Chỉ thị 02/2006/CT-NHNN về tăng cường các biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành

CHỈ THỊ

VỀ VIỆC TĂNG CƯỜNG CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA, HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG

Trong những tháng đầu năm 2006, hoạt động tiền tệ, tín dụng và ngân hàng tiếp tục phát triển, góp phần ổn định tiền tệ, kiểm soát lạm phát và tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng đang gặp nhiều khó khăn, thách thức do những hạn chế về quy mô hoạt động, năng lực tài chính và khả năng cạnh tranh, chịu tác động không thuận lợi của một số yếu tố khách quan ở trong và ngoài nước.

Để phòng ngừa và hạn chế rủi ro, đảm bảo hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng được an toàn, hiệu quả, bền vững, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng và các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước thực hiện một số biện pháp sau:

I. ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG

1. Đánh giá, dự báo điều kiện kinh tế - xã hội, thị trường tiền tệ ở trong và ngoài nước những tháng còn lại của năm 2006 và điều kiện hoạt động kinh doanh của mình, trên cơ sở đó xem xét điều chỉnh thích hợp mục tiêu để thực hiện hoạt động kinh doanh có hiệu quả.

2. Tiếp tục triển khai các giải pháp tại Chỉ thị số 02/2005/CT-NHNN ngày 20 tháng 4 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc nâng cao chất lượng tín dụng, tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng huy động vốn và kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống và tại các văn bản chỉ đạo khác của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2006.

3. Rà soát, chỉnh sửa và hoàn thiện các quy trình nội bộ về kinh doanh tiền tệ, ngoại hối, thanh toán, chuyển tiền, ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan. Phân tích các rủi ro có thể xảy ra trong từng quy trình nghiệp vụ để triển khai ngay các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn rủi ro như: Quy định hạn mức ngưng lỗ cho từng cán bộ kinh doanh ngoại hối; quy định về phân bổ, quản lý trạng thái ngoại tệ, các mức xét duyệt bán, chuyển ngoại tệ ở trong nước và ra nước ngoài đối với các chi nhánh trong hệ thống; quy định cụ thể trách nhiệm về thanh toán, chuyển tiền, kiểm tra, lưu trữ chứng từ; cài đặt phần mềm để quyết toán tức thời nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ.

4. Rà soát, lựa chọn cán bộ có đủ năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức để thực hiện các hoạt động nghiệp vụ; có cơ chế uỷ quyền, quy định trách nhiệm đối với cán bộ phụ trách và tác nghiệp, phù hợp với năng lực và kinh nghiệm kinh doanh của các cán bộ đã được đào tạo, thử thách và cơ sở vật chất hiện có. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kiểm toán nội bộ và ứng dụng công nghệ mới để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa sai phạm, rủi ro.

5. Đầu tư thích đáng cho việc đào tạo nghiệp vụ kinh doanh phù hợp với chuẩn mực và kinh nghiệm quốc tế cho cán bộ phụ trách và tác nghiệp; trang thiết bị tin học và viễn thông hiện đại đảm bảo an toàn, bảo mật và có tính mở; chỉ mở ra các lĩnh vực, sản phẩm dịch vụ kinh doanh mới khi có khả năng đánh giá và kiểm soát được rủi ro.

6. Đẩy nhanh việc thực hiện Dự án hiện đại hoá ngân hàng và hệ thống thanh toán giai đoạn II, kết nối hệ thống thanh toán mới đến tất cả các chi nhánh; xây dựng quy trình kỹ thuật cụ thể, có bộ phận tin học chuyên trách để xử lý kịp thời an ninh, rủi ro mạng thanh toán.

7. Thực hiện phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng, đảm bảo tất cả chi nhánh trong hệ thống thực hiện đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước; triển khai việc xếp hạng tín dụng đối với khách hàng vay; nâng cấp, đảm bảo chính xác và kịp thời hệ thống thông tin báo cáo và quản trị rủi ro.

8. Thống kê, theo dõi, kiểm soát chặt chẽ chất lượng và hạn chế khối lượng vốn cho vay, đảm bảo thu hồi nợ đúng hạn đối với các nhu cầu vay vốn để đầu tư và cầm cố chứng khoán, kinh doanh bất động sản, vay vốn có bảo đảm bằng vàng và các nhu cầu vay vốn khác có nguy cơ rủi ro cao do biến động của giá cả thị trường. Việc cho vay đảm bảo đúng quy định của pháp luật, không chạy theo ‘sốt nóng’ giá cả hàng hoá, dịch vụ.

II. ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC

1. Theo chức năng nhiệm vụ của mình, các đơn vị tại trụ sở Ngân hàng Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ:

a) Giúp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xây dựng để trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn Pháp lệnh ngoại hối theo đúng tiến độ, đảm bảo tính đồng bộ, thông thoáng, thuận tiện, áp dụng các nghiệp vụ theo thông lệ và tập quán quốc tế, ngăn ngừa các rủi ro ngoại hối có thể phát sinh.

b) Hoàn thiện cơ chế thông tin, báo cáo, kiểm soát, xây dựng hệ thống cảnh báo để nâng cao khả năng quản lý, kiểm soát thị trường ngoại hối, phát hiện kịp thời những rủi ro tiềm ẩn để có biện pháp xử lý thích hợp.

c) Hoàn thành đúng tiến độ việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật theo Quyết định số 1891/QĐ-NHNN ngày 29 ngày 12 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc phê duyệt chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Ngân hàng Nhà nước năm 2006 và chương trình công tác của ngành năm 2006.

d) Hướng dẫn và đôn đốc các tổ chức tín dụng ban hành quy định về tiêu chuẩn và yêu cầu tối thiểu đối với hệ thống quản lý rủi ro hữu hiệu áp dụng trong hệ thống của mình, bao gồm hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ, quản lý tài sản có và tài sản nợ, quản lý rủi ro tín dụng, thanh khoản và thị trường.

đ) Trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sửa đổi nội dung các văn bản quy phạm pháp luật để đảm bảo vận hành an toàn và hiệu quả của hệ thống thanh toán quốc gia, các hệ thống thanh toán bán lẻ, đặc biệt là những quy định liên quan đến dịch vụ thẻ thanh toán của các tổ chức tín dụng.

e) Tiến hành đánh giá toàn diện về mức độ rủi ro trong thanh toán và áp dụng công nghệ thông tin để đề xuất và triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa rủi ro; xây dựng các quy phạm, chuẩn mực cần thiết làm cơ sở cho việc xét duyệt đầu tư hệ thống thanh toán và thường xuyên cảnh báo rủi ro đối với tổ chức tín dụng.

g) Giúp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Tài chính để tiếp tục ban hành sửa đổi, hoàn chỉnh chế độ kế toán cho phù hợp với các chuẩn mực kế toán quốc tế.

2. Đối với Thanh tra Ngân hàng Nhà nước:

a) Xây dựng hệ thống giám sát rủi ro trong hoạt động ngân hàng có khả năng cảnh báo sớm đối với các tổ chức tín dụng; trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy định mới đánh giá, xếp hạng các tổ chức tín dụng theo tiêu chuẩn CAMELS. Thiết lập hệ thống các quy định, quy trình và sổ tay thanh tra trên cơ sở rủi ro, đồng thời tiến hành đánh giá tổng quan công tác thanh tra, giám sát của ngân hàng theo 25 nguyên tắc cơ bản của Uỷ ban BASEL.

b) Phối hợp với các Vụ chức năng và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động nghiệp vụ của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng, kinh doanh ngoại hối, thanh toán, chuyển tiền và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm chấn chỉnh kịp thời những tồn tại thiếu sót trong việc chấp hành các quy định của pháp luật, phát hiện và ngăn ngừa nguy cơ rủi ro trong quá trình hoạt động của các tổ chức tín dụng.

3. Đối với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:

a) Thường xuyên theo dõi, kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện quy định của pháp luật và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh, thành phố; chủ động đôn đốc, phối hợp với các tổ chức tín dụng trên địa bàn ngăn ngừa, xử lý kịp thời các vi phạm, rủi ro.

b) Báo cáo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước và đề xuất giải pháp xử lý kịp thời những hiện tượng sai phạm, có nguy cơ rủi ro cao làm ảnh hưởng đến uy tín, an toàn của các tổ chức tín dụng.

