Quyết định 1255/QĐ-UBND năm 2021 phê duyệt Đề án "Bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030" do tỉnh Nam Định ban hành
| Số hiệu | 1255/QĐ-UBND |
| Ngày ban hành | 15/06/2021 |
| Ngày có hiệu lực | 15/06/2021 |
| Loại văn bản | Quyết định |
| Cơ quan ban hành | Tỉnh Nam Định |
| Người ký | Trần Lê Đoài |
| Lĩnh vực | Văn hóa - Xã hội |
|
ỦY BAN NHÂN DÂN |
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM |
|
Số: 1255/QĐ-UBND |
Nam Định, ngày 15 tháng 6 năm 2021 |
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH NAM ĐỊNH
Căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19/6/2015;
Căn cứ Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2001 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2009;
Căn cứ Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa;
Căn cứ Thông báo số 5359/TB-BVHTTDL ngày 27/12/2016 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc triển khai các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” sau khi được UNESCO ghi danh;
Theo đề nghị của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định tại Tờ trình số 189/TTr-SVHTTDL ngày 08/3/2021.
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này “Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”.
Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký.
Điều 3. Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, Giám đốc các Sở: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Thông tin và Truyền thông; Khoa học và Công nghệ; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.
|
|
TM. ỦY BAN NHÂN
DÂN |
BẢO VỆ VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN THỰC HÀNH TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU
TAM PHỦ CỦA NGƯỜI VIỆT Ở NAM ĐỊNH ĐẾN NĂM 2030
(Kèm theo Quyết định số 1255/QĐ-UBND ngày 15/6/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh
Nam Định)
I. SỰ CẦN THIẾT VÀ CĂN CỨ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN
1. Sự cần thiết lập Đề án
- Những vấn đề cấp thiết đặt ra trong thực tiễn: Sự thiếu đồng bộ trong các mô hình quản lý di sản gắn với thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ; Tính tự phát trong sinh hoạt thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ (sinh hoạt Hát văn - Hầu đồng); Những phát sinh tiêu cực trong quản lý tiền công đức, phục dựng di tích; Sự phát sinh các sinh hoạt hướng theo mục đích thương mại hóa di sản; Sự thiếu đồng bộ trong cơ chế, chính sách quản lý văn hóa các cấp… Đồng thời trong cộng đồng vẫn còn có sự nhận thức không đồng bộ về di sản, đặc biệt là nhận thức của chính chủ thể di sản gồm người thực hành di sản, cộng đồng nơi có di sản dẫn tới thực hành thiếu chuẩn mực.
- Những vấn đề đặt ra cấp thiết về mặt khoa học: Cho đến nay, những cơ sở lý luận về bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu nói chung và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt nói riêng đã và đang được đặt ra trong khoa học chuyên ngành. Bản chất nội hàm các khái niệm cũng như những vấn đề chung liên quan đến vấn đề lý thuyết tiếp cận đối tượng cùng bộ công cụ được sử dụng/áp dụng cho quá trình bảo vệ di sản nói chung đã giúp ích và mang lại hiệu quả ứng dụng thực tiễn nhất định. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp cận nghiên cứu từng đối tượng cụ thể, như Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ chẳng hạn, vẫn đã và đang hiện tồn những khoảng trống trong lý luận về quản lý và bảo tồn di sản thờ Mẫu, về vấn đề xây dựng mô hình ứng dụng trong bảo vệ di sản, về tiếp cận sự biến đổi hoặc tiếp biến trong quá trình giao lưu giữa các di sản, giữa các chủ nhân văn hóa, về vấn đề nghệ nhân và ứng xử nghệ nhân, về sự phát triển hoặc biến đổi của không gian văn hóa sinh kế, không gian văn hóa sinh thái cũng như sự tương tác giữa giá trị truyền thống và đời sống văn hóa đương đại…
- Đáp ứng yêu cầu thực hiện Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã được Chính phủ Việt Nam cam kết với UNESCO sau khi di sản được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2016).
Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030” được đặt ra là cần thiết, đáp ứng được nhu cầu lồng ghép đề án trong quy hoạch phát triển chung của tỉnh Nam Định về du lịch, phát triển văn hóa và di sản văn hóa, trên cơ sở đó, góp phần thực thi nhiệm vụ trong Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản do Thủ tướng Chính phủ cam kết với UNESCO khi trình Hồ sơ xét duyệt ghi danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
2. Căn cứ pháp lý
- Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2001; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa ngày 18/6/2009;
- Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ. Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa;
- Quyết định 11.Com10.b.37 của UNESCO ghi danh “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
- Nghị định số 62/2014/NĐ-CP ngày 25/6/2014 của Chính phủ, Quy định về xét tặng danh hiệu Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể;
|
ỦY BAN NHÂN DÂN |
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM |
|
Số: 1255/QĐ-UBND |
Nam Định, ngày 15 tháng 6 năm 2021 |
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH NAM ĐỊNH
Căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19/6/2015;
Căn cứ Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2001 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2009;
Căn cứ Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa;
Căn cứ Thông báo số 5359/TB-BVHTTDL ngày 27/12/2016 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc triển khai các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” sau khi được UNESCO ghi danh;
Theo đề nghị của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định tại Tờ trình số 189/TTr-SVHTTDL ngày 08/3/2021.
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này “Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”.
Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký.
