Thông báo 349/TB-VPCP năm 2023 về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc về phòng, chống sụt lún, sạt lở và ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long do Văn phòng Chính phủ ban hành

Số hiệu 349/TB-VPCP
Ngày ban hành 24/08/2023
Ngày có hiệu lực 24/08/2023
Loại văn bản Thông báo
Cơ quan ban hành Văn phòng Chính phủ
Người ký Mai Thị Thu Vân
Lĩnh vực Tài nguyên - Môi trường

VĂN PHÒNG CHÍNH PHỦ
-------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 349/TB-VPCP

Hà Nội ngày 24 tháng 8 năm 2023

 

THÔNG BÁO

KẾT LUẬN CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ PHẠM MINH CHÍNH TẠI BUỔI LÀM VIỆC VỀ PHÒNG, CHỐNG SỤT LÚN, SẠT LỞ VÀ NGẬP ÚNG Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Ngày 11 và 12 tháng 8 năm 2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đi khảo sát thực tế tình hình sạt lở tại các tỉnh: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long và làm việc với các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long về công tác phòng, chống sụt lún, sạt lở và ngập úng. Cùng tham gia khảo sát thực tế có Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và lãnh đạo các Bộ: Quốc phòng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, các đồng chí Bí thư Tỉnh ủy các tỉnh liên quan; tham dự buổi làm việc tại thành phố Cần Thơ có Bộ trưởng các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường, lãnh đạo các Bộ: Quốc phòng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Giao thông vận tải và Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong khu vực và một số chuyên gia thuộc lĩnh vực thủy lợi và biến đổi khí hậu.

Tại buổi làm việc, sau khi nghe lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo về tình hình sạt lở bờ sông, bờ biển tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ý kiến của các chuyên gia, ý kiến đại diện lãnh đạo các địa phương và lãnh đạo các Bộ, Thủ tướng Chính phủ đã kết luận, chỉ đạo như sau:

I. VỀ TÌNH HÌNH

Biến đổi khí hậu đã tác động, gây hậu quả rất lớn trên phạm vi toàn cầu. Nhiều nước ôn đới ở Châu Âu đã trải qua đợt nắng nóng kỷ lục; thành phố Bắc Kinh (Trung Quốc) cũng xảy ra đợt mưa kỷ lục trong 140 năm qua do ảnh hưởng của bão Doksuri, gây ra những thiệt hại rất lớn. Ở nước ta, sau nhiều đợt nắng nóng kéo dài tháng 4 và tháng 5 năm 2023, nhiều đợt mưa lớn kéo dài, gây sạt lở đất, lũ quét, ngập úng cục bộ, thiệt hại lớn về người, tài sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của Nhân dân ở một số địa phương, nhất là tại Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long và miền núi, trung du Bắc Bộ.

Đồng bằng sông Cửu Long là địa bàn chiến lược, có tầm quan trọng đặc biệt cả về chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; là vựa lúa, trái cây, thủy sản lớn nhất cả nước. Với đặc điểm tự nhiên, đất đai trù phú, Đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng, lợi thế về phát triển nông nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong bệ đỡ của ngành nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang đối mặt với nhiều thách thức:

1. Đồng bằng sông Cửu Long được đánh giá là 1 trong 5 đồng bằng châu thổ trên thế giới chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, theo số liệu quan trắc, trong thời gian qua nước biển dâng với tốc độ 0,35 cm/năm và có chiều hướng tăng nhanh hơn.

2. Tác động từ các hoạt động khai thác, sử dụng nguồn nước ở thượng nguồn sông Mê Công, làm thay đổi dòng chảy, nguy cơ thiếu nước ngọt, xâm nhập mặn, đặc biệt là suy giảm mạnh lượng phù sa, mất cân bằng bùn cát tại Đồng bằng sông Cửu Long.

3. Tình trạng sụt lún, hạ thấp nền đất đã và đang diễn ra với tốc độ nhanh. Theo số liệu quan trắc từ năm 2012-2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, tốc độ sụt lún đất trung bình khoảng 0,96 cm/năm (gấp gần 3 lần tốc độ nước biển dâng), Đồng bằng sông Cửu Long có nguy cơ bị chìm dần do tác động kép của sụt lún đất và nước biển dâng.

4. Tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, suy thoái rừng ngập mặn, mất đất ở vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long đã đến mức báo động. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ năm 2016 đến nay, Đồng bằng sông Cửu Long đã xảy ra 779 điểm sạt lở với tổng chiều dài trên 1.130 km (trên 740 km bờ sông, 390 km bờ biển bị sạt lở); mỗi năm mất khoảng 500 ha rừng ngập mặn, hàng nghìn hộ dân ven sông, ven biển bị ảnh hưởng do sạt lở.

5. Tình trạng ngập úng khi mưa lớn, triều cường, nhất là tại các đô thị; ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng; xâm nhập mặn vào sâu trong các cửa sông.

6. Tình trạng khai thác cát sỏi quá mức, trái phép vẫn còn xảy ra, là một trong những nguyên nhân gây hạ thấp lòng sông, sạt lở bờ sông, bờ biển.

II. TỒN TẠI, HẠN CHẾ

1. Chưa làm tốt công tác quy hoạch, trong đó có quy hoạch không gian sinh tồn và phát triển kinh tế cho người dân để phát triển bền vững: Tập quán sinh sống của người dân chủ yếu dựa vào sông nước, nhà cửa, công trình giao thông đều sát ven sông, kênh, rạch, ven biển. Vì vậy, khi xảy ra sạt lở là ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, đời sống, sản xuất của Nhân dân.

2. Chưa chủ động phòng ngừa mà chủ yếu vẫn bị động ứng phó: Diễn biến sụt lún, sạt lở, ngập úng rất nhanh, quy mô rộng, phức tạp, khả năng ứng phó không kịp thời, thiếu hiệu quả, nhiều địa phương xác định được khu vực có nguy cơ sạt lở cao nhưng chưa chủ động bố trí nguồn lực hoặc nguồn lực còn hạn chế để đầu tư, khi xảy ra sự cố sạt lở phải xử lý khắc phục khẩn cấp dẫn tới tốn kém.

3. Một số công trình phòng, chống sạt lở được đầu tư chưa thực sự căn cơ, bài bản, chưa thực sự hiệu quả, bền vững, chưa tính tới trước mắt và lâu dài.

4. Chưa huy động được nhiều nguồn lực cho phòng, chống sạt lở, hầu hết phải dựa vào ngân sách nhà nước, hỗ trợ từ ngân sách trung ương; sự chủ động, tích cực của doanh nghiệp, địa phương chưa nhiều.

5. Công tác duy tu, bảo dưỡng sau đầu tư chưa được địa phương quan tâm bố trí nguồn lực để sửa chữa, khắc phục kịp thời khi xảy ra hư hỏng cục bộ.

6. Nhiều điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm, nguy hiểm cần xử lý ngay để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho người dân và cơ sở hạ tầng quan trọng nhưng chưa được xử lý kịp thời.

III. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU, PHƯƠNG CHÂM CHỈ ĐẠO

1. Quan điểm

a) Phải nâng cao nhận thức về diễn biến phức tạp, sự nguy hiểm và hậu quả do sụt lún, sạt lở và ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long.

b) Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quản lý của cấp ủy, chính quyền, sự vào cuộc của các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, huy động sức mạnh và nguồn lực của nhân dân tham gia vào phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng.

c) Có giải pháp phù hợp bảo đảm yêu cầu cấp bách trước mắt và lâu dài, giải pháp trước mắt phải khẩn trương, kịp thời, lâu dài phải có các dự án căn cơ để vừa bảo vệ vững chắc, vừa tạo điều kiện phát triển nhanh, bền vững.

d) Huy động mọi nguồn lực của nhà nước (trung ương, địa phương) và các nguồn lực hợp pháp khác.

đ) Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực, nâng cao tính thực thi của cấp dưới, tăng cường giám sát, kiểm tra, cải cách thủ tục hành chính.

2. Mục tiêu

[...]