Báo cáo 344/BC-CP năm 2013 tình hình triển khai thi hành luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được ban hành từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến hết tháng 7/2013 do Chính phủ ban hành

Số hiệu 344/BC-CP
Ngày ban hành 12/09/2013
Ngày có hiệu lực 12/09/2013
Loại văn bản Báo cáo
Cơ quan ban hành Chính phủ
Người ký Hà Hùng Cường
Lĩnh vực Bộ máy hành chính

CHÍNH PHỦ
-------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 344/BC-CP

Hà Nội, ngày 12 tháng 09 năm 2013

 

BÁO CÁO

TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI THI HÀNH LUẬT, PHÁP LỆNH VÀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUY ĐỊNH CHI TIẾT, HƯỚNG DẪN THI HÀNH LUẬT, PHÁP LỆNH CỦA QUỐC HỘI, ỦY BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI ĐƯỢC BAN HÀNH TỪ ĐẦU NHIỆM KỲ QUỐC HỘI KHÓA XIII ĐẾN HẾT THÁNG 7/2013

Kính gửi: Ủy ban thường vụ Quốc hội

Ngày 15/7/2013, Ủy ban thường vụ Quốc hội có Công văn số 468/UBTVQH13-PL đề nghị Chính phủ chuẩn bị Báo cáo về tình hình triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết (sau đây gọi chung là luật, pháp lệnh) được Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quc hội thông qua từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến hết tháng 7/2013 để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2013).

Giai đoạn trước ngày 01/7/2013, công tác theo dõi, đôn đốc việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao cho Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp thực hiện. Để bảo đảm sự gắn kết giữa công tác xây dựng và thi hành pháp luật, ngày 01/7/2013, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định chuyển giao trách nhiệm theo dõi tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh từ Văn phòng Chính phủ sang Bộ Tư pháp (Quyết định số 921/QĐ-TTg ngày 12/6/2013).

Thực hiện yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, trên cơ sở Quyết định số 921/QĐ-TTg ngày 19/7/2013, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành báo cáo, giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các Bộ, ngành xây dựng Báo cáo của Chính phủ; giao Bộ trưởng Bộ Tư pháp thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký gửi Ủy ban pháp luật của Quốc hội.

Căn cứ Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008, Nghị định số 59/2012/NĐ-CP ngày 23/7/2012 về công tác theo dõi thi hành pháp luật, Chính phủ xin báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội về tình hình triển khai thi hành luật, pháp lệnh, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội được ban hành từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến hết tháng 7/2013 như sau(1):

I. CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO, ĐIỀU HÀNH

Để triển khai có hiệu quả các luật, pháp lệnh đã được Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua, trong đó có công tác ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành đã tích cực, chủ động triển khai nhiều biện pháp chỉ đạo, điều hành nhằm đưa các luật, pháp lệnh đi vào cuộc sống, góp phần bảo đảm tốt hơn yêu cầu quản lý nhà nước và xã hội bằng pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 06/NQ-CP ngày 07/3/2012 về Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2011-2016, trong đó xác định nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một trong những nhiệm vụ chủ yếu, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương cần tập trung chỉ đạo, điều hành, nhằm xây dựng một hệ thống pháp luật thống nhất, đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận và áp dụng, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế, với trọng tâm là tiếp tục đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật. Thực hiện Chương trình hành động của cả nhiệm kỳ, ngay từ đầu mỗi năm, Chính phủ có Nghị quyết về những giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước(2), xác định cụ thể nhiệm vụ triển khai thi hành luật, pháp lệnh là một trong các nhiệm vụ trọng tâm và đề ra các biện pháp tổ chức thực hiện. Nội dung xuyên suốt trong các biện pháp chỉ đạo, điều hành của Chính phủ là “tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và thi hành pháp luật”; đồng thời, đẩy mạnh hơn nữa công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật, tạo sự chuyển biến cơ bản, mạnh mẽ trong nhận thức của các Bộ, ngành, địa phương về ý nghĩa, tầm quan trọng về công tác thi hành pháp luật, nhằm phát huy hơn nữa vai trò của pháp luật với tư cách là một công cụ hữu hiệu để quản lý nhà nước và xã hội.

