Kính
gửi: Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo dự báo của Trung tâm dự
báo khí tượng thủy văn quốc gia, năm 2024 do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino,
từ đầu năm đến nay nắng nóng kéo dài, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn đã xảy
ra ở một số địa phương nhất là ở Đồng bằng sông Cửu Long và miền Trung, Tây
nguyên. Trong thời gian tới, nắng nóng có khả năng tiếp tục xuất hiện nhiều đợt
và gay gắt hơn trung bình nhiều năm, có nguy cơ gây nên hạn hán, thiếu nước sạch
cho sinh hoạt và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, người lao động.
Thực hiện Chỉ thị số 11/CT-TTg
ngày 01/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường thực hiện các biện
pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; để chủ động bảo
vệ sức khỏe người dân và phòng chống dịch, bệnh trong mùa nắng nóng, thời gian
qua Cục Quản lý Môi trường y tế đã xây dựng các tài liệu (i) Hướng dẫn chăm sóc
sức khỏe mùa nắng nóng cho cộng đồng và người lao động”; (ii) Hướng dẫn xử lý
nước hộ gia đình bằng các biện pháp đơn giản. Các tài liệu này nhằm giúp người
dân có những kiến thức cơ bản trong việc thực hiện các biện pháp xử trí, dự
phòng một số vấn đề sức khỏe thường gặp trong mùa nắng nóng, cũng như biết cách
áp dụng các biện pháp xử lý nước đơn giản để có nước sạch sử dụng tạm thời cho
mục đích sinh hoạt trong mùa khô hạn thiếu nước.
Cục Quản lý Môi trường y tế xin
gửi các tài liệu hướng dẫn trên kèm theo Công văn này và kính đề nghị Sở Y tế
các tỉnh/thành phố chỉ đạo các đơn vị liên quan tăng cường các hoạt động tuyên
truyền, phổ biến, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện các tài liệu hướng
dẫn cho các cán bộ y tế cơ sở, người dân và người lao động trên địa bàn.
Trân trọng cảm ơn./.
|
Nơi nhận:
- Như trên;
- TT. Nguyễn Thị Liên Hương (để b/c);
- Các Vụ/Cục: VPB, KHTC, YTDP, KCB (để p/h);
- Các Viện SKNN&MT, YTCC TP.HCM, Pasteur Nha Trang, VSDT Tây Nguyên, Y học
biển (để p/h);
- TTKSBT các tỉnh/TP (để t/h);
- Website BYT (để đăng bài);
- Lưu: VT, SKMT.
|
CỤC TRƯỞNG
Lương Mai Anh
|
HƯỚNG DẪN
CHĂM SÓC SỨC KHỎE MÙA NẮNG NÓNG CHO CỘNG ĐỒNG VÀ NGƯỜI LAO ĐỘNG
(Ban hành kèm theo Công văn số 104/MT-SKMT ngày 03 tháng 4 năm 2024)
I. CÁC VẤN ĐỀ
SỨC KHỎE THƯỜNG GẶP TRONG MÙA NẮNG NÓNG
Vào mùa nắng nóng có thể gặp phải
một số vấn đề sức khỏe thường gặp là: Say nắng, say nóng hoặc đột quỵ do
nóng.
Nguyên nhân chủ yếu là do phải
tiếp xúc quá lâu hoặc làm việc trong môi trường nắng nóng, nhiệt độ cao hoặc
cũng có thể do thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột.
Một số đối tượng có nguy cơ cao
gồm:
+ Người già, trẻ nhỏ và phụ nữ
có thai.
+ Những người làm việc, luyện tập
với cường độ cao ở ngoài trời nắng lâu hoặc trong môi trường nóng bức: người
lao động nông nghiệp, công nhân làm việc ở các lò gạch, lò luyện gang thép,
v.v.
+ Những người mắc các bệnh mạn
tính: tăng huyết áp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, đái tháo đường,
v.v.
II. BIỂU HIỆN
Biểu hiện của các vấn đề sức khỏe
thường gặp trong mùa nắng nóng phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc với nắng nóng,
mức độ tăng thân nhiệt của cơ thể.
