Kế hoạch 203/KH-UBND năm 2021 về phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã tỉnh Quảng Ninh năm 2022

KẾ HOẠCH

PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ, HỢP TÁC XÃ TỈNH QUẢNG NINH NĂM 2022

Căn cứ Chỉ thị số 15-CT/TU ngày 17/3/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh về đẩy mạnh thực hiện Kết luận số 56-KL/TW ngày 21/3/2013 của bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 5035/BKHĐT-HTX ngày 02/8/2021 về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã năm 2022. Theo đề nghị của Sở Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 3429/KHĐT-ĐKKD ngày 14/9/2021; Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể năm 2022 với các nội dung cụ thể sau:

Phần thứ nhất

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2020

I. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ, HỢP TÁC XÃ

1. Đánh giá dựa trên các chỉ tiêu về hoạt động sản xuất, kinh doanh của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác

1.1. Về số lượng, doanh thu, thu nhập của HTX, Liên hiệp HTX, THT

1.1.1. Tổ hợp tác (THT)

Về số lượng: Toàn tỉnh hiện có 201 THT tăng 3,07% so với năm 2020^[1].

Ước đến 31/12/2021, toàn tỉnh có 210 THT trong đó: THT hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp 151 THT, chiếm 71,9%; THT hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và lĩnh vực khác 59 THT, chiếm 28,1%.

- Về doanh thu và thu nhập: Đối với THT, doanh thu bình quân 1 THT ước đạt 270 triệu đồng/năm, thu nhập trung bình của 1 lao động THT đạt 3,3 triệu đồng/người/tháng.

Nhìn chung THT trên địa bàn phát triển ổn định về số lượng nhưng đa dạng hình thức hoạt động, rất phù hợp với nhu cầu của người nông dân, lao động nghèo, đặc biệt là người nông dân, lao động nghèo ở vùng nông thôn và miền núi, mang tính chất thời vụ hoặc vụ việc, hợp tác với nhau theo hợp đồng hợp tác. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều THT hoạt động không thường xuyên, chỉ mang tính mùa vụ, tự phát, tổ chức của THT thiếu chặt chẽ, quan hệ hợp tác lỏng lẻo, không đảm bảo tính ổn định, bền vững. Việc theo dõi, đánh giá các hoạt động của THT còn hạn chế.

1.1.2. Hợp tác xã

Tổng số HTX trên địa bàn tỉnh hiện có 603 HTX, tăng 3,07% so với năm 2020^[2]; Số HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp là 370 HTX, chiếm 61,4%; công nghiệp; các HTX phi nông nghiệp 233 HTX, chiếm 38,6%.

Doanh thu bình quân của HTX là 600 triệu; Lãi bình quân của 1 HTX 290 triệu; Thu nhập bình quân của thành viên, lao động của HTX là 69 triệu đồng.

Trong 06 tháng đầu năm 2021 có 19 HTX thành lập mới, đạt 31,6% so với chỉ tiêu được giao^[3]. Có 01 HTX giải thể và 39 HTX đang tạm ngừng hoạt động.

Khu vực KTTT và HTX là kênh huy động các nguồn lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển ngành nghề, đóng góp tích cực vào hoàn thành mục tiêu Quốc gia trong chương trình xây dựng nông thôn mới, tham gia tích cực vào mục tiêu mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) của tỉnh. Đến nay toàn tỉnh có 67 HTX tham gia chương trình OCOP, chiếm 37,2%. Nhiều HTX đã quan tâm hỗ trợ cho thành viên HTX khi khó khăn, đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là khu vực nông nghiệp, nông thôn.

1.1.3. Liên hiệp Hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có 03 Liên hiệp HTX, trong đó có 01 LHHTX nông nghiệp và 02 LHHTX phi nông nghiệp, tổng vốn đăng ký là 66,1 tỷ đồng. Dù mới đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng LHHTX đã chứng minh tính hiệu quả, vai trò dẫn dắt KTTT, HTX phát triển theo hướng liên kết bền vững.

1.2. Về thành viên, lao động của hợp tác xã, liên hiệp HTX, tổ hợp tác

1.2.1. Tổ hợp tác

- Ước đến 31/12/2021, toàn tỉnh có 210 THT trong đó có 190 tổ hợp tác có đăng ký chứng thực với 628 thành viên tham gia, tăng 1,1% so với năm 2020^[4], bình quân một tổ hợp tác có 3 thành viên. Trong tổng số tổ hợp tác, có 119 THT hoạt động trong lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp, 05 THT hoạt động dịch vụ tổng hợp, 43 THT hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và các lĩnh vực khác.

Doanh thu bình quân 01 THT năm 2020 đạt 270 triệu đồng. Thu nhập trung bình của 1 lao động THT đạt 3,3 triệu đồng/người/tháng. Các THT có đăng ký với chính quyền địa phương đều hoạt động ổn định đã mang lại hiệu quả nhất định, đóng góp đáng kể trong quá trình xây dựng nông thôn mới, chương trình mỗi xã phường một sản phẩm. Đặc biệt có nhiều mô hình tổ hợp tác của phụ nữ, nông dân đã tạo điều kiện hỗ trợ phát triển kinh tế cho người nông dân, giảm dần nhỏ lẻ manh mún.

1.2.2. Hợp tác xã

Ước đến 31/12/2021, số thành viên là 54.790 người, trong đó số thành viên cá nhân là 52.163, hộ gia đình là 2.624, doanh nghiệp là 3, số lao động làm việc trong khu vực HTX là 71.290 người.

Tổng số vốn hoạt động là 918 tỷ đồng, giá trị tài sản của HTX là 1.500 tỷ đồng; doanh thu bình quân một HTX là 600 triệu đồng; lãi bình quân một HTX là 290 triệu đồng; thu nhập bình quân một thành viên, lao động HTX là 69 triệu đồng.

1.2.3. Liên hiệp Hợp tác xã (LHHTX)

KẾ HOẠCH

PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ, HỢP TÁC XÃ TỈNH QUẢNG NINH NĂM 2022

Căn cứ Chỉ thị số 15-CT/TU ngày 17/3/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh về đẩy mạnh thực hiện Kết luận số 56-KL/TW ngày 21/3/2013 của bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 5035/BKHĐT-HTX ngày 02/8/2021 về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã năm 2022. Theo đề nghị của Sở Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 3429/KHĐT-ĐKKD ngày 14/9/2021; Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể năm 2022 với các nội dung cụ thể sau:

Phần thứ nhất

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2020

I. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ, HỢP TÁC XÃ

1. Đánh giá dựa trên các chỉ tiêu về hoạt động sản xuất, kinh doanh của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác

1.1. Về số lượng, doanh thu, thu nhập của HTX, Liên hiệp HTX, THT

1.1.1. Tổ hợp tác (THT)

Về số lượng: Toàn tỉnh hiện có 201 THT tăng 3,07% so với năm 2020^[1].

Ước đến 31/12/2021, toàn tỉnh có 210 THT trong đó: THT hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp 151 THT, chiếm 71,9%; THT hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và lĩnh vực khác 59 THT, chiếm 28,1%.

- Về doanh thu và thu nhập: Đối với THT, doanh thu bình quân 1 THT ước đạt 270 triệu đồng/năm, thu nhập trung bình của 1 lao động THT đạt 3,3 triệu đồng/người/tháng.