CHỈ THỊ

VỀ VIỆC TĂNG CƯỜNG CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA, HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG

Trong những tháng đầu năm 2006, hoạt động tiền tệ, tín dụng và ngân hàng tiếp tục phát triển, góp phần ổn định tiền tệ, kiểm soát lạm phát và tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng đang gặp nhiều khó khăn, thách thức do những hạn chế về quy mô hoạt động, năng lực tài chính và khả năng cạnh tranh, chịu tác động không thuận lợi của một số yếu tố khách quan ở trong và ngoài nước.

Để phòng ngừa và hạn chế rủi ro, đảm bảo hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng được an toàn, hiệu quả, bền vững, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng và các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước thực hiện một số biện pháp sau:

I. ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG

1. Đánh giá, dự báo điều kiện kinh tế - xã hội, thị trường tiền tệ ở trong và ngoài nước những tháng còn lại của năm 2006 và điều kiện hoạt động kinh doanh của mình, trên cơ sở đó xem xét điều chỉnh thích hợp mục tiêu để thực hiện hoạt động kinh doanh có hiệu quả.

2. Tiếp tục triển khai các giải pháp tại Chỉ thị số 02/2005/CT-NHNN ngày 20 tháng 4 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc nâng cao chất lượng tín dụng, tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng huy động vốn và kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống và tại các văn bản chỉ đạo khác của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2006.

3. Rà soát, chỉnh sửa và hoàn thiện các quy trình nội bộ về kinh doanh tiền tệ, ngoại hối, thanh toán, chuyển tiền, ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan. Phân tích các rủi ro có thể xảy ra trong từng quy trình nghiệp vụ để triển khai ngay các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn rủi ro như: Quy định hạn mức ngưng lỗ cho từng cán bộ kinh doanh ngoại hối; quy định về phân bổ, quản lý trạng thái ngoại tệ, các mức xét duyệt bán, chuyển ngoại tệ ở trong nước và ra nước ngoài đối với các chi nhánh trong hệ thống; quy định cụ thể trách nhiệm về thanh toán, chuyển tiền, kiểm tra, lưu trữ chứng từ; cài đặt phần mềm để quyết toán tức thời nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ.

4. Rà soát, lựa chọn cán bộ có đủ năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức để thực hiện các hoạt động nghiệp vụ; có cơ chế uỷ quyền, quy định trách nhiệm đối với cán bộ phụ trách và tác nghiệp, phù hợp với năng lực và kinh nghiệm kinh doanh của các cán bộ đã được đào tạo, thử thách và cơ sở vật chất hiện có. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kiểm toán nội bộ và ứng dụng công nghệ mới để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa sai phạm, rủi ro.

5. Đầu tư thích đáng cho việc đào tạo nghiệp vụ kinh doanh phù hợp với chuẩn mực và kinh nghiệm quốc tế cho cán bộ phụ trách và tác nghiệp; trang thiết bị tin học và viễn thông hiện đại đảm bảo an toàn, bảo mật và có tính mở; chỉ mở ra các lĩnh vực, sản phẩm dịch vụ kinh doanh mới khi có khả năng đánh giá và kiểm soát được rủi ro.

6. Đẩy nhanh việc thực hiện Dự án hiện đại hoá ngân hàng và hệ thống thanh toán giai đoạn II, kết nối hệ thống thanh toán mới đến tất cả các chi nhánh; xây dựng quy trình kỹ thuật cụ thể, có bộ phận tin học chuyên trách để xử lý kịp thời an ninh, rủi ro mạng thanh toán.

7. Thực hiện phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng, đảm bảo tất cả chi nhánh trong hệ thống thực hiện đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước; triển khai việc xếp hạng tín dụng đối với khách hàng vay; nâng cấp, đảm bảo chính xác và kịp thời hệ thống thông tin báo cáo và quản trị rủi ro.

8. Thống kê, theo dõi, kiểm soát chặt chẽ chất lượng và hạn chế khối lượng vốn cho vay, đảm bảo thu hồi nợ đúng hạn đối với các nhu cầu vay vốn để đầu tư và cầm cố chứng khoán, kinh doanh bất động sản, vay vốn có bảo đảm bằng vàng và các nhu cầu vay vốn khác có nguy cơ rủi ro cao do biến động của giá cả thị trường. Việc cho vay đảm bảo đúng quy định của pháp luật, không chạy theo ‘sốt nóng’ giá cả hàng hoá, dịch vụ.

II. ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC

1. Theo chức năng nhiệm vụ của mình, các đơn vị tại trụ sở Ngân hàng Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ:

a) Giúp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xây dựng để trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn Pháp lệnh ngoại hối theo đúng tiến độ, đảm bảo tính đồng bộ, thông thoáng, thuận tiện, áp dụng các nghiệp vụ theo thông lệ và tập quán quốc tế, ngăn ngừa các rủi ro ngoại hối có thể phát sinh.

b) Hoàn thiện cơ chế thông tin, báo cáo, kiểm soát, xây dựng hệ thống cảnh báo để nâng cao khả năng quản lý, kiểm soát thị trường ngoại hối, phát hiện kịp thời những rủi ro tiềm ẩn để có biện pháp xử lý thích hợp.

c) Hoàn thành đúng tiến độ việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật theo Quyết định số 1891/QĐ-NHNN ngày 29 ngày 12 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc phê duyệt chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Ngân hàng Nhà nước năm 2006 và chương trình công tác của ngành năm 2006.

d) Hướng dẫn và đôn đốc các tổ chức tín dụng ban hành quy định về tiêu chuẩn và yêu cầu tối thiểu đối với hệ thống quản lý rủi ro hữu hiệu áp dụng trong hệ thống của mình, bao gồm hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ, quản lý tài sản có và tài sản nợ, quản lý rủi ro tín dụng, thanh khoản và thị trường.

đ) Trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sửa đổi nội dung các văn bản quy phạm pháp luật để đảm bảo vận hành an toàn và hiệu quả của hệ thống thanh toán quốc gia, các hệ thống thanh toán bán lẻ, đặc biệt là những quy định liên quan đến dịch vụ thẻ thanh toán của các tổ chức tín dụng.

e) Tiến hành đánh giá toàn diện về mức độ rủi ro trong thanh toán và áp dụng công nghệ thông tin để đề xuất và triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa rủi ro; xây dựng các quy phạm, chuẩn mực cần thiết làm cơ sở cho việc xét duyệt đầu tư hệ thống thanh toán và thường xuyên cảnh báo rủi ro đối với tổ chức tín dụng.

g) Giúp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Tài chính để tiếp tục ban hành sửa đổi, hoàn chỉnh chế độ kế toán cho phù hợp với các chuẩn mực kế toán quốc tế.

2. Đối với Thanh tra Ngân hàng Nhà nước:

a) Xây dựng hệ thống giám sát rủi ro trong hoạt động ngân hàng có khả năng cảnh báo sớm đối với các tổ chức tín dụng; trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy định mới đánh giá, xếp hạng các tổ chức tín dụng theo tiêu chuẩn CAMELS. Thiết lập hệ thống các quy định, quy trình và sổ tay thanh tra trên cơ sở rủi ro, đồng thời tiến hành đánh giá tổng quan công tác thanh tra, giám sát của ngân hàng theo 25 nguyên tắc cơ bản của Uỷ ban BASEL.

b) Phối hợp với các Vụ chức năng và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động nghiệp vụ của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng, kinh doanh ngoại hối, thanh toán, chuyển tiền và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm chấn chỉnh kịp thời những tồn tại thiếu sót trong việc chấp hành các quy định của pháp luật, phát hiện và ngăn ngừa nguy cơ rủi ro trong quá trình hoạt động của các tổ chức tín dụng.

3. Đối với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:

a) Thường xuyên theo dõi, kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện quy định của pháp luật và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh, thành phố; chủ động đôn đốc, phối hợp với các tổ chức tín dụng trên địa bàn ngăn ngừa, xử lý kịp thời các vi phạm, rủi ro.

b) Báo cáo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước và đề xuất giải pháp xử lý kịp thời những hiện tượng sai phạm, có nguy cơ rủi ro cao làm ảnh hưởng đến uy tín, an toàn của các tổ chức tín dụng.

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Chỉ thị này có hiệu lực thi hành sau mười lăm ngày, kể từ ngày đăng Công báo.

2. Chánh Văn phòng, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, Thủ trưởng các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc (Giám đốc) tổ chức tín dụng chịu trách nhiệm thi hành Chỉ thị này./.