Kế hoạch 557/KH-UBND năm 2015 triển khai Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề của trẻ em trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, giai đoạn 2016 - 2020

KẾ HOẠCH

TRIỂN KHAI CHƯƠNG TRÌNH THÚC ĐẨY QUYỀN THAM GIA CỦA TRẺ EM VÀO CÁC VẤN ĐỀ CỦA TRẺ EM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG, GIAI ĐOẠN 2016 - 2020

Thực hiện Quyết định số 1235/QĐ-TTg ngày 03/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em giai đoạn 2016 - 2020; Ủy ban nhân dân tỉnh xây dựng Kế hoạch triển khai Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề của trẻ em trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, giai đoạn 2016 - 2020 với những nội dung sau:

Phần I

TÌNH HÌNH THỰC HIỆN QUYỀN THAM GIA CỦA TRẺ EM VÀO CÁC VẤN ĐỀ CỦA TRẺ EM TRONG THỜI GIAN QUA

I. Quyền tham gia của trẻ em

Quyền tham gia của trẻ em là một trong bốn nhóm quyền quan trọng của trẻ em được quy định trong Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em (sống còn, phát triển, bảo vệ và tham gia).

Quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em (sau đây gọi tắt là quyền tham gia của trẻ em) bao gồm quyền được tiếp cận thông tin phù hợp lứa tuổi, được kiến nghị, bày tỏ ý kiến, quan điểm riêng của mình về các vấn đề về trẻ em; quyền được người lớn lắng nghe và phản hồi các kiến nghị, ý kiến của mình; quyền được tham gia vào quá trình ra quyết định; quyền được kết giao, được thành lập hoặc tham gia các nhóm, hiệp hội và tham gia các hoạt động xã hội lành mạnh, phù hợp.

Thực hiện quyền tham gia của trẻ em là thực hiện quyền con người, quyền công dân được quy định tại Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em.

Lợi ích của việc thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em, cụ thể như sau:

- Góp phần cho phát triển cá nhân: Trẻ em có khả năng bày tỏ ý kiến trong quá trình học tập tại gia đình, nhà trường và cộng đồng; khuyến khích trẻ em bày tỏ ý kiến và tham gia vào quá trình ra quyết định sẽ giúp trẻ em phát triển lòng tự trọng, nhận thức được năng lực bản thân, phát triển các kỹ năng xã hội và tôn trọng người khác. Khi trẻ em tham gia sẽ học được các kỹ năng, phát triển năng lực và tạo nên sự tự tin, trẻ em sẽ chủ động, sáng tạo, tự tin trong cuộc sống; giúp trẻ em trở thành những người đủ năng lực làm chủ đất nước trong tương lai.

- Trẻ em học cách giải quyết vấn đề và quyết định một cách có trách nhiệm: Khi tham gia, trẻ em có được những thông tin phù hợp giúp các em hiểu rõ hơn về khả năng cũng như những cản trở thực tế và học cách cân bằng những nhu cầu, mong muốn của mình với những nhu cầu, mong muốn của người khác.

- Bảo vệ trẻ em tốt hơn: Sự tham gia của trẻ em có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục các em có ý thức trách nhiệm và có hành vi phù hợp với bản thân cũng như những người xung quanh, giúp trẻ em rèn luyện, nâng cao khả năng tự bảo vệ cho bản thân với các nguy cơ, thách thức và hành vi vi phạm quyền trẻ em.

- Chuẩn bị cho trẻ em trở thành công dân năng động và có ích: Khi trẻ em tham gia các hoạt động thúc đẩy sự tham gia sẽ giúp trẻ em phát triển kỹ năng, ý thức, trách nhiệm công dân, trẻ em sẽ học được cách đóng góp cho việc xây dựng cộng đồng và đất nước, đồng thời hiểu về những khái niệm đoàn kết, công lý và có trách nhiệm đối với cộng đồng, đất nước của mình.

- Tăng cường các mối quan hệ gia đình: Tạo nên mối quan hệ gắn kết giữa cha mẹ và các con, tạo cơ hội cho trẻ em tham gia tích cực các hoạt động trong gia đình và giúp ngăn ngừa bạo lực trong gia đình. Khi trò chuyện với cha mẹ, trẻ em hiểu hơn về điều kiện, hoàn cảnh của gia đình, thấy được trách nhiệm của bản thân với gia đình. Kinh nghiệm cho thấy rằng cha mẹ lắng nghe con cái sẽ giúp trẻ em hiểu những giá trị và tầm quan trọng của việc tôn trọng người khác; lắng nghe giúp ngăn ngừa, giải quyết xung đột và tìm ra giải pháp, thúc đẩy sự hiểu biết, tăng cường hạnh phúc gia đình.

- Giúp việc ra quyết định tốt hơn: Thông thường, người lớn không hiểu hết nhu cầu thực sự của trẻ em để có thể đưa ra những quyết định hiệu quả về xây dựng ban hành luật pháp, chính sách và các chương trình cho trẻ em. Sự tham gia của trẻ em trong việc ra quyết định giúp bảo đảm rằng luật pháp, chính sách và các chương trình đưa ra phù hợp và hiệu quả hơn, giúp dễ dàng thiết lập mối quan hệ cởi mở, tin cậy giữa người lớn và trẻ em.