Điều 3. Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, Giám đốc các Sở: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Thông tin và Truyền thông; Khoa học và Công nghệ; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.
|
|
TM. ỦY BAN NHÂN
DÂN |
BẢO VỆ VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN THỰC HÀNH TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU
TAM PHỦ CỦA NGƯỜI VIỆT Ở NAM ĐỊNH ĐẾN NĂM 2030
(Kèm theo Quyết định số 1255/QĐ-UBND ngày 15/6/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh
Nam Định)
I. SỰ CẦN THIẾT VÀ CĂN CỨ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN
1. Sự cần thiết lập Đề án
- Những vấn đề cấp thiết đặt ra trong thực tiễn: Sự thiếu đồng bộ trong các mô hình quản lý di sản gắn với thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ; Tính tự phát trong sinh hoạt thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ (sinh hoạt Hát văn - Hầu đồng); Những phát sinh tiêu cực trong quản lý tiền công đức, phục dựng di tích; Sự phát sinh các sinh hoạt hướng theo mục đích thương mại hóa di sản; Sự thiếu đồng bộ trong cơ chế, chính sách quản lý văn hóa các cấp… Đồng thời trong cộng đồng vẫn còn có sự nhận thức không đồng bộ về di sản, đặc biệt là nhận thức của chính chủ thể di sản gồm người thực hành di sản, cộng đồng nơi có di sản dẫn tới thực hành thiếu chuẩn mực.
- Những vấn đề đặt ra cấp thiết về mặt khoa học: Cho đến nay, những cơ sở lý luận về bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu nói chung và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt nói riêng đã và đang được đặt ra trong khoa học chuyên ngành. Bản chất nội hàm các khái niệm cũng như những vấn đề chung liên quan đến vấn đề lý thuyết tiếp cận đối tượng cùng bộ công cụ được sử dụng/áp dụng cho quá trình bảo vệ di sản nói chung đã giúp ích và mang lại hiệu quả ứng dụng thực tiễn nhất định. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp cận nghiên cứu từng đối tượng cụ thể, như Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ chẳng hạn, vẫn đã và đang hiện tồn những khoảng trống trong lý luận về quản lý và bảo tồn di sản thờ Mẫu, về vấn đề xây dựng mô hình ứng dụng trong bảo vệ di sản, về tiếp cận sự biến đổi hoặc tiếp biến trong quá trình giao lưu giữa các di sản, giữa các chủ nhân văn hóa, về vấn đề nghệ nhân và ứng xử nghệ nhân, về sự phát triển hoặc biến đổi của không gian văn hóa sinh kế, không gian văn hóa sinh thái cũng như sự tương tác giữa giá trị truyền thống và đời sống văn hóa đương đại…
- Đáp ứng yêu cầu thực hiện Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã được Chính phủ Việt Nam cam kết với UNESCO sau khi di sản được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2016).
Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030” được đặt ra là cần thiết, đáp ứng được nhu cầu lồng ghép đề án trong quy hoạch phát triển chung của tỉnh Nam Định về du lịch, phát triển văn hóa và di sản văn hóa, trên cơ sở đó, góp phần thực thi nhiệm vụ trong Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản do Thủ tướng Chính phủ cam kết với UNESCO khi trình Hồ sơ xét duyệt ghi danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
2. Căn cứ pháp lý
- Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2001; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa ngày 18/6/2009;
- Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ. Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa;
- Quyết định 11.Com10.b.37 của UNESCO ghi danh “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
- Nghị định số 62/2014/NĐ-CP ngày 25/6/2014 của Chính phủ, Quy định về xét tặng danh hiệu Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể;
- Công văn số 3146/BVHTTDL-DSVH ngày 30/12/2016 của Cục Di sản văn hóa - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc triển khai Chương trình hành động quốc gia và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.
- Thông báo số 3559/TB-BVHTTDL ngày 27/12/2016 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc triển khai các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” sau khi được UNESCO ghi danh, trong đó giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chủ trì xây dựng Đề án tổng thể bảo vệ và phát huy giá trị di sản.
- Văn bản số 2189/BVHTTDL ngày 02/6/2015 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc xây dựng và phê duyệt dự án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong Danh mục Quốc gia trên địa bàn tỉnh/thành phố;
Căn cứ Công văn số 921/DSVH-PVT ngày 20/11/2018 của Cục Di sản văn hóa về việc góp ý Đề cương Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”;
Căn cứ Công văn số 3246/BVHTTDL-DSVH ngày 04/9/2020 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc góp ý Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”;
Căn cứ Công văn số 51/DSVH-PVT ngày 22/01/2021 của Cục Di sản văn hóa về việc Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”.
II. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU CỦA ĐỀ ÁN
1. Quan điểm
- Di sản văn hóa phi vật thể nói chung và Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng là nguồn lực văn hóa, là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ phải được lồng ghép vào trong các chương trình phát triển kinh tế, chính trị, xã hội tại tỉnh Nam Định. Bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ trong sự đa dạng văn hóa của cộng đồng người dân ở Nam Định, với các đặc trưng của nền văn hóa dân tộc, đảm bảo sự đối thoại và tôn trọng sự đa dạng văn hóa như UNESCO đã từng khuyến nghị. Bảo vệ và phát huy giá trị của di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng, vì cuộc sống tinh thần và xã hội của cộng đồng, vì sự gắn kết xã hội, tạo ra nội lực cho sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa ở địa phương.
