ĐỀ ÁN
QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN NGHỀ CÔNG CHỨNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG
YÊN ĐẾN NĂM 2020
(Ban hành kèm theo Quyết định số 419/QĐ-UBND ngày 09/02/2010 của Uỷ ban nhân
dân tỉnh)
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI XÂY DỰNG
ĐỀ ÁN
1. Cơ sở pháp lý:
a) Nghị quyết số 48-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày
24/5/2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến
năm 2010, định hướng đến năm 2020 chỉ rõ “xây dựng và hoàn thiện pháp luật về
bổ trợ tư pháp (luật sư, công chứng,…) theo hướng đáp ứng ngày càng đầy đủ, thuận
lợi các nhu cầu đa dạng về hỗ trợ pháp lý của nhân dân, doanh nghiệp; thực hiện
xã hội hóa mạnh mẽ các hoạt động bổ trợ tư pháp…”;
b) Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày
02/6/2005 về chiến lược cải cách tư pháp đến
năm 2020 quy định: “hoàn thiện chế định công chứng. Xác định rõ phạm vi của
công chứng, chứng thực, giá trị pháp lý của văn bản công chứng. Xây dựng mô
hình quản lý nhà nước về công chứng theo hướng Nhà nước chỉ tổ chức cơ quan
công chứng thích hợp; có bước đi phù hợp để từng bước xã hội hóa công việc này”;
c) Luật Công chứng được Quốc hội nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 29/11/2006, có hiệu lực thi hành từ
ngày 01/7/2007. Theo đó, đã đưa ra chủ
trương và định hướng xã hội hóa công chứng, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển
các Văn phòng công chứng, hình thành mạng lưới phát triển tổ chức hành nghề
công chứng để đáp ứng đầy đủ nhu cầu công chứng của nhân dân, tách bạch hoạt động
công chứng với hoạt động chứng thực, từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động công
chứng, tăng cường sự bảo hộ của Nhà nước đối với các hợp đồng, giao dịch của tổ
chức, cá nhân;
d) Tại khoản
1 và 4 Điều 2 Nghị định số 02/2008/NĐ-CP ngày 04/01/2008 của Chính phủ quy định
chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Công chứng quy định Sở Tư
pháp xây dựng Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng tại địa phương
trình Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phê duyệt.
2. Thực trạng về tổ chức và hoạt động công chứng
tỉnh Hưng Yên:
a) Về tổ chức, cán bộ:
Trong những năm qua, hoạt động công chứng ở tỉnh
Hưng Yên đã có những đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh,
khẳng định ngày càng rõ hơn vị trí, vai trò của công chứng trong đời sống xã hội,
đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về công chứng của nhân dân trong nền kinh tế thị
trường, đồng thời là công cụ đắc lực phục vụ quản lý nhà nước có hiệu quả, bảo
đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch, góp phần tích cực vào việc phòng ngừa
tranh chấp, vi phạm pháp luật, tăng cường pháp chế XHCN.
Từ khi tái lập tỉnh đến nay, Hưng Yên có 02
Phòng công chứng trực thuộc Sở Tư pháp. Hiện cả hai Phòng công chứng đã được
chuyển đổi thành các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước. Thực hiện chủ trương xã hội
hoá hoạt động công chứng, số lượng tổ chức hành nghề công chứng (là các Văn
phòng công chứng) đã có sự phát triển, tăng nhanh về số lượng. Tính đến thời
điểm hiện tại, trong toàn tỉnh hiện có 03 Văn phòng công chứng được thành lập,
với 03 công chứng viên.
Số tổ chức hành nghề công chứng được phân bố như
sau:
- Đối với Phòng công chứng: 02 Phòng công chứng
trực thuộc Sở Tư pháp được phân bố tại thành phố Hưng Yên có 01 Phòng công chứng,
huyện Mỹ Hào có 01 Phòng công chứng.
