Công văn 2605/BNN-TL năm 2024 tổ chức thực hiện Chỉ thị 11/CT-TTg tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành

Kính gửi: Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

Trong mùa khô năm 2023-2024 đã xảy ra xâm nhập mặn cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) ở Đồng bằng sông Cửu Long và hạn hán, thiếu nước cục bộ tại Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Trung Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ. Theo thông tin của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, trong tháng 1 và tháng 2 năm 2024, nhiệt độ trung bình ở các khu vực trên phạm vi toàn quốc cao hơn khoảng 0,5-1,5oC so TBNN, nắng nóng với nhiệt độ từ 36-38oC bất thường đã xảy ra sớm hơn TBNN. Dự báo, từ tháng 4 năm 2024, nắng nóng sẽ gia tăng về cường độ và có khả năng xuất hiện nắng nóng gay gắt nhiều hơn so với TBNN trong tháng 7 đến tháng 8 năm 2024 tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ. Theo tính toán của các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguy cơ tiếp tục xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đặc biệt là ở khu vực Trung Bộ do mùa khô còn kéo dài đến tháng 8, 9 năm 2024.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 01/4/2024 về việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương chỉ đạo tổ chức thực hiện các nội dung sau:

1. Xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai thực hiện các giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 01/4/2024 về việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

2. Về bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, tập trung thực hiện một số giải pháp cụ thể phù hợp với các vùng, khu vực đang và tiếp tục có nguy cơ xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, cụ thể như sau:

a) Vùng Đồng bằng sông Cửu Long

- Tăng cường khuyến cáo, hướng dẫn người dân tuân thủ khuyến nghị, cảnh báo của ngành trồng trọt không xuống giống lúa vụ Hè Thu 2024 ở các vùng chưa có nguồn nước ngọt ổn định, chỉ tổ chức canh tác khi đã xuất hiện mưa trên diện rộng hoặc ở vùng có nguồn nước bảo đảm cung cấp ổn định.

- Tiếp tục tổ chức vận hành công trình thủy lợi hợp lý để lấy, trữ nước ngọt trong hệ thống kênh, rạch, hồ, ao, khu trữ nước phân tán,…; ưu tiên nguồn nước cung cấp cho sinh hoạt và duy trì sức sống tối thiểu cho cây ăn trái trong trường hợp nguồn nước bị thiếu hụt do ảnh hưởng của xâm nhập mặn vẫn đang tiếp tục duy trì ở mức cao; lưu ý giám sát chặt chẽ độ mặn trước khi cấp nước cho cây trồng.

b) Khu vực Tây Nguyên, Đông Nam Bộ

Rà soát, khoanh vùng cụ thể các diện tích đã và có nguy cơ bị hạn hán, thiếu nước; hướng dẫn, hỗ trợ người dân giải pháp ứng phó phù hợp, đặc biệt là ở khu vực ngoài vùng công trình phụ trách tưới; lưu ý thực hiện giải pháp tích trữ nước phân tán, trường hợp nguy cơ bị thiếu nước nghiêm trọng, chỉ thực hiện tưới để duy trì sức sống tối thiểu của cây trồng, kết hợp với việc sử dụng vật liệu sẵn có ở địa phương để giữ ẩm, hạn chế thất thoát nước do bốc hơi.

c) Khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ

Tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến dòng chảy, xâm nhập mặn hệ thống sông Hồng – Thái Bình, khi điều kiện nguồn nước cho phép, tăng cường vận hành công trình thủy lợi để lấy nước tưới dưỡng cho lúa Đông Xuân và tích trữ nước tối đa vào hệ thống kênh mương, ao đầm, khu trũng để dành cung cấp trong thời gian dòng chảy sông bị thiếu hụt.

d) Khu vực Trung Bộ

- Tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm cung cấp đủ nguồn nước cho sản xuất vụ Đông Xuân 2023-2024, giảm thiểu ở mức thấp nhất ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

- Tổ chức kiểm kê chặt chẽ nguồn nước trữ của từng công trình thủy lợi, tính toán cân đối khả năng cung cấp để xác định diện tích sản xuất nông nghiệp vụ Hè Thu 2024 phù hợp với khả năng nguồn nước, chỉ tổ chức sản xuất nông nghiệp khi nguồn nước bảo đảm cung cấp cả vụ; trường hợp xảy ra thiếu nước, ưu tiên cung cấp cho sinh hoạt và các nhu cầu thiết yếu khác.