- Bảo vệ di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ cần chú trọng đến trao truyền di sản tại cộng đồng, phát huy vai trò của các đồng thầy cùng các thế hệ nghệ nhân, những người thực hành và các thành viên gia đình trao truyền cho thế hệ trẻ trong các bản hội và cộng đồng. Đảm bảo sự tham gia rộng rãi nhất của cộng đồng những nơi thực hành, gìn giữ, trao truyền di sản và khuyến khích họ tham gia một cách tích cực vào quản lý di sản. Tăng cường và thúc đẩy đóng góp của hoạt động sinh hoạt tín ngưỡng tại các trung tâm lớn (Phủ Dầy, Phủ Quảng Cung) trong việc tạo thu nhập và sinh kế bền vững cho cộng đồng, nhóm người và cá nhân.
- Bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng và sinh hoạt văn hóa truyền thống nói chung là sự nghiệp của cả hệ thống chính trị, xã hội do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, cộng đồng làm chủ. Tăng cường vai trò của cấp ủy Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị, sự chỉ đạo của Nhà nước từ Trung ương đến địa phương là nhiệm vụ cấp bách đã và đang đặt ra hiện nay.
2. Mục tiêu
a. Mục tiêu chung
Bảo vệ và phát huy giá trị của hoạt động thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ trong đời sống đương đại, đảm bảo sức sống của thực hành tín ngưỡng, phổ biến những giá trị nhân văn, những hành vi, nghĩa cử tốt đẹp cho thế hệ mai sau. Nâng cao nhận thức và lòng tự hào của cộng đồng người dân, ý thức trách nhiệm của các thế hệ, nhất là các chủ thể trực tiếp thực hành di sản như thanh đồng, cung văn trong việc gìn giữ, thực hành và trao truyền di sản. Từng bước phát huy giá trị của Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trong quá trình xây dựng đời sống văn hóa của người dân khu vực Nam Định, trở thành một trung tâm sinh hoạt văn hóa đặc trưng, tạo không gian văn hóa thích hợp để trao đổi, giao lưu văn hóa, văn nghệ nhằm tăng cường khả năng đối thoại giữa các cộng đồng, phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương.
b. Mục tiêu cụ thể
- Năm 2021, thành lập Hội những người bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của Nam Định, quy tụ các câu lạc bộ thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đã có và thành lập các chi hội/câu lạc bộ ở các địa bàn chưa có tại tất cả các địa bàn đã và đang thực hành thuộc 10 huyện, thành phố trên địa bàn Nam Định.
- Từ năm 2021-2022, xây dựng hệ thống các văn bản quản lý thống nhất đối với di sản mang tính đặc thù là Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ tại Nam Định. Tiến hành xây dựng Quy chế thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ áp dụng chung, thống nhất cho các địa bàn và thành lập các ban quản lý văn hóa các cấp; tổ chức tập huấn cho đại diện chủ thể của di sản về các văn bản pháp lý và giá trị của di sản.
Tổng kiểm kê và phân loại hệ thống di tích gắn với không gian thực hành di sản tại 10 huyện, thành phố; đồng thời kiểm kê nguồn lực thực hành di sản ở các địa phương (số lượng nghệ nhân cung văn, các thanh đồng và nguồn lực phụ trợ…), số lượng câu lạc bộ, bản hội cũng như hoạt động của công tác quản lý tại các di tích. Trên cơ sở đó, đánh giá và đề xuất các dự án cụ thể để có kế hoạch đầu tư tu bổ, nâng cấp và bảo vệ, xây dựng kế hoạch mở lớp truyền dạy cung văn cũng như phát huy giá trị di sản văn hóa tại Nam Định nói chung và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu nói riêng.
- Đến năm 2023, hoàn thành việc nghiên cứu, sưu tầm bài bản, biên soạn tài liệu, sản xuất các ấn phẩm liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu trên địa bàn toàn tỉnh, phục vụ nghiên cứu, quản lý văn hóa và trao truyền giá trị di sản.
Hoàn thành việc đầu tư xây dựng Trung tâm thông tin giới thiệu giá trị di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở một trong hai trung tâm thuộc Vụ Bản và Ý Yên.
Hoàn thiện chính sách đãi ngộ nghệ nhân cho 50% người có công bảo vệ, gìn giữ, truyền dạy di sản được tôn vinh và hưởng chế độ đãi ngộ theo quy định đưa ra trong đề án; phấn đấu đến năm 2030: 100% được tôn vinh và hưởng chế độ đãi ngộ.
- Đến năm 2024: Tổ chức quảng bá 2 đợt di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tại nước ngoài. Giai đoạn từ năm 2024-2030, tiếp tục thực hiện 03 đợt trình diễn giao lưu và quảng bá di sản ở các nước ASEAN và các nước khác.
- Năm 2024-2030: Thường xuyên tổ chức tập huấn, đào tạo cán bộ nghiệp vụ về quản lý di sản văn hóa phi vật thể; Đầu tư nhân lực và nguồn lực tổ chức các lớp tập huấn và lớp truyền dạy cho các nghệ nhân các chủ nhiệm CLB, các đồng thầy phụ trách các bản hội về nâng cao kỹ năng truyền dạy và tổ chức sinh hoạt CLB, bản hội.
- 02 năm duy trì tổ chức Liên hoan Hát văn cấp tỉnh hoặc địa phương có khả năng đăng cai.
Toàn bộ không gian tồn tại, không gian văn hóa, đời sống sinh hoạt của cộng đồng dân cư và các hoạt động liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” trên địa bàn tỉnh Nam Định, trong đó tập trung vào hai Trung tâm là Quần thể di tích lịch sử - văn hóa Phủ Dầy (huyện Vụ Bản) và Phủ Quảng Cung (huyện Ý Yên).