Nhìn chung THT trên địa bàn phát triển ổn định về số lượng nhưng đa dạng hình thức hoạt động, rất phù hợp với nhu cầu của người nông dân, lao động nghèo, đặc biệt là người nông dân, lao động nghèo ở vùng nông thôn và miền núi, mang tính chất thời vụ hoặc vụ việc, hợp tác với nhau theo hợp đồng hợp tác. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều THT hoạt động không thường xuyên, chỉ mang tính mùa vụ, tự phát, tổ chức của THT thiếu chặt chẽ, quan hệ hợp tác lỏng lẻo, không đảm bảo tính ổn định, bền vững. Việc theo dõi, đánh giá các hoạt động của THT còn hạn chế.

1.1.2. Hợp tác xã

Tổng số HTX trên địa bàn tỉnh hiện có 603 HTX, tăng 3,07% so với năm 2020^[2]; Số HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp là 370 HTX, chiếm 61,4%; công nghiệp; các HTX phi nông nghiệp 233 HTX, chiếm 38,6%.

Doanh thu bình quân của HTX là 600 triệu; Lãi bình quân của 1 HTX 290 triệu; Thu nhập bình quân của thành viên, lao động của HTX là 69 triệu đồng.

Trong 06 tháng đầu năm 2021 có 19 HTX thành lập mới, đạt 31,6% so với chỉ tiêu được giao^[3]. Có 01 HTX giải thể và 39 HTX đang tạm ngừng hoạt động.

Khu vực KTTT và HTX là kênh huy động các nguồn lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển ngành nghề, đóng góp tích cực vào hoàn thành mục tiêu Quốc gia trong chương trình xây dựng nông thôn mới, tham gia tích cực vào mục tiêu mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) của tỉnh. Đến nay toàn tỉnh có 67 HTX tham gia chương trình OCOP, chiếm 37,2%. Nhiều HTX đã quan tâm hỗ trợ cho thành viên HTX khi khó khăn, đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là khu vực nông nghiệp, nông thôn.

1.1.3. Liên hiệp Hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có 03 Liên hiệp HTX, trong đó có 01 LHHTX nông nghiệp và 02 LHHTX phi nông nghiệp, tổng vốn đăng ký là 66,1 tỷ đồng. Dù mới đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng LHHTX đã chứng minh tính hiệu quả, vai trò dẫn dắt KTTT, HTX phát triển theo hướng liên kết bền vững.

1.2. Về thành viên, lao động của hợp tác xã, liên hiệp HTX, tổ hợp tác

1.2.1. Tổ hợp tác

- Ước đến 31/12/2021, toàn tỉnh có 210 THT trong đó có 190 tổ hợp tác có đăng ký chứng thực với 628 thành viên tham gia, tăng 1,1% so với năm 2020^[4], bình quân một tổ hợp tác có 3 thành viên. Trong tổng số tổ hợp tác, có 119 THT hoạt động trong lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp, 05 THT hoạt động dịch vụ tổng hợp, 43 THT hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và các lĩnh vực khác.

Doanh thu bình quân 01 THT năm 2020 đạt 270 triệu đồng. Thu nhập trung bình của 1 lao động THT đạt 3,3 triệu đồng/người/tháng. Các THT có đăng ký với chính quyền địa phương đều hoạt động ổn định đã mang lại hiệu quả nhất định, đóng góp đáng kể trong quá trình xây dựng nông thôn mới, chương trình mỗi xã phường một sản phẩm. Đặc biệt có nhiều mô hình tổ hợp tác của phụ nữ, nông dân đã tạo điều kiện hỗ trợ phát triển kinh tế cho người nông dân, giảm dần nhỏ lẻ manh mún.

1.2.2. Hợp tác xã

Ước đến 31/12/2021, số thành viên là 54.790 người, trong đó số thành viên cá nhân là 52.163, hộ gia đình là 2.624, doanh nghiệp là 3, số lao động làm việc trong khu vực HTX là 71.290 người.

Tổng số vốn hoạt động là 918 tỷ đồng, giá trị tài sản của HTX là 1.500 tỷ đồng; doanh thu bình quân một HTX là 600 triệu đồng; lãi bình quân một HTX là 290 triệu đồng; thu nhập bình quân một thành viên, lao động HTX là 69 triệu đồng.

1.2.3. Liên hiệp Hợp tác xã (LHHTX)

Số Liên hiệp HTX trong toàn tỉnh là 3 với 13 HTX tham gia Liên hiệp HTX thu hút hàng trăm lao động làm việc thường xuyên và thời vụ cho các HTX, Liên hiệp HTX. Ước đến hết năm 2021 số Liên hiệp HTX trong toàn tỉnh là 04.

1.3. Về trình độ cán bộ quản lý hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác

Tính đến hết tháng 9/2021, tổng số cán bộ quản lý HTX là 4.802 người, tăng 2,7% so với năm 2020, đạt 95% so với kế hoạch. Trong đó, cán bộ trình độ sơ cấp, trung cấp đạt 3.537 người, tăng 0.9%, trình độ cao đẳng, đại học 1.151 người, tăng 7,1% so với năm 2020^[5].

2. Đánh giá theo lĩnh vực

2.1. Lĩnh vực nông nghiệp

Tính đến tháng 9/2021 toàn tỉnh hiện có 392 HTX nông nghiệp, 01 Liên hiệp HTX; 105 THT. Các HTX lĩnh vực này đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, chương trình OCOP của tỉnh của địa phương. Trong đó việc thực hiện tốt các hoạt động dịch vụ nông nghiệp đã tạo điều kiện cho các thành viên, hộ nông dân chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm và thu nhập cho người lao động.

Đặc biệt trong diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19 thì vai trò của HTX nông nghiệp đóng góp vào bình ổn giá, cung cấp các mặt hàng thiết yếu cho việc ổn định kinh tế xã hội.

Đến nay các HTX nông nghiệp đã phát huy được vai trò của mình, trong đó thể hiện sự thay đổi cách nghĩ, cách làm và quản lý hoạt động SXKD hiệu quả, bên cạnh đó còn giúp thành viên, các hộ gia đình và người dân, áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ trong sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm và tìm kiếm thị trường đầu ra, tiêu thụ sản phẩm cho thành viên và nông dân.

Bên cạnh đó, nhiều HTX ở trong tình trạng khó khăn, yếu kém. Nhiều nơi doanh thu của HTX không đảm bảo được thu nhập cho cán bộ làm công tác quản lý dẫn đến tình trạng hoạt động của HTX bị xem nhẹ, cán bộ làm kiêm nhiệm và có xu hướng chuyển đổi sang lĩnh vực khác.

2.2. Lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng

Đến nay, toàn tỉnh có 48 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và xây dựng, chiếm 8,1% tổng HTX toàn tỉnh. Các HTX trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và xây dựng hoạt động tương đối hiệu quả, chủ yếu tập trung vào một số ngành nghề như: sản xuất, khai thác vật liệu xây dựng, chế biến thủy sản, nước mắm gốm sứ, thủ công mỹ nghệ... đặc điểm chung của các HTX hoạt động trong lĩnh vực này chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, hoạt động ổn định và có hiệu quả, đảm bảo việc làm và đời sống của các thành viên và người lao động.