- Chủ động phối hợp với các chủ hồ chứa thủy điện và các cơ quan liên quan xây dựng, thống nhất kế hoạch điều tiết nước cho vùng hạ du các hồ chứa thủy điện phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ Hè Thu năm 2024, bảo đảm tiết kiệm nguồn nước, phù hợp khả năng lấy nước của công trình thủy lợi.

3. Về cấp nước sinh hoạt nông thôn

- Tăng cường thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn và vận động người dân thực hiện các biện pháp trữ nước, xử lý nước trong trường hợp không có nước sạch và sử dụng nước sạch tiết kiệm, an toàn, hiệu quả.

- Huy động trang thiết bị phục vụ cấp, trữ nước và xử lý nước cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng, như thiết lập các điểm cấp nước tập trung, bồn trữ nước, máy lọc nước, hóa chất xử lý nước,... Trường hợp cấp bách, không còn nguồn cấp nước cho sinh hoạt, cần sử dụng các phương tiện lưu động, như xe cứu hỏa, xe quân đội chuyên chở nước cung cấp đến từng cụm dân cư.

- Rà soát, xác định các khu vực có nguy cơ bị thiếu nước sinh hoạt, đánh giá khả năng nguồn nước cấp cho sinh hoạt (bao gồm cả nguồn dự phòng) để chủ động tổ chức các giải pháp bảo đảm cấp nước sinh hoạt; triển khai các giải pháp về trồng và bảo vệ rừng vùng sinh thủy của nguồn nước cấp cho sinh hoạt.

- Chỉ đạo các đơn vị cấp nước xây dựng kế hoạch bảo đảm cấp nước sinh hoạt trong dài hạn; tổ chức theo dõi trữ lượng và chất lượng nguồn nước cấp cho sinh hoạt, có kế hoạch phân phối nước cụ thể cho từng giai đoạn và điều chỉnh hợp lý khi nguồn nước bị thiếu hụt, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh cho phép khai thác vượt hạn mức theo giấy phép khai thác để đảm bảo đủ nước cấp cho sinh hoạt trong thời kỳ xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; thực hiện công tác khắc phục hạn, hán, thiếu nước, xâm nhập mặn theo phương châm 4 tại chỗ.

- Ưu tiên bố trí nguồn lực để: (i) hỗ trợ vật tư, thiết bị để duy trì hoạt động của công trình cấp nước tập trung phục vụ cấp nước, tạo nguồn nước; (ii) nâng cấp, sửa chữa, mở rộng công trình cấp nước theo quy định đối với dự án đầu tư công khẩn cấp.

- Chấn chỉnh các hoạt động dịch vụ cấp nước tự phát, xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng điều kiện thiếu nước sinh hoạt để trục lợi thông qua cấp nước sinh hoạt với giá cao.

- Đối với công trình đã hoàn thành (thuộc dự án đang thi công), thực hiện bàn giao ngay cho đơn vị quản lý khai thác để vận hành, không chờ hoàn thành nghiệm thu toàn dự án mới bàn giao; tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn đang được đầu tư xây dựng đối với vùng có nguồn nước bị ô nhiễm, vùng khan hiếm nước, vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn để kịp thời đưa vào khai thác, vận hành.

4. Chủ động bố trí các nguồn kinh phí do địa phương quản lý để triển khai thực hiện khẩn cấp các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn; trường hợp cần đề xuất Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ kinh phí, có văn bản đề nghị theo quy định tại Quyết số 305/QĐ-TTg ngày 05/3/2021 quy định về phạm vi, đối tượng, nội dung chi và cơ chế hỗ trợ từ ngân sách Trung ương cho địa phương thực hiện phòng, chống, khắc phục hậu quả hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

5. Tăng cường tổ chức tuyên truyền thông tin về tình hình nguồn nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trên các phương tiện thông tin đại chúng và phương tiện truyền thông khác đến chính quyền địa phương, người dân, tổ chức liên quan chủ động thực hiện giải pháp ứng phó với ảnh hưởng của nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn; sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, tránh lãng phí nguồn nước ngọt.

6. Chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường xuyên báo cáo tình hình ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, các đề xuất, kiến nghị về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (qua Cục Thủy lợi) để tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Chính phủ.