1. Kiểm kê, nghiên cứu, tư liệu hóa, số hóa
Các cán bộ chuyên môn ở địa phương hợp tác với cán bộ ở các Viện nghiên cứu trung ương tăng cường công tác nghiên cứu khoa học nhằm xây dựng hệ thống cơ sở lý luận để bảo vệ có hiệu quả di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt. Nhà nước đầu tư, hỗ trợ, đặt hàng các công trình nghiên cứu có chất lượng để hỗ trợ xuất bản. Tiến hành sưu tầm, ghi chép tư liệu gắn với không gian sinh hoạt truyền thống cũng như đương đại, đặc biệt là sưu tầm, biên dịch hệ thống tư liệu Hán - Nôm. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo bộ phận nghiệp vụ cùng các Phòng Văn hóa Thông tin cấp huyện, thành phố thường niên hoàn thiện công tác kiểm kê di sản văn hóa nói chung và di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng theo hướng dẫn tại Thông tư số 04/2010/TT-BVHTTDL ngày 30/6/2010 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về việc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể để đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và theo tinh thần Công ước 2003 của UNESCO. Triển khai xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hình ảnh (phim, ảnh) và số hóa các nguồn tư liệu lưu trữ tại Bảo tàng tỉnh; Tăng cường tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo trong khu vực, quốc gia và quốc tế, các hoạt động sinh hoạt khoa học có liên quan đến lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu; Hoàn thiện công tác kiểm kê di sản hàng năm trên địa bàn toàn tỉnh theo quy định của Công ước 2003 UNESCO.
Đây là công tác quan trọng đảm bảo sự kế tục bản sắc văn hóa của cộng đồng người dân. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, hiện đại hóa, các sinh hoạt tín ngưỡng thờ Mẫu, nhiều hình thức thực hành đã bị mai một bên cạnh nhiều hình thức đã và đang có nguy cơ biến thái. Việc phục hồi một số hình thức thực hành phù hợp và quản lý các hoạt động thực hành hầu đồng, hát văn theo bản sắc truyền thống sẽ được đặt ra như một quy ước bảo vệ bắt buộc để gìn giữ bản sắc độc đáo của di sản, tránh bị lợi dụng và xuyên tạc.
Truyền dạy là một trong những biện pháp bảo vệ di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, giữa đội ngũ các thanh đồng và đội ngũ hát văn ở các không gian thờ phụng và thực hành tín ngưỡng cần được tiến hành một cách khẩn trương, bài bản, phù hợp với đặc trưng riêng của loại hình sinh hoạt tín ngưỡng. Quan tâm đầu tư (theo hình thức xã hội hóa là chủ yếu) cho việc mở các lớp truyền dạy sử dụng đạo cụ âm nhạc phục vụ cho nhiệm vụ bảo tồn sinh hoạt hát văn tại các bản hội hoặc các trung tâm thực hành tín ngưỡng.
Tổ chức thường xuyên và tăng cường các hoạt động sinh hoạt, truyền dạy tại các CLB, bản hội. Tập trung vào một số hoạt động cụ thể, như: Những cách thức thực hành nghi lễ chủ yếu phù hợp với đối tượng được phụng thờ và phạm vi các không gian thiêng (thể hiện ở hành vi, lời nói, trang phục,…), việc chuẩn bị đồ dâng cúng vừa mang ý nghĩa trang trọng, thành tâm, vừa tránh lãng phí, mất vệ sinh, vi phạm điều kiêng kỵ và đặc biệt là nhận thức về hành vi sắm sửa, đốt vàng mã.
4. Nâng cao năng lực thực hành, quản lý di sản cho cộng đồng
Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, phương pháp bảo vệ, kiểm kê về di sản văn hóa phi vật thể cho đội ngũ cán bộ văn hóa cấp xã, phụ trách các phường, chủ nhiệm CLB, người phụ trách bản hội đáp ứng yêu cầu công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản cho phù hợp. Tăng cường các khóa học, các đợt tập huấn có sự tham gia của các chuyên gia về di sản văn hóa phi vật thể và UNESCO nhằm nâng cao nhận thức về di sản theo đúng tinh thần của Công ước 2003 và phương pháp làm việc với cộng đồng.
5. Đãi ngộ nghệ nhân, những người thực hành di sản
Thực hiện các chính sách ưu tiên, đãi ngộ các nghệ nhân và đội ngũ người trực tiếp tham gia thực hành di sản, cán bộ làm công tác bảo vệ, gìn giữ và phát huy giá trị di sản: Hoàn thiện hồ sơ đề nghị Nhà nước phong tặng Nghệ nhân nhân dân và Nghệ nhân ưu tú cho các cá nhân có tài năng và có đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ; Xây dựng quy chế phong tặng nghệ nhân của tỉnh. Đối với nghệ nhân tham gia truyền dạy (đặc biệt là đội ngũ cung văn): Có chế độ phụ cấp hàng tháng cho các “Nghệ nhân Ưu tú”, “Nghệ nhân Nhân dân” tham gia truyền dạy. Tạo điều kiện cho nghệ nhân được tham gia các khóa tập huấn nâng cao nhận thức, tổ chức truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể và giao lưu giữa các thế hệ nghệ nhân của các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh trên địa bàn cả nước.
6. Quảng bá, phổ biến, tuyên truyền giá trị di sản
Tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về giá trị di sản tín ngưỡng thờ Mẫu cần được đẩy mạnh nhằm tuyên truyền về giá trị của di sản và quảng bá hình ảnh, văn hóa của vùng Sơn Nam hạ, tạo đà phát triển kinh tế của vùng. Đa dạng hóa các hình thức quảng bá bằng cách triển khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng, thông qua các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, nghệ thuật, cuộc thi, liên hoan, hội diễn, hoạt động trong nước và quốc tế.
7. Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất cho các câu lạc bộ, thiết chế văn hóa
Để góp phần bảo vệ sức sống của Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, các cơ sở vật chất liên quan đến không gian thực hành di sản phải được đầu tư, nâng cấp theo các hình thức Nhà nước kết hợp với xã hội hóa, đảm bảo không gian thực hành và thụ hưởng văn hóa cho công chúng, phục vụ phát triển các dịch vụ du lịch.
8. Tăng cường công tác xã hội hóa
- Xây dựng và ban hành quy chế hoạt động quỹ hỗ trợ thực hành tín ngưỡng để thúc đẩy việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản.
- Thực hiện các chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích các thành phần kinh tế, tầng lớp xã hội tham gia bảo vệ và phát huy giá trị thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống.
V. KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CÁC DỰ ÁN
- Mục tiêu dự án: Sưu tầm, bổ sung, cập nhật thông tin về Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt nhằm giữ gìn và lưu truyền cho các thế hệ mai sau những bài bản, cách thức thực hành nghi lễ truyền thống trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
- Nội dung thực hiện: sưu tầm, ghi chép những bài hát văn, những sinh hoạt văn hóa, âm nhạc gắn với không gian sinh hoạt truyền thống cũng như đương đại. Hoàn thiện công tác tổng kiểm kê di sản trên địa bàn tỉnh Nam Định theo quy định Công ước 2003 của UNESCO. Tư liệu hóa, số hóa và xuất bản sách nghiên cứu, tư liệu có giá trị khoa học, tham khảo và quảng bá về thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu (trọng tâm là hát văn và hầu đồng). Hàng năm, cập nhật thông tin để lưu trữ, đồng thời cập nhật cơ sở dữ liệu di sản vào Hệ thống thông tin quản lý di sản văn hóa phi vật thể của Cục Di sản văn hóa, tạo điều kiện cho đội ngũ quản lý văn hóa các cấp cập nhật thực trạng hoạt động thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở Nam Định theo chỉ đạo tại Thông tư 04/2010/TT- BVHTTDL năm 2010 - quy định việc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể. Các hoạt động sưu tầm, tư liệu hóa, kiểm kê phải có có sự đồng thuận, tự nguyện tham gia và có sự hiểu biết đầy đủ của cộng đồng.
- Kế hoạch cụ thể:
+ Giai đoạn 2021-2023: Tập trung thực hiện sưu tầm, kiểm kê, số hóa những tư liệu liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu ở Nam Định và lập hồ sơ nghệ nhân hát văn - hầu đồng đưa vào lưu trữ, phổ biến truyền dạy và phục vụ công tác nghiên cứu, tìm hiểu về giá trị của di sản tín ngưỡng thờ Mẫu. Nghiên cứu, xuất bản Tổng tập thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu - Di sản văn hóa nhân loại. Cập nhật cơ sở dữ liệu di sản, kết nối với Trung tâm Dữ liệu di sản văn hóa của Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam. Lựa chọn biên soạn để ưu tiên xuất bản đầu sách nghiên cứu, tư liệu cần thiết, có giá trị khoa học, tham khảo và quảng bá cấp thiết về di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.
+ Giai đoạn 2024-2030: Các tư liệu được sưu tầm, hệ thống đầy đủ tiến hành biên mục và đề xuất chọn công nghệ phù hợp cho việc số hóa tư liệu, áp dụng công nghệ giúp người dùng có thể tìm kiếm một cách dễ dàng và thuận tiện những vấn đề liên quan đến di sản, triển khai thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng về việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản tín ngưỡng thờ Mẫu gắn với cách mạng công nghiệp 4.0 hiện tại và lâu dài.
- Kết quả dự kiến: Hoàn thành hệ thống tư liệu - số hóa và cập nhật danh mục kiểm kê về thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, nghiên cứu và bài bản phục vụ cho quy trình thực hành di sản.
- Kinh phí: 5 tỉ đồng
- Mục tiêu dự án: Khảo sát, kiểm kê và phân loại các hạng mục cơ sở vật chất của hệ thống các di tích vật thể gắn với di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở 10 huyện, thành phố của Nam Định và xây dựng kế hoạch phục dựng, tu bổ, tôn tạo cho các hạng mục và loại di tích; Lập bản đồ di sản khu vực Nam Định.
- Nội dung phục dựng: Tiến hành quy hoạch theo các cấp độ Phục dựng, Tu bổ - Tôn tạo các di tích phục vụ không gian thực hành di sản. Kế hoạch cụ thể:
+ Giai đoạn 2021 - 2023: Ưu tiên quy hoạch phục hồi các di tích có giá trị đã bị hủy hoại do các nguyên nhân khác nhau, theo đánh giá của Hội đồng chuyên môn và Phòng quản lý di sản văn hóa Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo.
+ Giai đoạn 2024 - 2030: Rút kinh nghiệm quy hoạch phục dựng của giai đoạn 1, cơ quan chức năng đề xuất quy hoạch kế hoạch tu bổ - tôn tạo các di tích theo nhu cầu của cộng đồng ở các địa phương.