2.3. Lĩnh vực vận tải

Đến nay có 40 HTX hoạt động trong lĩnh vực vận tải, chiếm 6,6% tổng HTX trên địa bàn tỉnh. Các hoạt động của HTX lĩnh vực này chủ yếu tập trung vào kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách tuyến cố định, vận tải taxi, vận tải hàng hóa trong tỉnh và ngoài tỉnh. Tuy nhiên đứng trước làn sóng dịch bệnh COVID-19 lần thứ 4 các HTX vận tải thực sự khó khăn, đặc biệt là các HTX vận chuyển khách.

Thành viên, người lao động làm việc trong HTX vận tải cơ bản được đóng các chế độ, quyền lợi theo quy định của nhà nước, bên cạnh đó thu nhập bình quân người lao động tăng, ước đạt 6 triệu đồng/người/tháng.

2.4. Lĩnh vực thương mại, dịch vụ và lĩnh vực khác

Đến nay toàn tỉnh có 144 HTX hoạt động trong lĩnh vực khác nhau, cụ thể như: Dịch vụ thương mại, vệ sinh môi trường, kinh doanh chợ và các dịch vụ tổng hợp khác trong 9 tháng đầu năm 2021, mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng các HTX đã tìm biện pháp thích ứng với điều kiện của địa phương, đơn vị như: liên kết kinh doanh giữa thành viên với HTX, mở điểm kinh doanh để giải quyết việc làm, thu nhập cho người lao động, có tích lũy cho tập thể. Kết hợp các loại hình dịch vụ, bám sát nhu cầu đa dạng của dân cư địa phương tổ chức liên kết đào tạo nguồn hàng hóa phục vụ sản xuất nông nghiệp, xây dựng cơ bản và tiêu dùng của nhân dân trên địa bàn HTX hoạt động.

Bình quân khoảng 10-20 thành viên/HTX và thành viên chủ yếu là người lao động trực tiếp trong các HTX. Từ khi Luật HTX năm 2012 ra đời cho đến nay đã tạo ra những đổi mới đối với các HTX nói chung và HTX lĩnh vực này nói riêng, trong đó có sự thay đổi trong cách quản lý, tổ chức, xây dựng phương án SXKD... nhất là thay đổi về quy mô, cơ cấu và sử dụng nguồn vốn trong các HTX làm dịch vụ thương mại, dịch vụ tổng hợp, các HTX đã tiến hành đánh giá lại vốn điều lệ, định giá tài sản để phân định rõ chủ sở hữu của từng thành viên, sở hữu của HTX, nhằm huy động thêm vốn để mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh hiệu quả.

2.5. Lĩnh vực tín dụng

Trên địa bàn tỉnh hiện có 02 Quỹ TDND đang hoạt động: Quỹ TDND Hưng Đạo và Quỹ TDND cơ sở Mạo Khê (Thị xã Đông Triều). Tổng số thành viên của 02 Quỹ hiện có 1.519 người, tổng nguồn vốn hoạt động: 194.252 triệu đồng; thu nhập bình quân của người lao động 13,5 triệu đồng/người/tháng.

Hoạt động của 02 Quỹ TDND ổn định; vốn huy động và dư nợ cho vay tăng trưởng, nợ xấu được kiểm soát ở mức thấp. Công tác quản trị điều hành đi vào nề nếp. Các Quỹ TDND đã xây dựng và ban hành quy chế hoạt động của Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Ban điều hành, quy chế cho vay, miễn giảm lãi vay, quy chế an toàn kho quỹ, nội quy giao dịch. Bộ máy hoạt động được củng cố và kiện toàn theo hướng chuyên sâu nghiệp vụ, Các Quỹ đã xây dựng được trụ sở làm việc kiêm kho quỹ thuận tiện cho việc giao dịch với khách hàng đảm bảo an toàn tiền mặt và các giấy tờ có giá trị. Hệ thống máy tính được nối mạng truyền tin đến hệ thống Ngân hàng Nhà nước đáp ứng được yêu cầu của công việc trong thời kỳ công nghệ.

3. Đánh giá tác động của HTX, LH HTX, THT tới thành viên, kinh tế hộ thành viên

Thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012, Nghị định số 193/2013/NĐ-CP ngày 21/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định vai trò của HTX kiểu mới đối với kinh tế hộ, đó là: HTX nông nghiệp không làm triệt tiêu vai trò của kinh tế hộ mà làm gia tăng hiệu quả của phát triển kinh tế hộ.

4. Một số mô hình hoạt động hiệu quả theo phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị

Thực hiện Chương trình OCOP, tỉnh Quảng Ninh đã tập trung phát triển nhóm sản phẩm OCOP cấp tỉnh và định hướng sản phẩm OCOP cấp quốc gia giai đoạn 2018 - 2020, bao gồm: 12 chuỗi sản phẩm OCOP cấp tỉnh và 06 chuỗi sản phẩm OCOP cấp Quốc gia. Trên cơ sở đó các doanh nghiệp, hợp tác xã đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp khi sử dụng thương hiệu chung trên sẽ có nhiều thuận lợi trong việc hình thành và phát triển thị trường.

Trong quá trình triển khai thực hiện và hỗ trợ các dự án phát triển liên kết, tỉnh Quảng Ninh có một số mô hình điển hình, có hiệu quả của tỉnh như sau:

(1). Mô hình HTX SXKD DVNN Bình Dương (xã Bình Dương, TX Đông Triều): HTX hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ nông nghiệp, trồng trọt; tổng số thành viên 2.500 người; HTX thực hiện sản xuất và tiêu thụ củ khoai tây Atlantic sang với Công ty ORION Hàn Quốc, sản lượng 1.200 tấn/năm, doanh thu đạt trên 8 tỷ đồng.

(2). Chuỗi liên kết hàu và các sản phẩm từ hàu hiện có 06 chuỗi sản xuất, thu mua và chế biến hàu: Công ty Cổ phần BIM; Công ty Cổ phần Thủy sản Cái Rồng, Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất và thương mại Thủy sản Quảng Ninh; HTX Nam Trung; HTX Bảo Anh; HTX Hàu sữa Vân Đồn với diện tích nuôi 445,7 ha, sản lượng 3.120 tấn/năm.

(3). Mô hình HTX DVNN chất lượng cao Hoa Phong (phường Hồng Phong, TX Đông Triều): HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp tổng hợp; tổng số thành viên 12 người; HTX đã tập trung liên kết sản xuất nông sản sạch cung cấp ra thị trường, sản phẩm HTX hợp đồng cung cấp cho hơn 10 bếp ăn tập thể cơ quan, nhà hàng, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, mỗi năm cung cấp 700 - 1.000 tấn rau, củ ra thị trường, doanh thu đạt trên 25 tỷ đồng.

II. KẾT QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ (KTTT)

1. Kết quả triển khai Luật và các văn bản hướng dẫn

1.1. Ở cấp Trung ương

Thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 5 khóa IX ngày 18/3/2002 “V/v tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”, Luật Hợp tác xã năm 2012, Nghị định số 193/2013/NĐ-CP ngày 21/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ, với các văn bản của Trung ương, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh xây dựng chương trình hành động đảm bảo được tiến độ, thống nhất về nội dung đã đáp ứng được yêu cầu thực tiễn để góp phần thực hiện hiệu quả chương trình phát triển kinh tế tập thể của Tỉnh và cũng là thực hiện thắng lợi các Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Tỉnh là phải tạo ra những chuyển biến cơ bản, tích cực nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân, phấn đấu đưa kinh tế tập thể, kinh tế HTX đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh^[6].

