Quyết định 2905/QĐ-UBND năm 2013 phê duyệt Đề án phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020

QUYẾT ĐỊNH

PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT NÔNG, LÂM SẢN GÓP PHẦN GIẢM NGHÈO KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NAM GIAI ĐOẠN 2014-2016 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2020

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM

Căn cứ Luật tổ chức HĐND và UBND ngày 26/11/2003;

Căn cứ Nghị quyết số 55/2012/NQ-HĐND ngày 19/9/2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam về Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội miền núi tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020;

Căn cứ Quyết định số 3726/QĐ-UBND ngày 16/11/2013 của UBND tỉnh Quảng Nam về Ban hành Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020;

Theo đề nghị của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Tờ trình số 311/TTr- SNN&PTNT-CCPTNT ngày 9/9/2013,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt kèm theo Quyết định này Đề án phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký.

Điều 3. Chánh Văn phòng UBND tỉnh, Thủ trưởng các Sở, Ban, ngành, Hội đoàn thể có liên quan và Chủ tịch UBND các huyện miền núi chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

ĐỀ ÁN

PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT NÔNG, LÂM SẢN GÓP PHẦN GIẢM NGHÈO KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NAM, GIAI ĐOẠN 2014-2016 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2020
(Ban hành kèm theo Quyết định số 2905/QĐ-UBND ngày 24 /9/2013 của UBND tỉnh Quảng Nam)

Phần thứ nhất.

SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG ĐỀ ÁN

I. Khái quát chung về miền núi Quảng Nam

Tỉnh Quảng Nam có 16 huyện và 02 thành phố; trong đó có 9 huyện miền núi. Tổng diện tích khu vực miền núi là 776.069,12 ha, chiếm 74,34% diện tích tự nhiên của toàn tỉnh. Dân số năm 2012: 292.800 người, chiếm 20,19% dân số toàn tỉnh.

Đồng bào dân tộc thiểu số: 117.500 người, chiếm khoảng 7,52% dân số toàn tỉnh; bà con dân tộc sinh sống trên địa bàn 102 xã của 9 huyện/18 huyện, thành phố của tỉnh, tập trung chủ yếu ở 6 huyện vùng cao; Nam Trà My, Bắc Trà My, Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang và Phước Sơn. Thu nhập bình quân đầu người các huyện miền núi đạt từ 4- 6,26 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ dùng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt tỷ lệ 74,2%, tỷ lệ dùng điện sinh hoạt đạt 90,2%. Bình quân đất sản xuất nông, lâm nghiệp từ 1.400 đến 1.700 m²/hộ. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới năm 2012 bình quân: 47,9 % (1).

Do địa hình đồi núi cao và có độ dốc lớn, giao thông đi lại khó khăn, thường bị chia cắt trong mùa mưa lũ; diện tích đất sản xuất nhỏ, manh mún, phương thức sản xuất, canh tác còn lạc hậu, tự cung, tự cấp; điều kiện canh tác phụ thuộc nhiều vào thời tiết, thiên nhiên; sản lượng cây trồng thấp, chăn nuôi kém phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao.

Trong thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước qua các Chương trình, dự án đã đầu tư phát triển KT-XH các huyện miền núi, bước đầu đã đem lại những kết quả quan trọng. Kinh tế - xã hội miền núi từng bước được phát triển, bộ mặt nông thôn miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội không thuận lợi, nên kinh tế phát triển chậm, đời sống của trên 70% dân số vẫn còn nhiều khó khăn.

Để từng bước khắc phục khó khăn, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng trong tình hình mới, Hội đồng nhân dân tỉnh đã Ban hành Nghị quyết số 55/2012/NQ-HĐND và UBND tỉnh Ban hành Quyết định số 3726/QĐ-UBND ngày 16/11/2012 về Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020. Việc xây dựng Đề án phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực miền núi là rất cần thiết, nhằm cụ thể hóa việc triển khai Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi của HĐND và UBND tỉnh như nói trên.

II. Những căn cứ để lập Đề án

Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 01/9/2011 của Tỉnh ủy về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7, BCH TW Đảng (khoá X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn gắn với việc thực hiện thắng lợi Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới;

Nghị quyết số 55/2012/NQ-HĐND ngày 16/9/2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam về Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020;

Quyết định số 3726/QĐ-UBND ngày 16/11/2012 của UBND tỉnh Quảng Nam Ban hành Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020;

Quyết định số 299/QĐ-UBND ngày 23/01/2013 của UBND tỉnh Quảng Nam về Ban hành Chương trình công tác năm 2013 của UBND tỉnh.

III. Phạm vi Đề án

Đề án được lập trên địa bàn 9 huyện miền núi gồm: Tây Giang, Nam Giang, Đông Giang, Phước Sơn, Nam Trà My, Bắc Trà My, Tiên Phước, Hiệp Đức và Nông Sơn.

Phần thứ hai.

THỰC TRẠNG KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC HUYỆN MIỀN NÚI I. HIỆN TRẠNG KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Hiện trạng sử dụng đất khu vực miền núi

Tổng diện tích tự nhiên : 776.069,12 ha.

1.1. Diện tích đất Nông nghiệp : 622.060,60 ha;

1.2. Đất phi nông nghiệp : 25.739,19 ha;

1.3. Đất chưa sử dụng : 128.269,24 ha;

(Kèm theo phụ lục chi tiết biểu 01/HT )

2. Dân số và lao động

2.1. Dân số: Đến năm 2012, dân số khu vực miền núi: 292.800 khẩu, chiếm 20,19% dân số toàn tỉnh. Mật độ dân số bình quân 9 huyện miền núi: 37,71 người/km².

2.2. Lao động: Tổng số lao động: 156.268 lao động.

Trong đó, lao động nam: 79.940 lao động; lao động nữ: 76.328 lao động.

2.3. Thành phần dân tộc

- Dân tộc Cơtu: 46.798 người.

- Dân tộc Giẻ triêng: 68.112 người.

- Dân tộc Kinh: 175.300 người.

- Dân tộc khác: 2.590 người.

(Kèm theo phụ lục chi tiết biểu 02/HT)

II. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT MỘT SỐ NGÀNH CHỦ YẾU

1. Nông nghiệp

Trong những năm qua sản xuất nông nghiệp vẫn giữ vai trò chủ đạo, sản xuất có những bước phát triển, tăng bình quân giai đoạn 2006-2011 là 3,4%, giá trị sản xuất năm 2006: 475 tỷ đồng, năm 2012 tăng lên 561 tỷ đồng.

1.1. Trồng trọt

a. Đối với cây lúa: Năm 2006: 21.542 ha, năm 2012 giảm còn 19.957 ha, diện tích đất trồng cây công nghiệp hằng năm, năm 2012: 27.231,71 ha; diện tích đất trồng cây lâu năm, năm 2012: 14.995,75 ha; diện tích trồng lúa và cây hằng năm giảm là do thu hồi đất để xây dựng các công trình thủy điện.