- Cải thiện sự tăng trưởng và phát triển: Trẻ em tự tin, năng động, sáng tạo là tài sản, niềm tin, là trách nhiệm của toàn xã hội, góp phần giảm bạo lực, hướng tới một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.

Trẻ em chỉ thật sự tham gia và tham gia có hiệu quả khi sự tham gia của trẻ em là hoàn toàn tự nguyện; việc tham gia phải nhằm phục vụ lợi ích tốt nhất của trẻ em; trẻ em được bảo vệ an toàn khi tham gia; trẻ em có cơ hội tham gia bình đẳng giữa trẻ em với trẻ em và giữa trẻ em với người lớn.

II. Tình hình thực hiện quyền tham gia của trẻ em trong những năm qua

1. Trong gia đình

- Trong gia đình, trẻ em thường được tiếp cận nhiều thông tin thông qua hình thức trò chuyện với cha mẹ. Hiện nay, nhiều gia đình, cha mẹ lo tập trung làm kinh tế, ít có thời gian chăm sóc, lắng nghe con chuyện trò, trẻ em bị sao nhãng về nhiều mặt. Bên cạnh đó, việc chiều chuộng, đáp ứng mọi nhu cầu của con cái nhưng thời gian để lắng nghe, trò chuyện với con chưa nhiều, đây là một trong những nguyên nhân trẻ em trở nên ích kỷ, thậm chí mắc vào các thói hư, tật xấu, tệ nạn xã hội.

- Việc trẻ em bày tỏ ý kiến về những vấn đề liên quan đến trẻ em cơ bản đã được bố mẹ quan tâm, nhưng còn rất ít bậc cha mẹ xem xét, phản hồi ý kiến của trẻ em.

- Đa số các bậc cha mẹ có quan niệm trẻ em vẫn còn nhỏ, nên thường áp dụng cách giáo dục con mang tính mệnh lệnh, ít sự lắng nghe, xem xét phản hồi các ý kiến đề nghị của trẻ em.

2. Trong nhà trường

Trẻ em được tiếp cận thông tin chủ yếu thông qua hoạt động giảng dạy (môn đạo đức, giáo dục công dân, giáo dục kỹ năng sống), ngoài ra trẻ em còn được tiếp cận qua các buổi sinh hoạt lớp, chào cờ, hoạt động ngoại khóa và hoạt động thư viện của trường, mạng Inetemet của trường, các buổi nói chuyện chuyên đề, các chương trình phát thanh trường học, các buổi truyền thông phối hợp của các Ban, ngành, đoàn thể, hòm thư góp ý, sách trong thư viện.... Tuy nhiên, những hình thức trên chưa được tổ chức ở tất cả các trường, việc tiếp cận thông tin chưa được tập trung theo chuyên đề và mang tính chất thường xuyên, số lượng đầu sách trong thư viện còn hạn chế, thông tin ít được cập nhật, nhất là ở khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, những hình thức trên chưa đạt được hiệu quả cao và còn mang tính hình thức như: Hình thức tư vấn học đường mới chỉ tập trung hình thức cung cấp thông tin, giải đáp thắc mắc về tâm sinh lý tuổi dậy thì, sức khỏe sinh sản...; Ban (Hội) phụ huynh của trường, lớp được thành lập chủ yếu là để vận động, quyên góp quỹ và nhiều phụ huynh không có thời gian tham gia các hoạt động của Ban phụ huynh.

Nhìn chung, quyền tham gia của trẻ em trong nhà trường chưa được quan tâm đúng mức, các em ít có cơ hội được nói lên tiếng nói của mình, chủ yếu là thực hiện theo quyết định của Ban giám hiệu, thầy cô giáo.

3. Tại cộng đồng, xã hội

Trẻ em được tiếp cận thông tin qua các hoạt động truyền thông, hoạt động Đoàn, Đội, câu lạc bộ trẻ em, các sự kiện dành cho trẻ em, tuy nhiên các hoạt động này còn nhiều hạn chế, đội ngũ cán bộ Đoàn, Đội cơ sở còn thiếu kỹ năng tổ chức, do đó chưa thực sự thu hút và tạo hứng thú cho trẻ em tham gia. Trẻ em được bày tỏ ý kiến tại cộng đồng cũng hạn chế, chủ yếu trẻ em bày tỏ ý kiến nguyện vọng của mình qua một số hoạt động như: Câu lạc bộ, nhóm trẻ về quyền trẻ em hoặc tại một số sự kiện không nhiều như diễn đàn trẻ em, hội nghị, hội thảo, hội thi,...

4. Thông qua các hình thức thực hiện quyền tham gia của trẻ em

Diễn đàn trẻ em: Được tổ chức ở cấp tỉnh và cấp huyện mới được tổ chức lần đầu, cấp xã chưa được tổ chức, nhưng cách thức tổ chức chưa được thống nhất. Trẻ em được tham gia Diễn đàn trẻ em các cấp còn hạn chế về số lượng. Việc lắng nghe, phản hồi ý kiến, nguyện vọng của trẻ em vẫn còn nặng tính hình thức, báo cáo và nội dung được chuẩn bị sẵn thay vì đối thoại cởi mở.

