Thông báo 419/TB-HĐPH ý kiến kết luận của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, Chủ tịch Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương tại phiên họp lần thứ sáu ngày 27 tháng 01 năm 2016

Số hiệu 419/TB-HĐPH
Ngày ban hành 18/02/2016
Ngày có hiệu lực 18/02/2016
Loại văn bản Thông báo
Cơ quan ban hành Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ
Người ký Đỗ Xuân Lân
Lĩnh vực Giáo dục

HỘI ĐỒNG PHỐI HỢP PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRUNG ƯƠNG
-------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 419/TB-HĐPH

Hà Nội, ngày 18 tháng 02 năm 2016

 

THÔNG BÁO

Ý KIẾN KẾT LUẬN CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ TƯ PHÁP HÀ HÙNG CƯỜNG, CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG PHỐI HỢP PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRUNG ƯƠNG TẠI PHIÊN HỌP LẦN THỨ SÁU NGÀY 27 THÁNG 01 NĂM 2016

Ngày 27 tháng 01 năm 2016, Phiên họp lần thứ sáu của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương (sau đây gọi tắt là Hội đồng Trung ương) đã được tiến hành dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, Chủ tịch Hội đồng. Tham dự cuộc họp có các thành viên Hội đồng và thành viên Ban Thư ký của Hội đồng. Tại Phiên họp, sau khi nghe dự thảo Báo cáo tổng kết công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2015, nhiệm kỳ 2011- 2015; định hướng nhiệm kỳ 2016-2020 và nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu năm 2016; dự thảo Kế hoạch hoạt động của Hội đồng Trung ương năm 2016 và định hướng 2016-2020; ý kiến thảo luận của các đại biểu tham dự Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, Chủ tịch Hội đồng đã kết luận như sau:

1. Về tình hình công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và hoạt động của Hội đồng các cấp năm 2015, nhìn lại nhiệm kỳ 2011-2015

1.1. Năm 2015 và nhiệm kỳ 2011-2015, tuy còn nhiều khó khăn, thách thức, song cùng với những thành tựu đạt được của công tác tư pháp đã được đánh giá toàn diện tại Hội nghị trực tuyến triển khai công tác tư pháp năm 2016 và định hướng nhiệm kỳ 2016-2020 vừa qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) và hoạt động của Hội đồng các cấp đã có bước chuyển ban đu, bám sát chức năng, nhiệm vụ, Kế hoạch hoạt động của Hội đồng và nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của từng Bộ, ngành, đoàn thể, địa phương; mang lại hiệu quả thiết thực, từng bước đi vào chiều sâu, thực chất hơn, thể hiện trên các mặt sau đây:

a) Công tác tư vấn xây dựng, hoàn thiện thể chế về PBGDPL ngày càng được quan tâm, chú trọng thực hiện. Thể chế, chính sách về PBGDPL cơ bản được hoàn thiện với việc trình Quốc hội thông qua Luật PBGDPL và 06 văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật. Trong năm 2015, Hội đồng Trung ương đã phối hợp với Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương ký Chương trình phối hợp về thông tin tuyên truyền, phổ biến về chủ trương, nhiệm vụ cải cách tư pháp và hoạt động tư pháp giai đoạn 2015-2020; đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2015/NĐ-CP quy định cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật; nghiên cứu xây dựng dự thảo Bộ Tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL. Hội đồng PBGDPL ở một số Bộ, ngành, đoàn thể và nhiều địa phương đã tư vấn xây dựng, ban hành văn bản về PBGDPL, tạo cơ sở pháp lý để tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL, gắn kết chặt chẽ giữa công tác xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật.

b) Việc kiện toàn Hội đồng phối hợp PBGDPL đã hoàn thành ở cả ba cấp: Trung ương, tỉnh, huyện (63/63 cấp tỉnh, 100% cấp huyện) theo Luật PBGDPL; Quyết định số 27/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Dù Luật PBGDPL không bắt buộc phải thành lập, nhưng căn cứ yêu cầu thực tiễn, 25 Bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương tiếp tục duy trì và kiện toàn Hội đồng. Đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật, đội ngũ cán bộ pháp chế làm công tác PBGDPL ở các bộ, ngành, địa phương được củng cố, kiện toàn; chất lượng và năng lực ngày càng được nâng cao, đáp ứng nhu cầu PBGDPL của nhân dân.

c) Hội đồng Trung ương đã thực hiện tốt chức năng tư vấn, định hướng chủ đề trong việc triển khai Ngày Pháp luật. Kể từ năm 2013, Ngày Pháp luật Việt Nam đã được triển khai đồng bộ trên cả nước với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, thực sự trở thành sự kiện chính trị, pháp lý, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật của cán bộ, Nhân dân. Đặc biệt, trong năm 2015, Hội đồng Trung ương, Bộ Tư pháp đã phối hợp với UBND TP Hà Nội tổ chức thành công Lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2015 và Tổng kết Cuộc thi viết Tìm hiểu Hiến pháp, được Thủ tướng Chính phủ, dư luận xã hội ghi nhận là một sự kiện sinh hoạt chính trị - pháp lý có sức lan tỏa, tạo nên phong trào sôi nổi, động viên, khích lệ đồng chí, đồng bào tích cực học tập, tìm hiểu và thực hiện Hiến pháp, góp phần tôn vinh, nâng cao ý thức thượng tôn Hiến pháp và pháp luật.

