Phiếu đại cử tri là gì? Cơ chế phiếu đại cử tri đặc trưng này có áp dụng tại Việt Nam không?

Nội dung chính

Phiếu đại cử tri là gì? 

Phiếu đại cử tri là một hình thức bầu cử đặc biệt, phổ biến ở một số quốc gia, trong đó người dân không trực tiếp bầu chọn người lãnh đạo (như tổng thống) mà thay vào đó, họ bầu ra các đại cử tri — những người này sẽ thực hiện quyền bầu chọn thay cho họ trong một cuộc bầu cử lớn hơn. 

Cơ chế này chủ yếu được áp dụng trong hệ thống bầu cử Tổng thống của Hoa Kỳ, nơi công dân không trực tiếp bầu chọn tổng thống mà chỉ bầu chọn các đại cử tri thông qua các phiếu bầu tại các bang. Các đại cử tri này sau đó sẽ tham gia vào một cuộc bầu cử chính thức để chọn ra tổng thống.

Cơ chế bầu cử thông qua phiếu đại cử tri có thể gây ra sự hiểu nhầm, vì kết quả cuối cùng của cuộc bầu cử không nhất thiết phải phản ánh tỷ lệ bầu chọn trực tiếp từ người dân. Điều này có nghĩa là, trong một số trường hợp, một ứng cử Dviên có thể giành được số phiếu phổ thông (popular vote) thấp hơn nhưng vẫn thắng trong cuộc bầu cử nhờ vào số lượng phiếu đại cử tri cao hơn. 

* Cơ chế của phiếu đại cử tri

Cơ chế của phiếu đại cử tri trong bầu cử tổng thống Mỹ được quy định trong Hiến pháp Hoa Kỳ.

Các đại cử tri không được phép bỏ phiếu theo ý muốn cá nhân mà phải bầu theo những gì đã cam kết trong chiến dịch tranh cử của ứng cử viên mà họ đại diện. Số lượng đại cử tri của mỗi bang tương ứng với số lượng đại diện của bang đó trong Quốc hội Hoa Kỳ, bao gồm cả các thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ.

* Quy trình bầu cử đại cử tri diễn ra qua các bước:

- Cử tri bầu đại cử tri: Trong cuộc bầu cử, cử tri ở mỗi bang sẽ bầu cho một đội ngũ đại cử tri nhất định, những người này sẽ cam kết bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ đại diện.

- Đại cử tri bỏ phiếu: Các đại cử tri được bầu sẽ tập trung lại vào một thời điểm cố định, thường là vào tháng 12, để bỏ phiếu chính thức cho tổng thống và phó tổng thống.

- Chứng nhận kết quả: Sau khi các đại cử tri bỏ phiếu, kết quả sẽ được chuyển đến Quốc hội để chứng nhận và công nhận kết quả cuối cùng.

Một trong những ưu điểm của hệ thống này là tính ổn định. Việc có đại cử tri giúp tránh tình trạng xáo trộn nếu kết quả bầu cử ở một số bang quá sát sao. Hệ thống đại cử tri cũng giúp bảo vệ quyền lợi của các bang nhỏ, vì mỗi bang ít nhất có ba đại cử tri, dù có dân số ít.

Phiếu đại cử tri là gì? Cơ chế phiếu đại cử tri đặc trưng này có áp dụng tại Việt Nam không? (Hình từ Internet)

Việt Nam có áp dụng phiếu đại cử tri hay không? 

Câu trả lời cho câu hỏi này là không. Việt Nam không sử dụng hệ thống phiếu đại cử tri trong các cuộc bầu cử, bao gồm cả bầu cử Chủ tịch nước.

Thay vào đó, Việt Nam áp dụng hệ thống bầu cử trực tiếp và dân chủ, nơi cử tri sẽ trực tiếp lựa chọn ứng cử viên mà họ ủng hộ, không thông qua đại diện hoặc các đại cử tri.

Hệ thống bầu cử ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào việc chọn ra các đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân và các chức vụ lãnh đạo khác thông qua các cuộc bầu cử trực tiếp.

Tại Điều 1 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015 có quy định về nguyên tắc bầu cử như sau:

Nguyên tắc bầu cử

Việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.

Bên cạnh đó tại Điều 2 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015 có quy định như sau:

Tuổi bầu cử và tuổi ứng cử

Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp theo quy định của Luật này.

Theo đó, Việt Nam áp dụng hệ thống bầu cử theo chế độ phổ thông đầu phiếu. Cử tri Việt Nam tham gia vào các cuộc bầu cử, bỏ phiếu trực tiếp và chọn ứng cử viên mà họ cho là phù hợp với yêu cầu và nguyện vọng của mình.

Quá trình bầu cử được thực hiện trên phạm vi toàn quốc, tại tất cả các đơn vị hành chính (xã, huyện, tỉnh). Các cuộc bầu cử diễn ra vào những thời điểm được quy định trong luật bầu cử của quốc gia.

Cụ thể, công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và được tham gia các cuộc bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân ở các cấp. Các đại biểu được bầu lên sẽ đại diện cho nguyện vọng của cử tri trong các cơ quan lập pháp và hành pháp của đất nước.

Đối với các chức danh lãnh đạo trong bộ máy nhà nước Việt Nam thì việc bầu chọn vị trí lãnh đạo sẽ do Quốc hội thực hiện theo quy định tại Điều 8 Luật Tổ chức Quốc hội 2014

Cơ cấu, tổ chức của Hội đồng bầu cử quốc gia trong bầu cử tại Việt Nam được quy định ra sao? 

Căn cứ tại Điều 12 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015 Cơ cấu, tổ chức của Hội đồng bầu cử quốc gia

- Hội đồng bầu cử quốc gia do Quốc hội thành lập, có từ mười lăm đến hai mươi mốt thành viên gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên là đại diện Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và một số cơ quan, tổ chức hữu quan.

- Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia do Quốc hội bầu, miễn nhiệm theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Các Phó Chủ tịch và các Ủy viên Hội đồng bầu cử quốc gia do Quốc hội phê chuẩn theo đề nghị của Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia.

- Hội đồng bầu cử quốc gia thành lập các tiểu ban để giúp Hội đồng bầu cử quốc gia thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong từng lĩnh vực.

Phiếu đại cử tri là một cơ chế đặc biệt trong hệ thống bầu cử của Mỹ, nhằm gián tiếp chọn ra tổng thống qua các đại cử tri được bầu. Cơ chế này giúp cân bằng quyền lực giữa các bang lớn và nhỏ nhưng đôi khi có thể không phản ánh chính xác sự lựa chọn của người dân.

Trong khi đó, Việt Nam áp dụng hệ thống bầu cử trực tiếp, nơi công dân có quyền tự do lựa chọn đại biểu và lãnh đạo của đất nước mà không thông qua các đại cử tri. Cả hai hệ thống bầu cử đều có ưu điểm và hạn chế riêng, phù hợp với bối cảnh chính trị và xã hội của mỗi quốc gia.