Câu lạc bộ quyền trẻ em: Trẻ em tham gia các câu lạc bộ quyền trẻ em sẽ được nâng cao nhận thức, hiểu biết về quyền trẻ em, quyền tham gia của trẻ em; nâng cao năng lực và sự tự tin cho trẻ em, đồng thời tăng cường công tác truyền thông với trẻ em. Tuy nhiên, các câu lạc bộ, nhóm quyền trẻ em chưa có nhiều, số lượng trẻ em được tham gia ít, hoạt động của các câu lạc bộ chưa tạo được sức ảnh hưởng lớn, thiếu kinh phí để hoạt động.... Hiện nay, câu lạc bộ về quyền trẻ em có xu hướng thu hẹp hơn do khó khăn về kinh phí và trẻ em bị áp lực nhiều trong việc học hành và bị cuốn hút bởi các trò chơi điện tử.

Hội nghị, hội thảo, hội thi có sự tham gia của trẻ em: Các em tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, hội trại... Tuy nhiên, hiện nay tại các hội nghị, hội thảo có rất ít trẻ em được tham gia, nếu được tham gia chỉ mang tính chất hình thức và có rất ít hội nghị, hội thảo dành riêng cho trẻ em.

Các kênh thông tin dành cho trẻ em: Thông qua các kênh thông tin như sách, báo, đài, Internet với nội dung, chương trình dành cho trẻ em đã hỗ trợ trẻ em được tiếp cận thông tin phong phú, đa dạng nhưng chủ yếu là cung cấp thông tin cho trẻ em và những vấn đề liên quan đến trẻ em, do vậy các em ít có cơ hội được bày tỏ ý kiến, nguyện vọng về những vấn đề liên quan đến trẻ em.

Qua phân tích thực trạng nêu trên cho thấy, việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập về nhận thức, cơ chế và tổ chức thực hiện theo quy định của Công ước của Liên hợp quốc, của Hiến pháp, Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em về quyền trẻ em. Các hoạt động thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em còn nhỏ lẻ, phân tán, sự tham gia chỉ diễn ra ở các khu vực đô thị là chủ yếu, ít có sự tham gia của trẻ em vùng sâu, vùng xa và trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Quyền tham gia của trẻ em chưa được quan tâm đúng mức, trẻ em tham gia còn mang nặng tính hình thức. Điều quan trọng nhất là trẻ em chưa được thực sự tham gia vào các quá trình ra quyết định của cơ quan Nhà nước, nhà trường, gia đình có liên quan đến trẻ em.

5. Nguyên nhân hạn chế

Lãnh đạo các cấp, gia đình và xã hội chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng về quyền tham gia của trẻ em; chưa tham vấn ý kiến trẻ em trong quá trình xây dựng pháp luật, chính sách liên quan đến trẻ em. Quan niệm về quyền tham gia của trẻ em chủ yếu tập trung vào công tác tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí và những hoạt động đáp ứng quyền được bày tỏ ý kiến nguyện vọng của trẻ em.

Văn hóa truyền thống: Quan niệm trong phương pháp dạy con là trên bảo dưới nghe, trọng lão, nghe lời; sự khác nhau về văn hóa vùng miền, phong tục tập quán, nếp sống cũng ảnh hưởng đến quyền tham gia của trẻ em. Năng lực, nhận thức của trẻ em còn hạn chế, chưa tự tin và chủ động thực hiện quyền này.

Cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em còn thiếu và yếu về năng lực, thiếu kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm trong việc tổ chức thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

Ngân sách dành cho công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, đặc biệt để thực hiện quyền tham gia của trẻ em còn hạn chế. Quyền tham gia của trẻ em chưa được thể chế hóa, hướng dẫn cụ thể bằng văn bản quy phạm pháp luật; thiếu cơ chế và chuẩn mực về sự tham gia của trẻ em.

Đối với trẻ em dân tộc thiểu số còn có rào cản về ngôn ngữ, điều kiện kinh tế - xã hội, vì vậy khó khăn trong việc tiếp cận những thông tin cơ bản giúp các em đạt được trình độ nhận thức đầy đủ và thực hiện quyền tham gia còn rất nhiều hạn chế.

III. Cơ sở pháp lý xây dựng kế hoạch

- Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua ngày 20/11/1989, có hiệu lực từ ngày 02/9/1990.

- Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013: Tại Điều 37 “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em”.

- Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004.

- Nghị định số 71/2011/NĐ-CP ngày 22/8/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

- Quyết định số 1555/QĐ-TTg ngày 17/10/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2012 - 2020.

- Quyết định số 1235/QĐ-TTg ngày 03/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề của trẻ em giai đoạn 2016 - 2020.