- Đối với Văn phòng công chứng: 03 Văn phòng
công chứng đã được thành lập và mới đi vào hoạt động, trong đó huyện Yên Mỹ có
01 Văn phòng, huyện Mỹ Hào có 01 Văn phòng, huyện Văn Lâm có 01 Văn phòng.
Các Văn phòng công chứng mới được thành lập cơ bản
đảm bảo về tổ chức nhân sự, có trụ sở tương đối khang trang, bước đầu đi vào hoạt
động được dư luận quan tâm và đánh giá tương đối tốt. Cùng với sự phát triển về
số lượng thì chất lượng của công chứng viên cũng được nâng lên. Tất cả các công
chứng viên đều có trình độ cử nhân Luật trở lên.
b) Về hoạt động:
Hưng Yên là một tỉnh có dân số trên 1,1 triệu
người với diện tích 932.09km2, nằm ở trung tâm đồng bằng Bắc Bộ,
trong vùng kinh tế trọng điểm phía bắc; có các tuyến đường giao thông quốc gia
quan trọng chạy qua: đường 5A từ Hà Nội đến Hải Phòng, đường 39A từ Phố Nối -
thành phố Hưng Yên qua cầu Triều Dương đến Thái Bình, đường 38 qua cầu Yên Lệnh
nối với quốc lộ 1A, đường sắt Hà Nội - Hải Phòng; đường thủy: sông Hồng, sông
Luộc tạo cho Hưng Yên lợi thế để mở rộng giao lưu hợp tác và phát triển với các
tỉnh trong khu vực và cả nước.
Do điều kiện phát triển kinh tế xã hội của tỉnh,
nhu cầu công chứng các hợp đồng, giao dịch của người dân, tổ chức doanh nghiệp
ngày càng tăng. Theo số lượng thống kê, từ năm 2005 đến nay, trung bình số lượng
việc công chứng năm sau cao hơn năm trước từ 20% đến 25%. Qua thực tế cho thấy,
các hợp đồng, giao dịch không chỉ tăng về số lượng mà cả tính phức tạp, với giá
trị hợp đồng lớn, có cả hợp đồng có yếu tố nước ngoài. Có thể thấy, không chỉ
các giao dịch mà pháp luật quy định phải công chứng mà các loại giao dịch pháp
luật không quy định phải công chứng nhưng cá nhân, tổ chức tự nguyện công chứng
như các giao dịch về uỷ quyền, về mua bán tài sản, thừa kế… cũng rất phổ biến.
Thực tế này phản ánh đúng những hiệu quả mà hoạt động công chứng đã mang lại
cho hoạt động quản lý nhà nước khác trên các lĩnh vực trong thời gian qua. Điều
này cũng thể hiện sự nhận thức của xã hội về vai trò của công chứng trong đảm bảo
an toàn pháp lý đối với giao dịch đã từng bước được xác định. Người dân bước đầu
đã hình thành ý thức sử dụng các công cụ pháp lý, biện pháp hợp pháp để bảo vệ
mình trong đời sống dân sự; tạo cho người dân ý thức, trách nhiệm tốt hơn khi
tham gia giao lưu dân sự, kinh tế, thương mại.
Tuy nhiên, việc phân bổ nhu cầu công chứng tại
các địa bàn huyện, thành phố của tỉnh không đồng đều, tỉnh có 09 huyện, 01
thành phố có tốc độ phát triển kinh tế xã hội khác nhau, yêu cầu công chứng có
xu hướng tập trung nhiều vào các khu vực đông dân, có nhiều các tổ chức kinh
doanh các ngành nghề như tài chính - ngân hàng, bất động sản, các doanh nghiệp
sản xuất thương mại, dịch vụ… (như huyện Mỹ Hào, Văn Lâm và thành phố Hưng
Yên…).
Trong khi đó, ở một số huyện thì yêu cầu công chứng
các hợp đồng, giao dịch không nhiều. Điều này do một phần đây là những địa bàn
kinh tế chưa phát triển, song nguyên nhân khác cũng là do người tham gia giao dịch
ở các địa phương này còn chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật cũng như
chưa ý thức được sự cần thiết của công chứng đối với an toàn pháp lý của các hợp
đồng, giao dịch. Do vậy, số lượng hợp đồng, giao dịch giữa các tổ chức hành nghề
công chứng ở các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh có sự khác nhau rõ rệt. Muốn cho các tổ chức hành nghề công chứng phát triển
lành mạnh, hoạt động có hiệu quả, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phải
có quy hoạch để xác định lộ trình, số lượng, địa điểm phân bổ trụ sở các tổ chức
này cho phù hợp. Sự phát triển của các tổ chức hành nghề công chứng nếu không
có quy hoạch sẽ dẫn đến tình trạng phát triển ồ ạt, mất cân đối hoặc phân bổ
không hợp lý, cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến tình hình phát triển
kinh tế - xã hội ở địa phương.