Năng suất lúa bình quân đạt 31,37 tạ/ha. Sản lượng lương thực cây có hạt 81.236 tấn (2); lương thực bình quân đầu người 277,4 kg/người/năm (3).

(Kèm theo phụ lục chi tiết biểu số 03/HT )

b. Một số cây công nghiệp dài ngày

- Cây cao su: được xác định là cây mũi nhọn trong phát triển kinh tế ở các huyện miền núi; cao su đưa vào trồng ở các huyện từ năm 1998 đến nay, với tổng diện tích: 10.034 ha; trong đó diện tích trồng cao su tiểu điền gần 2.121 ha (4).

Diện tích cao su đã đưa vào khai thác là 1.733 ha; với sản lượng khai thác năm 2012 khoảng 2.166 tấn; năng suất bình quân 1.250kg/ha, chủ yếu tập trung ở huyện Hiệp Đức.

- Cây tiêu: Chủ yếu là giống tiêu Tiên Phước; đầu năm 2000, tiêu phát triển mạnh với diện tích trên 300 ha; nhưng do nhiều nguyên nhân, trong đó có tình hình dịch bệnh, sự thoái hóa về giống, nên hiện nay diện tích tiêu ở huyện Tiên Phước chỉ còn lại 10 ha, ở các huyện lân cận thì cây tiêu chủ yếu trồng rãi rác. Những năm gần đây tiêu hạt được giá, nhưng diện tích trồng tiêu phục hồi chậm, UBND tỉnh đã ban hành cơ chế hỗ trợ đầu tư (Quyết định số 11/2013/QĐ-UBND ngày 24 tháng 5 năm 2013 của UBND tỉnh), nhằm phục hồi và mở rộng cây tiêu Tiên Phước.

c. Một số cây dược liệu quý

- Sâm Ngọc Linh: Chủ yếu phân bố tại xã Trà Linh, Nam Trà My. Diện tích quy hoạch để phát triển sâm của công ty Dược – Vật tư y tế Quảng Nam là 45 ha, hiện nay, đang thực hiện 10 ha, mỗi năm công ty thu hoạch được khoảng 100 kg củ; số lượng cây sâm Ngọc Linh trồng phân tán trong nhân dân vào khoảng 685.000 cây, tập trung nhiều nhất ở xã Trà Linh (615.000 cây), chưa có điều kiện thống kê hết số lượng cây trồng trong dân. Huyện Nam Trà My cũng đang xây dựng Đề án bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh (trồng trong nhân dân); theo đó, giai đoạn 2012-2015: phát triển trên 1 triệu cây; giai đoạn 2016-2020: phát triển khoảng 2 triệu cây.

- Cây Ba Kích và Đảng Sâm: Chủ yếu phân bố ở huyện Tây Giang; diện tích trồng cây Ba Kích khoảng 38 ha, Đảng Sâm là 56 ha, giống cây lấy từ tự nhiên và nhân vô tính. Cây Ba kích phân bố tại các xã Lăng, A Tiêng, A Nông, Bhlê, AVương; cây Đảng sâm phân bố tại các xã Tr’Hy, AXan, Ch’Ơm, Gari.

d. Một số loại cây ăn quả

Cây ăn quả tập trung ở các huyện miền núi thấp, qua điều tra đánh giá thì diện tích bưởi trụ Đại Bình khoảng 15 ha; diện tích Thanh trà Tiên Phước 144 ha (năng suất 5-6 tấn quả/ha/năm); diện tích cây Loòn bon 240 ha, trong đó có hơn 100 ha đã cho quả (năng suất 5-10 tấn/ha/năm); cây Măng cụt trồng chủ yếu ở Tiên Phước 45 ha (năng suất khoảng 100-150kg/cây/năm).

1.2. Chăn nuôi

Trong những năm qua tình hình chăn nuôi ở các huyện miền núi gặp nhiều khó khăn, thời tiết rét lạnh và dịch bệnh thường xuyên xảy ra; chăn nuôi ở các huyện miền núi chủ yếu là hộ gia đình, hình thức chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, thả rông nên việc áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào chăn nuôi vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là công tác thú y, tiêm phòng dịch bệnh gia súc, gia cầm. Qua điều tra, tổng đàn gia súc trên địa bàn các huyện (theo số liệu Cục Thống kê 01/10/2012) như sau:

- Tổng đàn trâu : 23.549 con;

- Tổng đàn bò : 52.847 con;

- Tổng đàn lợn : 212.462 con;

- Tổng đàn gia cầm: 666.000 con.

2. Kinh tế vườn, kinh tế trang trại

2.1. Kinh tế vườn

Kinh tế vườn, nhất là vườn đồi, vườn rừng là một trong các thế mạnh của các huyện miền núi. Diện tích vườn đã cải tạo trên địa bàn các huyện miền núi: 10.256 vườn, với 3.179 ha; số vườn đồi, vườn rừng được mở mới với diện tích 4.308 ha. Tổng giá trị sản phẩm hàng hóa từ kinh tế vườn ước đạt 261.800 triệu đồng; những vườn được cải tạo bình quân thu nhập 35 triệu đồng/ha, cá biệt có một số vườn ở huyện Tiên Phước cho thu nhập rất cao 100 triệu đồng/ha. Tuy nhiên, kinh tế vườn ở khu vực miền núi phát triển chưa tương xứng tiềm năng, lợi thế.

2.2. Kinh tế trang trại

Tổng số trang trại hiện có trên địa bàn các huyện miền núi theo tiêu chí tại Thông tư số 27/2011/TT-NN&PTNT ngày 13/4/2011 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thì hầu hết các trang trại trên đều không đạt theo tiêu chí mới (qua rà soát chỉ còn lại 2 trang trại đảm bảo theo tiêu chí mới).

3. Lâm nghiệp

Tổng diện tích đất lâm nghiệp: 584.384,74 ha, chiếm 86,70% diện tích đất lâm nghiệp toàn tỉnh; rừng tự nhiên có độ che phủ cao, trên 48,3%, là vùng có trữ lượng gỗ lớn trên 42 triệu m3; có nhiều loại gỗ quý như gõ, chò, lim, dỗi, hương… nhiều loại dược liệu quý như: Sâm Ngọc Linh, Đảng sâm, Ba kích, Sa nhân; các cây nguyên liệu cho tiểu thủ công nghiệp: Tre, nứa, mây, đót và nhiều loại động vật quý hiếm.

3.1. Diện tích đất rừng sản xuất: 178.593,13ha, chiếm 30,56% diện tích đất lâm nghiệp, gồm:

- Đất có rừng : 97.630 ha.

- Đất chưa có rừng: 80.963,12 ha.

3.2. Đất có rừng phòng hộ: 274.471,79 ha, chiếm 47% diện tích đất lâm nghiệp.

- Đất có rừng : 191.986,02 ha.

- Đất chưa có rừng: 82.485,77 ha.

3.3. Đất rừng đặc dụng: 131.391,82 ha, chiếm 22,5% diện tích đất lâm nghiệp.

- Đất có rừng : 105.068,17 ha.

- Đất chưa có rừng: 26.251,65 ha.