Các văn bản pháp lý nêu trên đã tạo khung pháp lý cho việc thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em và đặt ra trách nhiệm cho các cơ quan, người lớn phải bảo đảm thực hiện quyền tham gia của trẻ em và là cơ sở quan trọng cho việc xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em tỉnh Đắk Nông, giai đoạn 2016 - 2020.

Phần II

NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH

I. Mục tiêu

1. Mục tiêu tổng quát

Tạo môi trường thuận lợi và nâng cao năng lực cho trẻ em trong việc thực hiện quyền tham gia theo quy định của pháp luật và Công ước của Liên Hợp quốc về quyền trẻ em.

2. Mục tiêu cụ thể

- 90% pháp luật, chính sách về trẻ em ở cấp tỉnh, cấp huyện được tham vấn ý kiến trẻ em.

- 85% các quyết định có liên quan đến trẻ em trong nhà trường được tham vấn ý kiến trẻ em.

- 85% các quyết định có liên quan đến trẻ em trong cộng đồng, xã hội được tham vấn ý kiến trẻ em.

- Triển khai thực hiện ít nhất 02 mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em.

II. Đối tượng, phạm vi, thời gian thực hiện

1. Đối tượng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên; các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện các quyền của trẻ em.

2. Phạm vi: Tất cả các huyện, thị xã trên địa bàn toàn tỉnh.

3. Thời gian: Từ năm 2016 đến năm 2020.

III. Các dự án của chương trình

1. Dự án 1: Truyền thông, nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em

a) Mục tiêu: Nâng cao nhận thức, cung cấp kiến thức, kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em cho các cấp chính quyền, các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quyền trẻ em.

b) Chỉ tiêu:

- 80% cán bộ bảo vệ, chăm sóc trẻ em có hiểu biết và kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 65% cán bộ chính quyền các cấp tại địa bàn thí điểm có hiểu biết và kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 85% cán bộ Đoàn, phụ trách Đội, giáo viên tại địa bàn thí điểm có hiểu biết và kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 70% trở lên số trẻ em từ 6 tuổi trở lên hiểu biết và có kỹ năng thực hiện quyền tham gia của mình.

- 60% cha mẹ, người chăm sóc trẻ em tại địa bàn thí điểm có hiểu biết và kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

c) Đối tượng: Các cơ quan, tổ chức, nhân dân, cha mẹ, người chăm sóc trẻ, trẻ em từ 6 tuổi trở lên.

d) Nội dung hoạt động:

- Nghiên cứu, xây dựng các tài liệu định hướng công tác truyền thông, các sản phẩm truyền thông về quyền tham gia của trẻ em trên các phương tiện truyền thông đại chúng, thông tin ở cơ sở và các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của xã hội về quyền tham gia của trẻ em; tạo điều kiện cho trẻ em tham gia xây dựng tài liệu truyền thông.

- Lồng ghép nội dung truyền thông của Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các chương trình chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em ở các cấp, các ngành.

- Hàng năm, tổ chức các chiến dịch truyền thông trong Tháng hành động vì trẻ em nhằm thay đổi nhận thức và vận động sự tham gia của toàn xã hội ủng hộ việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- Xây dựng chuyên trang, chuyên mục về thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em trên báo in, tạp chí, phát thanh, truyền hình, báo điện tử.

- Tổ chức cuộc thi tìm hiểu về quyền tham gia của trẻ em cho cán bộ, giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh, các tổ chức đoàn thể tại các thôn, bon, buôn, xã, phường, thị trấn nơi thí điểm.

- Tổ chức truyền thông cho các cán bộ, giáo viên, học sinh trong nhà trường về quyền tham gia của trẻ em; truyền thông tại các nhà văn hóa thôn, bon, buôn, xã, phường, thị trấn; tại các dịch vụ tư vấn nhằm thay đổi nhận thức cho trẻ em, cán bộ bảo vệ, chăm sóc trẻ em, cán bộ Đoàn, Đội, cha mẹ về quyền tham gia của trẻ em, chú trọng truyền thông kiến thức, kỹ năng cho cha mẹ trẻ em; biểu dương những tấm gương điển hình về bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em.

- Theo dõi, đánh giá kết quả các hoạt động truyền thông, định kỳ đánh giá tác động của hoạt động truyền thông đối với trẻ em, người lớn tại địa bàn thực hiện Chương trình.

e) Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo Đắk Nông, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã; đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh phối hợp thực hiện.

2. Dự án 2: Nâng cao năng lực thực hiện quyền tham gia của trẻ em

a) Mục tiêu: Nâng cao năng lực trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật, chính sách về bảo đảm quyền tham gia của trẻ em cho các cấp chính quyền, các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quyền trẻ em, chú trọng đối tượng cán bộ bảo vệ, chăm sóc trẻ em các cấp, giáo viên, cán bộ Đoàn, Đội, cha mẹ và trẻ em; cung cấp tài liệu hướng dẫn thực hiện và nâng cao năng lực theo dõi, đánh giá việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

b) Chỉ tiêu:

- 85% cán bộ quản lý nhà nước về trẻ em, cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em từ cấp tỉnh đến cấp huyện được nâng cao năng lực về quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch, đề án, dự án, mô hình về quyền tham gia của trẻ em.

