Chỉ thị 525-TTg năm 1978 về mở rộng chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều ở tất cả các tỉnh, thành phố trong thời gian tới do Thủ tướng Chính phủ ban hành

Số hiệu 525-TTg
Ngày ban hành 07/11/1978
Ngày có hiệu lực 22/11/1978
Loại văn bản Chỉ thị
Cơ quan ban hành Phó Thủ tướng Chính phủ
Người ký Phạm Hùng
Lĩnh vực Thương mại

THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ

*******

 

Số: 525-TTg

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

*******

Hà Nội, ngày 07 tháng 11 năm 1978

 

 

CHỈ THỊ

VỀ VIỆC MỞ RỘNG CHẾ ĐỘ HỢP ĐỒNG KINH TẾ HAI CHIỀU Ở TẤT CẢ CÁC TỈNH, THÀNH PHỐ TRONG THỜI GIAN TỚI

I

Ngày 23 tháng 3 năm 1978, Hội đồng Chính phủ đã ban hành quy định tạm thời số 65-CP về chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều giữa các tổ chức kinh tế Nhà nước với nông dân và những người làm nghề rừng, nghề cá, nghề muối. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ra chỉ thị số 175-TTg ngày 23-03-1978 để hướng dẫn việc thi hành.

Đây là một biện pháp có ý nghĩa rất quan trọng về kinh tế và chính trị, đồng thời cũng là một vấn đề mới mẻ, phức tạp, phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm.

Sau một thời gian triển khai thực hiện, tính đến nay, ngoài 6 huyện điểm có đoàn cán bộ của trung ương và tỉnh, thành phố đưa về giúp Ủy ban nhân dân huyện tổ chức làm thử để rút kinh nghiệm, đã có 5 tỉnh ở cả hai miền là Bắc Thái, Vĩnh Phú, Nghệ Tĩnh, Bình Trị Thiên, Phú Khánh đã tiến hành ký hợp đồng hai chiều với tất cả các hợp tác xã và hộ sản xuất trong toàn tỉnh, 2 tỉnh Hà Bắc và Thanh Hóa đã làm thử trên diện rộng, còn nói chung các tỉnh khác mới làm thử trong một hay vài huyện.

Tuy quá trình thực hiện mới trong 6 tháng, diện thi hành trong cả nước còn hẹp, nhưng qua thực tiễn của những nơi đã làm và làm tốt, có thể sơ bộ nhận định chung về kết quả bước đầu như sau:

1. Ở tất cả những nơi cấp ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quán triệt tư tưởng chỉ đạo của trung ương, nắm vững tinh thần và nội dung chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều và quyết tâm làm thì mặc dù còn nhiều khó khăn, vấp váp đều đã đạt được kết quả tốt bước đầu về nhiều mặt. Nhìn chung, các tỉnh đã thông qua việc này mà thúc đẩy mọi mặt công tác của Đảng và Nhà nước trên địa bàn huyện tiến lên một bước mới, đặc biệt là đề cao được trách nhiệm của các tổ chức kinh tế Nhà nước và người sản xuất cùng nhau đảm bảo thực hiện thắng lợi kế hoạch Nhà nước, thắt chặt thêm quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và nông dân, ngư dân, các cơ quan kinh tế Nhà nước phục vụ sản xuất và đời sống của người sản xuất tốt hơn; người sản xuất đồng tình với chế độ hợp đồng hai chiều, yên tâm phấn khởi đẩy mạnh sản xuất phát triển và bán sản phẩm cho Nhà nước nhiều hơn; Nhà nước nắm nguồn hàng chắc hơn, nhiều hơn trước, cả về lương thực, thực phẩm và các loại nông sản, hải sản chủ yếu.

Đây là kết quả của một quá trình giáo dục và đấu tranh để thống nhất về nhận thức tư tưởng và chính sách trong Đảng, chính quyền và trong quần chúng, đồng thời để chấn chỉnh tổ chức và cải tiến quản lý của các ngành kinh tế ở các cấp nhất là ở tỉnh và huyện.

2. Công tác kế hoạch ở địa phương đã có một bước tiến bộ mới. Do yêu cầu ký kết hợp đồng sát đúng, nhiều nơi đã thực hiện một bước dân chủ hóa kế hoạch. Tỉnh đã hướng dẫn cho huyện đem chỉ tiêu kế hoạch tỉnh đã giao về cơ sở bàn bạc cụ thể với các xã, ấp, các hợp tác xã và người sản xuất, vừa động viên mặt tích cực, vừa đấu tranh chống mặt tiêu cực để xây dựng những chỉ tiêu kế hoạch tích cực về sản xuất, cung ứng và thu mua đưa vào hợp đồng hai chiều. Qua đó, tạo nên một mối quan hệ mới giữa cơ quan Nhà nước và người sản xuất, phát huy quyền làm chủ tập thể thật sự của nhân dân lao động ở nông thôn, trong sản xuất cũng như trong lưu thông phân phối, tiêu dùng, nhờ đó xây dựng kế hoạch sát hơn và thực hiện kế hoạch tốt hơn.

