Công văn 4178/BTTTT-VP năm 2022 về tăng cường công tác quản lý quảng cáo trên truyền hình, mạng xã hội không đúng sự thật về chất lượng sản phẩm, dịch vụ do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành

Kính gửi: Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội

Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) nhận được kiến nghị của cử tri Thành phố Hà Nội do Ban Dân nguyện chuyển đến theo công văn số 487/BDN ngày 14/6/2022, nội dung kiến nghị như sau:

Cử tri phản ánh: Đề nghị tăng cường công tác quản lý, trách nhiệm quản lý nhà nước trong quảng cáo trên truyền hình, mạng xã hội không đúng sự thật về chất lượng sản phẩm, dịch vụ làm cử tri bức xúc; xem xét nội dung quảng cáo, thời lượng quảng cáo trên các đài phát thanh và truyền hình (nhiều nội dung quảng cáo bán hàng, đặc biệt là thực phẩm chức năng, gây ngắt quãng và mất nhiều thời gian của người xem).

Sau khi nghiên cứu, Bộ TT&TT có ý kiến trả lời như sau:

1. Quy định của pháp luật về quảng cáo:

- Bộ TT&TT không cấp phép (tiền kiểm) đối với hoạt động quảng cáo trên báo chí nói chung, trên các đài phát thanh và truyền hình (Đài PTTH) nói riêng. Bộ TT&TT chỉ thực hiện hoạt động hậu kiểm, xử lý vi phạm nếu các Đài PTTH phát sóng quảng cáo không đúng quy định.

- Việc quản lý nội dung quảng cáo trên truyền hình liên quan tới nhiều bộ, ngành khác nhau như sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế (như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm...) do Bộ Y tế quản lý; chất lượng, sản phẩm hàng hóa thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý…

- Các Đài PTTH trước khi đăng phát quảng cáo phải kiểm tra nội dung quảng cáo; hồ sơ, giấy phép của sản phẩm quảng cáo (nếu sản phẩm thuộc nhóm hàng phải cấp phép quảng cáo theo luật chuyên ngành) và tự chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo và tuân thủ quy định pháp luật về quảng cáo. Tuy nhiên, Luật Quảng cáo hiện hành chưa quy định cụ thể về thời điểm phát quảng cáo, ngắt quảng cáo, tần suất quảng cáo trong các chương trình trên kênh; chưa phân loại hình thức, nội dung quảng cáo...

2. Thực trạng hoạt động quảng cáo:

Theo quy định tại Điều 22, Luật Quảng cáo thì thời lượng quảng cáo trên báo nói, báo hình không vượt quá 10% trên tổng thời lượng chương trình phát sóng trong một ngày của một tổ chức phát sóng, thời lượng quảng cáo trên kênh truyền hình trả tiền không vượt quá 5% trên tổng thời lượng chương trình phát sóng trong một ngày của một tổ chức phát sóng.

Qua công tác đo kiểm, chưa phát hiện Đài PTTH nào vi phạm về thời lượng quảng cáo. Thời lượng quảng cáo của các Đài PTTH địa phương trung bình khoảng từ 1% đến 4 %, Đài THVN khoảng 8% đối với một số kênh có nhiều người xem như VTV1, VTV3. Tuy nhiên, do quảng cáo thường được phát vào những khung giờ vàng, có đông người xem (nhất là trước, trong sau các chương trình phim, chương trình giải trí) nên có cảm giác các Đài PTTH phát quá nhiều quảng cáo. Đồng thời, trên hệ thống dịch vụ PTTH trả tiền, có một số kênh truyền hình trả tiền chuyên biệt về quảng cáo, bán hàng qua truyền hình (TV shopping), không bị giới hạn về thời lượng theo quy định của Luật Quảng cáo.

- Do có sự tham gia của quá nhiều các bộ, ngành vào quản lý nội dung quảng cáo trên truyền hình nên đã tạo ra nhiều kẽ hở trong việc thẩm định hồ sơ quảng cáo. Các sai phạm trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình một phần là do các doanh nghiệp quảng cáo trên truyền hình lợi dụng các kẽ hở này để cố tình thực hiện các hành vi vi phạm. Chính sách quản lý và các văn bản pháp luật về quảng cáo còn nhiều bất cập, chưa bắt kịp với sự vận động của thực tế.