- Kết quả dự kiến: Đáp ứng nhu cầu và căn cứ cho các địa bàn có di sản trong việc khôi phục, bảo vệ không gian thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở các huyện, thành phố, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng và thực hiện cam kết bảo vệ di sản với UNESCO. Xây dựng bản đồ di sản phục vụ công tác quản lý nhà nước về mặt văn hóa và nghiên cứu thực trạng phát triển của di sản.
- Kinh phí: 5 tỉ đồng
- Mục tiêu dự án: Xây dựng một không gian có sự hiện diện của quần thể các cơ sở vật chất đáp ứng việc quảng bá di sản tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Nam Định nói riêng và sự lan tỏa của di sản này trên phạm vi cả nước nói chung, phục vụ khách du lịch trong, ngoài nước cùng các đối tượng quan tâm khác.
Trung tâm Thông tin giới thiệu giá trị di sản bao gồm:
- Mô hình đại diện cho không gian thiêng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Nam Định (Phủ, đền và chùa);
- Mô hình đại diện cho không gian thiêng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của khu vực Nam Trung Bộ (đền thờ Thiên Y A Na).
- Mô hình đại diện cho không gian thiêng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của khu vực Nam Bộ (Đền thờ Mẫu của người Khơ me).
- Nhà chiếu phim tư liệu về các hình thức thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở ba miền và của các dân tộc trong cộng đồng quốc gia đa dân tộc Việt Nam.
- Nhà trưng bày các hiện vật liên quan đến sinh hoạt tín ngưỡng thờ Mẫu (sưu tập từ các nguồn trên phạm vi cả nước).
- Nhà thực hành trình diễn, giao lưu phục vụ các cuộc thi hát văn, diễn xướng liên quan đến thực hành thờ Mẫu của các dân tộc (Việt Nam và Quốc tế).
- Kinh phí: 55 tỉ đồng
4. Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định
Mục tiêu dự án: Thống nhất được đội ngũ quản lý trong cộng đồng (đội ngũ các thủ nhang, đồng thầy, chủ nhiệm câu lạc bộ) và cung cấp nguồn nhân lực hát văn, sử dụng nhạc cụ truyền thống phục vụ hát văn - hầu đồng một cách có tổ chức, bài bản; quản lý theo tiêu chí đặc thù đội ngũ các thanh đồng, pháp sư và các đối tượng trực tiếp thực hành nghi lễ tại các không gian văn hóa của di sản.
- Kinh phí: 2 tỉ đồng
- Mục tiêu dự án: Tổ chức, đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, phương pháp bảo vệ di sản đáp ứng yêu cầu của Luật DSVH và Công ước 2003 của UNESCO. Chính quyền các cấp thể hiện cụ thể thực thi những chính sách hỗ trợ các nghệ nhân và thu hút họ tham gia truyền dạy trong các câu lạc bộ.
- Nội dung nâng cao năng lực quản lý: Tìm hiểu về Công ước 2003, Luật di sản văn hóa và các nghị định; thông tư hướng dẫn thực hiện Luật di sản văn hóa và các văn bản pháp luật liên quan đến di sản văn hóa để nâng cao nhận thức cho quần chúng nhân dân. Tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa nói chung và di sản văn hóa phi vật thể nói riêng.
- Kế hoạch cụ thể:
+ Giai đoạn 2021-2023: Tập trung thực hiện mở các lớp tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, phương pháp bảo tồn di sản của đội ngũ cán bộ văn hóa cấp xã, phường, chủ nhiệm câu lạc bộ; có chế độ khen thưởng kịp thời cho các nghệ nhân được phong tặng; chế độ phụ cấp hàng tháng, thù lao cho các nghệ nhân tham gia truyền dạy thực hành di sản.
+ Giai đoạn 2024-2030: Tiếp tục nâng cao trình độ, nghiệp vụ cho các cán bộ cấp cơ sở về chuyên môn cũng như kỹ năng làm việc với cộng đồng. Hỗ trợ các nghệ nhân truyền dạy, sinh hoạt Câu lạc bộ và tham gia biểu diễn, liên hoan hát văn - hầu đồng các cấp.
- Kết quả dự kiến: Nâng cao năng lực quản lý của các cán bộ cơ sở về di sản ở 10 huyện, thành phố về các mặt trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Các nghệ nhân được quan tâm, hỗ trợ kinh phí và tham gia nhiệt tình trong công tác bảo vệ, trao truyền, phát huy giá trị di sản.
- Kinh phí: 3 tỉ đồng
- Mục tiêu dự án: Trên cơ sở căn cứ pháp lý và thực tiễn, hình thành cơ chế và chính sách đãi ngộ về vật chất và tinh thần đối với nguồn lực thực hành và bảo tồn di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu nói riêng và các di sản văn hóa phi vật thể nói chung tại Nam Định, phù hợp với điều kiện kinh tế của địa phương.
- Nội dung đãi ngộ nghệ nhân, những người thực hành: Thực hiện chế độ, chính sách hỗ trợ và phụ cấp cho các nghệ nhân đã được phong tặng là nghệ nhân ưu tú và nghệ nhân nhân dân, các nghệ nhân đang thực hiện truyền dạy và những người có năng khiếu tham gia thực hành di sản theo khuôn khổ Đề án. Xây dựng cơ chế hỗ trợ các cá nhân, các Câu lạc bộ ở các huyện, thành phố.
- Kinh phí: 2 tỉ đồng
- Mục tiêu dự án: Tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt với nhiều hình thức khác nhau để công chúng trong và ngoài nước tiếp cận, tìm hiểu một cách thuận tiện, nhanh chóng nhất, đồng thời quảng bá hình ảnh của tiểu vùng văn hóa Sơn Nam hạ nhằm thu hút du lịch và đầu tư phát triển kinh tế bền vững của vùng.