Thông qua việc triển khai luật và các văn bản hướng dẫn, đại đa đã số các HTX nắm bắt được các chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về hỗ trợ và phát triển kinh tế tập thể, các cấp đã nhận thức được tầm quan trọng, ý nghĩa thiết thực của Nghị quyết 13-NQ/TW, thống nhất các quan điểm về phát triển KTTT đồng thời đã nhận thức được mục tiêu phát triển KTTT là tạo điều kiện cho nhân dân đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế hộ gia đình, giảm nghèo nhanh và bền vững.

1.2. Ở cấp địa phương

Xác định vai trò và tầm quan trọng của KTTT, HTX, trên cơ sở các quy định của Trung ương nhất là từ khi Luật HTX năm 2012 được ban hành với 06 chính sách hỗ trợ: đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường; ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới; tiếp cận vốn và quỹ hỗ trợ phát triển HTX; tạo điều kiện tham gia các chương trình mục tiêu, chương trình phát triển kinh tế - xã hội; chính sách hỗ trợ thành lập mới... Các chính sách này cụ thể hóa trong Chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 2261/QĐ-TTg ngày 15/12/2014.

Tỉnh Quảng Ninh đã kịp thời ban hành các chính sách hỗ trợ, tạo động lực thúc đẩy KTTT, HTX phát triển và bước đầu đã mang lại kết quả tích cực đối với phát triển kinh tế - xã hội nhất là Chương trình xây dựng Nông thôn mới, Chương trình mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn toàn tỉnh^[7].

Hàng năm, các chính sách như tài chính, tín dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ quản lý,... được các Sở, ban, ngành và địa phương, Liên minh HTX tỉnh triển khai thực hiện. Nhiều vấn đề vướng mắc, tồn tại được xem xét giải quyết, tạo được lòng tin của cán bộ thành viên và người lao động trong HTX đối với đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh.

Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại hạn chế, một số địa phương chưa chú trọng đến công tác tuyên truyền về các chủ trương phát triển KTTT và cũng như Luật HTX và các văn bản liên quan, nhiều HTX vẫn không hiểu rõ về giá trị, nguyên tắc, bản chất hoạt động của tổ chức HTX. Nguyên nhân do vẫn còn một bộ phận cán bộ lãnh đạo, đảng viên và người dân không thấy hết được vai trò to lớn của khu vực KTTT, HTX trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

2. Công tác quản lý nhà nước về kinh tế tập thể

Hiện nay công tác quản lý về kinh tế tập thể được tỉnh Quảng Ninh triển khai mạnh mẽ, Tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể cấp tỉnh và cấp huyện của 13 huyện thị xã thành phố. Sở Kế hoạch và Đầu tư, Liên minh HTX phối hợp với các sở, ngành, địa phương, Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội đẩy mạnh công tác tuyên truyền và cụ thể hóa các văn bản, Nghị quyết, chương trình, đề án của Trung ương và của Tỉnh ủy trong phát triển KTTT đồng thời góp ý xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình, chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với các HTX, củng cố và kiện toàn bộ máy nhà nước các cấp về KTTT; kiểm tra, giám sát, xử lý hành vi vi phạm pháp luật của HTX, của cá nhân và tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật.

Tỉnh Quảng Ninh chưa thành lập phòng Doanh nghiệp, KTTT và tư nhân theo Thông tư liên tịch số 21/2015/TTLT-BKHĐT-BNV ngày 11/12/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Nội vụ; Sở Kế hoạch và Đầu tư giúp Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về KTTT trên địa bàn tỉnh. Trong khi đó số cán bộ làm công tác phát triển KTTT đa phần là kiêm nhiệm từ cấp tỉnh đến địa phương.

3. Kết quả triển khai chính sách hỗ trợ, ưu đãi hợp tác xã

3.1. Chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực

Năm 2021, Ủy ban nhân dân tỉnh giao Liên minh HTX và Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn mở 18 lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho khoảng 600 cán bộ quản lý các HTX trên địa bàn toàn tỉnh, trong đó tổng kinh phí hỗ trợ cho công tác bồi dưỡng, tập huấn cán bộ HTX năm 2021 là 564,350 triệu đồng.

Nội dung các lớp bồi dưỡng, tập huấn: Phổ biến các cơ chế, chính sách, xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và đàm phán, ký kết hợp đồng trong sản xuất kinh doanh. Đối tượng tham gia bồi dưỡng, tập huấn: Hội đồng quản trị, giám đốc, Phó giám đốc, ban kiểm soát, kế toán, cán bộ quản lý, cán bộ làm công việc chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ của các HTX.

3.2. Xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường

Tỉnh Quảng Ninh thường xuyên quan tâm bố trí kinh phí hỗ trợ các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng; hỗ trợ tổ chức các chương trình, hội nghị kết nối cung cầu, xúc tiến tiêu thụ các sản phẩm nông sản của tỉnh. Hàng năm Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công thương đã phối hợp với các địa phương lựa chọn, hỗ trợ, hướng dẫn các HTX, doanh nghiệp có sản phẩm nông nghiệp chủ lực, sản phẩm OCOP tham gia triển lãm, giới thiệu các sản phẩm tại các Hội chợ, Hội nghị kết nối cung cầu trong và ngoài tỉnh.

Một số địa phương hỗ trợ kinh phí cho các HTX thực hiện quảng bá, tiêu thụ sản phẩm, hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, tem truy xuất nguồn gốc, in bao bì cho một số sản phẩm như: Na dai, Cam, Vải, Gạo nếp cái hoa vàng, Chè, Trà Hoa vàng, Ba Kích, Miến dong, Hàu, Chả Mực, Gà Tiên Yên, Lợn Móng Cái, Củ cải và một số sản phẩm khác.

Hiện nay toàn tỉnh có 65 HTX tham gia Chương trình OCOP. Các sản phẩm, hàng hóa tham gia^[8] đã được xây dựng thương hiệu và quản lý chất lượng, đã phát huy được hiệu quả, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và tiêu thụ nông sản đảm bảo tiêu chuẩn và trở thành hàng hóa bán ra thị trường trong và ngoài tỉnh, góp phần sản xuất phát triển đóng góp thiết thực trong Chương trình “Mỗi xã phường một sản phẩm”, Chương trình xây dựng Nông thôn mới của tỉnh. Tuy nhiên trong đầu năm 2021, do khó khăn của đại dịch COVID-19 nên công tác hỗ trợ các HTX tham gia quảng bá và giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ trong tỉnh và ngoài tỉnh không thực hiện được. Tỉnh đã tập trung hỗ trợ cho các HTX kết nối trực tiếp với các tập đoàn bán lẻ lớn qua cổng thông tin kết nối cung - cầu của Liên minh HTX Việt Nam (lmhtxvnmart.com.vn); trực tiếp kết nối sản phẩm của các HTX với tập đoàn Công nghiệp - Than khoáng sản Việt Nam (cụ thể: công ty Khe Chàm, công ty than Mông Dương, công ty môi trường TKV...), hỗ trợ HTX tiêu thụ sản phẩm.