+ Mức độ nhẹ: Mệt mỏi, khát nước,
hoa mắt, chóng mặt, tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp đánh trống ngực, chuột
rút.
+ Mức độ nặng: Đau đầu dữ dội,
khó thở tăng dần, cảm giác buồn nôn hoặc nôn, yếu hoặc liệt nửa người, co giật,
ngất xỉu hoặc hôn mê, trụy tim mạch (tim đập nhanh, huyết áp tụt, …) và có thể
tử vong.
III. CÁCH XỬ
TRÍ
Khi gặp vấn đề sức khỏe do nắng
nóng, tùy theo mức độ biểu hiện mà cần nhanh chóng áp dụng những biện pháp xử
trí phù hợp như sau:
1. Mức độ nhẹ:
+ Chuyển ngay nạn nhân vào chỗ
mát, thoáng gió.
+ Nới lỏng quần áo hoặc cởi bỏ
bớt quần áo bên ngoài của nạn nhân. Sau đó, lau cơ thể nạn nhân bằng khăn mát
hoặc có thể dội nước mát vào cơ thể nạn nhân rồi lau khô. Đặt khăn thấm nước
mát hoặc nước đá tại các vị trí như vùng nách, vùng bẹn, hai bên cổ để giúp
nhanh chóng giảm nhiệt độ cơ thể.
+ Nếu nạn nhân uống được nước,
cho uống từng ngụm nhỏ nước mát. Tốt nhất là uống nước có bổ sung muối và
khoáng chất như nước Oresol pha đúng liều lượng theo hướng dẫn sử dụng.
+ Nếu nạn nhân bị chuột rút, cần
xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ bị chuột rút.
+ Lưu ý không để cho nhiều người
vây quanh nạn nhân. Sau khoảng 10 - 15 phút các biểu hiện sẽ giảm dần.
2. Mức độ nặng:
Nếu nạn nhân có các biểu hiện ở
mức độ nặng, cần gọi ngay cấp cứu 115 hoặc nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y
tế gần nhất. Lưu ý trong quá trình vận chuyển thường xuyên chườm mát cho nạn
nhân.
IV. BIỆN
PHÁP DỰ PHÒNG
1. Khuyến cáo chung
- Hạn chế đi ra ngoài trời nắng
trong những ngày nắng nóng, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến
4 giờ chiều.
- Những người đang ở trong
phòng điều hòa nhiệt độ thấp không nên đi ra ngoài trời nắng đột ngột mà cần phải
có một khoảng thời gian để cơ thể thích nghi với môi trường bên ngoài bằng cách
tăng nhiệt độ điều hòa trong phòng hoặc ngồi nghỉ trong bóng mát trước khi đi
ra ngoài trời.
- Mặc quần áo sáng màu, thoáng
mát, thấm mồ hôi.
- Tăng cường ăn các loại rau
xanh và hoa quả, nên có món canh trong bữa ăn hàng ngày. Đặc biệt cần uống tối
thiểu 1,5 - 2 lít nước/ngày. Nên uống thành nhiều lần trong ngày, không nên uống
quá nhiều nước trong một lần.
- Rèn luyện thân thể để nâng
cao sức đề kháng và sức chống chịu của bản thân với điều kiện thời tiết nắng
nóng.
2. Đối với những người phải
làm việc trong thời tiết nắng nóng
- Bố trí thời gian làm việc vào
những lúc trời mát mẻ như vào sáng sớm hoặc chiều muộn. Hạn chế thời gian làm
việc trong môi trường nhiệt độ cao. Nếu bắt buộc phải làm việc thì không nên
làm việc quá lâu trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức.
Nên định kỳ sau khoảng 45 phút đến 1 giờ làm việc thì nghỉ ngơi ở nơi thoáng
mát trong khoảng thời gian từ 15 - 20 phút.