Cơ quan quản lý nhà nước về quảng cáo là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trong khi đó, hầu hết những phương thức để quảng cáo (báo, tạp chí, phát thanh, truyền hình, báo điện tử, trang thông tin điện tử, xuất bản phẩm, mạng viễn thông di động, mạng internet ...) lại do Bộ TT&TT quản lý và cấp phép. Mặt khác, nội dung quảng cáo một số sản phẩm hàng hóa lại do các cơ quan quản lý chuyên ngành chịu trách nhiệm: Ví dụ, các sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế như thuốc, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm... do Bộ Y tế quản lý (các cơ quan chức năng thuộc Bộ Y tế phê duyệt toàn bộ nội dung kịch bản, hình ảnh, lời thoại của từng clip quảng cáo cho từng sản phẩm hàng hóa). Chất lượng sản phẩm hàng hóa quảng cáo bán hàng trên truyền hình do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý. Hàng giả, hàng nhái liên quan đến các sản phẩm hàng hóa quảng cáo, bán hàng trên truyền hình lại do lực lượng quản lý thị trường (Bộ Công thương) quản lý.

- Hiện nay, quảng cáo trên báo chí suy giảm mạnh, nguồn tiền quảng cáo chuyển dịch sang Internet, trong đó có các nền tảng số, mạng xã hội của nước ngoài chiếm ưu thế như Facebook, Google. Đồng thời, đang diễn ra tình trạng cạnh tranh không công bằng giữa các tổ chức, doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài với lợi thế về tính năng kỹ thuật, không bị kiểm duyệt nội dung nên các doanh nghiệp này đang có lợi thế áp đảo để thu hút quảng cáo. Do không bị kiểm duyệt nội dung nên doanh nghiệp cung cấp nhiều nội dung quảng cáo không chính xác, sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Mặt khác, họ kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam nhưng không chấp hành quy định về thuế, gây thất thu cho nhà nước.

Thực hiện quy định của Luật Quảng cáo, với chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ TT&TT đã có các cuộc thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật lĩnh vực thông tin và truyền thông đối với các cơ quan báo chí, doanh nghiệp, Bộ TT&TT đã đưa nội dung quảng cáo vào đề cương thanh tra để tiến hành thanh tra, đồng thời qua công tác thanh tra, kiểm tra kết hợp công tác phổ biến các quy định của Luật Quảng cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành để các cơ quan báo chí và các doanh nghiệp biết thực hiện.

Trong công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm, Bộ TT&TT đã tiến hành thanh tra, kiểm tra hoạt động quảng cáo đối với cơ quan báo chí, phát thanh truyền hình, các doanh nghiệp hoạt động trang thông tin điện tử, mạng xã hội, doanh nghiệp hợp tác cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam nhằm phát hiện sai phạm, ngăn chặn, xử lý vi phạm trong lĩnh vực này.

Trong 6 tháng đầu năm 2022, Bộ TT&TT đã kiểm tra đột xuất 02 doanh nghiệp; tổ chức làm việc 10 doanh nghiệp có sản phẩm quảng cáo gắn vào các nội dung vi phạm pháp luật; thực hiện xử phạt hành chính 03 doanh nghiệp quảng cáo với tổng số tiền 45 triệu đồng; nhắc nhở 06 doanh nghiệp.

3. Các giải pháp:

Với vai trò cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, để tăng cường công tác quản lý nhà nước trong hoạt động quảng cáo, trong thời gian tới, Bộ TT&TT đã và đang tiếp tục triển khai như sau:

- Giải pháp về tăng cường thanh, kiểm tra:

Bộ TT&TT tiếp tục tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực quảng cáo trên phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, trong đó có sự phối hợp, tham gia của các Sở TT&TT. Nếu phát hiện có sai phạm liên quan đến công tác quản lý báo chí, Bộ TT&TT sẽ xử lý nghiêm trong thẩm quyền của mình.