3. Việc triển khai chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều đã thúc đẩy việc chấn chỉnh tổ chức, cải tiến công tác quản lý của các ngành (trước hết là các cơ quan kế hoạch các cấp và các ngành làm nhiệm vụ quản lý sản xuất, cung ứng vật tư, hàng hóa, thu mua nắm nguồn hàng), cải tiến cách chỉ đạo của cơ quan Đảng và chính quyền các cấp, gắn liền với việc bước đầu xây dựng huyện và tăng cường cấp huyện, củng cố và tăng cường cho cơ sở xã, ấp và hợp tác xã.

4. Việc triển khai chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều vừa qua đòi hỏi phải có sự kết hợp chặt chẽ với việc tăng cường quản lý thị trường nông thôn, cải tạo quan hệ sản xuất, kể cả trong nông nghiệp và công thương nghiệp ở các tỉnh miền Nam, củng cố các hợp tác xã ở miền Bắc và thực tế đã góp phần thúc đẩy quá trình đó.

Bên cạnh những ưu điểm, tiến độ và kết quả tốt nói trên, việc triển khai thực hiện tốt chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều trong cả nước vừa qua còn gặp nhiều khó khăn, và có những thiếu sót, nhược điểm chính sau đây:

1. Một số ngành và cấp lãnh đạo tỉnh, huyện chưa nhận thức đầy đủ ý nghĩa và nội dung vấn đề này.

Do chưa nghiên cứu kỹ để nắm vững tinh thần và nội dung của chế độ hợp đồng hai chiều, cho nên chưa nhận rõ lợi ích của việc làm này trên nhiều mặt kinh tế và chính trị chứ không phải chỉ nhằm nắm cho được nguồn hàng; muốn tiếp tục giao nghĩa vụ cho nông dân phải bán lương thực và thịt lợn cho Nhà nước hơn là nắm những nguồn hàng này bằng hợp đồng hai chiều; - còn nặng tư tưởng hành chính bao cấp, cho rằng Nhà nước có nghĩa vụ cung ứng tư liệu sản xuất cho người sản xuất và hàng tiêu dùng thuộc nhu cầu cơ bản cho mọi người dân, không muốn đưa những loại hàng đó vào hợp đồng hai chiều, và muốn tiếp tục dùng một số hàng hóa, vật tư quý, hiếm để đổi lấy nông sản thực phẩm của nông dân như đã làm trước đây; - không muốn làm hợp đồng kinh tế hai chiều vì sợ rằng Nhà nước không có đủ khả năng về vật tư hàng hóa để cung ứng cho mọi người sản xuất theo hợp đồng đã ký, và lo ngại bộ máy của cấp huyện và cơ sở hiện nay không đủ sức làm nổi việc này.

2. Cơ sở để ký hợp đồng hai chiều là chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước và các chính sách có liên quan hiện hành. Nhưng vừa qua kế hoạch Nhà nước năm 1978 chưa được xây dựng từ cơ sở lên, kế hoạch của từng huyện chưa làm được đầy đủ, hoặc làm chưa tốt, nhiều chỉ tiêu kế hoạch sản xuất và thu mua giao về cho cơ sở không sát với thực tế. Một số điểm chính sách về lương thực, thu mua lợn và giá cả chưa được thông suốt trong một số ngành và địa phương, dẫn tới tình trạng vận dụng không thống nhất, có trường hợp tùy tiện.

3. Tình hình vật tư, hàng hóa đã khó khăn, thiếu thốn, nhưng ở nhiều nơi việc phân phối lại tổ chức chưa tốt và quản lý chưa chặt chẽ, chưa bảo đảm đưa xuống cho cơ sở đúng kế hoạch, kịp thời vụ, đến tay người tiêu dùng, còn để lọt vào tay bọn đầu cơ, lợi dụng và để chạy ra thị trường tự do nhiều. Đây là một nguyên nhân trực tiếp gây nên tư tưởng hoài nghi, băn khoăn trong cán bộ và quần chúng, làm cho họ chần chừ chưa muốn ký hợp đồng kinh tế hai chiều.