- 50% cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở cấp xã và cộng tác viên, tình nguyện viên tham gia công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở thôn, xóm, buôn, bản, tổ dân phố, cụm dân cư được nâng cao năng lực thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 85% cán bộ Đoàn, Đội, giáo viên tại địa bàn thí điểm được tập huấn, nâng cao năng lực thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 60% trẻ em trở lên tại địa bàn thí điểm được tập huấn, trang bị kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- 50% cha mẹ trẻ em tại địa bàn thí điểm được tập huấn, trang bị kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

c) Đối tượng: Đội ngũ cán bộ và cộng tác viên làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, giáo viên, cán bộ Đoàn, Đội, cha mẹ, trẻ em.

d) Nội dung hoạt động

* Hoạt động 1: Hướng dẫn thực hiện quyền tham gia của trẻ em

- Xây dựng văn bản, quy chế phối hợp giữa các Sở, ngành, tổ chức, đoàn thể và UBND các huyện, thị xã trong việc thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em.

- Hướng dẫn thực hiện quyền tham gia của trẻ em theo quy định tại các văn bản của cấp trên về các nguyên tắc, hình thức, nội dung hoạt động, quy trình thực hiện, trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc thực hiện.

* Hoạt động 2: Theo dõi, đánh giá thực hiện quyền tham gia của trẻ em

- Thu thập các thông tin chỉ số đánh giá thực hiện quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em.

- Giám sát, đánh giá thực hiện quyền tham gia của trẻ em trong xây dựng và thực hiện pháp luật, chính sách trong gia đình, nhà trường, cộng đồng và tổ chức xã hội.

- Tổ chức khảo sát, đánh giá việc thực hiện các quyền tham gia của trẻ em và việc thực hiện các mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em, cụ thể:

+ Khảo sát tình hình thực hiện quyền tham gia của trẻ em bao gồm: Quyền được tiếp cận thông tin, lắng nghe, bày tỏ ý kiến, được xem xét phản hồi trong môi trường gia đình, nhà trường, cộng đồng và các địa bàn dự kiến thực hiện các mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em.

+ Khảo sát, đánh giá tình hình thực hiện quyền tham gia của trẻ em trên các kênh thông tin đại chúng và mạng xã hội.

+ Khảo sát, đánh giá việc lắng nghe, xem xét phản hồi ý kiến của trẻ em của các cơ quan xây dựng pháp luật, chính sách.

- Cung cấp tài liệu và thông tin, dữ liệu về tình hình thực hiện quyền tham gia của trẻ em.

- Tổ chức kiểm tra, đánh giá và hỗ trợ cho cán bộ chuyên trách ở các địa phương trong việc thu thập, cập nhật thông tin về quyền tham gia của trẻ em.

* Hoạt động 3: Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện quyền tham gia của trẻ em

- Rà soát, đánh giá nhu cầu nâng cao năng lực, xây dựng chương trình, nội dung tập huấn, bồi dưỡng về quyền tham gia của trẻ em cho đối tượng được đào tạo, tập huấn.

- Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch, đề án, dự án về quyền trẻ em và quyền tham gia của trẻ em, về các văn bản quản lý nhà nước hướng dẫn thực hiện quyền tham gia của trẻ em, các hình thức, nguyên tắc, trách nhiệm, quy trình, tiêu chuẩn, kỹ năng làm việc với trẻ em... cho đội ngũ cán bộ các cấp và cộng tác viên, tình nguyện viên tham gia công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em; kiến thức và các kỹ năng thúc đẩy quyền tham gia cho trẻ em, cha mẹ, giáo viên, cán bộ Đoàn, Đội.

- Kiểm tra, đánh giá kết quả tập huấn, bồi dưỡng đối với các đối tượng được đào tạo, tập huấn.

e) Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Tư pháp, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã.

3. Dự án 3: Xây dựng, thực hiện các mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em

a) Mô hình 1: Diễn đàn trẻ em

Diễn đàn trẻ em là hoạt động để trẻ em nói lên ý kiến, nguyện vọng của trẻ em hoặc để các cơ quan, tổ chức lấy ý kiến của trẻ em về những vấn đề có liên quan đến trẻ em

* Mục tiêu: Diễn đàn trẻ em cấp tỉnh và cấp huyện mỗi năm tổ chức 1 lần.

* Đối tượng: Trẻ em từ 9 tuổi trở lên, cán bộ bảo vệ, chăm sóc trẻ em, cán bộ Đoàn, Đội, giáo viên.

* Nội dung hoạt động:

- Tổ chức Diễn đàn trẻ em:

+ Xây dựng kế hoạch, tài liệu tập huấn và tổ chức tập huấn cho trẻ em và người phụ trách trẻ em tham dự Diễn đàn.

+ Tổ chức Diễn đàn trẻ em: Trẻ em tham gia các trò chơi, giao lưu văn nghệ, thăm quan; trẻ em thảo luận nhóm để đưa ra các khuyến nghị, thông điệp, tham gia giao lưu với đại diện của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội.