- Nội dung dự án: Xây dựng các chương trình tuyên truyền, quảng bá di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt trên các phương tiện truyền thông đại chúng, thông qua các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, nghệ thuật, cuộc thi, liên hoan, hội diễn, hoạt động trong nước và quốc tế. Tổ chức các hoạt động biểu diễn hát văn ở trong và ngoài nước. Tham gia giao lưu tại các diễn đàn giao lưu quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể hàng năm và tham gia các chuyến đi quảng bá về di sản tại các nước ASEAN và châu Âu.
- Kế hoạch cụ thể:
+ Giai đoạn 2021-2023: Tập trung thực hiện quảng bá, tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng, trên Website và in phát tờ gấp, tờ rơi giới thiệu, tổ chức các buổi nói chuyện, tọa đàm, liên hoan Hát văn trong và ngoài nước.
+ Giai đoạn 2024-2030: Tiếp tục các hoạt động quảng bá, tuyên truyền về di sản và tăng cường các hoạt động quảng bá hình ảnh về bản sắc văn hóa độc đáo của người Việt cho công chúng trong và ngoài nước.
- Kết quả dự kiến: Thông tin về thực trạng hoạt động thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ trong khuôn khổ pháp luật xuất hiện trên nhiều trang website về đất nước và con người Nam Định như là những điểm đến cho phát triển du lịch và tìm hiểu về văn hóa của cộng đồng địa phương.
- Kinh phí: 10 tỉ đồng
1. Giải pháp về hoàn thiện cơ chế, chính sách
- Tiếp tục triển khai các quy hoạch, đề án, chương trình có liên quan đến nội dung bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong quá trình thực hiện, chú ý đến tính đặc thù của di sản này.
- Rà soát, điều chỉnh bổ sung các cơ chế, chính sách về bảo vệ và phát huy Di sản văn hóa nói chung, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng đang bất cập hiện nay để đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới.
- Xây dựng và ban hành thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù, phù hợp với thực tiễn để tạo sự đột phá trong bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu. Chú trọng cơ chế, chính sách về đầu tư cơ sở vật chất, về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực truyền dạy, về nghiên cứu khoa học; hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá về di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ ở Nam Định.
2. Giải pháp về nguồn nhân lực
- Thực hiện công tác quy hoạch dài hạn nguồn cán bộ quản lý và chuyên môn về di sản văn hóa. Xây dựng và ban hành chính sách ưu tiên tuyển dụng cán bộ; thu hút sinh viên ngành văn hóa về công tác ở địa phương sau khi tốt nghiệp.
- Tăng cường đào tạo đội ngũ nghệ nhân kế cận, lực lượng nòng cốt của các Câu lạc bộ ở cả 3 tuyến/cấp tỉnh, huyện, xã. Tập huấn về kiểm kê, phương pháp bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể.
3. Giải pháp về huy động các nguồn lực
- Khai thác có hiệu quả nguồn hỗ trợ của Trung ương từ các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới; nguồn vốn của nhà nước cấp cho các chương trình mục tiêu phát triển văn hóa để đầu tư cơ sở vật chất cho các địa phương có các di tích và không gian thực hành di sản thờ Mẫu. Ưu tiên đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa đồng bộ tại các quận/huyện/thị xã, xã/phường có di sản, đặc biệt là các trung tâm ở các huyện thị, nhằm tạo điều kiện tổ chức và phát triển mạng lưới Câu lạc bộ.
- Đẩy mạnh công tác xã hội hóa tăng thêm nguồn lực và giảm bớt kinh phí hỗ trợ từ nguồn ngân sách. Có kế hoạch, lộ trình xây dựng cơ chế nhằm tạo nên sự đồng thuận của các tầng lớp nhân dân trong việc tham gia đóng góp công sức, tiền của cho lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Khuyến khích các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh vực sáng tạo, quảng bá giá trị di sản, đặc biệt, các tổ chức, cộng đồng người Nam Định ở các tỉnh thành trên cả nước và ở nước ngoài.
- Tăng cường nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các câu lạc bộ, đặc biệt là các trung tâm hoạt động thực hành di sản trong hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Đổi mới cơ chế hoạt động của các trung tâm thực hành tín ngưỡng trong việc tôn tạo, tu bổ di tích thực hành tín ngưỡng theo hướng xã hội hóa, sát với yêu cầu thực tiễn.
- Đẩy mạnh việc khai thác các nguồn tài chính thông qua các quỹ, các thỏa thuận tài trợ, hiến tặng hoặc đồng hợp tác trong bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu.
- Tăng cường vai trò của cấp ủy đảng, Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể chính trị, sự chỉ đạo của Nhà nước từ Trung ương đến địa phương, và phát huy vai trò chủ động, tích cực của cộng đồng ở những xã/thôn/phường có thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trong việc bảo vệ và phát huy di sản.
- Thực hiện tốt công tác phối hợp giữa các sở, ban, ngành; giữa chính quyền, cơ quan chức năng; khuyến khích sự tham gia chủ động, tích cực của cộng đồng thực hành di sản; giữa nhà nước Việt Nam với UNESCO, các tổ chức quốc tế nhằm tăng cường liên kết, phối kết hợp trong các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản theo Chương trình và hành động do Chính phủ đã ký cam kết với UNESCO.