3.3. Chính sách ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới

Trong năm hỗ trợ 4 HTX trong ứng dụng và chuyển giao kỹ thuật công nghệ mới, gồm: 01 nhiệm vụ thuộc Chương trình Nông thôn miền núi^[9], 02 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh^[10], 01 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp cơ sở^[11].

3.4. Chính sách về tiếp cận vốn và quỹ hỗ trợ phát triển HTX

Thực hiện Quyết định số 1071/QĐ-UBND ngày 10/4/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh về ban hành Quy định cho vay từ nguồn vốn tín dụng hỗ trợ phát triển HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh và Hướng dẫn số 2993/HDLN-TC-LMHTX-NHCS ngày 28/6/2017 của Liên ngành: Sở Tài chính, Liên minh HTX, Ngân hàng chính sách tỉnh về hướng dẫn nghiệp vụ cho vay từ nguồn tín dụng Hỗ trợ phát triển HTX trên địa bàn tỉnh. Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh thường xuyên phối hợp với Liên minh Hợp tác xã tỉnh để kịp thời cho vay và quản lý nguồn vốn đúng quy định. Đến 31/7/2021, căn cứ nguồn vốn được giao, NHCSXH tỉnh đang quản lý và cho vay 02 HTX với số tiền dư nợ là 1.295 tỷ đồng, không có nợ quá hạn. Tổng nguồn vốn cho vay ngân sách tỉnh ủy thác cho Chi nhánh NHCSXH tỉnh để thực hiện cho vay hỗ trợ phát triển HTX là 20.93 tỷ đồng. Tổng dư nợ đạt 19,14 tỷ đồng, với 27 HTX còn dư nợ, bình quân 1 HTX còn dư nợ 709 triệu đồng.

3.5. Chính sách hỗ trợ thành lập mới HTX

Tính đến 9/2021 các địa phương đã hỗ trợ cho 18 HTX nông nghiệp thành lập mới, với kinh phí hỗ trợ: 4500 triệu đồng (25 triệu đồng/HTX). Từ việc hỗ trợ trên cho thấy chính sách đã góp phần giải quyết khó khăn ban đầu khi giúp HTX thành lập về tìm hiểu thông tin, tư vấn tuyên truyền chính sách, pháp luật, mua sắm trang thiết bị văn phòng ban đầu phục vụ cho hoạt động của HTX.

3.6. Chính sách ưu đãi về tín dụng

Hằng năm, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tín dụng tạo điều kiện để HTX tiếp cận được nguồn vốn tín dụng của Nhà nước. Về tín dụng thương mại, đa số HTX đều chưa được vay bằng thế chấp tài sản của HTX, do HTX chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc một số nơi không chấp nhận HTX vay vì thiếu tài sản thế chấp. So với các thành phần kinh tế khác, HTX rất khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn nay để mở rộng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Ngày 24/4/2012, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 3121/QĐ-UBND về việc quy định trình tự, thủ tục cho vay từ nguồn tín dụng hỗ trợ phát triển HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, bố trí 20 tỷ đồng ngân sách tỉnh giao Ngân hàng CSXH cho các HTX vay vốn. Tuy nhiên, đối với công tác tín dụng ưu đãi cũng gặp nhiều khó khăn do tài sản thể chấp lớn nhưng số tiền được vay lại quá ít, thủ tục lại phức tạp, khó khăn nên hạn chế đến làm thủ tục vay vốn cho các dự án. Nhìn chung, các HTX rất khó vay vốn từ các tổ chức tín dụng do tâm lý ngân hàng còn dè dặt khi cho HTX vay do không có tài sản thế chấp nên phần lớn các HTX không có cơ hội để tiếp cận các nguồn từ ngân hàng và các tổ chức tín dụng.

3.8. Hỗ trợ vốn, giống khi gặp khó khăn, thiên tai, dịch bệnh

Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 1568/2017/QĐ-UBND ngày 18/5/2017 về Chính sách hỗ trợ khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh theo Nghị định số 02/2017/NĐ-CP ngày 09/01/2017 của Chính phủ; Liên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Tài chính ban hành Hướng dẫn^[12] để thực hiện chính sách. Thực tế khi thực hiện chính sách, hầu như các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh không được hỗ trợ, nhà nước thực hiện hỗ trợ trực tiếp đến hộ nông dân, ngư dân, trong đó có hộ dân là thành viên của hợp tác xã.

3.9. Hỗ trợ chế biến sản phẩm

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, chương trình “Mỗi xã phường một sản phẩm”, tỉnh Quảng Ninh luôn tạo mọi điều kiện để các HTX tham gia chương trình, đặc biệt tỉnh xây dựng các chính sách đặc thù để hỗ trợ phát triển hợp tác xã: thành lập mới, đất đai, tín dụng, thiết bị sản xuất, xúc tiến thương mại, đào tạo, bồi dưỡng..., các đơn vị HTX đã được hỗ trợ về kỹ thuật phục vụ chuyển đổi cơ cấu giống, mùa vụ, đưa các giống lúa, rau màu có năng suất cao chất lượng tốt vào sản xuất; có 02 HTX được phê duyệt hỗ trợ mua con giống phục vụ dự án PTSX với kinh phí ngân sách phê duyệt hỗ trợ là 161,5 triệu đồng, 01 HTX được hỗ trợ cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm là 10 triệu đồng; có 10 HTX được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, tem truy xuất nguồn gốc, in bao bì cho một số sản phẩm với kinh phí 1.429,3 triệu đồng; có 10 HTX được hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ, thiết bị, công nghệ mới cho 10 HTX với tổng kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ 5.032,7 triệu đồng^[13]. Các dự án tiêu biểu như: hỗ trợ dây truyền sản xuất lá tắm người dao cho HTX Quế Sơn và mua máy móc dây truyền sản xuất cho HTX Nông dược xanh tinh hoa; dự án dây truyền sản xuất mật ong cho HTX mật ong Thống Nhất (Hoành Bồ); dự án ứng dụng sản xuất nông nghiệp tốt cho HTX SXKD DVNN chất lượng cao Hoa Phong, dự án hỗ trợ lắp đặt dây truyền sản xuất nước giải khát Ba Kích cho HTX Dược liệu xanh Đông Triều (Đông Triều); dự án hỗ trợ dây truyền tỏi đen cho HTX SXKD TMDV nông lâm ngư nghiệp Thái An (Móng Cái); dự án hỗ trợ máy làm đất, máy cấy, máy gặt đập liên hợp HTX SXKD DVNN Yên Đức (Đông Triều) với sản phẩm lúa nếp cái hoa vàng.

Các HTX đã góp phần tích cực vào việc thực hiện quy hoạch vùng trọng điểm lúa năng suất cao, vùng trồng cây ăn quả, cây công nghiệp, vùng rau màu và rau an toàn. Đẩy mạnh việc kiên cố hóa kênh mương phục vụ sản xuất và đóng góp đáng kể vào việc xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn: đường, điện, trường học, trạm xá....