- Hạn chế tối đa diện tích tiếp
xúc của ánh nắng lên cơ thể đặc biệt là vùng vai gáy. Sử dụng phương tiện bảo hộ
cá nhân phù hợp khi làm việc ngoài trời nắng như quần áo bảo hộ lao động, mũ,
nón, kính. Mặc quần áo rộng, thoáng mát và thấm mồ hôi. Có thể sử dụng thêm các
loại kem chống nắng.
- Không sử dụng các loại đồ uống
có cồn. Cần uống nước đều đặn trong suốt thời gian làm việc. Đặc biệt cần uống
thêm các loại nước có bổ sung thêm muối và khoáng chất như Oresol đối với những
người bị mất nhiều mồ hôi trong quá trình làm việc, khi uống nước cần tuân thủ
hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Thực hiện các biện pháp làm
thoáng mát nơi làm việc như sử dụng mái che, các tấm phản chiếu nhiệt, vật liệu
cách nhiệt, hệ thống phun nước, phun sương, lắp đặt hệ thống điều hòa, hệ thống
quạt thông gió phù hợp.
HƯỚNG DẪN
XỬ LÝ NƯỚC HỘ GIA ĐÌNH BẰNG CÁC BIỆN PHÁP ĐƠN GIẢN
(Ban hành kèm theo Công văn số 104/MT-SKMT ngày 03 tháng 4 năm 2024)
I. MỤC
ĐÍCH
Tài liệu này nhằm hướng dẫn một
số biện pháp xử lý nước đơn giản để có nước an toàn sử dụng nhằm phòng chống
các dịch, bệnh lây qua đường nước như tiêu chảy, tả, lỵ, thương hàn…
Áp dụng đối với những hộ gia
đình chưa được cấp nước sạch từ các cơ sở cung cấp nước tập trung hoặc trong
trường hợp khẩn cấp (như lũ lụt, hạn hán) không có nước sạch để sử dụng.
II. CÁC BIỆN
PHÁP XỬ LÝ NƯỚC
1. Lựa chọn nguồn nước
Nên lựa chọn nước giếng đào, nước
giếng khoan để xử lý. Trong trường hợp không có nguồn nước ngầm, phải sử dụng
nước ao hồ, sông suối, kênh rạch thì cần lựa chọn những điểm có khả năng ít bị
ô nhiễm nhất, cố gắng lấy nước càng xa bờ càng tốt để xử lý theo các bước sau đây.
2. Các biện pháp xử lý nước
Bước 1: Làm trong nước
Có nhiều cách làm trong nước,
đơn giản nhất là dùng phèn chua hoặc lọc bằng vải sạch.
- Làm trong bằng phèn chua:
Dùng phèn chua với liều lượng 1g phèn chua (một miếng bằng khoảng nửa đốt ngón
tay) cho 20 lít nước. Múc một gáo nước, hoà lượng phèn tương đương thể tích nước
cần làm trong cho tan hết, cho vào dụng cụ chứa nước và khuấy đều, chờ khoảng
30 phút cho cặn lắng hết xuống đáy rồi gạn lấy nước trong.
- Nếu không có phèn chua thì có
thể dùng vải sạch để lọc nước, giữ lại các cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi được
nước trong (chú ý vải lọc bằng cốt tông để lọc nước đi qua được, cần thay vải
khi thấy cặn trên vải lọc nhiều).
Lưu ý: Trong trường hợp
phải sử dụng nguồn nước bề mặt quá đục hoặc nhiều phù sa cần lọc bỏ bớt phù sa
bằng các lớp vải màn trước khi làm trong nước.
Bước 2: Khử trùng nước
Sau khi nước đã được làm trong
cần tiến hành khử trùng nước. Có thể khử trùng nước bằng hóa chất hoặc đun sôi.
a) Khử trùng nước bằng
hóa chất:
- Đối với hộ gia đình: Thường
khử trùng nước bằng Cloramin B. Cloramin B được đóng gói dưới dạng viên với nhiều
hàm lượng khác nhau. Hiện nay phổ biến nhất là viên Cloramin B 0,25g hoặc viên
Aquatabs 67mg rất tiện lợi cho khử trùng các thể tích nước nhỏ như chum, vại,
lu, xô, chậu hoặc bể chứa nước nhỏ. Một viên Cloramin B 0,25g có thể khử trùng
được 25 lít nước trong, một viên Aquatabs 67mg có thể khử trùng được 20 lít nước
trong.