d) Công tác quản lý nhà nước về PBGDPL ngày càng được quan tâm, chú trọng hơn. Vai trò của cơ quan thường trực Hội đồng, Ban Thư ký của Hội đồng được phát huy, thể hiện ngày càng rõ nét, hầu hết các văn bản pháp luật mới được ban hành đều được quán triệt, phổ biến đến cán bộ, nhân dân bằng hình thức thích hợp, tập trung vào các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp như: an toàn giao thông; thuế, hải quan, đầu tư, kinh doanh, xử lý vi phạm hành chính; bảo vệ môi trường; chủ quyền biển, hải đảo, quy chế biên giới. Công tác PBGDPL đã gắn kết chặt chẽ hơn với công tác xây dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật, gắn với đối thoại chính sách, phản ứng chính sách linh hoạt; bước đầu gắn kết với quá trình nghiên cứu, soạn thảo văn bản, thu hút được sự quan tâm nhiều hơn của cán bộ, nhân dân, đặc biệt trong tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), Bộ luật hình sự (sửa đổi)...; gắn với trách nhiệm thực thi công vụ của cán bộ, công chức hoặc liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp. Công tác kiểm tra về PBGDPL được phát huy.

Việc tư vấn huy động nguồn lực về kinh phí cho công tác PBGDPL đã được quan tâm hơn. Hội đồng phối hợp ở 39 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tham mưu xây dựng, ban hành Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh hoặc Quyết định của UBND cấp tỉnh quy định về kinh phí phục vụ nhiệm vụ PBGDPL. Một số Bộ, ngành địa phương đã chủ động huy động sự tham gia, hỗ trợ kinh phí của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân cho công tác PBGDPL.

Có thể khẳng định, giai đoạn 2011-2015, công tác PBGDPL ngày càng thiết thực hơn, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân. Ý thức pháp quyền, thượng tôn Hiến pháp, pháp luật được nâng lên rõ rệt, góp phần vào những thành tựu quan trọng của đất nước, đã được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đánh giá tích cực; liên tục là một trong mười sự kiện nổi bật hằng năm của Ngành Tư pháp.

1.2. Mặc dù đạt được những kết quả đáng khích lệ nêu trên, tuy nhiên, so với yêu cu, đòi hỏi của thực tiễn, công tác PBGDPL và hoạt động của Hội đồng các cấp vẫn còn một số tồn tại, hạn chế sau: (i) Việc ban hành Kế hoạch công tác PBGDPL ở một số Bộ, ngành, địa phương còn chậm, chưa sát với thực tiễn, còn thiếu tính đặc thù; (ii) Chương trình, đề án về PBGDPL nhiều, mục tiêu lớn nhưng thiếu nguồn lực bảo đảm, nhất là tại các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách; tình trạng trùng lắp nội dung vẫn còn; chính sách xã hội hóa PBGDPL chưa thu hút được nhiều nguồn lực tham gia hỗ trợ, tài trợ; công tác PBGDPL cho đối tượng đặc thù hiệu quả chưa cao; (iii) Nội dung PBGDPL ở một số Bộ, ngành, đoàn thể, địa phương còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, chưa sát với nhu cu của đi tượng. Hình thức PBGDPL chậm được đi mới; chưa khắc phục được tính hình thức trong hoạt động PBGDPL; hiệu quả chưa cao; (iv) Một sHội đng, Ban Chỉ đạo, Tgiúp việc chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm trong tư vấn hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc triển khai công tác PBGDPL; (v) Kinh phí bảo đảm cho công tác PBGDPL còn hạn chế; nhiều nơi chưa có kinh phí riêng; kinh phí PBGDPL do ngân sách Trung ương hỗ trợ cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách còn chưa được bố trí.

Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế nêu trên trong Báo cáo đã nêu cụ thể, có nguyên nhân khách quan như: Nguồn nhân lực PBGDPL thiếu về số lượng, chất lượng chưa đồng đều. Kinh tế đất nước và các địa phương gặp khó khăn, nguồn thu thấp đã tác động đến việc bố trí kinh phí cho PBGDPL...thì nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu, trong đó đặc biệt lưu ý một số vấn đề sau:

- Một số Bộ, ngành, Sở Tư pháp chưa quan tâm đúng mức đến công tác quản lý nhà nước về PBGDPL nên thiếu hướng dẫn, chỉ đạo; chưa bố trí các điều kiện cả về nhân lực, tài chính cho công tác này.