II. MỤC TIÊU
1. Mục tiêu tổng quát:
Hình thành, xây dựng và phát triển một mạng lưới
tổ chức hành nghề công chứng rộng khắp và phân bố hợp lý trên toàn tỉnh, phấn đấu
đến năm 2020, các địa bàn cấp huyện trên toàn tỉnh có đủ tổ chức hành nghề công
chứng theo tiêu chí quy hoạch để đảm đương việc công chứng toàn bộ các hợp đồng,
giao dịch của tổ chức, cá nhân trên địa bàn.
Phát triển số lượng và nâng cao chất lượng công
chứng viên theo hướng chuyên nghiệp hoá, đến năm 2020 có khoảng 30 công chứng
viên; đảm bảo công chứng toàn bộ các hợp đồng, giao dịch một cách nhanh chóng, kịp
thời, nâng cao chất lượng hoạt động công chứng theo hướng chuyên nghiệp, hội nhập;
tăng cường an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch của cá nhân và tổ chức,
góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội, đáp ứng các mục tiêu của chiến lược cải
cách tư pháp và chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế.
2. Mục tiêu và lộ trình cụ thể:
a) Giai đoạn 2010 - 2015:
- Kiện toàn các Phòng công chứng hiện có, nâng
cao chất lượng và hiệu quả hoạt động, không thực hiện thành lập thêm Phòng công
chứng.
- Trong giai đoạn này mỗi huyện, thành phố có 01
tổ chức hành nghề công chứng.
- Đẩy mạnh tiến độ thực hiện việc chuyển giao
các hợp đồng, giao dịch sang cho các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện ở
những địa bàn cấp huyện đã có tổ chức hành nghề công chứng; đảm bảo trong năm 2010,
tất cả các địa bàn cấp huyện mà tổ chức hành nghề công chứng đảm đương được hoạt
động sẽ hoàn thành việc chuyển giao các hợp đồng, giao dịch cho các tổ chức
hành nghề công chứng thực hiện. Đến năm 2015, hoàn thành việc chuyển giao ở tất
cả địa bàn cấp huyện trên địa bàn tỉnh, chấm dứt việc chứng thực hợp đồng, giao
dịch của Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cấp xã ở tất cả các địa phương trên địa bàn
tỉnh.
- Nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ công
chứng viên theo hướng chuyên nghiệp hoá đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế,
công chứng viên không chỉ là những người được đào tạo cơ bản về pháp luật, về
nghề công chứng, tinh thông nghề nghiệp, giàu kinh nghiệm, vốn sống mà còn phải
có phẩm chất đạo đức nghề nghiệp (trung thực, vô tư, khách quan, liêm khiết,
nhiệt tình, trách nhiệm…), đồng thời công chứng viên phải có kiến thức về ngoại
ngữ, tin học để đáp ứng để đáp ứng ngày càng cao của xã hội đối với công chứng.
Dự kiến đến năm 2015 phát triển lên khoảng 20 công chứng viên.
- Nâng cao chất lượng hoạt động công chứng để
yêu cầu công chứng trở thành một nhu cầu tự nguyện của người dân.
b) Giai đoạn 2016 - 2020:
- Thành lập đủ các tổ chức hành nghề công chứng
tại các địa bàn cấp huyện theo quy hoạch của tỉnh (không thực hiện thành lập thêm
Phòng công chứng). Đối với những địa bàn cấp huyện có điều kiện kinh tế - xã hội
phát triển xem xét thành lập thêm 01 Văn phòng công chứng.
