Quyết định 100/QĐ-CP năm 1977 về việc ban hành chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thương nghiệp tư nhân ở các tỉnh phía Nam do Hội đồng chính phủ ban hành

Việc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thương nghiệp tư nhân ở các tỉnh phía Nam phải đạt được mục đích, yêu cầu sau đây:

- Trên cơ sở xây dựng và phát triển thương nghiệp quốc doanh và thương nghiệp hợp tác xã theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng và Chính phủ, thực hiện xoá bỏ thương nghiệp tư bản chủ nghĩa, xây dựng thị trường xã hội chủ nghĩa thống nhất, trong đó thương nghiệp quốc doanh giữ vai trò chủ đạo.

- Thương nghiệp quốc doanh phải hoàn toàn nắm vững khâu bán buôn (bán sỉ) và phần lớn khâu bán lẻ, trước hết nhằm vào những mặt hàng thuộc nhu cầu thiết yếu đối với sản xuất, đời sống và xuất khẩu; trên cơ sở đó mà không ngừng mở rộng giao lưu hàng hoá có tổ chức, bảo đảm cho sản xuất không ngừng phát triển, cải thiện từng bước đời sống của nhân dân.

- Thông qua việc cải tạo thương nghiệp tư bản tư doanh, cải tạo tiểu thương và tổ chức mạng lưới thương nghiệp xã hội chủ nghĩa mà thúc đẩy quá trình phân bổ lại lao động, xã hội, giảm bớt số người buôn bán hiện nay quá đông; xoá bỏ nạn đầu cơ, buôn bán trái phép; tích cực chuyển tư sản thương nghiệp và phần lớn tiểu thương sang sản xuất.

- Giáo dục, phát động quần chúng, thực hiện quyền làm chủ tập thể của công nhân và lao động, xây dựng chỗ dựa vững chắc để tiến hành cải tạo, quy hoạch và sắp xếp lại mạng lưới thương nghiệp xã hội được hợp lý hơn, sử dụng những cơ sở, phương tiện kinh doanh của thương nghiệp tư nhân vào mục đích lưu thông phân phối hàng hoá có kế hoạch và tổ chức phục vụ tốt hơn cho sản xuất và đời sống của nhân dân.

1. Hình thức cải tạo:

- Chuyển tư sản thương nghiệp và những người buôn bán nhỏ sang sản xuất là biện pháp chủ yếu để cải tạo thương nghiệp tư nhân.

- Đối với thương nghiệp tư bản tư doanh, nói chung, Nhà nước không đặt vấn đề công tư hợp doanh. Song, cá biệt có những hộ có phương tiện kinh doanh tốt mà từ trước đến nay vẫn ủng hộ cách mạng và chấp hành nghiêm chỉnh các chính sách của Nhà nước thì có thể tiến hành công tư hợp doanh theo hình thức định lãi, nhằm tận dụng các cơ sở vật chất, kỹ thuật, và khả năng nghiệp vụ, quản lý của họ.

- Có thể lựa chọn để sử dụng một số nhà Tư sản thương nghiệp làm đại lý bán lẻ hàng hoá cho Thương nghiệp quốc doanh, nhưng phải có biện pháp kiểm soát và quản lý chặt chẽ.

- Đối với một số người buôn bán nhỏ còn được tạm thời tiếp tục kinh doanh, thì tổ chức họ lại thành những hình thức thích hợp như Tổ thương nghiệp, Tổ mua bán hàng... để thông qua đó mà tiến hành việc giáo dục và quản lý họ.

2. Chính sách cụ thể:

- Đối với các cơ sở kinh doanh thương nghiệp của Mỹ nguỵ, của tư sản mại bản, của tư sản có tội đã bỏ trốn ra nước ngoài, của bọn nguỵ quân, nguỵ quyền có nhiều tội ác, của tư sản gian thương lớn, thì tịch thu và tổ chức thành quốc đoanh.

- Đối với các cơ sở kinh doanh thương nghiệp vắng chủ, mà không có người thừa kế hợp pháp, hoặc người đang quản lý không có đủ giấy uỷ quyền hợp pháp, thì Nhà nước trực tiếp quản lý, sau này khi người chủ về, Nhà nước sẽ tuỳ từng trường hợp cụ thể mà giải quyết theo chính sách chung.