- Truyền thông về Diễn đàn trẻ em và các thông điệp, khuyến nghị của trẻ em, tổng kết đánh giá tình hình thực hiện.

* Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Các cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh, UBND các huyện thị xã.

b) Mô hình 2: Thăm dò ý kiến trẻ em

Thăm dò ý kiến trẻ em là hình thức tham vấn ý kiến trẻ em thông qua hội nghị, hội thảo, tọa đàm, phiếu hỏi, điện thoại di động.

* Mục tiêu:

Ít nhất 01 huyện, thị xã trong quá trình xây dựng pháp luật, chính sách, chương trình, đề án có liên quan đến trẻ em tổ chức thăm dò ý kiến trẻ em thông qua các hình thức khác nhau.

* Đối tượng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên.

* Nội dung hoạt động:

- Tổ chức các cuộc hội nghị rút kinh nghiệm thực hiện mô hình thăm dò ý kiến trẻ em.

- Cung cấp tài liệu hướng dẫn nội dung thăm dò ý kiến trẻ em về các vấn đề, văn bản có liên quan đến trẻ em; hướng dẫn về quy trình thăm dò ý kiến trẻ em, triển khai các mô hình thăm dò ý kiến trẻ em.

- Tổ chức thăm dò ý kiến trẻ em ở cấp tỉnh vào năm 2017 và các huyện, thị xã vào năm 2018:

+ Xây dựng kế hoạch, cung cấp bộ công cụ thăm dò ý kiến trẻ em.

+ Tiến hành thăm dò ý kiến trẻ em qua các kênh: Phiếu hỏi, tin nhắn điện thoại di động, báo chí, các trường học.

+ Nội dung thăm dò ý kiến trẻ em: Các văn bản luật pháp, chính sách liên quan đến trẻ em, môi trường giáo dục, y tế, vui chơi giải trí, phòng chống tai nạn thương tích, hệ thống dịch vụ bảo vệ trẻ em.

+ Tổng hợp, xử lý số liệu, viết báo cáo, tổ chức hội nghị công bố kết quả thăm dò ý kiến.

- Báo cáo, đánh giá kết quả, đúc kết kinh nghiệm và khuyến nghị khi thực hiện mô hình, tổ chức theo dõi, giám sát mô hình để đưa ra các bài học kinh nghiệm và đề xuất nhân rộng mô hình.

* Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Các cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Y tế, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh, UBND các huyện, thị xã.

c) Mô hình 3: Hội đồng trẻ em

Hội đồng trẻ em là nhóm đại diện cho trẻ em để định kỳ bày tỏ ý kiến, nguyện vọng, trao đổi, đối thoại với đại diện Hội đồng nhân dân các cấp về các vấn đề liên quan đến trẻ em tại địa phương.

* Mục tiêu: ít nhất 02 huyện, thị xã thành lập và tổ chức hoạt động Hội đồng trẻ em.

* Đối tượng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên; lựa chọn các em từ tổ chức Đoàn, Đội.

* Nội dung hoạt động:

- Tổ chức hội nghị rút kinh nghiệm thực hiện mô hình Hội đồng trẻ em và các mô hình có liên quan khi triển khai mô hình trên.

- Cung cấp tài liệu hướng dẫn, quy trình thành lập và vận hành mô hình Hội đồng trẻ em.

- Truyền thông về mô hình Hội đồng trẻ em.

- Tổ chức Hội đồng trẻ em cấp tỉnh:

+ Xây dựng kế hoạch, bình chọn trẻ em tham gia, thiết kế nội dung hoạt động của Hội đồng trẻ em.

+ Thành lập Hội đồng trẻ em, trẻ em tổ chức bình bầu Hội đồng trẻ em căn cứ các tiêu chí do trẻ em đề xuất với sự hỗ trợ của người lớn.

+ Tổ chức các hoạt động của Hội đồng trẻ em và định kỳ họp Hội đồng trẻ em về các vấn đề liên quan đến trẻ em.

+ Tổng hợp những ý kiến đề xuất, kiến nghị của Hội đồng trẻ em gửi đến lãnh đạo các Sở, ban, ngành của tỉnh, Trung ương để xem xét, phản hồi.

- Báo cáo, đánh giá kết quả, đúc kết kinh nghiệm và khuyến nghị khi thực hiện mô hình; tổ chức theo dõi, đánh giá mô hình để đưa ra các bài học kinh nghiệm và đề xuất nhân rộng mô hình.

* Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh.

- Các cơ quan phối hợp: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã.

d) Mô hình 4: Câu lạc bộ quyền tham gia của trẻ em

Câu lạc bộ quyền tham gia của trẻ em là tổ chức được thành lập trên cơ sở tham gia tự nguyện của trẻ em, do trẻ em chủ động xây dựng và triển khai các hoạt động liên quan đến quyền và bổn phận của trẻ em.

* Mục tiêu: Ít nhất 08 câu lạc bộ quyền tham gia của trẻ em được thành lập, tổ chức hoạt động tại nhà trường và cộng đồng.

* Đối tượng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên.