Địa chỉ liên lạc bộ phận thường trực phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn của Cục Thủy lợi:

Kính gửi: Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

Trong mùa khô năm 2023-2024 đã xảy ra xâm nhập mặn cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) ở Đồng bằng sông Cửu Long và hạn hán, thiếu nước cục bộ tại Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Trung Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ. Theo thông tin của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, trong tháng 1 và tháng 2 năm 2024, nhiệt độ trung bình ở các khu vực trên phạm vi toàn quốc cao hơn khoảng 0,5-1,5oC so TBNN, nắng nóng với nhiệt độ từ 36-38oC bất thường đã xảy ra sớm hơn TBNN. Dự báo, từ tháng 4 năm 2024, nắng nóng sẽ gia tăng về cường độ và có khả năng xuất hiện nắng nóng gay gắt nhiều hơn so với TBNN trong tháng 7 đến tháng 8 năm 2024 tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ. Theo tính toán của các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguy cơ tiếp tục xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đặc biệt là ở khu vực Trung Bộ do mùa khô còn kéo dài đến tháng 8, 9 năm 2024.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 01/4/2024 về việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương chỉ đạo tổ chức thực hiện các nội dung sau:

1. Xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai thực hiện các giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 01/4/2024 về việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

2. Về bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, tập trung thực hiện một số giải pháp cụ thể phù hợp với các vùng, khu vực đang và tiếp tục có nguy cơ xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, cụ thể như sau:

a) Vùng Đồng bằng sông Cửu Long

- Tăng cường khuyến cáo, hướng dẫn người dân tuân thủ khuyến nghị, cảnh báo của ngành trồng trọt không xuống giống lúa vụ Hè Thu 2024 ở các vùng chưa có nguồn nước ngọt ổn định, chỉ tổ chức canh tác khi đã xuất hiện mưa trên diện rộng hoặc ở vùng có nguồn nước bảo đảm cung cấp ổn định.

- Tiếp tục tổ chức vận hành công trình thủy lợi hợp lý để lấy, trữ nước ngọt trong hệ thống kênh, rạch, hồ, ao, khu trữ nước phân tán,…; ưu tiên nguồn nước cung cấp cho sinh hoạt và duy trì sức sống tối thiểu cho cây ăn trái trong trường hợp nguồn nước bị thiếu hụt do ảnh hưởng của xâm nhập mặn vẫn đang tiếp tục duy trì ở mức cao; lưu ý giám sát chặt chẽ độ mặn trước khi cấp nước cho cây trồng.

b) Khu vực Tây Nguyên, Đông Nam Bộ

Rà soát, khoanh vùng cụ thể các diện tích đã và có nguy cơ bị hạn hán, thiếu nước; hướng dẫn, hỗ trợ người dân giải pháp ứng phó phù hợp, đặc biệt là ở khu vực ngoài vùng công trình phụ trách tưới; lưu ý thực hiện giải pháp tích trữ nước phân tán, trường hợp nguy cơ bị thiếu nước nghiêm trọng, chỉ thực hiện tưới để duy trì sức sống tối thiểu của cây trồng, kết hợp với việc sử dụng vật liệu sẵn có ở địa phương để giữ ẩm, hạn chế thất thoát nước do bốc hơi.

c) Khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ

Tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến dòng chảy, xâm nhập mặn hệ thống sông Hồng – Thái Bình, khi điều kiện nguồn nước cho phép, tăng cường vận hành công trình thủy lợi để lấy nước tưới dưỡng cho lúa Đông Xuân và tích trữ nước tối đa vào hệ thống kênh mương, ao đầm, khu trũng để dành cung cấp trong thời gian dòng chảy sông bị thiếu hụt.

d) Khu vực Trung Bộ

- Tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm cung cấp đủ nguồn nước cho sản xuất vụ Đông Xuân 2023-2024, giảm thiểu ở mức thấp nhất ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

- Tổ chức kiểm kê chặt chẽ nguồn nước trữ của từng công trình thủy lợi, tính toán cân đối khả năng cung cấp để xác định diện tích sản xuất nông nghiệp vụ Hè Thu 2024 phù hợp với khả năng nguồn nước, chỉ tổ chức sản xuất nông nghiệp khi nguồn nước bảo đảm cung cấp cả vụ; trường hợp xảy ra thiếu nước, ưu tiên cung cấp cho sinh hoạt và các nhu cầu thiết yếu khác.

