen thưởng; các hoạt động, dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia; b) Xây dựng bộ chỉ số theo dõi kết quả thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia.

Kinh phí thực hiện kiểm tra, xét nghiệm chất lượng nước cũng được quy định trong TT số: 50/2015/TT-BYT, ngày 11/12/2015 của Bộ Y tế, tại Điều 27. Tổ chức thực hiện; theo đó Trung tâm YTDP tỉnh, huyện có trách nhiệm Xây dựng kế hoạch, dự toán kinh phí hàng năm cho việc tổ chức thực hiện hoạt động kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt, nước hộ gia đình trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, (khoản c, mục 3, 4); và UBND tỉnh/thành phố Bố trí ngân sách cho công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chất lượng nước định kỳ, đột xuất hàng năm; đầu tư nâng cấp trang thiết bị phòng xét nghiệm cho Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh để có đủ khả năng thực hiện xét nghiệm giám sát các chỉ tiêu theo quy định hiện hành; (khoản b, mục 7).

Kinh phí để tổ chức thực hiện thu thập, cập nhật Bộ chỉ số nước sạch hàng năm được lấy từ nguồn vốn sự nghiệp thuộc CTMTQG xây dựng NTM. Điều này được quy định cụ thể tại TT Số: 43/2017/TT-BTC, ngày 12/5/201 7, "Quy định quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020”. Khoản c, d mục 1 và khoản a mục 2 trong điều 45 (Công tác giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình) mục 11 (Nâng cao năng lực, giám sát, đánh giá thực hiện chương trình; truyền thông về xây dựng nông thôn mới) đã quy định về nội dung chi và mức chi như sau: c) Vận hành, duy trì, nâng cấp hệ thống cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin về giám sát, đánh giá Chương trình; d) Tổ chức các cuộc họp, hội nghị, hội thảo, tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ, xây dựng tài liệu phục vụ đào tạo, tập huấn, thuê chuyên gia, tư vấn. Và a) Chi xây dựng khung kết quả của Chương trình, gồm hệ thống các mục tiêu, chỉ tiêu giám sát, đánh giá kết quả thực hiện các chính sách; chi hoạt động điều tra, khảo sát; chi xây dựng bộ chỉ số theo dõi kết quả thực hiện Chương trình, hệ thống các biểu mẫu báo cáo, cơ chế thu thập thông tin; nội dung, cơ chế báo cáo; cách thức sử dụng thông tin của hệ thống giám sát và đánh giá cho quản lý, tổ chức thực hiện: Thực hiện theo quy định tại Khoản 5 Điều 3 của Thông tư này và Thông tư số 338/2016/TT-BTC ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí của ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

PHẦN III

BỘ CHỈ SỐ THEO DÕI-ĐÁNH GIÁ NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN TÍCH HỢP VỚI CTMTQG XÂY DỰNG NTM

1. Phạm vi Bộ chỉ số

Căn cứ vào các Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020, Quyết định số 69/QĐ-BNN-VPĐP ngày 09 tháng 01 năm 2017 của Bộ NN và PTNT về Ban hành sổ tay hướng dẫn thực hiện bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 và Quyết định số 284/QĐ-TCTL-NN ngày 25 tháng 12 năm 2017 của Tổng cục Thủy lợi về việc Ban hành Sổ tay Hướng dẫn thực hiện tiêu chí nước sạch trong CTMTQG xây dựng NTM; Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá được tập trung vào lĩnh vực cấp nước sạch tại khu vực nông thôn. Bộ chỉ số nhằm đo lường kết quả 05 khía cạnh chính như sau:

- Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh

- Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch đáp ứng QCVN

- Tỷ lệ Hộ nghèo sử dụng nước hợp vệ sinh

- Tỷ lệ Hộ nghèo sử dụng nước sạch đáp ứng QCVN

- Tỷ lệ các công trình cấp nước tập trung hoạt động hiệu quả, bền vững

Bảng 2: Bộ chỉ số theo dõi-đánh giá nước sạch nông thôn giai đoạn 2016-2020

Bộ chỉ số này được áp dụng để theo dõi, đánh giá hiện trạng hộ gia đình sử dụng nước sạch nông thôn trên toàn quốc và được cập nhật hàng năm. Các kết quả đánh giá của bộ chỉ số đồng thời được sử dụng để làm căn cứ đánh giá xã đạt chỉ tiêu 17.1 trong CTMTQG xây dựng NTM. Do vậy khi đánh giá một xã có đạt chỉ tiêu 17.1 hay không phải sử dụng kết quả từ bộ chỉ số này làm số liệu chính thức.

2. Các biểu mẫu thu thập thông tin theo dõi, giám sát

(Hướng dẫn sử dụng các biểu mẫu xem ở Phụ lục 1)

Biểu mẫu số 1: Cấp thôn

Hiện trạng sử dụng nước sinh hoạt hộ gia đình năm 20...