3.10. Chính sách hỗ trợ chế biến sản phẩm của HTX với doanh nghiệp

Ngày 30/7/2019, Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua Nghị quyết số 194/2019/NQ-HĐND về việc ban hành chính sách khuyến khích đầu tư, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh. Theo đó nhiều HTX đã mạnh dạn đầu tư, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất, thực hiện liên doanh liên kết với doanh nghiệp trong việc sản xuất sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao và có thị trường tiêu thụ bền vững tiêu biểu^[14].

III. ĐÁNH GIÁ CHUNG

1. Kết quả đạt được

Luật HTX năm 2012 được ban hành đã tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho việc thành lập và tổ chức hoạt động của các HTX, đồng thời định hướng cho các HTX hiện đang hoạt động theo đúng bản chất HTX. Bên cạnh đó là sự quan tâm của Đảng, Chính phủ trong đẩy mạnh phát triển KTTT^[15] với mục đích là hỗ trợ về chính sách đất đai, cơ sở hạ tầng, KHCN, thuế, đầu tư, vốn, xúc tiến thương mại, đào tạo... cho KTTT mà nòng cốt là các HTX phát triển. Bên cạnh đó công tác quản lý nhà nước đối với KTTT đã được các cấp, các ngành địa phương quan tâm thực hiện.

Số lượng HTX, tổ hợp tác tăng và đa dạng, phù hợp và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế hộ. Công tác tổ chức, quản lý HTX bước đầu được củng cố, khắc phục tình trạng thua lỗ kéo dài; quản lý HTX đã có những thay đổi tiến bộ theo hướng dẫn chủ và minh bạch hơn.

Nhiều HTX mới được thành lập, hoạt động đa dạng hóa về ngành nghề, lĩnh vực, một số liên hiệp HTX được thành lập để tạo liên kết và mở rộng quy mô sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn, chuyên canh; các HTX hoàn thành việc chuyển đổi theo quy định của pháp luật, được củng cố, từng bước đổi mới về tổ chức hoạt động, thích ứng ngày càng tốt hơn với cơ chế thị trường; khẳng định rõ hơn vai trò, vị trí của HTX trong nền kinh tế, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị cơ sở và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Trong các hoạt động của HTX đã có sự liên kết, liên doanh với nhau và liên kết hợp tác với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác để cùng phát triển, do vậy số HTX làm ăn hiệu quả được duy trì và tăng lên.

Các cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh bước đầu đã tác động tích cực, khuyến khích phát triển kinh tế tập thể với nòng cốt là HTX. Tạo môi trường thuận lợi, phát huy tiềm lực, lợi thế sẵn có của kinh tế tập thể, tăng cường năng lực cạnh tranh của kinh tế tập thể trong điều kiện mới.

2. Tồn tại, hạn chế

Quy mô hoạt động của các HTX còn nhỏ, năng lực của một số ít HTX còn bộc lộ nhiều hạn chế, như: Cán bộ lãnh đạo với trình độ quản lý còn hạn chế, đôi khi làm việc theo kinh nghiệm; việc xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh đa ngành nghề chưa thực sự hiệu quả, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thành viên và của thị trường; nguồn vốn hoạt động còn thiếu, trong đó việc huy động nguồn lực trong thành viên và ngoài xã hội còn hạn chế; công tác quản lý tài chính, kế toán của một số HTX còn thiếu chặt chẽ; chất lượng sản phẩm hàng hóa của HTX chưa được cao, do đó sức cạnh tranh trên thị trường còn thiếu.

HTX thành lập mới trên địa bàn tỉnh tuy tăng về số lượng, nhưng chưa đa dạng, chủ yếu vẫn là các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Việc tổ chức thực hiện các chính sách khuyến khích phát triển KTTT ở một số địa phương còn mang tính hình thức, chưa hiệu quả hoặc chưa được quan tâm đúng mức.

3. Nguyên nhân

- Công tác tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về KTTT chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao. Đội ngũ cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành HTX trong nền kinh tế thị trường.

- Việc thể chế hóa các Nghị quyết, các chính sách để đưa vào thực tiễn tạo điều kiện cho THT, HTX phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động còn chậm. Một số chính sách, quy định hướng dẫn chưa sát với thực tế đối với lĩnh vực KTTT như chính sách đất đai, thuế, tín dụng, đào tạo...

- Các HTX chưa thực sự khắc phục khó khăn, phát huy nội lực để vươn lên, còn chịu nhiều ảnh hưởng của tư duy cũ của thời kỳ kế hoạch hóa tập trung bao cấp, tư tưởng trông chờ sự hỗ trợ, giúp đỡ của Nhà nước; các giải pháp tổ chức thực hiện nhiệm vụ, thiếu năng động, sáng tạo trong việc mở mang ngành nghề, đa dạng hóa sản phẩm phù hợp với cơ chế thị trường.

- Chính sách hỗ trợ THT, HTX chưa nhiều, các giải pháp về tổ chức thực hiện để củng cố và phát triển kinh tế hợp tác hiệu quả chưa cao, đội ngũ cán bộ quản lý THT, HTX còn ít nhiều chưa đáp ứng yêu cầu điều hành kinh doanh trong cơ chế thị trường.

- Một số địa phương nhận thức chưa đầy đủ vị trí, vai trò và tính tất yếu khách quan của KTTT nên chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền vận động một cách quyết liệt trong phát triển KTTT.

IV. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

Trung ương tiếp tục rà soát, hoàn thiện các cơ chế chính sách, đặc biệt về tìm cơ chế tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện cho các HTX nông nghiệp tiếp cận được vốn vay tín dụng.

Các bộ ngành Trung ương (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ NN và PTNT, Liên minh HTX Việt Nam) có liên quan sớm triển khai các nội dung đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tại Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 22/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tiếp tục tăng cường công tác triển khai thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 để tiếp tục triển khai các giải pháp đồng bộ phát triển hợp tác xã trong thời gian tới.

Phần thứ 2

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2022

I. MỘT SỐ YÊU CẦU ĐỐI VỚI VIỆC XÂY DỰNG KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2022

Một số yêu cầu đối với việc phát triển HTX tỉnh Quảng Ninh năm 2022 là:

1. Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể năm 2022 tỉnh Quảng Ninh đặt trong kế hoạch phát triển kinh tế tập thể 5 năm 2021 - 2025, kế hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh, chương trình Xây dựng nông thôn mới gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

2. Phát triển kinh tế tập thể xuất phải xuất phát từ nhu cầu chung thực tế của các thành viên trên mọi lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội, trên mọi vùng lãnh thổ; phải theo đúng các giá trị và các nguyên tắc cơ bản của HTX, mang tính phổ biến trên thế giới áp dụng sáng tạo phù hợp với điều kiện cụ thể ở Việt Nam, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp “Dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.

3. Quan tâm các chỉ tiêu số lượng đồng thời đặc biệt chú trọng các chỉ tiêu phản ánh chất lượng, hiệu quả (doanh thu, thu nhập của các thành viên...); các chỉ tiêu xã hội như hiệu quả cung ứng dịch vụ của hợp tác xã đối với thành viên và kinh tế hộ thành viên, mức độ cạnh tranh sản phẩm của các hợp tác xã, tạo việc làm mới, thu nhập và mức sống, dịch vụ của hợp tác xã phục vụ đời sống thành viên và cộng đồng dân cư như giáo dục, đào tạo, y tế...

