Thế nào là phát mại tài sản? Nợ bao lâu thì ngân hàng phát mại tài sản?

Nội dung chính

Thế nào là phát mại tài sản?

Pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về khái niệm "phát mại" hay "phát mại tài sản". Tuy nhiên, trong thực tế, cụm từ này lại được sử dụng khá phổ biến, đặc biệt là trong các giao dịch cho vay của ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác.

Phát mại, hay phát mại tài sản, có thể hiểu là quá trình bán đấu giá công khai tài sản bảo đảm theo đúng thủ tục pháp lý. Quá trình này thường được các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng thực hiện khi người vay không hoàn thành nghĩa vụ trả nợ.

Mục đích của việc phát mại là để thu hồi nợ, đảm bảo quyền lợi cho bên cho vay, thông qua việc công khai và bán tài sản bảo đảm theo các quy định của pháp luật.

Thế nào là phát mại tài sản? Nợ bao lâu thì ngân hàng phát mại tài sản? (Hình từ Internet)

Có những phương thức phát mại tài sản nào?

Khi người thế chấp tài sản không thực hiện nghĩa vụ hoặc vi phạm nghĩa vụ quy định trong hợp đồng thế chấp tài sản, ngân hàng có quyền thực hiện việc phát mại tài sản thế chấp thông qua các phương thức được quy định tại Điều 303 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể như sau:

Phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp

1. Bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận một trong các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp sau đây:

a) Bán đấu giá tài sản;

b) Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;

c) Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;

d) Phương thức khác.

2. Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều này thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác.

Theo đó, ngân hàng có thể xử lý tài sản thế chấp theo các phương thức được thỏa thuận giữa ngân hàng và người thế chấp khi ký hợp đồng thế chấp, bao gồm các hình thức sau:

Bán đấu giá tài sản: Đây là hình thức bán tài sản thông qua thủ tục trả giá công khai. Theo quy định của pháp luật, đấu giá tài sản là phương thức bán tài sản theo cách thức trả giá từ thấp đến cao, và chỉ có thể được thực hiện khi có ít nhất hai người tham gia đấu giá. Người trả giá cao nhất sẽ là người mua tài sản. Phương thức này được quy định tại Luật Đấu giá tài sản và các nghị định hướng dẫn.

Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản: Trong trường hợp hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận cho phép hoặc bên bảo đảm đồng ý, bên nhận bảo đảm (ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng) có thể tự bán tài sản bảo đảm mà không cần qua đấu giá công khai. Đây là phương thức linh hoạt, giúp bên nhận bảo đảm thu hồi nợ nhanh chóng khi có sự đồng thuận từ bên bảo đảm.

Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho nghĩa vụ của bên bảo đảm: Nếu trong giao dịch bảo đảm, giá trị tài sản bảo đảm bằng hoặc lớn hơn nghĩa vụ của bên bảo đảm, các bên có thể thỏa thuận để bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản đó để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ.

Trong trường hợp giá trị tài sản bảo đảm vượt quá nghĩa vụ, bên nhận bảo đảm sẽ phải thanh toán phần giá trị dư thừa cho bên bảo đảm. Ngược lại, nếu tài sản bảo đảm có giá trị thấp hơn nghĩa vụ, bên nhận bảo đảm có quyền yêu cầu bên bảo đảm bổ sung thêm tài sản hoặc thanh toán phần thiếu hụt.

Phương thức khác: Đây là phương thức dự phòng, cho phép các bên trong hợp đồng thỏa thuận phương thức xử lý tài sản bảo đảm phù hợp với tình huống cụ thể, miễn là phương thức đó không trái với quy định của pháp luật.

Trong trường hợp hợp đồng thế chấp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm, tài sản sẽ được bán đấu giá, trừ khi có quy định khác của pháp luật. Phương thức đấu giá này giúp đảm bảo sự công khai, minh bạch trong quá trình xử lý tài sản thế chấp khi bên bảo đảm không thực hiện nghĩa vụ của mình.