Ngoài việc ban hành các Nghị quyết nêu trên, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thường xuyên có văn bản chỉ đạo, điều hành(3) đề ra các giải pháp cụ thể; phân công, xác định rõ trách nhiệm của Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong công tác chỉ đạo, phối hợp tổ chức tốt công tác soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra và định kỳ báo cáo Chính phủ về tình hình xây dựng và thi hành pháp luật. Trong đó, đặc biệt quan tâm đến công tác ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh nhằm kịp thi đưa pháp luật vào cuộc sống.

Quán triệt và thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, dưới sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành đã ban hành Chương trình hành động 5 năm và Kế hoạch, Chương trình công tác hàng năm của Bộ, ngành mình. Trong đó, các Bộ, ngành đều xác định nhiệm vụ xây dựng và thi hành pháp luật, đặc biệt là ban hành văn bản quy định chi tiết là nhiệm vụ trọng tâm, được tập trung chỉ đạo và đầu tư nguồn lực thực hiện.

Về công tác ban hành thể chế và điều chỉnh tổ chức liên quan trực tiếp đến triển khai thi hành luật, pháp lệnh, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 63/2010/NĐ-CP về kiểm soát thủ tục hành chính, Nghị định số 55/2011/NĐ-CP về công tác pháp chế và Nghị định số 59/2012/NĐ-CP về theo dõi thi hành pháp luật; Thủ tướng Chính phủ quyết định chuyển công tác theo dõi tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh và chuyển Cục Kiểm soát thủ tục hành chính từ Văn phòng Chính phủ sang Bộ Tư pháp. Các văn bản, quyết định này đã góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện thể chế và tăng cường nguồn lực thực hiện nhiệm vụ xây dựng và thi hành pháp luật, bảo đảm sự gắn kết tốt hơn giữa xây dựng và thi hành pháp luật; giữa theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh và việc triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nhất là việc ban hành văn bản quy định chi tiết.

Sau khi các luật, pháp lệnh được ban hành, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành tổ chức triển khai. Đối với một số luật, pháp lệnh có phạm vi điều chỉnh rộng, có tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội, hoặc đòi hỏi sự phối hợp liên ngành chặt chẽ, đồng bộ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị quyết, Chỉ thị hoặc Kế hoạch để tổ chức triển khai thi hành(4). Đặc biệt là từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII, ngay sau mỗi kỳ họp của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đều có Quyết định ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo các văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh được Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua tại mỗi kỳ họp Quốc hội(5), trong đó xác định danh mục các văn bản cần ban hành, phân công trách nhiệm cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp soạn thảo, ấn định cụ thể thời gian trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các biện pháp tổ chức thực hiện nhằm bảo đảm đúng tiến độ và chất lượng văn bản. Việc ban hành Chương trình xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn luật, pháp lệnh, là cơ sở để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ đưa vào chương trình công tác hàng tháng, hàng quý, 6 tháng và hàng năm; đồng thời, tạo cơ sở để theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, đánh giá các Bộ, ngành trong việc xây dựng, trình ban hành văn bản, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc bảo đảm tiến độ, chất lượng văn bản, khắc phục tình trạng nợ đọng văn bản. Trên cơ sở đó, các Bộ, ngành xây dựng kế hoạch, bố trí các nguồn lực cần thiết để soạn thảo văn bản quy định chi tiết.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện đồng bộ các biện pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng, ban hành, bảo đảm chất lượng các văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, nhất là đối với các văn bản nợ đọng.

Ngay từ khi phân công và trong quá trình chuẩn bị các dự án luật, pháp lệnh, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thường xuyên chỉ đạo cơ quan chủ trì phải thực hiện nghiêm túc trình tự, thủ tục theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhất là việc bảo đảm dự án luật, pháp lệnh cn phải quy định cụ thể, minh bạch, để thi hành được ngay sau khi có hiệu lực, hạn chế tối đa những vấn đề giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng quy định chi tiết(6).