- Giải pháp tăng cường định hướng, chỉ đạo thông tin:

Bộ TT&TT sẽ tiếp tục tăng cường định hướng trong các cuộc giao ban báo chí định kỳ hàng tuần về vấn đề quảng cáo; kịp thời có các văn bản chỉ đạo các cơ quan báo chí, trong đó có các đài phát thanh, truyền hình trong việc phát sóng các chương trình quảng cáo.

Bộ TT&TT đã yêu cầu các đài PTTH chủ động rà soát chặt chẽ những chương trình quảng cáo bán hàng trên hệ thống truyền hình trả tiền, loại bỏ những nội dung quảng cáo có thông tin gây hiểu nhầm cho người xem về tính năng, tác dụng của sản phẩm hàng hóa theo quy định của pháp luật về quảng cáo và báo chí.

- Giải pháp về xây dựng chính sách, văn bản quy phạm pháp luật:

Quản lý nhà nước về quảng cáo thuộc chức năng, nhiệm vụ của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Tuy nhiên, với trách nhiệm của mình, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất, xây dựng văn bản hướng dẫn về quảng cáo phù hợp với thực tế để hạn chế tối đa các sai phạm trong hoạt động quảng cáo.

- Các giải pháp khác:

+ Đẩy mạnh việc triển khai Nghị định 70/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2013/NĐ-CP về quản lý quảng cáo xuyên biên giới như: Tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ quảng cáo; tăng cường thanh, kiểm tra nhằm phát hiện, xử lý vi phạm.

Kính gửi: Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội

Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) nhận được kiến nghị của cử tri Thành phố Hà Nội do Ban Dân nguyện chuyển đến theo công văn số 487/BDN ngày 14/6/2022, nội dung kiến nghị như sau:

Cử tri phản ánh: Đề nghị tăng cường công tác quản lý, trách nhiệm quản lý nhà nước trong quảng cáo trên truyền hình, mạng xã hội không đúng sự thật về chất lượng sản phẩm, dịch vụ làm cử tri bức xúc; xem xét nội dung quảng cáo, thời lượng quảng cáo trên các đài phát thanh và truyền hình (nhiều nội dung quảng cáo bán hàng, đặc biệt là thực phẩm chức năng, gây ngắt quãng và mất nhiều thời gian của người xem).

Sau khi nghiên cứu, Bộ TT&TT có ý kiến trả lời như sau:

1. Quy định của pháp luật về quảng cáo:

- Bộ TT&TT không cấp phép (tiền kiểm) đối với hoạt động quảng cáo trên báo chí nói chung, trên các đài phát thanh và truyền hình (Đài PTTH) nói riêng. Bộ TT&TT chỉ thực hiện hoạt động hậu kiểm, xử lý vi phạm nếu các Đài PTTH phát sóng quảng cáo không đúng quy định.

- Việc quản lý nội dung quảng cáo trên truyền hình liên quan tới nhiều bộ, ngành khác nhau như sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế (như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm...) do Bộ Y tế quản lý; chất lượng, sản phẩm hàng hóa thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý…

- Các Đài PTTH trước khi đăng phát quảng cáo phải kiểm tra nội dung quảng cáo; hồ sơ, giấy phép của sản phẩm quảng cáo (nếu sản phẩm thuộc nhóm hàng phải cấp phép quảng cáo theo luật chuyên ngành) và tự chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo và tuân thủ quy định pháp luật về quảng cáo. Tuy nhiên, Luật Quảng cáo hiện hành chưa quy định cụ thể về thời điểm phát quảng cáo, ngắt quảng cáo, tần suất quảng cáo trong các chương trình trên kênh; chưa phân loại hình thức, nội dung quảng cáo...

2. Thực trạng hoạt động quảng cáo:

Theo quy định tại Điều 22, Luật Quảng cáo thì thời lượng quảng cáo trên báo nói, báo hình không vượt quá 10% trên tổng thời lượng chương trình phát sóng trong một ngày của một tổ chức phát sóng, thời lượng quảng cáo trên kênh truyền hình trả tiền không vượt quá 5% trên tổng thời lượng chương trình phát sóng trong một ngày của một tổ chức phát sóng.