(Kèm theo phụ lục chi tiết biểu số 04/HT )

Trong những năm vừa qua bằng các Chương trình, dự án như: Chương trình 661, KFW6, WB3, JBIC, KFW6 đã đầu tư hỗ trợ phát triển rừng, cụ thể: trồng mới 20.578 ha, gồm rừng phòng hộ: 5.682 ha; rừng sản xuất: 14.896 ha; công tác khoanh nuôi, bảo vệ rừng được chú trọng; đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 6.424 hộ/13.437 ha.

Phát triển lâm nghiệp là thế mạnh của các huyện miền núi; trong đó trồng rừng nguyên liệu giấy đã góp phần giảm nghèo, tăng thu nhập đáng kể cho người dân. Diện tích trồng keo nguyên liệu đến nay: 122.878 ha; hằng năm khai thác khoảng 6.000 ha; sản lượng khai thác trên 230.000 tấn, giá trị thu được khoảng 230 tỷ đồng.

4. Đánh giá chung về tình hình sản xuất nông nghiệp và hiệu quả đầu tư của các Chương trình, dự án thời gian qua các huyện miền núi

Nhìn chung trong thời gian qua tình hình phát triển sản xuất các huyện miền núi có những chuyển biến tích cực, kinh tế tiếp tục ổn định và phát triển khá, cơ cấu kinh tế nông nghiệp bước đầu chuyển dịch đúng hướng, đã hình thành được các vùng chuyên canh cây cao su và các cây nguyên liệu (keo, sắn, mây...) và một số mô hình sản xuất nông, lâm kết hợp mang lại hiệu quả cao. Năng suất sản lượng các loại cây trồng chính tăng qua từng năm. Sản lượng cây có hạt và tổng đàn gia súc, gia cầm tăng tương đối ổn định, nhiều mô hình chăn nuôi bò đàn của bà con dân tộc có thu nhập trên 60-70 triệu đồng/năm và đang được nhân rộng.

(Có biểu Chi tiết số 05A/HT kèm theo)

Hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn được tập trung đầu tư, nhất là hệ thống giao thông, nhiều tuyến đường chính mới được hình thành đã có tác động tích cực đến phát triển KT-XH. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên, chất lượng giáo dục, y tế từng bước được cải thiện. Công tác khuyến nông, khuyến lâm và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp ngày càng được phát huy, thu nhập bình quân đầu người tăng qua từng năm, tỷ lệ hộ nghèo hằng năm giảm đáng kể, quốc phòng an ninh được giữ vững, khối đại đoàn kết toàn dân được phát huy

Giai đoạn 2006- 2012, khu vực miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh đã nhận được sự hỗ trợ rất nhiều chương trình, dự án, chính sách của TW, như Chương trình 135 giai đoạn 2, Chương trình 134, Nghị quyết 30 a, Chương trình giảm nghèo, Quyết định 33/2007/QĐ-TTg, Quyết định 102/2009/QĐ-TTg…

Tổng nguồn vốn đầu tư hỗ trợ trên địa bàn khu vực 9 huyện miền núi của tỉnh theo các chương trình, dự án, chính sách nêu trên khoảng 6.675 tỉ đồng, đạt suất đầu tư bình quân/1 người (giai đoạn 2006-2012) là 22,4 triệu đồng (5). Các chương trình này đã hỗ trợ các máy móc thiết bị, công cụ phục vụ sản xuất, các loại giống cây trồng, con vật nuôi, phân bón, tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn cách làm ăn; hỗ trợ khai hoang; xây dựng công trình thủy lợi; khoán chăm sóc và bảo vệ rừng... nên đã góp phần thiết thực, tạo ra sự chuyển biến trong sản xuất, góp phần giảm nghèo đáng kể. Nhờ vậy, tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn miền núi có bước phát triển đáng kể; kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được xây dựng tương đối đồng bộ, nhằm phục vụ nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của nhân dân; giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp đều tăng, thu nhập bình quân đầu người/năm đạt 6,26 triệu đồng, tăng 2,15 lần so với năm 2006; hằng năm tỉ lệ hộ nghèo giảm từ 3-4%.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, sản xuất nông nghiệp ở các huyện miền núi và việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án, chính sách của nhà nước đối với phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp miền núi (Nghị quyết 30a, Quyết định 1592/QĐ- TTg, Chương trình 135...) còn nhiều tồn tại, hạn chế sau:

Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, năng suất, sản lượng một số cây trồng, con vật nuôi chưa cao, hiệu quả thấp; chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp chưa rõ nét, sản phẩm nông nghiệp mang tính tự cung tự cấp còn phổ biến; chưa khai thác tốt tiềm năng đất đai, lao động; cơ sở chế biến và dịch vụ sản xuất chưa được chú trọng; kết cấu hạ tầng kinh tế và xã hội đã được đầu tư nhưng còn thiếu và yếu so với nhu cầu phát triển;

Việc hỗ trợ đầu tư từ các chương trình, dự án, chính sách để phát triển sản xuất khi chưa lập quy hoạch sản xuất (6), dẫn đến bố trí một số cây, con hoặc xây dựng các mô hình không phù hợp với điều kiện sản xuất, nên hiệu quả đầu tư đạt chưa cao;

Việc chuyển giao tiến bộ kỹ thuật còn nhiều khó khăn, một mặt do mặt bằng dân trí thấp; nhưng mặt khác, việc tập huấn, hướng dẫn và phổ biến kỹ thuật sản xuất của các cơ quan chuyên môn chưa mang lại hiệu quả cao, cách làm chưa phù hợp với nông dân miền núi; trong lúc đó, một số tổ chức phi chính phủ ILO, IDE…thực hiện công tác này mang lại kết quả cao, thể hiện qua các Chương trình SRI, bón phân vi sinh…;

Đội ngũ kỹ thuật viên, khuyến nông viên chưa hình thành và đi vào hoạt động theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ (7), nên việc hỗ trợ kỹ thuật và hướng dẫn cách làm ăn cho người dân còn nhiều hạn chế.

Trên cùng một địa bàn có quá nhiều chương trình, dự án cùng triển khai thực hiện trùng lắp mục tiêu, đối tượng, nội dung đầu tư hỗ trợ, nên trong tổ chức thực hiện có lúc, có nơi còn chồng chéo, ảnh hưởng đến công tác kiểm tra, theo dõi, phối hợp thực hiện. Việc phân bổ vốn còn mang tính bình quân, kinh phí cấp để thực hiện các nội dung chính sách trong đề án được duyệt chưa đáp ứng được nhu cầu (NQ 30a bố trí vốn chỉ khoảng 10% so với đề án được duyệt); chưa phát huy tốt việc lồng ghép vốn đầu tư từ các chương trình, dự án; định mức hỗ trợ (NQ 30a) còn thấp so với thực tế, như: Hỗ trợ khai hoang 10 triệu đồng/ha; giao khoán bảo vệ rừng 200.000 đồng/ha, không đủ kinh phí lập hồ sơ thiết kế ban đầu, như phân chia ranh giới, cắm mốc cho từng hộ gia đình;

Sự phối kết hợp giữa các cấp, các ngành trong công tác chỉ đạo, điều hành chưa được đồng bộ; công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên...; trình độ dân trí thấp, năng lực của cán bộ cơ sở còn hạn chế, tư tưởng chủ quan trông chờ, ỷ lại vào sự đầu tư của Nhà nước trong một bộ phận cán bộ và nhân dân còn xảy ra, làm cho việc triển khai thực hiện chưa đạt hiệu quả như mong muốn.

III. THỰC TRẠNG VỀ CƠ SỞ HẠ TẦNG PHỤC VỤ SẢN XUẤT

1. Giao thông

- Tuyến tỉnh, liên tỉnh và Quốc lộ:

Hệ thống mạng lưới giao thông đường bộ đi các huyện miền núi tương đối thuận lợi, đường Hồ Chí Minh đi qua 3 huyện Đông Giang, Nam Giang, Phước Sơn; các tuyến đường 14E; 14G; 14D nối với nước bạn Lào; ngoài ra còn có các tuyến đường ĐT nối từ Quốc lộ 1A đi các huyện miền núi.

Đường huyện có 612 km, gồm 244,4 km đường nhựa, 69,2 km đường cấp phối và chủ yếu là đường đất có 348,6km. Chất lượng đường rất xấu, mùa mưa thường bị lầy lội và ách tắc do bị sạt lở đất.

Đường xã có 1.089 km, gồm 208,3 km đường nhựa, 94,6 km đường cấp phối và 718,5 km đường đất; đến nay đã xuống cấp 273km.

Đường giao thông liên thôn có 942 km, chủ yếu là đường đất 751 km, nên chỉ đi lại thuận lợi trong mùa nắng còn mùa mưa đi lại rất khó khăn.

Nhìn chung, hệ thống đường giao thông trên địa bàn 9 huyện miền núi còn thiếu và yếu, tỷ lệ đường bê tông và nhựa hóa còn thấp và chủ yếu là đường đất, nên dễ bị sạt lở trong mùa mưa, chi phí sửa chữa hàng năm thường rất lớn và gây ách tắc trong việc vận chuyển, lưu thông hàng hoá và đi lại của nhân dân địa phương.

2. Thủy lợi

Hệ thống thủy lợi ở các huyện trong những năm qua được quan tâm đầu tư, hiện nay trên địa bàn các huyện miền núi đã được xây dựng 909 công trình thủy lợi trong đó có 627 đập dâng; 373 đập thời vụ; 29 hồ chứa quy mô tương đối lớn và 5 trạm bơm, phục vụ tưới cho khoảng 8.618 ha. Tuy nhiên, hệ thống thủy lợi ở các huyện đầu tư nhiều nhưng do đặc điểm địa hình chia cắt, diện tích đất sản xuất manh mún, diện tích tưới cho mỗi công trình thấp, phổ biến từ 0,5 ha-10 ha, nên việc cung cấp nước tưới cho vùng này còn hạn chế, riêng các hồ chứa quy mô tưới tương đối lớn từ 30 ha trở lên rất ít; hệ thống kênh mương nội đồng được kiên cố nhưng tỉ lệ vẫn còn thấp, hằng năm về mùa mưa thường bồi lấp hư hỏng; một số công trình thủy lợi xây dựng đã lâu hiện nay đã xuống cấp, cần phải gia cố, nâng cấp để phục vụ sản xuất.

Phần thứ ba.

MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT NỒNG LÂM THỦY SẢN, GÓP PHẦN GIẢM NGHÈO KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NAM, GIAI ĐOẠN 2013-2016 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2020

I. MỤC TIÊU

1. Mục tiêu chung

Đẩy nhanh tốc độ tăng tưởng kinh tế, tăng cường ứng dụng, chuyển giao các tiến bộ khoa học- kỹ thuật vào sản xuất, thay đổi tập quán sản xuất lạc hậu, tạo sự chuyển biến mạnh về sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp; tăng cường cải thiện sinh kế, nâng cao đời sống cho nhân dân sinh sống ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đẩy mạnh Chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững; bảo vệ tốt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, môi trường sinh thái, nhất là tài nguyên rừng và khoáng sản.

2. Các chỉ tiêu cụ thể

Căn cứ nội dung Nghị quyết số 55/2012/NQ-HĐND ngày 19/9/2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam về Chương trình tổng thể phát triển kinh tế xã hội miền núi, giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020, các chỉ tiêu cụ thể cần phấn đấu đạt được như sau:

2.1. Giai đoạn từ 2014 - 2016

- Phấn đấu đến năm 2015 thu nhập bình quân đầu người đạt 11 triệu đồng/ năm;

- Giá trị sản xuất nông - lâm nghiệp, tăng bình quân từ 3,5- 4,5%/năm;

- Giảm tỷ lệ hộ nghèo còn 36%;

- Nâng độ che phủ rừng lên 50%;

- Tỷ lệ lao động được đào tạo đạt 31%;

- Số xã đạt tiêu chí nông thôn mới: 17 xã.

2.2. Giai đoạn từ 2017 - 2020

- Phấn đấu đến năm 2020 thu nhập bình quân đầu người từ 18 triệu đồng/năm;

- Giá trị sản xuất nông - lâm nghiệp, tăng bình quân từ 4 - 5,5%/năm;

- Giảm tỷ lệ hộ nghèo còn 22%;

- Nâng độ che phủ rừng lên 55%;

- Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 38,5%;

- Số xã đạt tiêu chí nông thôn mới: 35 xã.

II. NHIỆM VỤ PHÁT TRIỂN MỘT SỐ NGÀNH CHỦ YẾU

1. Phát triển nông nghiệp

1.1. Trồng trọt

a. Cây lúa:

Tập trung khai hoang mở rộng diện tích lúa nước 2 vụ ở những nơi có điều kiện: 370ha (huyện Phước Sơn 120ha, Tây Giang 50ha, Đông Giang 150 ha, Nam Trà My 50 ha). Tập trung đầu tư thâm canh, đảm bảo tưới tiêu chủ động để tăng năng suất, sản lượng. Đưa năng suất lúa bình quân cả năm từ 31,3 tạ/ha năm 2011, lên từ 35- 40 tạ/ha, năm 2016.

Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng cây lúa đến năm 2016

b. Cây ngô:

Sử dụng các bãi nà, bãi bồi ven sông, suối để trồng ngô, đưa nhanh một số giống ngô lai cho năng suất cao vào để sản xuất.

c. Cây rau, đậu, cây có bột:

Do điều kiện địa hình khu vực miền núi đất đai manh mún, nhỏ lẻ không có điều kiện phát triển vùng rau tập trung, chỉ có điều kiện phát triển một số bãi nà và vườn rau hộ gia đình để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng tại chỗ.

Mở rộng diện tích trồng các loại đậu đỗ, nhất là đậu xanh, đậu đen; xây dựng các mô hình thâm canh lạc, thử nghiệm các giống lạc mới cho năng suất cao, chọn ra các giống thích nghi để phổ biến, nhân rộng.

Phát triển các loại cây có bột: sắn, khoai lang…gắn liền với đẩy mạnh chăn nuôi gia súc.

d. Cây ăn quả:

- Cây chuối: chọn cây chuối Mốc và một số loại chuối ăn quả là cây phát triển sản xuất hàng hóa, bởi vì chúng dễ trồng (phạm vi thích nghi rộng), ít sâu bệnh, sản phẩm tiêu thụ khá ổn định; có kế hoạch sản xuất giống chuối bằng phương pháp cấy mô vi sinh, để tạo cây giống sạch bệnh, số lượng lớn, giá thành hạ, chủ động cung ứng cho nông dân miền núi; hướng dẫn nông dân bố trí thời vụ trồng, để lúc thu hoạch bán được giá cao (trùng với ngày tết, ngày rằm, mồng một hàng tháng).

- Các cây Loòn Bon, Thanh Trà Tiên Phước, bưởi trụ Đại Bình, Măng Cụt…Tập trung phát triển ở huyện Tiên Phước, Nông Sơn và các huyện miền núi khác theo Nghị quyết số 66/2012/NQ-HĐND ngày 14/12/2012 của HDDND tỉnh và Quyết định số 11/2013/QĐ-UBND của UBND tỉnh về Cơ chế khuyến khích phát triển một số loại cây trồng trên địa bàn tỉnh.

đ. Cây Công nghiệp dài ngày

- Cao cao su: Cây cao su được xác định là cây kinh tế mũi nhọn của các huyện miền núi; tập trung phát triển cả cao su đại điền lẫn cao su tiểu điền; việc phát triển cây cao su cần chú ý:

Căn cứ vào điều kiện cụ thể về đất đai và trên cơ sở rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng, UBND các huyện khẩn trương quy hoạch diện tích trồng cao su đại điền và tiểu điền; không để người dân tự phát, lấn chiếm đất rừng để trồng cao su. Phát triển cây cao su đại điền, tiểu điền ở những nơi có điều kiện; kế hoạch trồng cao su đến năm 2016: 22.034 ha (tăng so với năm 2012 ha:12.000 ha); trong đó cao su đại điền: 16.914 ha; tiểu điền: 5.120 ha. Quy hoạch diện tích trồng cao su đến năm 2020: 48.593 ha; trong đó cao su đại điền: 38.900 ha; tiểu điền: 9.693 ha (8). Sau khi rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng dự kiến quy hoạch bổ sung thêm 10.600 ha (chủ yếu mở rộng diện tích trồng thêm ở các huyện, như: Tiên Phước (2.000 ha), Nam Trà My (2.000ha), Phước Sơn (2.900 ha), Phú Ninh (1.000 ha), Thăng Bình (2.400 ha) và Nông Sơn (300 ha);

Các địa phương làm việc với các doanh nghiệp cao su đóng trên địa bàn tỉnh, để liên kết trong việc tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cho các hộ nông dân, nhất là các hộ trồng cao su tiểu điền, giúp người dân yên tâm đầu tư sản xuất; cần chú ý tính toán lợi ích cụ thể của người dân (đặc biệt là khi đi vào thu hoạch) khi nhân dân đóng góp đất đai để cùng với doanh nghiệp sản xuất cao su;

Tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân phát triển cao su tiểu điền gắn với phát triển kinh tế vườn, kinh tế trang trại theo Nghị quyết số 66/2012/NQ-HĐND ngày 14/12/2012 của HĐND tỉnh Quảng Nam và Quyết định số 11/2013/QĐ-UBND của UBND tỉnh về Cơ chế khuyến khích phát triển một số loại cây trồng trên địa bàn tỉnh.

- Cây tiêu: Chủ yếu là phát triển cây tiêu giống Tiên Phước; đến năm 2016 diện tích tiêu trồng đạt: 300 ha; tập trung trồng ở các xã thuộc huyện miền núi thấp và một số xã thuộc các huyện miền núi cao (tiếp giáp với các huyện miền núi thấp), theo Nghị Quyết số 66/2012/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Quảng Nam.

- Cây Bời Lời đỏ: Trong những năm qua việc phát triển cây Bời Lời đỏ ở một số huyện miền núi cao, như Phước Sơn đã đem lại kết quả tốt, người dân đã có thu nhập khá từ cây trồng này (sau 5 năm trồng có nơi thu nhập 200 triệu đồng/ha), cần nghiên cứu, đánh giá để có định hướng sản xuất trong thời gian đến.

e. Cây dược liệu:

Phát triển cây Sâm Ngọc Linh 50-60 ha ở xã Trà Linh, huyện Nam Trà My; có cơ chế khuyến khích để di thực loại cây này sang hai địa phương: xã Ch’Ơm, huyện Tây Giang và xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn (những nơi này đã được Ban nghiên cứu của Đại học Y Dược TP. HCM do GS.TS Nguyễn Minh Đức phụ trách đã nghiên cứu, trồng thử vào năm 2008; kết quả về kích thước, hình dáng củ, hàm lượng các saponin trồng ở xã Phước Lộc và xã Ch’Ôm tương đồng với mẫu sâm đối chứng tại xã Trà Linh). Phát triển các cây Ba kích ở huyện Tây Giang và các địa phương có điều kiện sản xuất phù hợp với diện tích 250 ha (Tây giang 200ha, Đông Giang 50ha); cây Đảng Sâm 200 ha (trồng chủ yếu vùng cao huyện Tây Giang). Trong năm 2013, tỉnh sẽ Ban hành Cơ chế hỗ trợ, khuyến khích phát triển các cây dược liệu nói trên, như Chương trình công tác đã được UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 299/QĐ-UBND ngày 23/01/2012.

1.2. Chăn nuôi

Phát triển mạnh chăn nuôi, nhằm nâng cao tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế nông, lâm, thủy sản. Xác định chăn nuôi bò là thế mạnh đối với phát triển kinh tế miền núi; bằng nhiều biện pháp tập trung phát triển đàn bò từ 52.847 con, lên trên 60.000 con vào năm 2016; thực hiện chính sách hỗ trợ để phát triển đàn bò lai theo hướng Zêbu ở những nơi có điều kiện (theo Quyết định số 35/2012/QĐ-UBND ngày 21/12/2012 của UBND tỉnh Quảng Nam về việc Ban hành Quy định thực hiện Cơ chế hỗ trợ khuyến khích phát triển chăn nuôi theo hướng hàng hoá, an toàn dịch bệnh trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2011-2015), nhằm tạo ra giống bò có tầm vóc lớn, tăng trọng nhanh và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đối với đàn trâu chỉ khuyến cáo nuôi trâu thịt ở các vùng thấp và một số nơi có điều kiện chăn nuôi phù hợp.

Bồi dục và phát triển đàn heo giống địa phương; những hộ chăn nuôi khá ở các huyện miền núi thấp, phát triển đàn heo hướng nạc; đưa đàn heo từ 212.462 con lên trên 250.000 con vào năm 2016; chú trọng phát triển đàn gia cầm theo hình thức thả vườn, đưa tổng đàn gia cầm từ 666.000 con lên 700.000 con vào năm 2016. Khuyến khích phát triển chăn nuôi theo hướng trang trại, chăn nuôi tập trung; hạn chế tối đa và đi đến chấm dứt tình trạng chăn nuôi gia súc thả rông. Đặc biệt quan tâm đến công tác phòng chống dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm, xem đây là biện pháp quan trọng hàng đầu, quyết định đến hiệu quả và sự phát triển đàn vật nuôi.

Củng cố mạng lưới thú y cơ sở để thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch bệnh trên đàn vật nuôi tại địa phương.

Trong quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới theo Thông tư liên tịch số 13/2013/TTLT-BXD-BNNPTNT-BTN&MT ngày 28/10/2011, cần chú ý quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung để phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng sản xuất hàng hóa, đồng thời quản lý được dịch bệnh và xử lý tốt môi trường.

2. Lâm nghiệp

Điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng, giao đất để nhân dân trồng rừng, phát triển rừng; thực hiện tốt các chính sách khoán chăm sóc, bảo vệ rừng để nhân dân hưởng lợi từ rừng, như chính sách từ Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng theo Nghị định số 99/2010/NĐ-CP của Chính phủ; trước mắt, tổ chức thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng lưu vực sông, lòng hồ của các nhà máy thủy điện đã phát điện trên địa bàn tỉnh (07 đề án) như: Đề án lưu vực thủy điện A Vương – ZaHung; Đề án lưu vực thủy điện Sông Tranh 2 - Tà vi – Trà Linh 3; Đề án lưu vực thủy điện An Điềm 1, 2; Đề án thủy điện ĐăkMi 4; Đề án thủy điện Khe Diên, Đề án thủy điện Sông Kôn 2 và Đề án thủy điện lòng hồ Phú Ninh, với tổng diện tích lưu vực sông, lòng hồ là 180.000 ha.

Tạo môi trường thông thoáng, xây dựng cơ chế ưu đãi để thu hút các thành phần kinh tế đầu tư các dự án lâm nghiệp vào khu vực miền núi. Chú ý phát triển vùng nguyên liệu (mây, tre, nứa, đót…) phục vụ cho phát triển ngành nghề nông thôn; nghiên cứu đưa vào trồng các loài cây gỗ có giá trị kinh tế cao, nhằm đa dạng sinh học và tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất.

4. Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất

Thực hiện có hiệu quả vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất từ các Chương trình, Dự án đầu tư trên địa bàn các huyện miền núi; trong đó tập trung vào các Chương trình sau:

Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 62 huyện nghèo (trong đó tỉnh Quảng Nam có 3 huyện: Tây Giang, Nam Trà My và Phước Sơn);

Quyết định số 615/QĐ-TTg ngày 25/4/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách TW cho 07 huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao được áp dụng cơ chế, chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng theo quy định của Nghị quyết số: 30a/2008/NQ-CP (trong đó tỉnh Quảng Nam có huyện Bắc Trà My);

Quyết định số 293/QĐ-TTg ngày 05/02/ 2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách TW cho 23 huyện có tỉ lệ hộ nghèo cao được áp dụng cơ chế, chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng theo quy định của Nghị quyết số: 30a/2008/NQ-CP (trong đó tỉnh Quảng Nam có 2 huyện: Nam Giang và Đông Giang);

Quyết định 551/QĐ-TTg ngày 04/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn bản đặc biệt khó khăn (giai đoạn 2012-2015 và giai đoạn 2016-2020).

Ủy ban nhân dân các huyện được hỗ trợ đầu tư theo các quy định trên, tập trung xây dựng Đề án giảm nghèo bền vững trên địa bàn, xác định các nhu cầu đầu tư phù hợp với khả năng cân đối ngân sách, sắp xếp thứ tự ưu tiên, phân kỳ đầu tư hợp lý, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, để có cơ sở triển khai thực hiện. Chú ý lồng ghép các Chương trình, dự án của TW, của các tổ chức phi Chính phủ đầu tư cho các huyện miền núi, với các cơ chế, chính sách của tỉnh, để phát triển cơ sở hạ tầng, ưu tiên đầu tư cho các công trình bức xúc về sản xuất và dân sinh, nhất là các công trình thủy lợi phục vụ tưới tiêu cho sản xuất. Dự kiến trong giai đoạn 2014-2016 triển khai nâng cấp và xây mới gần 30 công trình thủy lợi để tưới khoảng 824 ha.

(Có biểu chi tiết số 05B/QH kèm theo)

III. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN

Để triển khai thực hiện đến năm 2016 và định hướng đến năm 2020 đạt được các mục tiêu đề ra, cần tiến hành đồng bộ một số giải pháp cụ thể:

1. Thực hiện tốt công tác quy hoạch phục vụ yêu cầu phát triển sản xuất và xây dựng nông thôn mới

Tổ chức thực hiện tốt quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới theo Thông tư số 13/2011/TTLT- BNNPTNT-BXD-BTNMT ngày 28/10/2011 của Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp &PTNT, Bộ Tài nguyên và Môi trường; trong đó, chú trọng quy hoạch sản xuất theo Đề cương hướng dẫn được UBND tỉnh Ban hành tại Quyết định số 2894/QĐ-UBND ngày 07/09/2012 về Ban hành Hồ sơ mẫu lập quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Trong quy hoạch sản xuất cần chú trọng bố trí vùng trồng cây công nghiệp dài ngày, cây nguyên liệu, các vùng sản xuất nông sản hàng hóa tập trung, với các sản phẩm có giá trị kinh tế cao và theo lợi thế của mỗi vùng.

Trên cơ sở quy hoạch sản xuất nông nghiệp, UBND các xã lập Đề án phát triển sản xuất nông nghiệp và ngành nghề để tăng thu nhập cho cư dân nông thôn, theo Đề cương hướng dẫn chi tiết tại Công văn số 938/SNNPTNT-CCPTNT ngày 18/7/2012 của Sở Nông nghiệp & PTNT.

2. Tăng cường công tác khuyến nông, đẩy mạnh việc ứng dụng, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân

Mỗi xã miền núi (kể cả các xã đồng bằng) bố trí 01 cán bộ nông nghiệp làm việc theo chế độ chuyên trách, như nội dung Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 01/9/2011 của Tỉnh ủy Quảng Nam về tiếp tục thực hiện Nghị quyết TW 7, Khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn gắn với thực hiện thắng lợi Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và nội dung Đề án kiện toàn bộ máy giúp việc BCĐ nông thôn mới các cấp theo Quyết định số 1720/QĐ-UBND ngày 30/5/2013 của UBND tỉnh Quảng Nam.

Tăng cường năng lực khuyến nông cơ sở theo hướng: Mỗi cán bộ khuyến nông, nông nghiệp huyện, tỉnh (kể cả cán bộ Thú y, BVTV huyện, Trạm dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp, Hạt Kiểm lâm) chịu trách nhiệm phụ trách 01 xã, trong thời gian 3 năm; mỗi tháng cán bộ phụ trách ít nhất phải làm việc tại xã 8 ngày, nhằm hỗ trợ cho Ban nông nghiệp xã hoạt động hiệu quả.

Đối với khuyến nông viên thôn, bản: mỗi thôn, bản của các xã thuộc Chương trình 30a bố trí ít nhất một suất trợ cấp khuyến nông (gồm cả khuyến nông, lâm, ngư), như Nghị quyết 30a đã quy định. Các thôn, bản thuộc các xã còn lại, khuyến nông viên được tổ chức theo hình thức tự nguyện, do cộng đồng dân cư lựa chọn, được hưởng phụ cấp theo quy định ở mỗi chương trình, dự án sản xuất được đầu tư về thôn, bản. Các khuyến nông viên thôn, bản được đào tạo từng bước, để có trình độ chuyên môn tối thiểu là sơ cấp nông nghiệp.

Cơ quan Khuyến nông tỉnh xây dựng phương án trung hạn cho công tác khuyến nông miền núi, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt để triển khai thực hiện; trong đó, ưu tiên đào tạo khuyến nông viên thôn, bản; đào tạo nghề nông nghiệp cho nông dân; xây dựng các mô hình trình diễn với nội dung thiết thực, phù hợp với thực tiễn sản xuất miền núi, để chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, phổ biến nhân rộng. Các Trung tâm giống Nông- Lâm- Ngư có kế hoạch bố trí khảo nghiệm các loại giống cây, con để chọn lựa loại giống phù hợp với điều kiện sản xuất ở miền núi; chọn lọc, phục tráng, bội dục một số giống cây, con bản địa có chất lượng tốt, như các giống lúa Ba Trăng, Prông, Xươn, heo cỏ địa phương… để phục vụ sản xuất.

Trong ứng dụng tiến bộ kỹ thuật các địa phương cần chú ý: đầu tư giống có phẩm cấp tốt (dùng giống xác nhận thay cho việc sử dụng thóc thịt làm giống như hiện nay); áp dụng các biện pháp gieo sạ, chăm sóc, bón phân…đúng quy trình kỹ thuật, theo phương pháp cầm tay chỉ việc, nhất là đối với các hộ sản xuất là đồng bào dân tộc. Mở rộng diện tích sản xuất áp dụng kỹ thuật thâm canh theo các Chương trình: IPM; ba giảm, ba tăng; SRI… Áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác trên đất dốc, bằng hình thức trồng xen canh các cây họ đậu để chống xói mòn, tăng độ phì cho đất.

Từng bước đưa các giống lúa lai vào huyện miền núi cao để sản xuất, nhằm tăng sản lượng lương thực; xây dựng các mô hình trình diễn thâm canh ngô lai để chuyển giao kỹ thuật cho nông dân, nhất là bà con ở các huyện miền núi cao.

3. Xây dựng và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất

Xây dựng các hình thức tổ chức sản xuất như Tổ hợp tác, HTX phù hợp với yêu cầu, trình độ sản xuất của nông dân, trình độ quản lý của cán bộ, nhằm hợp tác, liên kết, hỗ trợ nhau trong sản xuất. Cùng với các chính sách của TW quy định tại Nghị định số 61/2010/NĐ-CP nghiên cứu các cơ chế, chính sách của tỉnh về ưu đãi các doanh nghiệp đầu tư vào khu vực miền núi, để phát triển sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp.

4. Đẩy mạnh công tác giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nhân dân

Tiếp tục thực hiện các chính sách của Nhà nước về giao đất và cấp giấy CNQSD đất cho nhân dân yên tâm đầu tư sản xuất, nhất là giao đất để trồng cao su, trồng cây nguyên liệu; giao rừng cho cộng đồng dân cư và hộ gia đình quản lý, bảo vệ và hưởng lợi từ rừng.

Tăng cường bảo vệ chặt chẽ tài nguyên, khoáng sản; tổ chức truy quét, xử lý nghiêm tình trạng đào đãi vàng, khai thác tài nguyên trái phép làm hủy hoại môi trường sống và sản xuất.

5. Giải pháp về vốn đầu tư

Để thực hiện tốt các mục tiêu của Đề án, cần phải huy động mọi nguồn lực, lồng ghép nhiều nguồn vốn của các chương trình, dự án đầu tư phát triển KT-XH; vốn của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư trên địa bàn, vốn và sức lao động của nhân dân; trong đó vốn từ ngân sách để thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm của Đề án như sau:

a. Khái toán vốn đầu tư

(Chi tiết có biểu số 06, 07/QH kèm theo)

b. Phân kỳ đầu tư:

Tổng vốn đầu tư giai đoạn 2014-2016: 27.321 triệu đồng.

Trong đó:

+ Vốn lồng ghép từ các Chương trình: 12.435 triệu đồng .

+ Vốn ngân sách tỉnh: 14.886 triệu đồng.

- Phân kỳ đầu tư qua các năm:

c. Quản lý và cấp phát vốn

- Vốn lồng ghép: Căn cứ nội dung Đề án hằng năm UBND các huyện lồng ghép cân đối.

- Vốn ngân sách Tỉnh: Ngân sách tỉnh bổ sung có mục tiêu cho ngân sách huyện và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để thực hiện các nội dung của Đề án.

6. Giải pháp về thị trường

Các ngành liên quan như: Nông nghiệp và PTNT, Công Thương thường xuyên có các dự báo về thị trường nông, lâm sản để định hướng cho nông dân sản xuất, giúp nông dân giảm thiểu những rủi ro trong sản xuất, nhất là hạn chế được tình trạng “được mùa, mất giá”;

Khuyến cáo nông dân sản xuất các loại cây, con có tính chất đặc trưng vùng, có lợi thế trong sản xuất, ít bị cạnh tranh trên thị trường; xây dựng các vùng sản xuất tập trung, tạo ra khối lượng nông sản hàng hóa lớn, có điều kiện để doanh nghiệp, thương nhân thuận lợi trong việc thu mua nông, lâm sản; hạn chế tối đa việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún theo lối tự cung, tự cấp;

Xây dựng cơ chế khuyến khích và kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư sản xuất và chế biến nông, lâm sản ở khu vực nông thôn, nhất là nông thôn miền núi, tạo sự liên kết- liên doanh với nông hộ để giải quyết “đầu vào, đầu ra” cho sản xuất.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Chỉ đạo các đơn vị trực thuộc xây dựng kế hoạch cụ thể (theo chức năng, nhiệm vụ được giao) để triển khai thực hiện các nội dung của Đề án. Trong đó cần tập trung: Tăng cường công tác khuyến nông, lâm để hỗ trợ nhân dân trong việc chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đào tạo nghề nông nghiệp cho nông dân; khảo nghiệm, tìm tòi giống cây, con phù hợp với điều kiện sản xuất ở miền núi; phục tráng, bồi dục, chọn lọc các giống cây, con bản địa, có chất lượng tốt, để phục vụ sản xuất; xây dựng các mô hình khuyến nông để phổ biến, nhân rộng; thường xuyên chỉ đạo công tác kiểm tra kinh doanh giống cây, con, vật tư nông nghiệp, xử lý nghiêm các vi phạm trên lĩnh vực này theo đúng quy định của Nhà nước;

Hướng dẫn UBND các huyện miền núi quy hoạch sản xuất, nhất là đối với các loại cây công nghiệp dài ngày, cây nguyên liệu; xúc tiến nhanh việc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch 3 loại rừng; kiểm tra, hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện tốt các hợp phần sản xuất của các Chương trình 30a; 135...;

Phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường đẩy mạnh công tác giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nhân dân yên tâm đầu tư sản xuất; giao rừng cho nhân dân quản lý, bảo vệ theo các chính sách hiện hành của nhà nước;

Theo dõi, tham mưu UBND tỉnh sơ, tổng kết việc triển khai thực hiện Đề án.