- Tăng cường quan hệ hợp tác về nghiên cứu, quảng bá, đào tạo nhân lực bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ. Khuyến khích các sáng kiến hợp tác về bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể ở Nam Định nói chung và Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ ở các làng xã nói riêng.
- Các huyện, thành phố chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức các sự kiện văn hoá, nghệ thuật, đối ngoại phù hợp, tạo cơ hội tăng cường giao lưu, quảng bá giá trị di sản; tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức và cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
- Các địa phương chủ động và tăng cường công tác thanh kiểm tra việc quản lý, bảo tồn, tu bổ di tích và việc khai thác phát huy giá trị di sản phục vụ sự nghiệp xây dựng đời sống văn hóa cơ sở đi kèm các chế tài phù hợp để hoạt động sinh hoạt tín ngưỡng nói chung và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu nói riêng mang lại hiệu quả tích cực.
- Tiếp tục đẩy mạnh phối hợp, lồng ghép giữa nội dung bảo vệ và phát huy giá trị Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ với nội dung hoạt động phát triển văn hóa, gia đình, các hoạt động xã hội với phát triển văn hóa thể dục thể thao dưới các hình thức đa dạng, trong các hoạt động xây dựng Phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa theo tiêu chí xây dựng Nông thôn mới hiện nay.
- Phát triển mạng lưới, cung cấp các dịch vụ, sản phẩm văn hóa liên quan đến di sản văn hóa truyền thống địa phương tại các khu, điểm du lịch; xây dựng nội dung sinh hoạt tín ngưỡng thờ Mẫu gắn với khu du lịch văn hóa tâm linh.
- Tìm kiếm các cơ hội giao lưu, hợp tác quốc tế về văn hóa, xúc tiến quảng bá giá trị di sản, đào tạo nhân lực, hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, kinh nghiệm bảo vệ và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu trong nước và từ hợp tác quốc tế.
- Phối hợp với các tỉnh, thành phố trong và ngoài nước, thực hiện xây dựng các tour du lịch phù hợp với hệ thống đường bộ, đường thủy, nối tuyến du lịch giữa các địa phương và với tuyến du lịch quốc tế trên hành trình khám phá di sản văn hóa ở các địa bàn có thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.
6. Giải pháp tuyên truyền, quảng bá di sản trong, ngoài nước
- Phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, các phương tiện truyền thông đại chúng (đặc biệt là phương tiện internet, mạng xã hội và các phương tiện của công nghiệp 4.0) vào việc tuyên truyền, quảng bá giá trị di sản, nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về bản chất di sản, phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt trong sự nghiệp xây dựng đời sống văn hóa xã hội; giới thiệu giá trị và quảng bá hình ảnh văn hóa và di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định nói riêng và Việt Nam nói chung với cộng đồng quốc tế, phù hợp với yêu cầu của UNESCO, góp phần phát triển du lịch và quan hệ - giao lưu văn hóa toàn cầu.
- Đầu tư cho công tác sưu tầm, nghiên cứu và các xuất bản phẩm, sản phẩm văn hóa gắn với di sản để có sản phẩm cụ thể phục vụ nhiệm vụ quảng bá giá trị di sản cho cộng đồng trong nước và nước ngoài.
Do ngân sách nhà nước đảm bảo theo phân cấp, được bố trí trong dự toán chi thường xuyên của các cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ theo quy định của Luật ngân sách nhà nước và từ nguồn xã hội hóa hợp pháp khác.
1. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
- Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành có liên quan; UBND các huyện, thành phố tổ chức thực hiện Đề án theo nội dung đã được phê duyệt; xây dựng, tham mưu các cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh; Xây dựng các kế hoạch cụ thể và dự toán thực hiện các nhiệm vụ của Đề án trình cấp thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và chủ trì tổ chức thực hiện.
- Tăng cường vai trò tham mưu chỉ đạo, thực hiện các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt theo khuyến nghị của Công ước 2003 UNESCO, Luật di sản văn hóa (2009) và Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo (2016).
- Hướng dẫn, đôn đốc và định kỳ hàng năm báo cáo kết quả triển khai thực hiện về UBND tỉnh và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
2. Sở Kế hoạch và Đầu tư
Chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính cân đối, bố trí vốn đầu tư phát triển theo kế hoạch trung hạn và hàng năm để thực hiện Đề án; thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn các dự án sử dụng vốn ngân sách Trung ương và của tỉnh.
3. Sở Tài chính
Chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư phân bổ, bố trí vốn sự nghiệp thực hiện Đề án.
4. Sở Khoa học và Công nghệ
Chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện những đề tài nghiên cứu khoa học phù hợp với các dự án thành phần liên quan đến bảo vệ và phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định, tầm nhìn đến 2030.
5. Sở Thông tin và truyền thông
Chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn cơ quan Báo chí, Phát thanh và Truyền hình tỉnh, các cơ quan thông tấn trung ương đóng trên địa bàn, hệ thống thông tin cơ sở tích cực tuyên truyền về di sản và việc bảo vệ, phát huy giá trị di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.
6. Báo Nam Định và Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh
Phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch triển khai các nội dung có liên quan trong Đề án; tăng cường công tác quảng bá, tuyên truyền giúp nhân dân trong tỉnh có ý thức bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở Nam Định đến năm 2030”.
7. UBND các huyện, thành phố Nam Định
Phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các sở, ngành có liên quan chỉ đạo các phòng chức năng và UBND các xã, phường, thị trấn triển khai thực hiện Đề án./.