Qua công tác đo kiểm, chưa phát hiện Đài PTTH nào vi phạm về thời lượng quảng cáo. Thời lượng quảng cáo của các Đài PTTH địa phương trung bình khoảng từ 1% đến 4 %, Đài THVN khoảng 8% đối với một số kênh có nhiều người xem như VTV1, VTV3. Tuy nhiên, do quảng cáo thường được phát vào những khung giờ vàng, có đông người xem (nhất là trước, trong sau các chương trình phim, chương trình giải trí) nên có cảm giác các Đài PTTH phát quá nhiều quảng cáo. Đồng thời, trên hệ thống dịch vụ PTTH trả tiền, có một số kênh truyền hình trả tiền chuyên biệt về quảng cáo, bán hàng qua truyền hình (TV shopping), không bị giới hạn về thời lượng theo quy định của Luật Quảng cáo.

- Do có sự tham gia của quá nhiều các bộ, ngành vào quản lý nội dung quảng cáo trên truyền hình nên đã tạo ra nhiều kẽ hở trong việc thẩm định hồ sơ quảng cáo. Các sai phạm trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình một phần là do các doanh nghiệp quảng cáo trên truyền hình lợi dụng các kẽ hở này để cố tình thực hiện các hành vi vi phạm. Chính sách quản lý và các văn bản pháp luật về quảng cáo còn nhiều bất cập, chưa bắt kịp với sự vận động của thực tế.

Cơ quan quản lý nhà nước về quảng cáo là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trong khi đó, hầu hết những phương thức để quảng cáo (báo, tạp chí, phát thanh, truyền hình, báo điện tử, trang thông tin điện tử, xuất bản phẩm, mạng viễn thông di động, mạng internet ...) lại do Bộ TT&TT quản lý và cấp phép. Mặt khác, nội dung quảng cáo một số sản phẩm hàng hóa lại do các cơ quan quản lý chuyên ngành chịu trách nhiệm: Ví dụ, các sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế như thuốc, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm... do Bộ Y tế quản lý (các cơ quan chức năng thuộc Bộ Y tế phê duyệt toàn bộ nội dung kịch bản, hình ảnh, lời thoại của từng clip quảng cáo cho từng sản phẩm hàng hóa). Chất lượng sản phẩm hàng hóa quảng cáo bán hàng trên truyền hình do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý. Hàng giả, hàng nhái liên quan đến các sản phẩm hàng hóa quảng cáo, bán hàng trên truyền hình lại do lực lượng quản lý thị trường (Bộ Công thương) quản lý.

- Hiện nay, quảng cáo trên báo chí suy giảm mạnh, nguồn tiền quảng cáo chuyển dịch sang Internet, trong đó có các nền tảng số, mạng xã hội của nước ngoài chiếm ưu thế như Facebook, Google. Đồng thời, đang diễn ra tình trạng cạnh tranh không công bằng giữa các tổ chức, doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài với lợi thế về tính năng kỹ thuật, không bị kiểm duyệt nội dung nên các doanh nghiệp này đang có lợi thế áp đảo để thu hút quảng cáo. Do không bị kiểm duyệt nội dung nên doanh nghiệp cung cấp nhiều nội dung quảng cáo không chính xác, sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Mặt khác, họ kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam nhưng không chấp hành quy định về thuế, gây thất thu cho nhà nước.

Thực hiện quy định của Luật Quảng cáo, với chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ TT&TT đã có các cuộc thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật lĩnh vực thông tin và truyền thông đối với các cơ quan báo chí, doanh nghiệp, Bộ TT&TT đã đưa nội dung quảng cáo vào đề cương thanh tra để tiến hành thanh tra, đồng thời qua công tác thanh tra, kiểm tra kết hợp công tác phổ biến các quy định của Luật Quảng cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành để các cơ quan báo chí và các doanh nghiệp biết thực hiện.

Trong công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm, Bộ TT&TT đã tiến hành thanh tra, kiểm tra hoạt động quảng cáo đối với cơ quan báo chí, phát thanh truyền hình, các doanh nghiệp hoạt động trang thông tin điện tử, mạng xã hội, doanh nghiệp hợp tác cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam nhằm phát hiện sai phạm, ngăn chặn, xử lý vi phạm trong lĩnh vực này.