- Nâng cao hiệu quả hoạt động công chứng, đảm bảo
đến năm 2020, chất lượng công chứng của tỉnh đáp ứng được tính chuyên nghiệp, đạt
tiêu chuẩn quốc gia và khu vực.
III. GIẢI PHÁP ĐỂ THỰC HIỆN ĐỀ
ÁN
1. Về thể chế:
a) Rà soát các quy định pháp luật hiện hành liên
quan đến hoạt động công chứng để đề xuất, kiến nghị ban hành các văn bản hướng
dẫn thi hành Luật Công chứng, hệ thống các biểu mẫu liên quan đến hoạt động
công chứng; sửa đổi các quy định về phí, lệ phí công chứng cho phù hợp với các
quy định của pháp luật;
b) Nghiên cứu, xây dựng chính sách ưu đãi để
khuyến khích thành lập và hoạt động của các Văn phòng công chứng ở những địa
bàn kinh tế - xã hội khó khăn.
2. Về xây dựng đội ngũ công chứng viên:
a) Tăng cường về số lượng, nâng cao chất lượng
công chứng viên. Phối hợp với các cơ quan liên quan, cơ sở đào tạo, lực lượng
công chứng viên có tay nghề cao để xây dựng đội ngũ công chứng viên đủ về số luợng,
mạnh về chất lượng;
b) Đẩy mạnh công tác đào tạo chuyên môn nghiệp vụ
cho đội ngũ cán bộ, công chứng viên bằng việc thường xuyên cử những cán bộ có đủ
điều kiện, tiêu chuẩn tham dự lớp đào tạo nghề công chứng do Bộ Tư pháp tổ chức,
đồng thời đề nghị Bộ Tư pháp bổ nhiệm những người có nhiều kinh nghiệm pháp luật
thuộc đối tượng được miễn đào tạo nghề công chứng làm công chứng viên;
c) Chú trọng công tác bồi dưỡng, giáo dục chính
trị, tư tưởng và đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, công chứng viên; phát
huy tinh thần gương mẫu của cán bộ, công chứng viên là đảng viên trong hoạt động
nghề nghiệp và trong thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của
Nhà nước.
3. Công tác tuyên truyền:
a) Phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan
tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cơ quan nhà nước, tổ chức,
cá nhân và toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng, lợi ích của hoạt động công
chứng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội và an toàn giao dịch, bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp của người dân;
b) Nghiên cứu và thực hiện chính sách khuyến
khích công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng, doanh nghiệp, ngân hàng và
các đối tượng thụ hưởng tham gia hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức về
vai trò, tầm quan trọng của hoạt động công chứng.
4. Nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước
đối với hoạt động công chứng:
a) Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện
Luật Công chứng và các văn bản hướng dẫn thi hành, kịp thời phát hiện những sai
sót, vướng mắc, bất cập trong thực tiễn để trực tiếp hoặc đề nghị, kiến nghị cơ
quan có thẩm quyền hướng dẫn cho phù hợp;
b) Có chính sách động viên kịp thời đối với các
tổ chức hành nghề công chứng và công chứng viên có thành tích tốt trong hoạt động,
đồng thời có biện pháp xử lý kịp thời, nghiêm khắc đối với những sai phạm trong
hoạt động công chứng;
c) Nghiên cứu, hỗ trợ, khuyến khích việc xây dựng,
thành lập cơ sở dữ liệu chung giữa các tổ chức hành nghề công chứng trên địa
bàn để tăng cường tính chuyên nghiệp, hiệu quả và an toàn của hoạt động công chứng.
Đẩy mạnh chủ trương tin học hoá công chứng, kết nối mạng trao đổi thông tin giữa
các tổ chức hành nghề công chứng với nhau; với cơ quan quản lý nhà nước;
d) Tổ chức kiểm tra theo định kỳ để đánh giá kịp
thời việc tổ chức thực hiện Đề án trong từng giai đoạn. Hàng năm, tổ chức đánh
giá những kết quả thực hiện, những tác động, chuyển biến từ hoạt động thực hiện
Đề án, cũng như những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện
Đề án;
e) Từng giai đoạn tiến hành sơ kết, tổng kết những
việc đã thực hiện và đúc rút bài học kinh nghiệm tiếp tục thực hiện các giải
pháp nhằm đạt được mục tiêu mà Đề án đã đặt ra.
IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Để bảo đảm thực thi có hiệu quả Đề án, cần quán
triệt để nâng cao nhận thức về công chứng trong các cấp uỷ đảng, chính quyền, tổ
chức và nhân dân, coi đây là một trong các nhiệm vụ góp phần tích cực trong ổn
định chính trị, trật tự an toàn xã hội và thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển,
góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân trong các giao dịch, các
sở, ngành và chính quyền địa phương cần thực hiện tốt các nhiệm vụ cụ thể sau
đây:
1. Trách nhiệm của Sở Tư pháp:
a) Chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị có
liên quan tổ chức thực hiện Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng sau
khi được phê duyệt;
b) Giúp Ủy ban nhân dân tỉnh đôn đốc thực hiện Đề
án; tổng hợp và báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh kết quả việc thực hiện Đề án; tham
mưu, đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh điều chỉnh, bổ sung Đề án phát triển tổ chức
hành nghề công chứng;
c) Sơ kết, tổng kết việc thực hiện Đề án phát
triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh trong từng giai đoạn;
d) Giúp Ủy ban nhân dân tỉnh quản lý nhà nước về
hoạt động công chứng trên địa bàn tỉnh, có nhiệm vụ, quyền hạn:
- Chủ trì việc tham mưu, đề xuất Ủy ban nhân dân
tỉnh các biện pháp hỗ trợ, phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn
tỉnh;
- Giúp Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện tổng hợp
tình hình và thống kê về công chứng trên địa bàn tỉnh gửi Bộ Tư pháp;
- Thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật
về công chứng;
- Đẩy mạnh, tăng cường công tác kiểm tra, thanh
tra theo định kỳ và đột xuất, công tác xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại, tố
cáo về tổ chức, hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng theo quy định hoặc
theo ủy quyền;
- Yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng báo cáo
tình hình tổ chức, hoạt động theo định kỳ 6 tháng và hàng năm;
- Chủ trì, phối hợp với cơ quan có liên quan của
tỉnh hướng dẫn hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng theo quy định pháp luật.
2. Trách nhiệm của các sở, ngành có liên quan:
- Sở Tài nguyên & Môi trường:
+ Rà soát, nghiên cứu các quy định của pháp luật
về đất đai. Thực hiện việc kiến nghị sửa đổi, bổ sung kịp thời các văn bản pháp
luật về đất đai;
+ Chỉ đạo Phòng Tài nguyên & Môi trường các
huyện, thành phố đẩy mạnh tiến độ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho tổ chức, cá nhân, hộ gia
đình, tổ hợp tác nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của nhân dân trong các hợp đồng,
giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn
liền với đất;
+ Phối hợp với Sở Tư pháp thực hiện tốt các yêu
cầu công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm, các thủ tục liên quan đến việc sang
tên chuyển chủ đối với các hợp đồng, giao dịch về quyền sử dụng đất và tài sản
gắn liền với đất, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân.
- Các sở, ngành liên quan khác có trách
nhiệm phối hợp với Sở Tư pháp triển khai thực hiện Đề án phát triển tổ chức
hành nghề công chứng và hướng dẫn hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng.
3. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân huyện, thành
phố và xã, phường, thị trấn:
Phối hợp với Sở Tư pháp triển khai thực hiện Đề
án phát triển tổ chức hành nghề công chứng và hướng dẫn hoạt động của tổ chức
hành nghề công chứng.
4. Trách nhiệm của các tổ chức hành nghề công chứng:
Thực hiện việc đề nghị thành lập, đăng ký hoạt động,
đăng ký mã số thuế, làm thủ tục khắc dấu, lập các loại sổ sách, hoạt động và thực
hiện các nghĩa vụ theo đúng quy định pháp luật và Đề án này;
Trong quá trình thực hiện Đề án, Sở Tư pháp tập
hợp những khó khăn, vướng mắc và đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, giải quyết./.