Báo cáo 18/BC-NHNN năm 2013 thực hiện Quyết định 2453/QĐ-TTg về Đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt trong năm 2012 do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành

Số hiệu 18/BC-NHNN
Ngày ban hành 01/03/2013
Ngày có hiệu lực 01/03/2013
Loại văn bản Báo cáo
Cơ quan ban hành Ngân hàng Nhà nước
Người ký Nguyễn Toàn Thắng
Lĩnh vực Thương mại,Tiền tệ - Ngân hàng

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
VIỆT NAM
-------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 18/BC-NHNN

Hà Nội, ngày 01 tháng 03 năm 2013

 

BÁO CÁO

KẾT QUẢ TRIỂN KHAI THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH 2453/QĐ-TTG CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ TRONG NĂM 2012

Kính gửi: Thủ tướng Chính phủ

Thực hiện Quyết định số 2453/QĐ-TTg ngày 27/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam giai đoạn 2011-2015 (Quyết định 2453), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xin báo cáo tình hình và kết quả đạt được trong năm 2012 như sau:

I. Tình hình chỉ đạo triển khai thực hiện Quyết định 2453

Để đảm bảo triển khai kịp thời, có hiệu quả Đề án đẩy mạnh TTKDTM tại Việt Nam giai đoạn 2011-2015 (Đề án), NHNN đã xây dựng Kế hoạch triển khai (Quyết định số 1131/QĐ-NHNN), xác định cụ thể các nhiệm vụ, lộ trình, thời hạn hoàn thành và trách nhiệm của các đơn vị liên quan thuộc NHNN trong việc triển khai thực hiện Kế hoạch.

NHNN có văn bản gửi các Bộ, ngành liên quan đề nghị chủ động triển khai hoặc phối hợp NHNN triển khai các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao; yêu cầu các đơn vị thuộc NHNN, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, dịch vụ trung gian thanh toán thực hiện xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể các nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch của NHNN. Đồng thời, theo dõi, tổng hợp tình hình xây dựng kế hoạch từ các đơn vị trong toàn ngành; đến nay, có 45 NHNN chi nhánh và 20 ngân hàng thương mại đã thực hiện xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể.

NHNN làm đầu mối, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, đơn vị liên quan tổ chức triển khai, theo dõi, đôn đốc thực hiện các nội dung, nhiệm vụ năm 2012 theo kế hoạch đã đề ra. Nói chung, công tác phối hợp giữa NHNN với các Bộ, ngành, địa phương được tăng cường và có chuyển biến tích cực hơn, nhất là phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố để chỉ đạo, triển khai, lồng ghép các nội dung, nhiệm vụ của Quyết định 2453 vào các chương trình, kế hoạch phát triển của địa phương. NHNN chỉ đạo trực tiếp tại Hội nghị triển khai Quyết định 2453 trên địa bàn TP Cần Thơ và lập kế hoạch, chuẩn bị nội dung để làm việc trực tiếp với một số Bộ, ngành, địa phương. NHNN chi nhánh các tỉnh, TP tham mưu cho UBND tỉnh, TP tăng cường công tác đẩy mạnh TTKDTM và tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, cơ chế chính sách về TTKDTM trên địa bàn.

II. Kết quả triển khai Quyết định 2453

Trên cơ sở Kế hoạch năm 2012, NHNN đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ các nội dung trọng tâm.

1. Bổ sung, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách:

Hành lang pháp lý cho TTKDTM tiếp tục được hoàn thiện, một số văn bản quy phạm pháp luật đã được rà soát, chỉnh sửa, bổ sung và ban hành mới để hướng dẫn và điều chỉnh các hoạt động thanh toán nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển và nhu cầu của thực tiễn; tạo sự đồng bộ và điều kiện thuận lợi, khuyến khích phát triển TTKDTM; tăng cường quản lý thanh toán bằng tiền mặt; và đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động TTKDTM.

Chính phủ đã ban hành Nghị định 101/2012/NĐ-CP quy định về TTKDTM, tạo lập hành lang pháp lý quan trọng, điều chỉnh đối với các tổ chức, đơn vị, cá nhân tham gia vào hoạt động TTKDTM trong nền kinh tế, góp phần nâng cao vai trò quản lý nhà nước của NHNN về TTKDTM. NHNN đang chủ trì xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 161/2006/NĐ-CP quy định về thanh toán bằng tiền mặt theo hướng mở rộng đối tượng áp dụng và phạm vi điều chỉnh nhằm tăng cường quản lý thanh toán bằng tiền mặt, giảm sử dụng tiền mặt trong các giao dịch thanh toán và triển khai đồng bộ với Nghị định mới về TTKDTM.

NHNN đã xây dựng và ban hành một số Thông tư để hướng dẫn cụ thể, như: Thông tư quy định tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải sử dụng các phương tiện TTKDTM để giải ngân vốn cho vay đối với khách hàng; Thông tư quy định về trang bị, lắp đặt, quản lý, vận hành, đảm bảo an toàn, bảo mật hoạt động của ATM; Thông tư quy định về phí dịch vụ thẻ ghi nợ nội địa, quy định nguyên tắc thu phí, biểu khung phí theo lộ trình nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích của các chủ thể liên quan, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ; và dự thảo một số Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định về TTKDTM.

Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư hướng dẫn thi hành một số nội dung về thuế giá trị gia tăng, trong đó quy định điều kiện để được khấu trừ thuế giá trị gia tăng là khách hàng phải chứng minh được có hóa đơn thanh toán qua ngân hàng đối với các hàng hóa, dịch vụ mua vào trên 20 triệu đồng; Thông tư quy định quản lý thu, chi bằng tiền mặt qua hệ thống Kho bạc Nhà nước, trong đó quy định rõ hơn đối tượng áp dụng, nội dung thực hiện việc thanh toán, chi trả cá nhân qua tài khoản và hình thức thanh toán bằng “thẻ tín dụng mua hàng”; Thông tư hướng dẫn Quy trình tổ chức phối hợp thu ngân sách Nhà nước giữa KBNN - Tổng Cục thuế - Tổng Cục Hải quan và các ngân hàng thương mại, qua đó góp phần cải cách thủ tục hành chính và tăng cường TTKDTM.

2. Nâng cao chất lượng và phát triển cơ sở hạ tầng thanh toán:

Trong ngành ngân hàng, cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ TTKDTM, nhất là thanh toán điện tử, tiếp tục được chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả nhằm tạo sự phát triển đồng bộ, bảo đảm an ninh, an toàn hoạt động TTKDTM, phục vụ tốt cho việc cung ứng và ứng dụng các dịch vụ, phương tiện TTKDTM mới, hiện đại.

Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (TTĐTLNH) tiếp tục đóng vai trò là hệ thống thanh toán xương sống, quan trọng nhất của nền kinh tế, giao dịch thanh toán được thực hiện nhanh, kịp thời, an toàn và chính xác, phục vụ tốt phát triển TTKDTM trong nền kinh tế, nâng cao hiệu quả kinh tế và hoạt động của hệ thống ngân hàng; giá trị và số lượng giao dịch tiếp tục tăng lên. Kho bạc Nhà nước (KBNN) hiện có 2 đơn vị thí điểm tham gia Hệ thống TTĐTLNH. Kết quả thí điểm vừa qua được đánh giá là cơ bản vận hành ổn định, hiệu quả, thực hiện thanh toán thông suốt và nhanh chóng, đáp ứng được yêu cầu thanh toán của KBNN, giảm xử lý giao dịch thủ công, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính của Nhà nước.

NHNN tiếp tục tập trung chỉ đạo triển khai các dự án, nội dung thuộc Đề án xây dựng Trung tâm chuyển mạch thẻ thống nhất đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. NHNN đã tham gia vào Công ty cổ phần Chuyển mạch Tài chính Quốc gia Việt Nam (Banknetvn) với số vốn góp đợt 1 là 31,5 tỷ đồng, chiếm 25% vốn điều lệ của Banknetvn; hoàn thành việc chuyển kết nối hệ thống ATM/POS của các ngân hàng thành viên Công ty cổ phần Thẻ Thông minh Vina (VNBC) về Banknetvn. Chỉ đạo tập trung xây dựng và triển khai Phương án sáp nhập Công ty cổ phần dịch vụ thẻ Smartlink vào Banknetvn để triển khai Đề án xây dựng Trung tâm chuyển mạch thẻ thống nhất (đến nay 2 Công ty đã ký kết hợp đồng với đơn vị tư vấn để triển khai tư vấn về định giá công ty, đề xuất tỷ lệ chuyển đổi cổ phiếu giữa 2 Công ty và các vấn đề liên quan khác, dự kiến hoàn thành việc sáp nhập vào tháng 3/2013).

Cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động thanh toán thẻ tiếp tục được đầu tư. Đến cuối tháng 12/2012, có 46 ngân hàng đã trang bị máy ATM/POS với số lượng trên 14.200 ATM và hơn 104.500 POS (tăng lần lượt 6,8% và 50% so với cuối năm 2011). NHNN đã chỉ đạo các công ty chuyển mạch, các ngân hàng phát hành thẻ hoàn thành kết nối liên thông hệ thống ATM trên phạm vi toàn quốc, qua đó thẻ của một ngân hàng đã có thể sử dụng để rút tiền và thanh toán tại hầu hết ATM của các ngân hàng khác. Đồng thời, NHNN chỉ đạo kết nối liên thông mạng lưới POS và phát triển thanh toán thẻ qua POS, đã lần lượt kết nối thành công tại TP Hà Nội, TP HCM và TP Đà Nẵng và tiếp tục triển khai tại các địa phương khác trong cả nước vào cuối năm 2011. Trong năm 2012, NHNN tiếp tục theo dõi, đôn đốc và xử lý các vấn đề liên quan đến kết nối liên thông mạng lưới POS và phát triển thanh toán thẻ qua POS trên toàn quốc; đến nay cơ bản hoàn thành kết nối về kỹ thuật trên toàn quốc, với trên 76.000 POS của trên 720 chi nhánh tổ chức tín dụng và 20.600 đơn vị chấp nhận thẻ đã được kết nối liên thông; trong năm 2012, số lượng và giá trị thanh toán qua POS tiếp tục tăng nhanh, đạt mức gần 21 triệu giao dịch và 95.000 tỷ đồng (tăng 33% và 23% tương ứng so với năm 2011); nhận thức về thanh toán thẻ qua POS đã có sự chuyển biến tích cực ở các địa phương, việc sử dụng thẻ thanh toán qua POS đang dần trở nên phổ biến ở các thành phố lớn.

