Những điều cần lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết

Nội dung chính

Những điều cần lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả là phần không thể thiếu trong nhà ngày Tết, thể hiện lòng thanh kính đối với tổ tiên và mong ước một năm mới đắc lọc bình an. Để bày mâm ngũ quả đẹp mắt, hợp phong thuỷ và giữ được ý nghĩa, gia chủ cần lưu ý những điều sau:

- Làm sạch quả trước khi bày: Khi thắp hương, chuối và các loại quả khác nên được lau sạch bằng khăn giấy khô để tránh để lại nước ẩm làm hỏng quả.

- Cách bày biện khoa học: Quả to và nặng nên đặt ở dưới làm đế, trong khi những quả nhỏ được xen kẽ ở trên hoặc đặt vào những chỗ trống. Cần bảo đảm mâm ngũ quả trình bày đẹp mắt, không rơi rạch.

- Đầy đủ ngũ hành: Mâm ngũ quả thể hiện ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ, trong đó màu trắng tượng trưng cho hành Kim, màu xanh cho hành Mộc, màu đen cho hành Thủy, màu đỏ cho hành Hỏa, và màu vàng cho hành Thổ. Sự kết hợp này không chỉ mang lại vẻ đẹp đây sắc mà còn tượng trưng cho ngũ phúc lâm môn: Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh.

Những điều cần lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết (Hình từ Internet)

Mâm ngũ quả của từng vùng miền có đặc trưng gì?

Mâm ngũ quả ở mỗi vùng miền Việt Nam lại mang những đặc trưng riêng, phù hợp với khí hậu, điều kiện tự nhiên và phong tục địa phương:

- Miền Bắc: Mâm ngũ quả thường gồm chuối xanh, bưởi (hoặc phật thủ), đào, hồng và cam hoặc quýt. Nải chuối xanh được đặt ở dưới để đỡ toàn bộ các loại quả khác, bông bưởi hoặc phật thủ thường được đặt chính giữa, trong khi các loại quả nhỏ như đào, hồng, quýt, táo được bày xung quanh.

- Miền Trung: Cách bày mâm ngũ quả tại đây đơn giản và không câu nệ hình thức. Người dân vùng này thường cúng những gì sẵn có, vì điều kiện khí hậu khá khắc nghiệt. Các loại trái cây được sử dụng gồm thanh long, chuối, dừa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam hoặc quýt.

- Miền Nam: Tại đây, mâm ngũ quả thường theo quan niệm “Cầu sung vừa đủ xài”, bao gồm mãng cầu, sung, dừa, đủ đủ, xoài. Đừng mấy loại quả to như đủ đủ, dừa và xoài để làm chắc, rồi lần lượt bày những loại quả nhỏ hơn lên trên.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là một nghi lễ trình bày, mà còn mang nhiều ý nghĩa đối với đời sống tâm linh và đặc trưng văn hoá từng vùng:

Con số 5 trong mâm ngũ quả: Tượng trưng cho ngũ phúc lâm môn:

- Phú: Giàu có, nhiều của cải.

- Quý: Phẩm chất sang trọng.

- Thọ: Sống lâu trăm tuổi.

- Khang: Sức khỏe dồi dào.

- Ninh: Cuộc sống bình an.

Trong Phật giáo: Con số 5 đại diện cho ngũ thiện căn: tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt).

Ý nghĩa tương ứng của từng loại quả:

- Quả bưởi, dừa hấu: Tươi mát, tròn đầy, hứa hẹn may mắn.

- Hồng, quýt: Sắc đỏ cam rực rỡ, mang may mắn và thành đạt.

- Lê: Ngọ ngào, ngụ ý điều gì cũng suôn sẻ.

- Lựu: Nhiều hạt, mong ước con cháu đông vui.

- Đào: Thể hiện thăng tiến.

- Dừa: Âm “vừa”, có nghĩa đủ đắn.

- Sung: Sung túc về sức khỏe, tài lộc.

- Đủ đủ: Mang lại phồn thịnh.

- Xoài: Biểu tượng cho mong muốn đủ đắn, không thiếu thốn.

Mỗi mâm ngũ quả ngày Tết là sự kết hợp độc đáo của tổng hòa văn hoá vùng miền, thể hiện sự gắn kết gia đình và lòng thanh kính trước tổ tiên.

Mâm ngũ quả không chỉ là một phần không thể thiếu trong ngày Tết mà còn phản ánh những giá trị văn hóa, phong tục truyền thống của từng miền đất nước. Việc lựa chọn, bày trí và trân trọng mâm ngũ quả thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, đồng thời gửi gắm mong ước về một năm mới bình an, đủ đầy và hạnh phúc.

Dù ở bất kỳ vùng miền nào, mâm ngũ quả ngày Tết vẫn luôn giữ vai trò quan trọng, làm đẹp thêm bản sắc dân tộc và gắn kết các thế hệ trong gia đình Việt.