- Đối với một số người muốn xin hiến tài sản cho Nhà nước, sẽ xét và chấp nhận cho hiến theo đúng tinh thần quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 434/TTg ngày 30 tháng 10 năm 1976.

- Có thể trưng thu hoặc trưng mua những cơ sở và phương tiện kinh doanh còn tốt của tư sản thương nghiệp. Số tiền trưng mua sẽ được Nhà nước chuyển qua Ngân hàng Nhà nước và trả dần trong một số năm, tuỳ theo nhu cầu hợp lý về vốn để sản xuất và sinh hoạt của từng hộ tư sản.

Thương nghiệp quốc doanh có thể lựa chọn để sử dụng một số nhà tư sản có kỹ thuật và nghiệp vụ quản lý kinh doanh, trước đây quan hệ tốt với cách mạng và hiện nay có thái độ tuân thủ và chấp hành các chính sách, luật pháp của Nhà nước.

- Đối với các công nhân, người bán hàng đang làm thuê cho các nhà tư sản thương nghiệp, Nhà nước sẽ tuyển dụng vào làm trong mạng lưới thương nghiệp quốc doanh.

3. Mấy biện pháp chủ yếu để bảo đảm làm tốt cải tạo thương nghiệp tư nhân đi đôi với phát triển nhanh chóng lực lượng thương nghiệp xã hội chủ nghĩa và thương nghiệp hợp tác xã:

a. Kiên quyết tập trung các nguồn hàng chủ yếu trong tay Nhà nước.

- Đối với các loại hàng nông sản, thuỷ sản, hải sản và thực phẩm, ngoài những mặt hàng đã có quy định thuộc diện Nhà nước thống nhất quản lý như lương thực, muối...., Nhà nước cần thống nhất thu mua ở những vùng sản xuất tập trung một số mặt hàng quan trọng như: cá, thịt lợn, trâu bò; rau và trái cây đặc sản để xuất khẩu; lạc, đậu các loại; hạt tiêu; dừa; mía cây; và đường mật; thuốc lá; chè; cà phê; bông; đay; gai; cói (lác), tơ tằm v.v... ở những vùng này, không cho thương nhân hoạt động, tranh mua với Nhà nước.

Các cơ quan thương nghiệp và vật tư phải phối hợp vận dụng đồng bộ các biện pháp: giúp đỡ sản xuất, giáo dục chính trị, định giá mua hợp lý, thực hiện hợp đồng hai chiều, quản lý thị trường...., để bảo đảm tập trung nguồn hàng vào trong tay Nhà nước. Các nông trường quốc doanh phải thực hiện nghiêm chỉnh chế độ giao nộp sản phẩm cho Nhà nước.

- Đối với các loại hàng công nghiệp, thủ công nghiệp, các xí nghiệp quốc doanh, công tư hợp doanh phải thực hiện chế độ giao nộp, tức là bán toàn bộ sản phẩm cho thương nghiệp Nhà nước. Đối với các xí nghiệp tư nhân, bao gồm cả tiểu công nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp quốc doanh ký hợp đồng đặt mua sản phẩm, hoặc dùng chính sách gia công, hay bán nguyên liệu mua thành phẩm, để nắm nguồn hàng, trước hết nhằm vào những sản phẩm dùng nguyên liệu vật tư chủ yếu do Nhà nước thống nhất quản lý phân phối.

b. Tổ chức tốt mạng lưới phân phối hàng hoá đến tay người tiêu thụ theo một chính sách tiêu dùng hợp lý; tăng cường quản lý thị trường, chống đầu cơ tích trữ và buôn lậu: Tuyên truyền giáo dục cho cán bộ, quân đội và nhân dân thấy rõ khó khăn thiếu thốn chung trong bước đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội và sau một cuộc chiến tranh lâu dài tàn phá đất nước ta, động viên mọi người vừa ra sức góp phần khôi phục và phát triển sản xuất, vừa có ý thức tiết kiệm tiêu dùng phù hợp với khả năng kinh tế của nước ta hiện nay.

