Nội dung chính

Nền văn minh Chăm Pa

Nền văn minh Chăm Pa là một trong những nền văn hóa lâu đời và rực rỡ trong lịch sử Việt Nam, gắn liền với sự hình thành và phát triển của vương quốc Chăm Pa (Champa).

Vương quốc này từng tồn tại từ khoảng thế kỷ II đến thế kỷ XIX, với sự giao thoa giữa nhiều nền văn hóa lớn như Ấn Độ, Trung Hoa và khu vực Đông Nam Á.

Chăm Pa không chỉ nổi bật với hệ thống đền tháp độc đáo, mà còn có những thành tựu đáng kể trong kiến trúc, nghệ thuật, thương mại và hàng hải.

Dấu ấn của nền văn minh này vẫn còn hiện hữu đến ngày nay qua nhiều di tích lịch sử và văn hóa.

Nền văn minh Chăm Pa được hình thành ở khu vực nào của Việt Nam hiện nay?

Vương quốc Chăm Pa được hình thành và phát triển chủ yếu ở khu vực miền Trung và một phần Nam Trung Bộ Việt Nam ngày nay.

Lãnh thổ của vương quốc này kéo dài từ Quảng Bình ở phía Bắc đến Bình Thuận ở phía Nam. Trong từng giai đoạn phát triển, Chăm Pa có nhiều trung tâm chính trị và kinh đô khác nhau.

Các trung tâm quan trọng của Chăm Pa:

- Khu vực Bắc Trung Bộ (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế):

+ Là vùng biên giới phía Bắc của Chăm Pa, từng thuộc tiểu quốc Amaravati.

+ Chịu ảnh hưởng văn hóa Đại Việt khi mở rộng lãnh thổ về phương Nam.

- Khu vực Quảng Nam, Đà Nẵng:

+ Là một trong những trung tâm văn hóa và chính trị quan trọng nhất.

+ Kinh đô Indrapura (thế kỷ IX-XI) đặt tại Đồng Dương (Quảng Nam).

+ Thánh địa Mỹ Sơn (Di sản Thế giới UNESCO) là trung tâm tôn giáo quan trọng.

- Khu vực Bình Định, Phú Yên:

+ Từng là trung tâm quyền lực với kinh đô Vijaya (thế kỷ XI-XV).

+ Bình Định có hệ thống tháp Chăm lớn như Tháp Bánh Ít, Tháp Đôi.

- Khu vực Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận:

+ Là khu vực có dân tộc Chăm sinh sống nhiều nhất hiện nay.

+ Tháp Po Nagar (Nha Trang), Tháp Po Klong Garai (Ninh Thuận) là những công trình kiến trúc nổi bật.

+ Nơi bảo tồn nhiều phong tục, tín ngưỡng và lễ hội truyền thống của người Chăm.

Như vậy, Nền văn minh Chăm Pa được hình thành và phát triển ở khu vực miền Trung và Nam Trung Bộ Việt Nam, kéo dài từ Quảng Bình đến Bình Thuận.

Nền văn minh Chăm Pa được hình thành ở khu vực nào của Việt Nam hiện nay? (Hình từ Internet)

Nguyên tắc trong thực hành, quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể

Theo Điều 4 Nghị định 39/2024/NĐ-CP thì:

(1) Nguyên tắc trong thực hành di sản văn hóa phi vật thể:

- Cộng đồng chủ thể phải đảm bảo duy trì tính liên tục trong thực hành di sản văn hóa phi vật thể đúng với giá trị, bản chất và chức năng của di sản; giảm nguy cơ mai một, thất truyền;

- Bảo đảm gìn giữ giá trị của di sản với các hình thức thể hiện, hiểu biết, kỹ năng, kỹ thuật và không gian thực hành liên quan; không đưa những yếu tố không phù hợp vào di sản;

- Bảo đảm bao quát quy trình thực hành, nội dung, hoạt động, các yếu tố cấu thành của di sản với sự tham gia của cộng đồng chủ thể vào thực hành di sản;

- Không phổ biến và thực hành sai lệch nội dung di sản;

- Không lợi dụng thực hành di sản và danh hiệu của di sản để trục lợi hoặc thực hiện các hành vi, hoạt động trái pháp luật;

- Bảo đảm tôn trọng và bảo vệ giá trị tôn giáo, tín ngưỡng, tập quán, tính thiêng của nghi lễ và không gian thực hành của di sản văn hóa phi vật thể.

(2) Nguyên tắc trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể:

- Bảo đảm quyền và nguyên tắc thực hành di sản văn hóa phi vật thể của cộng đồng chủ thể;

- Bảo đảm các di sản văn hóa phi vật thể được thực hành hướng con người, cộng đồng tới các giá trị văn hóa tốt đẹp; gìn giữ bản sắc; hướng tới sự phát triển xã hội toàn diện; bảo đảm an toàn cộng đồng và xã hội; bảo vệ môi trường;

- Bảo đảm tôn trọng sự đa dạng văn hóa, vai trò của cộng đồng chủ thể và tính đặc thù dân tộc, vùng miền. Di sản văn hóa phi vật thể của các cộng đồng khác nhau đều được tôn trọng như nhau;

- Bảo đảm tôn trọng quyền của các cộng đồng chủ thể trong việc quyết định những yếu tố cần được bảo vệ và phát huy của di sản văn hóa phi vật thể và hình thức, mức độ cần được bảo vệ, phát huy;

- Ưu tiên bảo vệ các di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ bị mai một, thất truyền, di sản của cộng đồng các dân tộc sinh sống ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, nhóm dân tộc có khó khăn, đặc thù, di sản có giá trị toàn cộng đồng, xã hội;

- Ưu tiên quyền quyết định của cộng đồng chủ thể vì sự tồn tại, thực hành lâu dài, liên tục của di sản, phù hợp với ý nghĩa và chức năng của di sản, phù hợp với pháp luật về di sản văn hóa của Việt Nam và văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên.