Thờ cúng tổ tiên là đạo gì? Thờ cúng tổ tiên có phải là hoạt động tín ngưỡng?

Nội dung chính

Thờ cúng tổ tiên là đạo gì?

Thờ cúng ông bà tổ tiên là một nét văn hóa truyền thống quan trọng của người Việt Nam, gắn liền với Đạo Hiếu và Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Đây không phải là một tôn giáo riêng biệt mà là một phong tục, một niềm tin tâm linh lâu đời, xuất phát từ quan niệm “Uống nước nhớ nguồn”, thể hiện lòng biết ơn và tôn kính đối với tổ tiên, những người đã khuất.

(1) Thờ cúng tổ tiên trong các tôn giáo phổ biến

Mặc dù không thuộc riêng một tôn giáo nào, nhưng tục thờ cúng tổ tiên có sự liên kết với nhiều hệ tư tưởng và tôn giáo khác nhau:

- Nho giáo: Đề cao chữ Hiếu, xem việc thờ cúng tổ tiên là nghĩa vụ của con cháu để báo đáp công ơn sinh thành.

- Phật giáo: Khuyến khích con người nhớ về cội nguồn, cầu siêu cho vong linh tổ tiên, giúp họ siêu thoát.

- Đạo Lão: Có ảnh hưởng đến tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên thông qua quan niệm về linh hồn và sự trường tồn sau khi chết.

- Đạo Cao Đài và Đạo Mẫu: Kết hợp việc thờ cúng tổ tiên với tín ngưỡng thờ các vị thần linh để cầu phúc cho gia đình.

(2) Thờ cúng tổ tiên trong văn hóa Việt Nam

Ở Việt Nam, thờ cúng tổ tiên không bắt buộc phải theo một tôn giáo nào. Dù theo Phật giáo, Thiên Chúa giáo, hay không theo tôn giáo nào, nhiều gia đình vẫn duy trì phong tục này như một cách thể hiện lòng hiếu thảo và sự gắn kết gia đình.

Thờ cúng tổ tiên là đạo gì? Thờ cúng tổ tiên có phải là hoạt động tín ngưỡng? (Hình từ Internet) 

Thờ cúng tổ tiên có phải là hoạt động tín ngưỡng?

Căn cứ theo khoản 2 Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 có quy định như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng.

2. Hoạt động tín ngưỡng là hoạt động thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiêng; tưởng niệm và tôn vinh người có công với đất nước, với cộng đồng; các lễ nghi dân gian tiêu biểu cho những giá trị lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội.

3. Lễ hội tín ngưỡng là hoạt động tín ngưỡng tập thể được tổ chức theo lễ nghi truyền thống nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần của cộng đồng.

...

Theo đó, hoạt động tín ngưỡng được hiểu là hoạt động thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiêng; tưởng niệm và tôn vinh người có công với đất nước, với cộng đồng; các lễ nghi dân gian tiêu biểu cho những giá trị lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội.

Do đó, hoạt động thờ cúng tổ tiên được hiểu là hoạt động tín ngưỡng.

Quy định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người theo quy định tại Điều 6 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 như sau:

- Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào.

- Mỗi người có quyền bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo; thực hành lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo; tham gia lễ hội; học tập và thực hành giáo lý, giáo luật tôn giáo.

- Mỗi người có quyền vào tu tại cơ sở tôn giáo, học tại cơ sở đào tạo tôn giáo, lớp bồi dưỡng của tổ chức tôn giáo. Người chưa thành niên khi vào tu tại cơ sở tôn giáo, học tại cơ sở đào tạo tôn giáo phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.

- Chức sắc, chức việc, nhà tu hành có quyền thực hiện lễ nghi tôn giáo, giảng đạo, truyền đạo tại cơ sở tôn giáo hoặc địa điểm hợp pháp khác.

- Người bị tạm giữ, người bị tạm giam theo quy định của pháp luật về thi hành tạm giữ, tạm giam; người đang chấp hành hình phạt tù; người đang chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc có quyền sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo.

- Chính phủ quy định chi tiết việc bảo đảm thực hiện các quyền quy định tại khoản 5 Điều 6 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016.