* Nội dung hoạt động:

- Rà soát, đánh giá tình hình thực hiện mô hình câu lạc bộ trẻ em.

- Hướng dẫn thành lập và duy trì câu lạc bộ trẻ em.

- Lập kế hoạch tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ trẻ em; xây dựng tài liệu hướng dẫn và triển khai tài liệu hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ.

- Tổ chức sinh hoạt, ghi nhật ký và lập báo cáo sinh hoạt câu lạc bộ.

- Tổ chức tập huấn kỹ năng tổ chức điều hành hoạt động câu lạc bộ, giao lưu các câu lạc bộ; hội nghị, tổng kết, đánh giá, đúc kết, rút kinh nghiệm về triển khai mô hình.

* Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Các cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã.

e) Mô hình 5: Các chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng và thực hiện

Các chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng và thực hiện là những đề xuất, sáng kiến của trẻ em nhằm giải quyết các nhu cầu của trẻ em, cộng đồng và xã hội. Những chương trình, hoạt động này do trẻ em đề xuất, xây dựng, triển khai và giám sát thực hiện với sự hướng dẫn của các cơ quan, tổ chức có chức năng, nhiệm vụ đáp ứng các quyền tham gia của trẻ em theo quy định của pháp luật.

* Mục tiêu: Ít nhất 08 chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng và thực hiện tại nhà trường và cộng đồng.

* Đối tượng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên.

* Nội dung hoạt động:

- Rà soát, đánh giá, rút ra các bài học thực hiện chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng, các hoạt động xã hội có trẻ em tham gia.

- Cung cấp tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng.

- Hướng dẫn, triển khai chương trình, hoạt động:

+ Xây dựng kế hoạch, lựa chọn địa bàn thực hiện mô hình.

+ Thành lập nhóm giảng viên nguồn cấp tỉnh: Là cán bộ ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, Giáo dục và Đào tạo, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh do cấp huyện lựa chọn, đề xuất.

+ Lựa chọn thành viên tham gia mạng lưới hỗ trợ trẻ em tại cấp xã: Là cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em; cán bộ Đoàn, Đội, giáo viên, tổng phụ trách của các địa bàn thí điểm; thành lập nhóm trẻ nòng cốt.

+ Tập huấn cho nhóm giảng viên nguồn cấp huyện; tập huấn mạng lưới hỗ trợ trẻ em cấp xã; tập huấn cho nhóm trẻ em nòng cốt; phát động trẻ em xây dựng chương trình, hoạt động; thẩm định phê duyệt chương trình, hoạt động để trẻ em thực hiện.

+ Nhóm trẻ nòng cốt thực hiện chương trình, hoạt động với sự giám sát, hỗ trợ của mạng lưới hỗ trợ trẻ em: Khảo sát ban đầu, kế hoạch can thiệp, kế hoạch giám sát, tổ chức hội nghị thông qua chương trình, hoạt động do trẻ em khởi xướng, hội nghị đánh giá, báo cáo kết quả thực hiện, giám sát các chương trình, hoạt động.

+ Mạng lưới hỗ trợ trẻ báo cáo đánh giá kết quả thực hiện với các cơ quan cấp huyện và tỉnh.

- Tổ chức hội nghị, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm về triển khai mô hình.

* Cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện:

- Cơ quan chủ trì: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Các cơ quan phối hợp: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã.

IV. Kinh phí thực hiện

Ngân sách nhà nước được bố trí trong dự toán hàng năm; huy động từ các nguồn hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và các nguồn vốn hợp pháp khác.

V. Nhiệm vụ và giải pháp

1. Nâng cao nhận thức cho các cấp chính quyền, các tổ chức, cá nhân về ý nghĩa, sự cần thiết về quyền tham gia của trẻ em, giúp cho trẻ em chủ động, sáng tạo, tự tin trong cuộc sống, trở thành chủ nhân tương lai của đất nước. Nâng cao năng lực về quản lý nhà nước, kiến thức, kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em cho các cấp chính quyền, các tổ chức, cá nhân.

2. Các cơ quan nhà nước khi xây dựng và thực hiện pháp luật, chính sách có liên quan đến trẻ em; nhà trường, cộng đồng, xã hội khi xây dựng và thực hiện quyết định, kế hoạch, hoạt động có liên quan đến trẻ em phải tổ chức các hình thức tham vấn, lấy ý kiến của trẻ em phù hợp.

3. Đẩy mạnh việc huy động các nguồn lực của xã hội, cộng đồng và doanh nghiệp để thực hiện Chương trình; khuyến khích các tổ chức, cá nhân hỗ trợ nguồn lực để tổ chức các hoạt động, các mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em.

VI. Hiệu quả của chương trình

1. Góp phần quan trong vào việc nâng cao nhận thức của các nhà quản lý, gia đình, nhà trường và trẻ em về thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em. Tạo cơ hội, điều kiện để trẻ em được nói lên tiếng nói của mình, được người lớn hiểu, chia sẻ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của trẻ em.