2. Sở Kế hoạch và Đầu tư

Tham mưu bố trí vốn lồng ghép từ các Chương trình, Dự án để thực hiện Đề án; hướng dẫn việc lồng ghép các nguồn vốn từ các chương trình, dự án;

Phối hợp với các ngành, địa phương có liên quan làm việc với các Bộ, ngành Trung ương để tranh thủ các nguồn vốn đầu tư cho các huyện miền núi từ các Chương trình 30a; 135; Quyết định 615/QĐ-TTg; Quyết định 293/QĐ-TTg… để xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất dân sinh, xóa đói giảm nghèo;

Chủ trì, phối hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Công Thương và các ngành có liên quan tham mưu UBND tỉnh ban hành cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư sản xuất và chế biến nông sản ở khu vực nông thôn, nhất là nông thôn miền núi, tạo sự liên kết- liên doanh với nông hộ để giải quyết “đầu vào, đầu ra” cho sản xuất.

3. Sở Tài chính

Chủ trì và phối hợp với các ngành liên quan cân đối ngân sách để hỗ trợ triển khai thực hiện Đề án này; hỗ trợ để thực hiện các cơ chế liên quan đến phát triển sản xuất, xây dựng nông thôn đã được UBND tỉnh ban hành;

Xây dựng cơ chế cho vay vốn, hỗ trợ lãi suất để phát triển sản xuất như nội dung Quyết định số 3726/QĐ-UBND ngày 16/11/2012 của UBND tỉnh.

4. Sở Công thương

Phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và PTNT tham mưu xây dựng cơ chế ưu đãi, khuyến khích thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn miền núi; phối hợp với các địa phương triển khai xây dựng chợ nông thôn (chú ý các chợ đầu mối nông sản) theo quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt, tạo điều kiện để nhân dân miền núi hoạt động sản xuất và dịch vụ được thuận lợi.

5. Sở Tài nguyên và Môi trường

Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra các hoạt động khai thác khoáng sản để giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường;

Phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy nhanh tiến độ giao đất, cấp giấy CNQSD đất cho nhân dân và cộng đồng;

Hướng dẫn các địa phương xây dựng những phương án, giải pháp thích ứng với những biến đổi khí hậu, để giảm thiểu tối đa những tác động xấu có thể xảy ra đối với sản xuất và đời sống.

6. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội

Đôn đốc, triển khai thực hiện Chương trình MTQG về giảm nghèo trên địa bàn tỉnh và nghiên cứu tham mưu cho UBND tỉnh ban hành những chính sách xóa đói giảm nghèo riêng cho 9 huyện miền núi.

Tăng cường công tác đào tạo nghề gắn với giới thiệu việc làm và xúc tiến các hoạt động xuất khẩu lao động nhằm chuyển đổi cơ cấu lao động và tăng thu nhập cho nhân dân khu vực miền núi.

7. Sở Khoa học và Công nghệ

Theo chức năng, nhiệm vụ của đơn vị có kế hoạch và biện pháp cụ thể phối hợp tốt với các Sở, ngành, các địa phương để triển khai thực hiện nội dung của Đề án đạt hiệu quả; chú ý tập trung nghiên cứu các đề tài khoa học phục vụ sản xuất nông lâm miền núi; đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ vào sản xuất.

8. Ban Dân tộc

Phối hợp với các ngành và địa phương liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền các cơ chế, chính sách liên quan đến công tác dân tộc miền núi và nâng cao nhận thức cho nhân dân.

Phối hợp với các Sở ngành liên quan và các địa phương triển khai thực hiện đạt hiệu quả cao đối với các Chương trình, dự án đầu tư cho các huyện miền núi và đồng bào dân tộc do Ban Dân tộc chủ trì.

9. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các đoàn thể liên quan

Phối hợp với các ngành và địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức và phổ biến các chính sách có liên quan cho người dân biết và thực thi hiệu quả;

Căn cứ chức năng nhiệm vụ, có kế hoạch phối hợp với UBND các huyện thực hiện tốt các nội dung của Đề án.

10. Ủy ban nhân dân các huyện miền núi

Chỉ đạo UBND các xã thực hiện tốt công tác quy hoạch sản xuất; xây dựng kế hoạch sản xuất trung hạn, hằng năm để triển khai tổ chức thực hiện Đề án; lồng ghép các nguồn vốn đầu tư để phát triển sản xuất; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để tăng cường hiệu quả đồng vốn từ các chương trình, dự án đầu tư trên địa bàn, tránh đầu tư trùng lắp, gây lãng phí, thất thoát;

Củng cố đội ngũ cán bộ nông nghiệp, khuyến nông, BVTV, Thú y, phân công tăng cường phụ trách, chỉ đạo, hướng dẫn sản xuất ở các xã; đảm bảo 1-2 xã có một cán bộ của ngành nông nghiệp huyện đảm trách; xây dựng đội ngũ khuyến nông viên xã, thôn bản hoạt động có hiệu quả;

Tăng cường các hoạt động thu hút các nguồn lực đầu tư để phat triển sản xuất theo các nội dung của Đề án;

Chỉ đạo các Phòng, Ban, UBND các xã phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể truyên truyền vận động nhân dân tích cực tham gia thực hiện tốt Đề án;

Tóm lại, Đề án phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020 được xây dựng trên cơ sở điều tra, đánh giá thực trạng tình hình sản xuất nông nghiệp trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam và nội dung Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2013-2016 và định hướng đến năm 2020, được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 3726/QĐ-UBND ngày 16/11/2012. Việc triển khai thực hiện Đề án là hết sức cần thiết, góp phần xoá đói, giảm nghèo cho người dân khu vực miền núi của tỉnh. Ngoài ra, Đề án còn góp phần đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trong nông nghiệp, góp phần nâng cao năng suất hiệu quả sản xuất, cải thiện đời sống tăng thu nhập cho người dân, thúc đẩy công cuộc xây dựng nông thôn mới ở miền núi đi đến thắng lợi.

Trên đây là Đề án phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020; các ngành, địa phương có liên quan có trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện tốt; định kỳ hằng năm báo cáo kết quả thực hiện về Sở Nông nghiệp và PTNT tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh theo dõi, chỉ đạo./.