- Đối với nguồn nước cấp cho tập
thể hoặc nhiều hộ gia đình sử dụng: Khử trùng bằng hoá chất bột (thường là
Cloramin B loại 27% clo hoạt tính, Clorua vôi) và phải do cán bộ y tế chỉ đạo,
hướng dẫn thực hiện.
Cách khử trùng:
- Viên Cloramin B 0,25g:
Cho 1 viên Cloramin B 0,25g vào
thùng đựng 25 lít nước đã được làm trong, khuấy đều, đậy nắp, chờ 30 phút sau
có thể sử dụng làm nước sinh hoạt được.
- Viên Aquatabs 67mg:
Cho 1 viên Aquatabs 67mg vào
thùng đựng 20 lít nước đã được làm trong, khuấy đều, đậy nắp chờ 30 phút có thể
sử dụng được.
- Khử trùng bằng hóa chất bột:
Thường được sử dụng khử trùng lượng nước cấp lớn. Lượng bột cần dùng được tính
toán trên cơ sở nồng độ yêu cầu là 10mg Cloramin hoạt tính trong l lít nước.
Đối với bột Cloramin B 27%, để
khử trùng khoảng 300 lít nước cần tiến hành như sau: Hòa tan 3g bột Cloramin B
27% (tương đương 1/3 thìa canh) vào một gáo nước rồi đổ vào bể hoặc thùng chứa
300 lít nước đã được làm trong, trộn đều, đậy nắp chờ 30 phút là có thể dùng được.
Lưu ý:
- Nước đã được khử trùng có thể
sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Tuy nhiên nước này vẫn phải đun sôi rồi mới uống
trực tiếp được.
- Không tiến hành khử trùng đồng
thời với đánh phèn vì phèn làm mất tác dụng khử trùng của Clo.
- Sau khi khử trùng ngửi thấy
mùi Clo thì việc khử trùng mới có tác dụng.
- Nếu lỡ cho quá nhiều Clo thì
mở nắp, chờ thêm nửa giờ hoặc một giờ nữa cho bớt mùi rồi mới sử dụng.
- Việc khử trùng nước bằng hóa
chất bột cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các cán bộ y tế có chuyên
môn.
- Trước khi tiến hành khử trùng
cần kiểm tra hạn sử dụng của hóa chất, nên sử dụng hóa chất còn hạn sử dụng để
đảm bảo liều lượng và hiệu quả khử trùng.
b) Đun sôi nước
- Chỉ sử dụng nước để uống trực
tiếp sau khi đã đun sôi.
- Nước sau khi đun sôi không được
để quá lâu, nên thường xuyên đun nước mới hàng ngày để uống.
- Trong trường hợp không có hóa
chất khử trùng, chỉ ăn uống nước đã đun sôi kỹ, không ăn các loại rau sống rửa
bằng nước chưa khử trùng.
c) Sử dụng các thiết bị lọc
nước
Ngoài các biện pháp xử lý nước
như trên, hộ gia đình có thể sử dụng thêm thiết bị lọc để xử lý nước. Hiệu quả lọc
nước của thiết bị phụ thuộc vào chất lượng nước đầu vào, công nghệ lọc, tình trạng
và chất lượng của thiết bị lọc, thời gian sử dụng… Hiện nay có nhiều loại thiết
bị lọc nước của nhiều hãng với các loại công nghệ khác nhau. Nên sử dụng những
thiết bị đã được kiểm tra của các cơ quan chức năng, đồng thời tuân thủ hướng dẫn
sử dụng của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu quả lọc nước.
Lưu ý: Nước đầu vào của
các thiết bị lọc nước phải là nước đã được làm trong, không dùng trực tiếp nước
bề mặt từ ao hồ, sông suối, kênh rạch… để tránh bít tắc thiết bị lọc.