Suất ngoại giao mua nhà ở xã hội Hà Nội có vi phạm pháp luật không?

Nội dung chính

Suất ngoại giao mua nhà ở xã hội Hà Nội có vi phạm pháp luật không?

Hiện nay, nhà ở xã hội là một trong những vấn đề nhận được sự quan tâm lớn và nhu cầu sở hữu nhà ở đối với người có thu nhập thấp. Trong tình hình đó, có nhiều thực trạng các "cò", "môi giới" đưa ra thông tin về "suất nội bộ" hoặc "suất ngoại giao" trong quá trình thực hiện nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội.

Pháp luật Việt Nam không có nội dung quy định về khái niệm "suất ngoại giao mua nhà ở xã hội" nhưng có thể hiểu theo hướng rằng người đưa tin về suất ngoại giao là chủ thể tự cho rằng người đó có mối quan hệ mật thiết, hoặc làm trong công tác liên quan đến hoạt động mua bán nhà ở xã hội nên có được các suất "đặc biệt" hơn người khác.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là người mua nhà ở xã hội Hà Nội phải tuân thủ đầy đủ các yêu cầu về đối tượng, điều kiện, trình tự thủ tục mua nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở 2023 (cùng các văn bản hướng dẫn) và chủ đầu tư, cơ quan có thẩm quyền sẽ thực hiện việc tiếp nhận, kiểm tra, đánh giá, xác minh và công bố đầy đủ thông tin về các đối tượng và các trường hợp được phép mua nhà ở xã hội Hà Nội nên không có khái niệm về suất ngoại giao.

Căn cứ khoản 1 Điều 77 và Điều 76 Luật Nhà ở 2023 có nội dung quy định về các đối tượng được phép mua nhà ở xã hội Hà Nội, theo đó, chỉ những đối tượng thuộc trường hợp được hưởng chính sách về nhà ở xã hội mới được phép tham gia mua bán.

Ngoài ra, căn cứ Điều 78 Luật Nhà ở 2023 chỉ những đối tượng đáp ứng được cả về điều kiện nhà ở và điều kiện về thu nhập mới thuộc đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.

Trên cơ sở khoản 7 Điều 3 Luật Nhà ở 2023 việc thực hiện giao dịch suất ngoại giao mua nhà ở xã hội Hà Nội là hành vi không đúng quy định pháp luật của Luật Nhà ở 2023 và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Bên cạnh đó, căn cứ Mục 1 Công văn 13732/BXD-QLN năm 2025 có nội dung về việc chấn chỉnh việc nộp hồ sơ mua, bán nhà ở xã hội như sau:

1. Chỉ đạo Sở Xây dựng và các cơ quan liên quan

[...]

(7) Chỉ đạo các lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý các hành vi: môi giới trái phép, “cò mồi”, thu tiền đặt chỗ, thu phí “bảo đảm hồ sơ trúng”, rao bán “suất ngoại giao” trái quy định.

Công bố công khai các tổ chức, cá nhân vi phạm để cảnh báo người dân.

[...]

Và Mục 3 Công văn 13732/BXD-QLN năm 2025 có nội dung như sau:

3. Đối với người mua nhà ở xã hội

[...]

(3) Chỉ làm việc trực tiếp, theo sự hướng dẫn của cán bộ, nhân viên của chủ đầu tư; không mua - bán qua “cò mồi”, môi giới hay tin vào “suất ngoại giao”, “suất nội bộ”.

[...]

Theo đó, Bộ Xây dựng cũng đưa ra cảnh báo về việc các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hình thức suất ngoại giao mua nhà ở xã hội mà người dân cần lưu ý.

Căn cứ Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có nội dung quy định về tội danh "Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Theo đó, hành vi lừa đảo khiến các nạn nhân giao dịch, đặt cọc hoặc chuyển tiền,... cho đối tượng được cho là có "suất nội bộ" là hành vi vi phạm pháp luật hình sự, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự dưới hình phạt thấp nhất là bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm và cao nhất là tù chung thân (ngoài ra còn áp dụng các hình thức phạt như phạt tiền, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định và tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản).

Tóm lại, việc một chủ thể lợi dụng hoạt động kinh doanh thông qua suất ngoại giao mua nhà ở xã hội Hà Nội yêu cầu thực hiện các hoạt động như chuyển khoản, cọc, hoặc thanh toán cùng với đó, đảm bảo sẽ có thể sở hữu được nhà ở xã hội như mong muốn cho các đối tượng có nhu cầu là vi phạm pháp luật và vi phạm điều cấm của Luật Nhà ở 2023.

Suất ngoại giao mua nhà ở xã hội Hà Nội có vi phạm pháp luật không? (Hình từ Internet)

Đối tượng nào được mua nhà ở xã hội Hà Nội?

Căn cứ khoản 1 Điều 77 và Điều 76 Luật Nhà ở 2023 quy định các đối tượng được mua nhà ở xã hội tại Hà Nội bao gồm:

[1] Người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ thuộc trường hợp được hỗ trợ cải thiện nhà ở theo quy định của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với Cách mạng 2020.

[2] Hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị.

[3] Người thu nhập thấp tại khu vực đô thị.

[4] Công nhân, người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong và ngoài khu công nghiệp.

[5] Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.

[6] Đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định tại khoản 4 Điều 125 Luật Nhà ở 2023, trừ trường hợp bị thu hồi nhà ở công vụ do vi phạm quy định của Luật Nhà ở 2023.

[7] Hộ gia đình, cá nhân thuộc trường hợp bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.

[8] Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, công nhân công an, công chức, công nhân và viên chức quốc phòng đang phục vụ tại ngũ; người làm công tác cơ yếu, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước đang công tác.

[9] Hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại khu vực nông thôn.

[10] Hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.

Lưu ý:

- Chỉ giải quyết cho trường hợp số [8] nếu đối tượng đó chưa được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân.

- Chỉ giải quyết cho trường hợp số [9] và [10] dựa trên điều kiện của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể quy định việc hỗ trợ giải quyết bán, cho thuê mua, cho thuê nhà ở xã hội.

Việc ứng tiền trước của người mua nhà ở xã hội Hà Nội quy định ra sao?

Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 89 Luật Nhà ở 2023 có nội dung quy định về việc ứng tiền trước của người mua nhà ở xã hội tại Hà Nội như sau:

Việc ứng tiền trước của người mua nhà ở xã hội được thực hiện theo thỏa thuận trong hợp đồng mua bán nhà ở, phù hợp với tỷ lệ hoàn thành xây dựng công trình nhà ở và tiến độ thực hiện dự án đã được phê duyệt nhưng số tiền ứng trước lần đầu không vượt quá 30% giá trị hợp đồng bao gồm cả tiền đặt cọc (nếu có), tổng số tiền các lần thanh toán không được vượt quá 70% giá trị hợp đồng đến trước khi bàn giao nhà ở cho người mua và không được vượt quá 95% giá trị hợp đồng đến trước khi người mua nhà được cấp Giấy chứng nhận đối với nhà ở đó;