- Chủ động phối hợp với các chủ hồ chứa thủy điện và các cơ quan liên quan xây dựng, thống nhất kế hoạch điều tiết nước cho vùng hạ du các hồ chứa thủy điện phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ Hè Thu năm 2024, bảo đảm tiết kiệm nguồn nước, phù hợp khả năng lấy nước của công trình thủy lợi.

3. Về cấp nước sinh hoạt nông thôn

- Tăng cường thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn và vận động người dân thực hiện các biện pháp trữ nước, xử lý nước trong trường hợp không có nước sạch và sử dụng nước sạch tiết kiệm, an toàn, hiệu quả.

- Huy động trang thiết bị phục vụ cấp, trữ nước và xử lý nước cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng, như thiết lập các điểm cấp nước tập trung, bồn trữ nước, máy lọc nước, hóa chất xử lý nước,... Trường hợp cấp bách, không còn nguồn cấp nước cho sinh hoạt, cần sử dụng các phương tiện lưu động, như xe cứu hỏa, xe quân đội chuyên chở nước cung cấp đến từng cụm dân cư.

- Rà soát, xác định các khu vực có nguy cơ bị thiếu nước sinh hoạt, đánh giá khả năng nguồn nước cấp cho sinh hoạt (bao gồm cả nguồn dự phòng) để chủ động tổ chức các giải pháp bảo đảm cấp nước sinh hoạt; triển khai các giải pháp về trồng và bảo vệ rừng vùng sinh thủy của nguồn nước cấp cho sinh hoạt.

- Chỉ đạo các đơn vị cấp nước xây dựng kế hoạch bảo đảm cấp nước sinh hoạt trong dài hạn; tổ chức theo dõi trữ lượng và chất lượng nguồn nước cấp cho sinh hoạt, có kế hoạch phân phối nước cụ thể cho từng giai đoạn và điều chỉnh hợp lý khi nguồn nước bị thiếu hụt, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh cho phép khai thác vượt hạn mức theo giấy phép khai thác để đảm bảo đủ nước cấp cho sinh hoạt trong thời kỳ xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; thực hiện công tác khắc phục hạn, hán, thiếu nước, xâm nhập mặn theo phương châm 4 tại chỗ.

- Ưu tiên bố trí nguồn lực để: (i) hỗ trợ vật tư, thiết bị để duy trì hoạt động của công trình cấp nước tập trung phục vụ cấp nước, tạo nguồn nước; (ii) nâng cấp, sửa chữa, mở rộng công trình cấp nước theo quy định đối với dự án đầu tư công khẩn cấp.

- Chấn chỉnh các hoạt động dịch vụ cấp nước tự phát, xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng điều kiện thiếu nước sinh hoạt để trục lợi thông qua cấp nước sinh hoạt với giá cao.

- Đối với công trình đã hoàn thành (thuộc dự án đang thi công), thực hiện bàn giao ngay cho đơn vị quản lý khai thác để vận hành, không chờ hoàn thành nghiệm thu toàn dự án mới bàn giao; tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn đang được đầu tư xây dựng đối với vùng có nguồn nước bị ô nhiễm, vùng khan hiếm nước, vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn để kịp thời đưa vào khai thác, vận hành.

4. Chủ động bố trí các nguồn kinh phí do địa phương quản lý để triển khai thực hiện khẩn cấp các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn; trường hợp cần đề xuất Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ kinh phí, có văn bản đề nghị theo quy định tại Quyết số 305/QĐ-TTg ngày 05/3/2021 quy định về phạm vi, đối tượng, nội dung chi và cơ chế hỗ trợ từ ngân sách Trung ương cho địa phương thực hiện phòng, chống, khắc phục hậu quả hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

5. Tăng cường tổ chức tuyên truyền thông tin về tình hình nguồn nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trên các phương tiện thông tin đại chúng và phương tiện truyền thông khác đến chính quyền địa phương, người dân, tổ chức liên quan chủ động thực hiện giải pháp ứng phó với ảnh hưởng của nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn; sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, tránh lãng phí nguồn nước ngọt.

6. Chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường xuyên báo cáo tình hình ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, các đề xuất, kiến nghị về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (qua Cục Thủy lợi) để tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Chính phủ.

Địa chỉ liên lạc bộ phận thường trực phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn của Cục Thủy lợi:

Điện thoại: 0243.733.5711, 0913.379.730; FAX: 0243.733.5703; Email: tuoitieu@mard.gov.vn.

Đề nghị Ủy ban nhân dân các các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương phối hợp tổ chức triển khai thực hiện./.