2. Góp phần tích cực và quan trọng vào việc xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao hơn trong tương lai, tăng năng suất lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tiết kiệm chi phí xã hội trong việc chi tiêu xử lý các vấn đề xã hội bức xúc có liên quan đến trẻ em; góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập và tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

3. Chương trình thực hiện sẽ góp phần nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước, môi trường pháp lý và hành chính thuận lợi, tạo cơ sở pháp lý và cơ chế phối hợp liên ngành, liên cấp đồng bộ, hiệu quả.

4. Chương trình được thực hiện tốt sẽ góp phần duy trì và phát huy những kết quả của các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng, giáo dục cho trẻ em.

VII. Điều kiện thực hiện

Để đảm bảo chương trình hoạt động có hiệu quả và thực hiện được các mục tiêu đề ra cần có 3 điều kiện tiên quyết:

1. Bố trí đủ cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em các cấp; có cơ chế hoạt động và chính sách phù hợp cho đội ngũ cộng tác viên.

2. Bố trí kinh phí phù hợp cho việc thực hiện Chương trình ở tỉnh và các huyện, thị xã.

3. Các Sở, ngành chủ trì từng hoạt động có cơ chế phối hợp với các Sở, ngành, các tổ chức có liên quan trên cơ sở các hợp đồng trách nhiệm.

VIII. Tổ chức thực hiện

1. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội có trách nhiệm:

- Xây dựng kế hoạch thực hiện và điều phối các hoạt động của Chương trình;

- Tổ chức thực hiện các dự án đã được phân công trong Chương trình theo quy định hiện hành;

- Đẩy mạnh và đổi mới các hoạt động truyền thông về chủ trương của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước về quyền tham gia của trẻ em;

- Hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra, tổng hợp tình hình thực hiện Chương trình và định kỳ báo cáo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội;

- Phối hợp với đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch vận động thêm nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân, nhà hảo tâm ủng hộ, hỗ trợ để thực hiện Chương trình.

- Tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo, đôn đốc các Sở, ngành, địa phương tổ chức tham vấn ý kiến trẻ em khi xây dựng pháp luật, chính sách, chương trình, đề án có liên quan đến trẻ em; tổ chức tổng kết việc thực hiện Chương trình vào năm 2020.

2. Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh thực hiện các nhiệm vụ sau:

- Triển khai bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên, cán bộ phụ trách Đoàn, Đội trong trường học về việc xây dựng và áp dụng phương pháp giáo dục gắn liền với sự tham gia của trẻ em;

- Tích hợp, lồng ghép các nội dung có sự tham gia của trẻ em vào các môn học chính khóa, hoạt động ngoại khóa phù hợp với cấp học, trình độ đào tạo và năng lực, sự phát triển của trẻ em.

3. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh chủ trì thực hiện mô hình 3; phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý cán bộ phụ trách Đoàn, Đội trong trường học về việc xây dựng và áp dụng phương pháp giáo dục gắn liền với sự tham gia của trẻ em.

4. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu, đề xuất chính sách thúc đẩy các hoạt động thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em trong gia đình.

5. Sở Tài chính tham mưu UBND tỉnh xem xét, bố trí kinh phí thực hiện Chương trình theo quy định của pháp luật về phân cấp ngân sách nhà nước; phối hợp thanh tra, kiểm tra việc quản lý, sử dụng kinh phí thực hiện Chương trình.

6. Các Sở, ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn tỉnh trong quá trình xây dựng pháp luật, chính sách có liên quan đến trẻ em phải có hình thức tham vấn ý kiến trẻ em phù hợp và tổ chức triển khai thực hiện theo chức năng được phân công.

7. Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã:

- Tổ chức triển khai thực hiện Chương trình tại địa phương theo hướng dẫn của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và các Sở, ngành chức năng;

- Xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch hoạt động hằng năm về thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em; lồng ghép việc thực hiện Chương trình này với các chương trình xã hội khác có liên quan trên địa bàn;

- Chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị thuộc huyện khi xây dựng và thực hiện pháp luật, chính sách, chương trình, đề án liên quan đến trẻ em phải tham vấn ý kiến trẻ em;

- Chủ động bố trí ngân sách, nhân lực, vận động nguồn lực để thực hiện Chương trình;

- Kiểm tra việc thực hiện Chương trình tại địa phương và hàng năm thực hiện chế độ báo cáo UBND tỉnh (thông qua Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) về kết quả triển khai Chương trình để tổng hợp, báo cáo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

8. Đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức thành viên trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, tham gia tổ chức triển khai Chương trình; phối hợp đẩy mạnh công tác truyền thông về quyền tham gia của trẻ em; tham gia xây dựng và giám sát việc thực hiện pháp luật, chính sách về quyền tham gia của trẻ em.

Trên đây là Kế hoạch triển khai Chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề của trẻ em trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, giai đoạn 2016 - 2020. Trong quá trình triển khai thực hiện, trường hợp phát sinh khó khăn, vướng mắc, các đơn vị báo cáo UBND tỉnh (thông qua Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) để kịp thời chỉ đạo, xử lý theo quy định./.