Ngành Ngân hàng chủ động và tăng cường phối hợp với Bộ Công an, đặc biệt là Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao (C50), trong việc phòng chống tội phạm, đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán; thiết lập các kênh trao đổi thông tin để kịp thời phối hợp, xử lý nhiều vụ việc gian lận, lừa đảo trong thanh toán thẻ, thanh toán điện tử, góp phần giảm bớt rủi ro trong thanh toán, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân có liên quan. Bên cạnh đó, NHNN cũng tích cực tham gia xây dựng dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực sử dụng công nghệ cao do Bộ Công an chủ trì xây dựng nhằm hoàn thiện hơn cơ sở pháp lý về phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán.

3. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các dịch vụ thanh toán, ứng dụng các phương tiện thanh toán mới, hiện đại:

Các dịch vụ thanh toán, nhất là thanh toán điện tử tiếp tục được phát triển, đa dạng hóa với nhiều sản phẩm, phương tiện mới, đa dạng, an toàn, tiện lợi:

Bên cạnh các dịch vụ thanh toán truyền thống (ủy nhiệm thu, séc, ủy nhiệm chi...), hầu hết các NHTM đã và đang triển khai các dịch vụ thanh toán mới, hiện đại dựa trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin như Internet Banking, SMS Banking, Mobile Banking, Ví điện tử nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, phù hợp với xu thế thanh toán của các nước trong khu vực và trên thế giới. Hiện có 40 NHTM cung cấp dịch vụ Internet Banking cho khoảng 2,5 triệu khách hàng là cá nhân, doanh nghiệp, thực hiện trong năm trên 28 triệu giao dịch tài chính với giá trị trên 3,4 triệu tỷ đồng; và có 19 NHTM cung cấp dịch vụ Mobile Banking cho 2,9 triệu khách hàng là cá nhân, doanh nghiệp, trong năm thực hiện trên 11,9 triệu giao dịch tài chính với giá trị trên 9,7 nghìn tỷ đồng.

Việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử vừa qua, đặc biệt là Internet Banking, đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, mang lại cho các NHTM số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ khá lớn cũng như số lượng và giá trị giao dịch tăng cao; thể hiện tiềm năng, xu hướng trong phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại, qua đó tạo thêm kênh thanh toán mới, thuận tiện và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nhà cung cấp hàng hóa và cả ngân hàng, bước đầu làm thay đổi thói quen thanh toán bằng tiền mặt trong dân cư.

Các NHNN chi nhánh tỉnh, TP tiếp tục thực hiện Chỉ thị 20/2007/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về trả lương qua tài khoản cho các đối tượng hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. Số lượng đơn vị sử dụng NSNN và số cán bộ công chức thực hiện trả lương qua tài khoản tiếp tục tăng lên; hầu hết các đơn vị hưởng lương từ NSNN (chiếm khoảng 90%) trên địa bàn thành phố, thị xã đã thực hiện trả lương qua tài khoản. Việc trả lương qua tài khoản đã và đang làm thay đổi dần thói quen, tâm lý sử dụng tiền mặt của dân chúng, giúp phát triển các hình thức TTKDTM đối với các dịch vụ cung ứng điện, nước, điện thoại, viễn thông, truyền hình ...

Các NHTM quan tâm phát triển các dịch vụ ngân hàng bán lẻ, khách hàng cá nhân, tình hình mở và sử dụng tài khoản cá nhân tiếp tục tăng lên, hiện đã đạt trên 42 triệu tài khoản. Một số NHTM bước đầu triển khai dịch vụ thanh toán tiền điện, tiền nước, cước phí điện thoại, viễn thông, truyền hình cáp, mua xăng dầu, phí bảo hiểm và một số khoản thu khác như học phí, phí giao thông không dừng ... qua tài khoản, giảm dần việc nhân viên các tổ chức cung ứng dịch vụ phải trực tiếp thu bằng tiền mặt.

Thẻ ngân hàng tiếp tục phát triển, đến cuối năm 2012, số lượng thẻ phát hành đã đạt trên 54 triệu thẻ (tăng 31% so với cuối năm 2011); tỷ lệ sử dụng thẻ ngân hàng so với các phương tiện TTKDTM khác đang có xu hướng tăng lên.

[...]