Thôn………, xã………, huyện………………, tỉnh………………

Ghi chú:

* Nước từ các nguồn CNTT/bơm dẫn hoặc nhỏ lẻ đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm nghiệm theo QCVN do BYT ban hành hoặc nước từ các nguồn CNNL đã được xử lý bằng công nghệ (máy lọc HGĐ), có kiểm định chất lượng nước đầu ra trong vòng 6 tháng đạt QCVN 02:2009/BYT; **Nước HVS: bao gồm cả nước sạch.

CNTT: ***Cấp nước tập trung; CNNL; **** Cấp nước nhỏ lẻ.

Biểu mẫu số 2: Cấp xã

Tổng hợp tình hình sử dụng nước sinh hoạt năm………

Xã………………, huyện………, tỉnh…………

Ghi chú:

* Bao gồm cả các HGĐ sử dụng nước sạch từ công trình CNTT và CNNL

Biểu mẫu số 3: Cấp huyện

Tổng hợp tình hình sử dụng nước sinh hoạt năm………

Huyện…………, tỉnh…………

Ghi chú:

*Bao gồm cả các HGĐ sử dụng nước sạch từ công trình CNTT và CNNL

Biểu mẫu số 4: Cấp tỉnh

Tổng hợp tình hình sử dụng nước sinh hoạt năm………

Tỉnh……………

Ghi chú:

* Bao gồm cả các HGĐ sử dụng nước sạch từ công trình CNTT và CNNL

Biểu mẫu số 5: Cấp xã, huyện và tỉnh *

Cập nhật mô hình quản lý, loại hình và hiệu quả sử dụng của công trình CNTT

* Cấp xã cập nhật các công trình trong xã, cấp huyện cập nhật các công trình liên xã, cấp tỉnh cập nhật các công trình liên huyện

**Số đấu nối/số hộ sử dụng theo thiết kế và số đấu nối sử dụng thực tế tại thời điểm đánh giá; *** Sự nghiệp có thu

Biểu mẫu số 6: Cấp huyện và tỉnh

Đánh giá mức độ bền vững của công trình CNTT

Ghi chú: * Không bị gián đoạn nguồn cung liên tục quá 5 ngày/đợt; quá tổng 60 ngày/năm; **Có thể kiêm nhiệm với các công trình có 250 đấu nối trở xuống và chuyên trách với công trình trên 250 đấu nối.

PHẦN IV

CHỌN MẪU KIỂM ĐỊNH, XÉT NGHIỆM NƯỚC SẠCH THEO QCVN 01 VÀ 02/2009/BYT

(Chất lượng nước sẽ được áp dụng theo Quy chuẩn hiện hành của Bộ Y tế)

1. Kiểm định, xét nghiệm chất Iượng nước với các công trình CNTT

Việc kiểm định, xét nghiệm chất lượng nước với các công trình CNTT được thực hiện dựa trên quy định, hướng dẫn của các văn bản pháp lý như QĐ 2570/QĐ-BNN-TCTL, QĐ số 284/QĐ-TCTL-NN, TT số: 45/2014/TT-BNNPTNT và TT số: 50/2015/TT-BYT. Điều này có nghĩa kết quả kiểm định, xét nghiệm của bất kỳ cơ quan chức năng nào nhưng tuân thủ các quy định trong văn bản này thì kết quả đều được công nhận và có thể sử dụng để cập nhật vào Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá nước sinh hoạt nông thôn tích hợp với CTMTQG xây dựng NTM.

Cụ thể, QĐ 2570/QĐ-BNN-TCTL nêu rõ: dựa trên quy định của QCVN02:2009/BYT, việc chọn mẫu xét nghiệm nước với các công trình cấp nước tập trung: Chọn 100% công trình cấp nước tập trung để xét nghiệm;

QĐ số 284/QĐ-TCTL-NN, cũng xác định nguyên tắc thẩm tra đối với chỉ tiêu tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch: Rà soát hồ sơ về chỉ tiêu 17.1 của xã, kiểm tra thực địa ngẫu nhiên các hộ tại các xã theo phương pháp:

Số hộ chọn tại xã = 3-5% x số hộ được sử dụng nước sạch của xã

Trong trường hợp này nếu xã nào các HGĐ sử dụng nước sinh hoạt từ cả nguồn CNTT và CNNL thì cần phải tiến hành kiểm tra cả 2 loại hình cấp nước; trong đó, việc tiến hành kiểm tra với các công trình CNTT là bắt buộc với 100% công trình theo quy định, còn việc kiểm tra với các công trình cấp nước theo quy định ở phần “kiểm định, xét nghiệm chất lượng nước với các công trình CNNL” dưới đây.

TT số: 50/2015/TT-BYT quy định việc kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt.

a. Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế từ 1.000 m³/ngày đêm trở lên: xét nghiệm tất cả các chỉ tiêu thuộc các mức độ A, B, C theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành;

b. Đối với cơ sở cung cấp nước có công suất thiết kế dưới 1.000 m³/ngày đêm: xét nghiệm tất cả các chỉ tiêu thuộc các mức độ A, B theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

Bảng 3: Giới hạn các chỉ tiêu chất lượng nước sinh hoạt theo QCVN 02/2009/BYT