Hàng tháng, hàng quý và hàng năm, thông qua các phiên họp, Chính phủ đều xem xét báo cáo về tình hình xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, trong đó có tình hình nợ đọng văn bản quy định chi tiết để tiếp tục chỉ đạo xử lý. Bắt đầu từ nhiệm kỳ khóa XIII, Chính phủ đã tổ chức mỗi năm 02 phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng thể chế, trong đó có nội dung thảo luận, đánh giá tình hình xây dựng, ban hành văn bản pháp luật, làm rõ trách nhiệm, đề ra các biện pháp bảo đảm tiến độ, chất lượng, khắc phục tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết. Tại Nghị quyết phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng pháp luật số 41/NQ-CP ngày 15/8/2012, Chính phủ đã yêu cầu các Bộ trưởng cần tập trung chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật; nâng cao hiệu quả phối hợp giữa cơ quan chủ trì với các Bộ, ngành liên quan; áp dụng thủ tục rút gọn đối với việc xây dựng và ban hành một số văn bản; rút ngắn thời gian thẩm định; huy động lực lượng, bảo đảm kinh phí cho việc xây dựng văn bản.

Đặc biệt, tại Nghị quyết Phiên họp thường kỳ tháng 7/2013 và Phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 8/2013 vừa qua, Chính phủ đã ra yêu cầu các thành viên Chính phủ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ phân công một đồng chí Lãnh đạo trực tiếp phụ trách chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và kiện toàn đội ngũ công chức làm công tác xây dựng thể chế; tập trung soạn thảo, trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm tiến độ và chất lượng; phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan liên quan, coi trọng ý kiến góp ý của nhân dân và phản biện xã hội trong quá trình nghiên cứu, xây dựng văn bn. Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp vi Văn phòng Chính phủ theo dõi, đôn đốc, kiểm tra đối với các Bộ, ngành; hàng quý có báo cáo Chính phủ về tình hình xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, bao gồm cả tình trạng nợ đọng văn bản. Văn phòng Chính phủ phi hợp với Bộ Tư pháp công khai tình hình soạn thảo, trình văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh của các Bộ, cơ quan ngang Bộ hàng tháng trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ(7). Ngoài ra, Chính phủ cũng yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ đề cao tinh thần trách nhiệm, tăng cường đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế, bố trí đủ kinh phí cho công tác xây dựng pháp luật(8).

Tháng 8/2013, thực hiện Chương trình phiên họp thứ 20 của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Nội vụ chuẩn bị tốt nội dung phục vụ phiên chất vấn về các nội dung liên quan đến công tác tham mưu xây dựng, thực thi pháp luật. Trên cơ sở kết quả phiên chất vấn, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Tư pháp phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang Bộ xây dựng kế hoạch thực hiện Kết luận của Ủy ban thường vụ Quốc hội, trong đó tập trung giải quyết tình trạng nợ đọng các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh thuộc lĩnh vực phụ trách; bảo đảm đến hết năm 2013 cơ bản hoàn thành việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh đã được ban hành từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến nay.

Nhìn chung, từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm và chỉ đạo sát sao công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh, trong đó có việc chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch để tổ chức thi hành luật, pháp lệnh và xây dựng, ban hành các văn bản quy định chi tiết, thường xuyên kiểm điểm, đánh giá tình hình, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong xây dựng thể chế nói chung, xây dựng văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh, từ đó, tạo chuyển biến tích cực, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định; thời gian trình văn bản nhanh hơn; chất lượng văn bản được nâng lên một bước, góp phần đáp ứng yêu cầu đưa luật, pháp lệnh vào cuộc sống. Tuy nhiên, vấn đề bức xúc nhất hiện nay trong công tác này là vẫn còn tình trạng nợ đọng văn bản, nhất là việc các văn bản quy định chi tiết chưa được ban hành kịp thời để bảo đảm có hiệu lực cùng thời điểm với hiệu lực của luật, pháp lệnh; chất lượng một số văn bản còn chưa cao, có nội dung quy định chưa đủ, chưa rõ ràng cụ thể.

II. TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI THI HÀNH LUẬT, PHÁP LỆNH

1. Kết quả thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Chính phủ

Ngày 08/11/2011, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Nghị quyết số 10/2011/QH13 về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011 - 2015, trong đó xác định một trong những định hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2015 là "Cơ bản xây dựng xong hệ thống pháp luật gắn với cải cách, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các luật theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII". Trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội, từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII đến nay, Chính phủ xây dựng và trình Quốc hội xem xét, thông qua Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nhiệm kỳ khóa XIII và 03 Chương trình hằng năm (2012, 2013, 2014). Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII (sau khi điều chỉnh, bổ sung) gồm 144 dự án, trong đó Chính phủ được giao trình 133 dự án (chiếm tỷ lệ 92,36%).

Tính đến hết Kỳ họp thứ 5, Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa XIII đã thông qua 46 văn bản, trong đó, Chính phủ trình 44 văn bản. Đến ngày 31/8/2013, có 35/46 luật, pháp lệnh đã có hiệu thi hành, 11 luật, pháp lệnh chuẩn bị có hiệu lực thi hành (xin xem Phụ lục 1). Tình hình ban hành luật, pháp lệnh các năm cụ thể như sau: Năm 2011, Quốc hội thông qua 05 luật đều do Chính phủ trình; năm 2012, Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua 29 văn bản, Chính phủ trình 27 văn bản; năm 2013 (tính đến hết Kỳ họp thứ 5), Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua 12 văn bản đều do Chính phủ trình.

2. Tổ chức triển khai thi hành luật, pháp lệnh

Như đã báo cáo ở trên, để triển khai thi hành luật, pháp lệnh, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã có nhiều văn bản chỉ đạo, đề ra các biện pháp nhằm bảo đảm khẩn trương triển khai thi hành luật, pháp lệnh kịp thời, nhanh chóng đưa pháp luật vào cuộc sống, phát huy vai trò của pháp luật trong quản lý, điều hành phát triển kinh tế - xã hội. Có thể nhấn mạnh một số điểm cơ bản sau đây về công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh:

Một là, đối với một số dự án luật, pháp lệnh quan trọng, ngay từ khi phân công chuẩn bị dự án, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành đồng thời chuẩn bị các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội về việc thi hành luật, pháp lệnh, trình cùng với dự án luật, pháp lệnh để Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua, tạo cơ sở pháp lý cho việc tổ chức triển khai thi hành sau khi luật, pháp lệnh được thông qua, nhất là các dự án luật, pháp lệnh có chính sách pháp luật mới hoặc có nội dung phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, điều chỉnh các vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp; chẳng hạn Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 24/2012/QH13 ngày 20/6/2013 để triển khai thi hành Luật xử lý vi phạm hành chính.

Hai là, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Kế hoạch triển khai thi hành đối với một số luật, pháp lệnh cụ thể(9). Nội dung Kế hoạch xác định rõ các nội dung hoạt động, việc đảm bảo kinh phí, nguồn lực để triển khai thi hành luật, pháp lệnh, đồng thời phân công, giao các Bộ, ngành, địa phương tổ chức thực hiện từ phổ biến, tuyên truyền; tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ đến việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của luật, pháp lệnh. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ còn ban hành Chỉ thị(10) để chỉ đạo, đề ra các biện pháp cụ thể, giao trách nhiệm cho từng Bộ, ngành, địa phương tổ chức thực hiện để thi hành luật, pháp lệnh. Trong nhiều trường hợp, Thủ tướng Chính phủ giao cho các Bộ, ngành, địa phương xây dựng các Đ án cụ thể(11) để tổ chức thi hành luật, pháp lệnh, đảm bảo nhanh chóng đưa các chính sách pháp luật đi vào cuộc sống.

[...]