Đất thổ cư là gì? Xây nhà trên đất không phải là đất thổ cư được không?

Nội dung chính

Đất thổ cư là gì? Xây nhà trên đất không phải là đất thổ cư được không?

Trong đời sống hằng ngày, chúng ta thường hay nghe cụm từ "đất thổ cư", tuy nhiên hiện nay chưa có văn bản nào quy định cụ thể đất thổ cư thuộc nhóm đất nào. Đất thổ cư là từ ngữ truyền miệng khi nhắc đến đất ở, loại đất được sử dụng để xây dựng nhà ở hoặc công trình phục vụ đời sống con người. Theo đó, tuy không có khái niệm rõ ràng nhưng chúng ta có thể hiểu đất thổ cư chính là đất ở (đất ở nông thôn, đất ở đô thị) theo quy định tại khoản 3 Điều 9 Luật Đất đai 2024.

Để được xây nhà trên đất không phải là đất thổ cư, người sử dụng đất phải chuyển mục đích sử dụng đất. Căn cứ điểm b, điểm đ Điều 121 Luật Đất đai 2024 khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở sang đất ở cần phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép.

Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng mặc dù thuật ngữ "đất thổ cư" phổ biến trong đời sống, nhưng hiện tại thuật ngữ này không được dùng trong quy định pháp luật về đất đai mà thay vào đó Luật Đất đai 2024 hay những Luật đất đai trước đây đều sử dụng thuật ngữ là “đất ở” với ý nghĩa là “đất thổ cư”.

Để xây dựng nhà ở trên đất không phải là đất thổ cư, người sử dụng đất cần phải thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất và phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận. Điều này nhằm bảo đảm việc quản lý, sử dụng đất đai đúng mục đích và tuân thủ các quy định pháp luật, góp phần ổn định trật tự quản lý đất đai và phát triển bền vững.

Đất thổ cư là gì? Xây nhà trên đất không phải là đất thổ cư được không? (Hình từ Internet)

Xây nhà trên đất không phải đất thổ cư sẽ bị Nhà nước thu hồi đất đúng không?

Theo khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai 2024 người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích. Theo đó đất không phải thổ cư không có mục đích xây nhà ở, việc người sử dụng đất xây nhà ở trên đất này chính là sử dụng đất sai mục đích. Theo quy định này, người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, tức là phải tuân thủ các quy định về mục đích sử dụng đất đã được xác định. Đối với những loại đất không phải đất thổ cư, nếu người sử dụng đất tự ý xây dựng nhà ở trên loại đất này, thì hành vi đó được coi là vi phạm quy định về mục đích sử dụng đất.

Thêm vào đó, tại khoản 1 Điều 81 Luật Đất đai 2024, nếu người sử dụng đất tiếp tục vi phạm quy định về mục đích sử dụng đất sau khi đã bị xử phạt hành chính, Nhà nước có quyền ra quyết định thu hồi đất. Điều này có nghĩa là việc thu hồi đất chỉ được thực hiện khi có hành vi vi phạm lặp lại và trước đó, người vi phạm đã bị xử phạt hành chính.

Vì vậy, theo quy định hiện hành, việc thu hồi đất khi xây nhà trên đất không phải đất thổ cư chỉ xảy ra trong trường hợp người sử dụng đất đã từng bị xử phạt hành chính về hành vi sử dụng đất sai mục đích và tiếp tục tái phạm.

Xây nhà trên đất không phải thổ cư trước rồi mới chuyển mục đích sử dụng đất có được không?

Căn cứ Điều 8, Điều 9, Điều 10 Nghị định 123/2024/NĐ-CP ngoài những mức phạt hành chính khi sử dụng đất sai mục đích, pháp luật còn quy định chi tiết biện pháp khắc phục hậu quả bằng việc khôi phục lại tình trạng ban đầu trước khi vi phạm.

Theo quy định nêu trên, người sử dụng không được phép xây dựng nhà trước khi thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất. Điều này có thể hiểu rằng, có thể Nhà nước sẽ ra quyết định phá dở để trả lại tình trạng ban đầu trước khi người sử dụng thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất.

Ngoài ra, tại Điều 136 Luật Nhà ở 2023 cũng quy định rõ nhà ở xây dựng trên đất không phải là đất ở (đất thổ cư) theo quy hoạch đã được phê duyệt thì phải phá dỡ.

Tóm lại, việc xây nhà trên đất không phải là đất thổ cư chỉ được phép khi đã thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận. Nếu xây dựng trái phép, người sử dụng đất sẽ bị xử phạt hành chính. Hơn thế nữa, trong trường hợp tái phạm, Nhà nước có quyền thu hồi đất. Do đó, việc xây nhà trên đất không phải đất thổ cư trước khi chuyển mục đích là vi phạm pháp luật về đất đai.