- Một số thành viên Hội đồng, Ban Thư ký nhận thức chưa đầy đủ về trách nhiệm trong chỉ đạo, tham gia hoạt động của Hội đồng; chất lượng tham mưu của cơ quan thường trực một số Hội đồng chưa cao.

- Đội ngũ công chức tham mưu quản lý nhà nước về PBGDPL, nhất là ở cấp xã, báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật trình độ chưa đồng đều. Một bộ phận người làm công tác PBGDPL chậm đổi mới tư duy, cách làm; trình độ, năng lực còn hạn chế, nhất là tại cơ sở.

- Một số Bộ, ngành, địa phương còn chưa thường xuyên nhân rộng các mô hình điểm, chậm đổi mới hình thức PBGDPL; ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân chưa nghiêm. Một số mô hình tủ sách pháp luật đã trở nên lỗi thời.

1.3. Một số bài học kinh nghiệm

a) Nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò, ý nghĩa của công tác PBGDPL, một bộ phận của công tác chính trị, tư tưởng, khâu đầu tiên của hoạt động thi hành pháp luật và là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trong đó ngành Tư pháp giữ vai trò nòng cốt. Đặc biệt, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, kịp thời của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, sự chủ động thực hiện PBGDPL của các Bộ, ngành, địa phương; sự phối hợp, hỗ trợ đầy trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể là yếu tố quyết định cho thành công của công tác PBGDPL.

b) Cần chú trọng công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, chương trình, Đề án về PBGDPL; tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện; kịp thời sơ kết, tổng kết, động viên, khen thưởng kịp thời đối với những tập thể, cá nhân có thành tích trong PBGDPL; phát hiện các mô hình, cách làm hiệu quả trong thực tiễn để rút kinh nghiệm, nhân ra diện rộng.

c) Phát huy đầy đủ vai trò của Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp trong tư vấn, tham mưu về công tác PBGDPL; tăng cường trách nhiệm của từng thành viên của Hội đồng, Ban Thư ký trong thực hiện các nhiệm vụ của Hội đồng.

d) Cần có tư duy đổi mới, sáng tạo trong triển khai công tác PBGDPL phù hp với từng đối tượng, địa bàn. Hình thức PBGDPL, nội dung pháp luật được phổ biến phải phù hợp và xuất phát từ nhu cầu của đối tượng. Lấy ý thức chấp hành pháp luật của người dân, doanh nghiệp và ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật trong thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức là thước đo hiệu quả công tác PBGDPL. Công tác PBGDPL cần phải được thực hiện đồng bộ, gắn với nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, Bộ, ngành, địa phương và có trọng tâm, trọng điểm.

đ) Bảo đảm đầy đủ nguồn lực con người, kinh phí cho hoạt động PBGDPL; tăng cường xã hội hóa, có giải pháp hiệu quả để thu hút, huy động sự tham gia, đóng góp, hỗ trợ của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong công tác PBGDPL.

2. Về định hướng nhiệm kỳ 2016-2020, nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp công tác PBGDPL năm 2016

Giai đoạn 2016-2020, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Năm năm tới là thời kỳ Việt Nam thực hiện đầy đủ các cam kết trong Cộng đồng ASEAN và WTO, tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, hội nhập quốc tế với tầm mức sâu rộng hơn nhiều so với giai đoạn trước. Bên cạnh những thuận lợi, cơ hội, giai đoạn này còn n chứa nhiều khó khăn, thách thức. Năm 2016, nước ta có nhiều sự kiện chính trị đặc biệt: Triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng và văn kiện Đại hội Đảng các cấp; tổng kết nhiệm kỳ của Quốc hội, Chính phủ; tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp; Việt Nam chính thức tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC); ký kết các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp đnh thương mại tự do Việt Nam-EU. Quốc hội đã ban hành và dự kiến sẽ ban hành nhiều luật quan trọng về quyền con người, quyn và nghĩa vụ cơ bản của công dân, liên quan đến công tác phbiến, giáo dục pháp luật như: Luật tiếp cận thông tin, Luật báo chí (sửa đổi)... để triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013. Nhiều nghề pháp luật, hội pháp luật đã ra đời và tiếp tục được kiện toàn. Chính vì vậy, yêu cầu đổi mới công tác PBGDPL và hoạt động của Hội đồng là cấp thiết.

Với bối cảnh như vậy, công tác PBGDPL định hướng giai đoạn 2016-2020 và năm 2016 cần tập trung vào những nội dung sau đây:

2.1. Định hưng nhiệm kỳ 2016-2020

a) Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL đáp ứng yêu cầu thực hiện bước chuyển hướng chiến lược sang giai đoạn hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm gắn kết giữa công tác PBGDPL với công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, tạo chuyển biến căn bản, bền vững, toàn diện trong ý thức tuân thủ, chấp hành Hiến pháp và pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; nâng cao ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật của nhân dân và thi hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức, coi đây là một trong những tiêu chí quan trọng, là thước đo đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL trước năm 2020.

[...]