Mặt khác, các Uỷ ban nhân dân các cấp, các ngành sản xuất và lưu thông từ Trung ương đến địa phương phải đề cao trách nhiệm của mình, làm thật tốt việc sản xuất, thu mua và phân phối, tăng cường quản lý thị trường, đấu tranh bình ổn vật giá, để không ngừng giảm bớt khó khăn trong đời sống của nhân dân.

Trong điều kiện khả năng hàng hoá của ta có hạn, thị trường tự do còn tác động trong cuộc sồng hàng ngày, phải tiến hành phân phối hàng hoá một cách có kế hoạch và có tổ chức cho các nhu cầu, để bảo đảm việc phân phối được công bằng, hợp lý, đúng đối tượng, chống đầu cơ, lợi dụng.

Đi đôi với việc tổ chức phân phối hàng hoá tới tay người tiêu thụ theo giá chỉ đạo của Nhà nước, phải tổ chức và quản lý các nghề kinh doanh ăn uống và phục vụ trên thị trường, từ đó mà góp phần tổ chức cuộc sống cho nhân dân lao động được tốt hơn. Trong năm 1977, ngành thương nghiệp phải cùng các tổ chức Công đoàn các cơ quan, xí nghiệp, trường học... chấn chỉnh tổ chức và quản lý các nhà ăn tập thể, tổ chức việc ăn và nghỉ cho cán bộ, công nhân, viên chức đi công tác dọc các tuyến đường chính, quản lý gia công may quần áo và sửa chữa xe đạp, xe máy ở các thành phố, thị xã...

Để thực hiện được những mục tiêu nói trên, phải mở rộng hơn nữa mạng lưới phân phối hàng hoá về tới quận, huyện, xã, phường; lấy thị xã, phường làm đơn vị phân phối; phát triển và củng cố các hợp tác xã tiêu thụ ở thành thị và hợp tác xã mua, bán ở nông thôn, các căng tin trong cơ quan, xí nghiệp, trường học, bệnh viện, cơ quan và đơn vị lực lượng vũ trang v.v...

c. Phải làm tốt việc giáo dục nhân viên thương nghiệp, làm cho mọi người có trách nhiệm đầy đủ, tinh thần và thái độ phục vụ nhân dân đúng đắn, chống tệ cửa quyền, hách dịch, móc ngoặc, cảm tình nể nang, đề phòng sự thoái hoá về phẩm chất, đạo đức.

d. Về tổ chức thực hiện, cần tăng cường giáo dục bồi dưỡng đội ngũ cán bộ thương nghiệp về chính trị, tư tưởng, nghiệp vụ quản lý và kinh doanh; kiện toàn tổ chức ngành nội thương đủ sức làm tốt cả hai chức năng: quản lý hành chính thương nghiệp, chỉ đạo và tổ chức kinh doanh, bảo đảm cho việc vận động hàng hoá được hợp lý, phù hợp với yêu cầu tổ chức lại nền kinh tế cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Mặt khác, cần đào tạo gấp và bố trí đủ số cán bộ cần thiết để làm công tác cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thương nghiệp tư nhân theo từng ngành hàng, gắn liền việc cải tạo với việc xây dựng thương nghiệp xã hội chủ nghĩa để thay thế kịp thời thương nghiệp tư bản chủ nghĩa và buôn bán nhỏ được cải tạo theo hướng chuyển sang sản xuất là chủ yếu...

Trong hai năm 1977 và 1978, phải hoàn thành về cơ bản việc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thương nghiệp tư bản chủ nghĩa, và chuyển một phần lớn tiểu thương sang sản xuất, đi đôi với phát triển nhanh chóng lực lượng thương nghiệp xã hội chủ nghĩa.

Bộ Nội thương chịu trách nhiệm phối hợp với Ban Cải tạo công thương nghiệp tư doanh Trung ương có kế hoạch phổ biến hướng dẫn và tổ chức thực hiện quyết định này đồng thời đôn đốc và kiểm tra các ngành có liên quan và các địa phương cùng thực hiện đạt kết quả tốt.