4. Tổ chức bảo đảm thực hiện từ trên xuống dưới chưa chuyển biến kịp với yêu cầu của công tác hợp đồng kinh tế hai chiều. Trong các cơ quan kế hoạch, các ngành cung ứng vật tư, hàng hóa và thu mua ở các cấp, việc chấn chỉnh tổ chức và cải tiến quản lý làm chậm và không đồng bộ. Giữa các ngành trung ương với nhau và với các địa phương, sự hiệp đồng còn thiếu chặt chẽ, tác dụng hướng dẫn giúp đỡ của các ngành trung ương đối với các địa phương còn bị hạn chế nhiều.

Một thiếu sót lớn nữa là việc xây dựng huyện và tăng cường cấp huyện theo nghị quyết của Bộ Chính trị và Hội đồng Chính phủ triển khai rất chậm: bộ máy của huyện chưa được tăng cường để đủ sức giúp Ủy ban nhân dân huyện trực tiếp chỉ đạo tập trung thống nhất công tác hợp đồng hai chiều trên địa bàn huyện; các tổ chức cung ứng và thu mua chưa được gom lại cho bớt đầu mối, việc phân cấp quản lý giữa tỉnh và huyện đối với các tổ chức này chưa được thực hiện tốt.

5. Công tác quản lý thị trường nông thôn vừa qua ở nhiều nơi bị buông lỏng, công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp và công thương nghiệp ở nông thôn miền Nam tiến hành còn chậm. Tình trạng sản xuất cá thể còn phổ biến, thị trường tự do còn rộng, giá cả không ổn định, đã ảnh hưởng không ít đến việc vận động các hợp tác xã và hộ sản xuất cá thể ký kết hợp đồng hai chiều, đưa các mặt sản xuất – cung ứng và thu mua đi vào kế hoạch.

II

Thực tiễn ở những nơi đã làm và làm tốt vừa qua đã chứng minh: chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều đáp ứng đúng nguyện vọng của người sản xuất, và yêu cầu của Nhà nước tăng cường quản lý kinh tế xã hội chủ nghĩa theo hướng xây dựng huyện thành đơn vị kinh tế nông công nghiệp.

Những tỉnh vừa qua đã làm trên diện rộng cũng như ở những huyện làm thử và đã đạt kết quả tốt, không phải vì có những điều kiện thuận lợi hơn các nơi khác, mà cũng vẫn ở trong tình trạng khó khăn chung về vật tư hàng hóa và về tổ chức. Những việc đã làm được ở những nơi này đều có thể rút kinh nghiệm để mở rộng ra làm ở những nơi khác.

Xuất phát từ thực tế đó, và để phát huy mạnh mẽ tác dụng của biện pháp hợp đồng kinh tế hai chiều góp phần tích cực thực hiện thắng lợi kế hoạch Nhà nước trên các lĩnh vực sản xuất và thu mua nắm nguồn hàng lương thực, thực phẩm, nông sản, lâm sản, hải sản như đã nêu trong các nghị quyết của trung ương Đảng và Chính phủ, Hội đồng Chính phủ quyết định các ngành có liên quan và các địa phương cần mở rộng ngay diện thực hiện hợp đồng kinh tế hai chiều trên địa bàn từng huyện ở tất cả các tỉnh miền Bắc và ở những huyện trọng điểm sản xuất lương thực, thực phẩm, hải sản, nông sản, lâm sản, có nhiều hàng hóa bán cho Nhà nước ở các tỉnh, thành phố miền Nam. Công tác này phải gắn liền với việc xây dựng kế hoạch Nhà nước năm 1979, với việc xây dựng huyện và tăng cường cấp huyện, củng cố và tăng cường cơ sở đảng, chính quyền và đoàn thể ở nông thôn, với việc đẩy mạnh phong trào hợp tác hóa nông nghiệp, nghề rừng, nghề cá và cải tạo công thương nghiệp ở miền Nam, củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc.

Những ngành, những địa phương đã làm hợp đồng kinh tế hai chiều trong năm 1978 (kể cả những nơi làm thử) phải tiếp tục thực hiện tốt và thanh lý những hợp đồng đã ký, qua thanh lý, sơ kết và tổng kết mà rút kinh nghiệm chuẩn bị tốt hơn để tiến hành ký kết hợp đồng hai chiều năm 1979 vào cuối năm 1978 cho kịp thời vụ, bắt đầu từ vụ đông xuân năm 1978 – 1979.

Những ngành, những địa phương năm 1978 chưa làm, thì cần căn cứ vào bản quy định tạm thời số 65-CP của Hội đồng Chính phủ và chỉ thị số 175-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chế độ hợp đồng kinh tế hai chiều, và rút kinh nghiệm của những nơi đã làm tốt vừa qua, để chuẩn bị ngay từ bây giờ cho việc ký hợp đồng 1979 kịp thời vụ, khi các hợp tác xã và nông dân bắt tay vào làm vụ sản xuất đông xuân năm 1978 – 1979.

Trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, cần chú ý những vấn đề chính sau đây:

[...]