Ngoài ra, khi người thế chấp vi phạm nghĩa vụ, không thực hiện nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng, họ sẽ không có quyền định đoạt tài sản thế chấp. Tức là người thế chấp không thể tự ý xử lý tài sản bảo đảm khi chưa hoàn thành nghĩa vụ trả nợ.

Quy trình phát mại tài sản bảo đảm được thực hiện thế nào?

Quy trình phát mại tài sản bảo đảm bao gồm các bước cơ bản, được trình bày ngắn gọn sau đây:

Bước 1: Thông báo về việc xử lý phát mại tài sản

Căn cứ Điều 300 Bộ luật Dân sự 2015, trước khi xử lý tài sản bảo đảm, bên nhận bảo đảm phải thông báo bằng văn bản cho bên bảo đảm và các bên nhận bảo đảm khác trong một thời gian hợp lý.

- Trong trường hợp tài sản bảo đảm có nguy cơ hư hỏng hoặc mất giá trị, bên nhận bảo đảm có quyền xử lý ngay và thông báo cho các bên liên quan.

- Nếu bên nhận bảo đảm không thông báo đúng theo quy định, họ sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên bảo đảm và các bên nhận bảo đảm khác.

Bước 2: Định giá tài sản

Theo Điều 306 Bộ luật Dân sự 2015, bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có thể thỏa thuận về việc định giá tài sản bảo đảm hoặc sử dụng dịch vụ của tổ chức định giá tài sản.

- Trong trường hợp không có thỏa thuận, tài sản sẽ được định giá thông qua tổ chức định giá chuyên nghiệp.

- Việc định giá phải đảm bảo tính khách quan và phù hợp với giá trị thị trường.

- Tổ chức định giá sẽ chịu trách nhiệm bồi thường nếu có hành vi trái pháp luật dẫn đến thiệt hại cho các bên.

Bước 3: Bán tài sản

Căn cứ Điều 304 Bộ luật Dân sự 2015, việc bán tài sản bảo đảm có thể thực hiện theo hai phương thức:

- Bán đấu giá: Tài sản sẽ được bán thông qua đấu giá công khai, tuân thủ các quy định của pháp luật về đấu giá tài sản.

- Tự bán tài sản: Trong trường hợp có thỏa thuận, bên nhận bảo đảm có thể tự bán tài sản cầm cố hoặc thế chấp theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Sau khi bán, các thủ tục cần thiết sẽ được thực hiện để chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua.

Bước 4: Thanh toán số tiền có được từ việc xử lý phát mại

Theo Điều 307 Bộ luật Dân sự 2015, số tiền thu được từ việc xử lý tài sản sẽ được thanh toán như sau:

- Sau khi trừ chi phí bảo quản, thu giữ và xử lý tài sản, số tiền thu được sẽ được phân chia theo thứ tự ưu tiên quy định tại Điều 308.

- Nếu số tiền thu được lớn hơn nghĩa vụ của bên bảo đảm, phần chênh lệch sẽ được trả lại cho bên bảo đảm.

- Nếu số tiền thu được ít hơn nghĩa vụ bảo đảm, phần thiếu hụt sẽ được xác định là nghĩa vụ không có bảo đảm. Bên nhận bảo đảm có quyền yêu cầu bên có nghĩa vụ thanh toán phần thiếu này.

Bước 5: Chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản cho người mua

Sau khi tài sản được bán, thủ tục chuyển quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng tài sản sẽ được thực hiện:

- Hợp đồng mua bán tài sản giữa chủ sở hữu tài sản và người mua tài sản sẽ thay thế cho các loại giấy tờ cần thiết.

- Thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật về đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản sau khi xử lý.

- Đối với tài sản là đất đai, văn phòng đăng ký đất đai sẽ cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu và quyền sử dụng tài sản cho người mua.

Tóm lại, quy trình phát mại tài sản bảo đảm bao gồm các bước thông báo, định giá, bán tài sản, thanh toán tiền và chuyển quyền sở hữu, tất cả phải tuân thủ các quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.