II. NỘI DUNG KẾ HOẠCH

1. Dự báo những thuận lợi, khó khăn

1.1. Thuận lợi

- Công tác phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã tiếp tục nhận được sự quan tâm của Đảng, nhà nước và của tỉnh; đã có nhiều chủ trương, chính sách tạo thuận lợi cho kinh tế tập thể phát triển;

- Môi trường đầu tư kinh doanh ngày càng được cải thiện; công tác cải cách thủ tục hành chính trong các lĩnh vực liên quan đến hoạt động của các thành phần kinh tế đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo thuận lợi cho các thành phần kinh tế, trong đó có lĩnh vực kinh tế tập thể, hợp tác xã;

- Luật Hợp tác xã năm 2012 và các văn bản hướng dẫn thi hành tạo hành lang pháp lý quan trọng cho việc thành lập và hoạt động của hợp tác xã; một số chính sách mới ban hành trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của kinh tế tập thể, hợp tác xã.

1.2. Khó khăn

- Năng lực tài chính của các hợp tác xã còn yếu; cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị chưa đáp ứng được yêu cầu trong khi trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý hợp tác xã còn hạn chế, chưa thật sự tâm huyết gắn bó lâu dài với hợp tác xã.

- Nguồn lực của địa phương hỗ trợ cho khu vực kinh tế tập thể tuy được quan tâm, thực hiện nhưng vẫn còn khó khăn, trong khi nhu cầu cần hỗ trợ của các hợp tác xã tương đối lớn.

- Sản xuất kinh doanh của các THT, HTX đặc biệt các đơn vị trong lĩnh vực nông nghiệp chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết, dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp.

2. Định hướng chung về phát triển KTTT, HTX

Để sản xuất nông nghiệp bền vững, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã thì sản xuất theo chuỗi giá trị có ý nghĩa vô cùng to lớn, nhất là nước ta đang hội nhập sâu rộng với quốc tế, sản phẩm nông nghiệp chủ yếu là xuất khẩu. Do đó từng người dân hoặc HTX nhỏ lẻ không thể tự thực hiện được chuỗi sản xuất và tiêu thụ ở thị trường quốc tế mà phải liên kết giữa các nông hộ dưới tổ chức HTX và sau đó liên kết và kết nối với các doanh nghiệp thì mới có thể đủ năng lực đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế và tăng giá trị cho chuỗi sản phẩm nông nghiệp. Các loại hình HTX trong ngành nông nghiệp sẽ phát triển đa dạng như: HTX kinh doanh tổng hợp cung ứng dịch vụ; HTX chuyên ngành sản xuất, cung ứng dịch vụ gắn với chuỗi giá trị. Phần lớn các HTX nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đã có nhận thức đúng về mô hình sản xuất gắn với chuỗi giá trị. Từ đó số lượng HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị ngày càng tăng, đang dần trở thành phương thức tổ chức sản xuất phổ biến để tăng trưởng quy mô, hiệu quả, phát triển bền vững ở khu vực nông nghiệp.

- Tăng cường hướng dẫn, hỗ trợ để ngày càng có nhiều cá nhân, tổ chức thành lập mới HTX, LH HTX, THT và các HTX tiến tới sản xuất tập trung, cánh đồng mẫu lớn; liên doanh liên kết để phát triển sản xuất theo chuỗi.

- Tiếp tục đẩy mạnh đổi mới, phát triển hợp tác xã nhằm phát huy hơn nữa vai trò của hợp tác xã trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, xóa đói, giảm nghèo, nhất là vùng nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo.

- Tăng cường phổ biến, tuyên truyền pháp luật về hợp tác xã, thực hiện cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp tác xã phát triển vững mạnh, hoạt động có hiệu quả, từ đó ngày càng có nhiều mô hình hợp tác xã mới hình thành.

3. Mục tiêu tổng quát

Thực hiện đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT, nòng cốt là HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012, đáp ứng nhu cầu của thành viên và phát triển bền vững, không chỉ chú trọng phát triển về số lượng mà còn yêu cầu nâng cao về chất lượng. Từng bước đưa khu vực KTTT của tỉnh phát triển nhanh, nhằm phát huy hơn nữa vai trò, vị trí và tầm quan trọng của KTTT đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nông thôn mới của tỉnh. Đẩy mạnh phát triển các HTX sản xuất theo chuỗi giá trị, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong thời kỳ mới.

4. Một số mục tiêu cụ thể

- Lựa chọn tối thiểu 15 Hợp tác xã: đại diện các lĩnh vực, địa phương có điều kiện phát triển mở rộng để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát huy và lan tỏa nhân rộng;

- Số lượng HTX thành lập mới từ 30 - 50; THT thành lập mới từ 10 - 15;

- Số thành viên tham gia THT, HTX tăng từ 2 - 3%/năm;

- Bồi dưỡng, đào tạo, tập huấn cho khoảng 500 - 600 lượt cán bộ quản lý HTX;

- Lãi bình quân 1 HTX đạt: trên 300 triệu đồng/năm;

- Thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên trong HTX đạt: 72 triệu đồng/năm; THT đạt 45 triệu đồng/năm.

- Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học đạt tỷ lệ tăng từ 5% so với năm 2021.

(Có các phụ lục 1, 2, 3 chi tiết kèm theo)

5. Các giải pháp phát triển kinh tế tập thể năm 2022

5.1. Tiếp tục thực hiện và hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012

- Chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã năm 2021;

- Sơ kết, đánh giá hiệu quả Nghị quyết số 194/2019/NQ-HĐND ngày 30/7/2019 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh về việc ban hành chính sách khuyến khích đầu tư, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh đề xuất sửa đổi cho phù hợp với tình hình chung của tỉnh.

5.2. Tuyên truyền, tập huấn Luật HTX năm 2012 và nâng cao năng lực nguồn nhân lực HTX

- Tổ chức tối thiểu 20 lớp bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật là thành viên hợp tác xã;

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước về đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của hợp tác xã trong điều kiện mới đối với các thành viên hợp tác xã và cộng đồng dân cư;

- Tuyên truyền về Luật HTX và các Nghị định của Chính phủ có liên quan nhằm nâng cao nhận thức trong cán bộ, nhân dân. Các cấp từ tỉnh đến xã tăng cường chỉ đạo, vận động các tổ chức, cá nhân thành lập mới HTX, gắn trách nhiệm của địa phương với việc thực hiện kế hoạch, mục tiêu đổi mới và phát triển kinh tế tập thể, HTX.

- Liên minh HTX tỉnh phát huy vai trò cơ quan đầu mối, tăng cường công tác tư vấn, hướng dẫn các HTX hoạt động tuân thủ nguyên tắc tổ chức và hoạt động theo Luật HTX, hỗ trợ tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển HTX; phối hợp với các Sở, ban, ngành có liên quan tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý HTX, các hoạt động xúc tiến thương mại, liên doanh, liên kết. Đặc biệt, quan tâm công tác liên doanh, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị khép kín từ khâu đầu vào sản xuất, chế biến đến khâu đầu ra tiêu thụ, trong đó có sự liên kết giữa các HTX với nhau và giữa các HTX với doanh nghiệp và các loại hình kinh tế khác.