Trong 6 tháng đầu năm 2022, Bộ TT&TT đã kiểm tra đột xuất 02 doanh nghiệp; tổ chức làm việc 10 doanh nghiệp có sản phẩm quảng cáo gắn vào các nội dung vi phạm pháp luật; thực hiện xử phạt hành chính 03 doanh nghiệp quảng cáo với tổng số tiền 45 triệu đồng; nhắc nhở 06 doanh nghiệp.

3. Các giải pháp:

Với vai trò cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, để tăng cường công tác quản lý nhà nước trong hoạt động quảng cáo, trong thời gian tới, Bộ TT&TT đã và đang tiếp tục triển khai như sau:

- Giải pháp về tăng cường thanh, kiểm tra:

Bộ TT&TT tiếp tục tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực quảng cáo trên phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, trong đó có sự phối hợp, tham gia của các Sở TT&TT. Nếu phát hiện có sai phạm liên quan đến công tác quản lý báo chí, Bộ TT&TT sẽ xử lý nghiêm trong thẩm quyền của mình.

- Giải pháp tăng cường định hướng, chỉ đạo thông tin:

Bộ TT&TT sẽ tiếp tục tăng cường định hướng trong các cuộc giao ban báo chí định kỳ hàng tuần về vấn đề quảng cáo; kịp thời có các văn bản chỉ đạo các cơ quan báo chí, trong đó có các đài phát thanh, truyền hình trong việc phát sóng các chương trình quảng cáo.

Bộ TT&TT đã yêu cầu các đài PTTH chủ động rà soát chặt chẽ những chương trình quảng cáo bán hàng trên hệ thống truyền hình trả tiền, loại bỏ những nội dung quảng cáo có thông tin gây hiểu nhầm cho người xem về tính năng, tác dụng của sản phẩm hàng hóa theo quy định của pháp luật về quảng cáo và báo chí.

- Giải pháp về xây dựng chính sách, văn bản quy phạm pháp luật:

Quản lý nhà nước về quảng cáo thuộc chức năng, nhiệm vụ của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Tuy nhiên, với trách nhiệm của mình, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất, xây dựng văn bản hướng dẫn về quảng cáo phù hợp với thực tế để hạn chế tối đa các sai phạm trong hoạt động quảng cáo.

- Các giải pháp khác:

+ Đẩy mạnh việc triển khai Nghị định 70/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2013/NĐ-CP về quản lý quảng cáo xuyên biên giới như: Tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ quảng cáo; tăng cường thanh, kiểm tra nhằm phát hiện, xử lý vi phạm.

+ Tiếp tục yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới rà quét, gỡ bỏ thông tin vi phạm. Hiện nay, trên mạng xã hội Youtube đang có tình trạng các quảng cáo có nội dung vi phạm đã bị gỡ bỏ nhưng sau đó xuất hiện lại, nguyên nhân là do thuật toán của Youtube chưa lọc được các nội dung vi phạm để không cho phép đăng tải nên việc gỡ bỏ các nội dung này còn khó khăn.

+ Yêu cầu nền tảng quảng cáo xuyên biên giới cung cấp giải pháp kỹ thuật để nhà phát hành quảng cáo trong nước chủ động gỡ bỏ thông tin vi phạm.

+ Xây dựng Quy chế phối hợp với các Bộ quản lý chuyên ngành để phối hợp rà quét, phát hiện và xử lý quảng cáo vi phạm thuộc lĩnh vực chuyên ngành;

+ Chỉ đạo các Sở TT&TT phối hợp với các cơ quan có liên quan tại địa phương để rà quét, truy vết, xác định đối tượng vi phạm để xử lý nghiêm;

+ Đẩy mạnh tuyên truyền về các dấu hiệu nhận biết để người dân cảnh giác khi tiếp cận với các quảng cáo liên quan thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, hoạt động khám chữa bệnh.

Trên đây là nội dung trả lời của Bộ TT&TT đối với kiến nghị của cử tri Thành phố Hà Nội, trân trọng gửi tới Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội để trả lời cử tri./.