Cúng gia tiên nên cúng chay hay cúng mặn vào Tết Nguyên đán 2025? Chuẩn bị mâm cúng gia tiên như thế nào?

Nội dung chính

Cúng gia tiên nên cúng chay hay cúng mặn vào Tết Nguyên đán 2025?

Trong các dịp như ngày giỗ, cỗ tất niên đặc biệt là Tết Nguyên đán 2025, mâm cỗ cúng gia tiên rất được coi trọng, thể hiện lòng thành kính và tấm lòng hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên. Mâm cỗ không chỉ là món ăn dâng lên mà còn thể hiện ước mong về một cuộc sống sung túc, ấm no, thuận hòa.

Quan niệm "Trần sao, âm vậy" cho rằng mâm cỗ cúng cần đầy đủ và tươm tất như cuộc sống của người sống để không gây oán hận cho vong linh. Khi Phật giáo kết hợp với tín ngưỡng dân tộc, vấn đề cúng mặn hay cúng chay trở thành chủ đề bàn luận.

Cúng chay theo Phật giáo nhằm tích phước đức, giúp vong linh siêu thoát và tránh sát sinh. Nhiều gia đình có bàn thờ Phật sẽ cúng chay trên bàn thờ Phật và cúng mặn trên bàn thờ tổ tiên, thể hiện sự tôn trọng đối với cả hai tín ngưỡng.

Việc cúng gia tiên không chỉ đơn thuần là lựa chọn món ăn, mà quan trọng là lòng thành tâm của người cúng. Mâm cỗ cúng dù đơn giản hay cầu kỳ, mặn hay chay, đều cần thể hiện sự biết ơn và lòng kính trọng đối với tổ tiên, đồng thời phù hợp với tín ngưỡng và văn hóa của từng gia đình.

Cúng gia tiên nên cúng chay hay cúng mặn vào Tết Nguyên đán 2025? Chuẩn bị mâm cúng gia tiên như thế nào? (Hình từ Internet)

Chuẩn bị mâm cúng gia tiên như thế nào?

- Mâm cỗ cúng gia tiên trong ngày Tết và rằm tháng Giêng truyền thống thường bao gồm những món ăn quen thuộc như đĩa xôi, con gà, giò lụa, bánh chưng và canh măng miến. Tuy nhiên, mâm cỗ cúng có thể thay đổi tùy theo khẩu vị và điều kiện của mỗi gia đình và vùng miền.

- Đối với mâm cỗ cúng chay, các món ăn nổi bật như bún xào chay, gỏi mít non đậu phộng, chả giò chay… đây là những món chay quen thuộc đối với những nhà nào thường xuyên ăn chay hay là phật tử.

- Dù là cúng mặn hay chay, mâm ngũ quả, đèn dầu và nhang đốt đều là những yếu tố không thể thiếu, trong đó:

+ Ngũ quả với các loại trái cây có màu sắc tượng trưng cho ngũ hành (Kim – Mộc – Hỏa – Thủy – Thổ) giúp tạo sự cân bằng âm dương, mang lại may mắn và tài lộc cho gia đình.

+ Nước lọc, rượu trắng

+ Nhang, đèn, hương, nến

+ Bài văn cúng gia tiên

- Những loại hoa quả có hình thù sắc nhọn như mít, sầu riêng hay mọc sát đất như cà chua, me đất, hoặc có mùi đặc trưng nồng đều ít được chọn dâng hương để giữ cho không gian thờ cúng luôn thanh tịnh.

Những điều cần lưu ý khi bày mâm cúng gia tiên

(1) Chọn món ăn phù hợp

- Mâm cơm cúng gia tiên nên bao gồm những món ăn đã được nấu chín, tươm tất và trang trọng. Tránh sử dụng các món sống như gỏi hay các món có mùi tanh, bởi chúng không chỉ thiếu tôn trọng đối với thần linh mà còn có thể làm bàn thờ không được sạch.

- Các món ăn phổ biến trong mâm cúng thường là thịt gà, thịt lợn, xôi, bánh chưng, bánh dày… Lưu ý, các món ăn nên được chế biến với hương vị vừa phải, tránh quá mặn hay quá ngọt.

(2) Sử dụng đồ dùng cúng mới

- Để thể hiện sự thành tâm, người cúng nên sử dụng các bát đĩa, chén, đũa mới và sạch sẽ khi bày cúng. Không nên dùng đồ cũ và sứt mẻ vì điều này được coi là thiếu tôn trọng đối với tổ tiên và thần linh.

Nếu có thể, nên chuẩn bị một bộ đồ dùng cúng riêng, chỉ dùng cho việc bày mâm cúng và cúng cho gia tiên. Điều này sẽ thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên hơn.

(3) Trình bày mâm cơm đẹp mắt

- Mâm cơm cúng không chỉ cần đảm bảo về chất lượng món ăn mà còn cần phải được trình bày đẹp mắt, gọn gàng và trang trọng. Các món ăn cần được xếp ngay ngắn, không bị lẫn lộn vào nhau.

- Ví dụ, gà có thể để nguyên con hoặc xếp đẹp lên đĩa, xôi nên đặt trong bát, các món thịt và rau phải được sắp xếp hợp lý để tạo sự cân đối và hài hòa.

(4) Không dùng đồ ăn sẵn

- Đồ hộp và thực phẩm chế biến sẵn không được khuyến khích trong mâm cơm cúng gia tiên.

- Việc tự tay chuẩn bị món ăn sẽ giúp thể hiện lòng thành kính, đồng thời tạo ra sự gần gũi và ấm cúng trong dịp cúng bái.

- Các món ăn tự làm cũng thể hiện sự tôn trọng với tổ tiên và góp phần bảo vệ những giá trị truyền thống.

(5) Không nêm nếm, ăn thử đồ ăn cúng

- Khi chuẩn bị cơm cúng tổ tiên, điều đặc biệt cần tránh là nếm thử thức ăn trong quá trình nấu. Theo quan niệm truyền thống, việc nếm thử thức ăn được coi là hành động ăn trước tổ tiên, đồng thời khiến đồ cúng trở thành thức ăn thừa.

- Vì vậy, bạn chỉ nên nêm gia vị một cách hợp lý và tuyệt đối không nếm thử. Sau khi thức ăn đã chín, hãy cho vào chén, đĩa sạch và bày lên mâm cúng để dâng lên tổ tiên.

(5) Lưu ý về các món ăn kiêng kỵ

Có một số món ăn bạn cần tránh khi chuẩn bị mâm cúng gia tiên, chẳng hạn như cá mè, thịt chó, thịt vịt, hoặc các món ăn có mùi hôi. Ngoài ra, những món có gia vị quá nồng cũng không phù hợp với văn hóa cúng bái.