5.3. Tổ chức triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ; ưu đãi phát triển hợp tác xã theo Chương trình hỗ trợ phát triển hợp tác xã đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt

- Quản lý, khai thác vận hành các công trình sau khi hoàn thành nằm trong kế hoạch đấu thầu dịch vụ công ích, đặt hàng, giao kế hoạch của các cấp (kể cả công trình chợ và công trình hạ tầng phục vụ phát triển cụm công nghiệp và cụm làng nghề ở nông thôn);

- Thực hiện các dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội khác trên địa bàn phù hợp với khả năng của HTX, Liên hiệp HTX.

- Cơ chế hỗ trợ, ưu đãi:

+ Được ưu tiên lựa chọn khi tham gia đấu thầu, đặt hàng các dịch vụ công ích (nếu đáp ứng đủ điều kiện);

+ Được ưu tiên tham gia lựa chọn các đơn vị thi công các công trình hạ tầng xây dựng nông thôn mới (nếu đáp ứng đủ điều kiện).

- Ưu tiên bố trí vốn hỗ trợ HTX thực hiện các dự án gắn với liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và tham gia Chương trình OCOP, tham gia xúc tiến thương mại.

5.4. Nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực KTTT, HTX

- Tổ chức rà soát, đánh giá tình hình hoạt động của HTX sau khi tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012. Tiếp tục tư vấn nâng cao năng lực quản lý, điều hành hoạt động, phương án sản xuất kinh doanh, đào tạo nguồn nhân lực cho HTX. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự chuyển biển sâu rộng về nhận thức trong xã hội về bản chất, vai trò của KTTT; cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách về phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh; tăng cường công tác quản lý Nhà nước và đẩy mạnh công tác giải thể các hợp tác xã hoạt động kém hiệu quả, hoạt động mang tính hình thức;

- Xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới hiệu quả trên địa bàn tỉnh theo Quyết định số 167/QĐ-TTg ngày 03/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ; nghiên cứu thành lập, đề xuất phương án hoạt động Quỹ hỗ trợ phát triển HTX và nâng cao hiệu quả theo Nghị định số 45/2021/NĐ-CP ngày 31/3/2021 của Chính phủ; huy động tổng hợp các nguồn lực trong và ngoài hệ thống để hỗ trợ các HTX xây dựng phương án khôi phục, hỗ trợ chuyển đổi số, xây dựng sàn thương mại điện tử, trung tâm giới thiệu sản phẩm, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý HTX, phát triển sản xuất, kinh doanh thích ứng với diễn biến của dịch bệnh COVID-19 theo Nghị quyết số 105/NQ-CP ngày 09/9/2021 của Chính phủ;

- Liên minh Hợp tác xã chủ động bám sát cơ sở; tiếp cận, tư vấn, hỗ trợ cho thành viên; nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu, bất cập và vướng mắc về hoạt động, chính sách và pháp luật để phản ảnh cho cơ quan chức năng; đồng thời tham mưu, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù (nếu cần) hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX, nhất là những vấn đề liên quan đến tác động của dịch bệnh COVID-19.

- Tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát triển các tổ chức KTTT theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Nắm bắt và phản ánh chính xác tình hình hoạt động của kinh tế tập thể, HTX; làm tốt công tác tư vấn, hỗ trợ nhất là trong các lĩnh vực đào tạo, tiếp cận các nguồn vốn vay, chính sách đất đai, thông tin thị trường, xây dựng thương hiệu, tổ chức hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, kế toán kiểm toán, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, kinh doanh của HTX; mở rộng khả năng và phạm vi cung cấp dịch vụ công, xúc tiến thương mại cho phần lớn HTX, tư vấn và hỗ trợ pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên.

5.5. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh tế tập thể

Kiện toàn bộ máy, cán bộ quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, hợp tác xã tại địa phương: Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, đề xuất giao nhiệm vụ cụ thể quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp cho từng cấp trong hệ thống quản lý về kinh tế tập thể, hợp tác xã. Phân định rõ nhiệm vụ của từng đơn vị để xây dựng kế hoạch phối hợp thực hiện; Tổ chức thanh tra, kiểm tra thực hiện pháp luật tại các Hợp tác xã, xử lý vi phạm pháp luật HTX theo quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012.

5.6. Huy động các lực lượng xã hội, các tổ chức đoàn thể trong nước và quốc tế thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể

- Cấp ủy Đảng cấp huyện, thị xã thành phố thuộc tỉnh tập trung chỉ đạo: (1). Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, HTX hiện có theo Luật HTX năm 2012 trên cơ sở rà soát, củng cố lại các HTX hiện có; Vận động HTX thu hút thêm thành viên, hợp nhất, sáp nhập HTX cùng ngành nghề và địa bàn hoạt động để tăng tiềm lực tài chính, đất đai và quy mô hoạt động của HTX; (2). Chủ động xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới hiệu quả trên địa bàn theo Quyết định số 167/QĐ-TTg ngày 03/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phấn đấu mỗi địa phương có từ 01 - 02 HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả cao để lan tỏa; Ưu tiên phát triển mô hình HTX hiệu quả trong lĩnh vực nông nghiệp, đầu tư theo chuỗi, liên kết với doanh nghiệp;

- Phát huy vai trò và trách nhiệm của Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội trong việc vận động quần chúng, thành viên tự nguyện tham gia phát triển KTTT, HTX và thực hiện các quy định pháp luật về KTTT; xây dựng chương trình, kế hoạch hành động, phối hợp với các tổ chức thành viên trong việc phát triển KTTT.

Giám đốc các sở, ban, ngành, Chủ tịch UBND các huyện thị xã thành phố trong tỉnh theo chức năng nhiệm vụ được giao căn cứ kế hoạch này và tình hình địa phương xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể năm 2022 tại đơn vị mình (hoàn thành trước ngày 25/11/2021), đồng thời đôn đốc, kiểm tra, giám sát thực hiện kế hoạch. Định kỳ ngày 20 tháng cuối quý báo cáo quý, ngày 20 tháng 12 báo cáo năm kết quả thực hiện Kế hoạch về UBND tỉnh (qua Sở Kế hoạch và Đầu tư để tổng hợp). Sở Kế hoạch và Đầu tư là đầu mối triển khai thực hiện kế hoạch, định kỳ báo cáo và đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ Ngành Trung ương theo quy định để hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể./.

PHỤ LỤC 1

TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2021 VÀ KẾ HOẠCH NĂM 2022
(Kèm theo Kế hoạch số: 203/KH-UBND Quảng Ninh ngày 21/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Ninh)

PHỤ LỤC 2

SỐ LƯỢNG HỢP TÁC XÃ, LIÊN HIỆP HỢP TÁC XÃ, TỔ HỢP TÁC PHÂN LOẠI THEO NGÀNH NGHỀ NĂM 2021 VÀ KẾ HOẠCH NĂM 2022
(Kèm theo Kế hoạch số: 203/KH-UBND Quảng Ninh ngày 21/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Ninh)

PHỤ LỤC 3

HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẬP THỂ NĂM 2021 VÀ KẾ HOẠCH NĂM 2022
(Kèm theo kế hoạch số: 203/KH-UBND Quảng Ninh ngày 21/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Ninh)